Orthosiphon spicatus/O. stamineus/O. grandiflorus/O. aristotum; I: Remujung/Remoedjoeng/Remuk jung/Kumis ucing/Songot koceng/Se-salaseyan/Koemis Koetjing; N: Kattesnor.
Vindplaats: Tot 700 m boven de zeespiegel; op beschaduwd, niet te droog terrein. In het wild of gekweekt. Algemeen op Java en Sumatra, maar ook in andere landen (Zuid-oost-Azië, Australië en Afrika).
Beschrijving: Houtig kruid, doorbloeiend, tot 1,5 m hoog. Witte bloemen met lange meeldraden en stijl (Kumis Kucing: Kattesnor). Bladeren ovaal, gezaagd. Bladsteel en stengel paarskleurig. Vruchtbeginsel kaal, nootjes langwerpig.
Toepassing: Volgens een overzicht van het tot dusver bekende fytochemisch en farmacologisch onderzoek naar de werkzame bestanddelen van de bladeren (het meest werkzame deel van de plant) van Orthosiphon stamineus, is een duidelijke relatie tussen de bestanddelen en de farmacologische effecten nog niet gevonden. Verder onderzoek is hierover nodig in verband met de aangetoonde werking als diureticum of als geneesmiddel bij blaas- en nierontstekingen. Tot dusverre wordt aangenomen, dat met betrekking tot de diuretische of urinedrijvende werking de aanwezigheid van kalium, inositol, saponinen in aanmerking worden genomen. De in Kumis Kucing gevonden flavonoiden en hun omzettingsprodukten met een bacteriosta-tische werking, kunnen een licht werpen op het gebruik van deze plant bij blaas- en nierontstekingen.
De Nederlandse Farmacopee vermeldt, dat Orthosiphonis folium bestaat uit de bladeren en stengeltoppen van Orthosiphon anstotum tijdens de bloei verzameld.De Javanen kennen al eeuwenlang de werking van Kumis Kucing bij blaas- en nieraandoeningen. De plant wordt gebruikt als diureticum of urinedrijvend middel (niet gevaarlijk voor de nieren), als middel tegen merziekten zoals bijv. niersteen of fosfaturie, als middel bij galstenen kunyit en Daun Ungu : Graptophyllum), als inwendig middel tegen podagra (jicht van voet- en teengewrichten): aftreksel plus schors van Papaya Gantung) als middel bij bloed in de urine.
Aan het einde van de jaren twintig van de 20ste eeuw werd Kumis Kucing ook met succes in Europa en elders toegepast, leidende tot een niet onaanzienlijke export vanuit Indonesië naar vooral Nederland, Duitsland, Frankrijk en Japan, tot bijna 50 ton per jaar vóór de Tweede Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog, na de komst van de moderne chemische diuretica, is de belangstelling voor Orthosiphon veel minder geworden.
Toch behoort volgens het Geneesmiddelenbulletin Koemis koetjing als diurèse bevorderend middel nog tot de geneeskruiden die veelvuldig worden gebruikt.In Europa werden o.a. de volgende succesvolle toepassingen van Orthosiphon gepubliceerd.
as thee bij patiënten met een nefrose, gepaard gaande met oedemen in het gelaat, handen en benen. Schadelijke neveneffekten traden niet op.- een infuus (15 g blad per 100 ml water) zette een sterke, snelle diurese in. De uitscheiding van natrium werd verhoogd. Ook geen schadelijke effecten.- gebruik van Orthosiphon bij een zogenaamde "schrompel-nier".-
bij konijnen gaf een 5% infuus — intraveneus toegediend — een diurese-vermeerdering van 100% ten opzichte van de controlegroep; bij subcutane toediening een diurese-vermeerdering van 20%.- een vermeerderde galproduktie gepaard gaande met een versnelde lediging van de galblaas na toediening van Orthosi-phon-preparaat aan patiënten. Bij ontstekingen van de gal-wegen werkte
Orthosiphon ontstekingremmend. Dit gold ook bij andere ziektegeschiedenissen met veelal ontstekingen.- een stijging van het glycogeengehalte werd in de pancreas vastgesteld en tevens werden sympathicolytische (o.a. anti-adrenaline) effecten geconstateerd.- bij honden en katten werd een versterkte hartwerking geconstateerd.
Javathee wordt in Indonesië veelvuldig toegepast bij met name nierstenen. Nieuw onderzoek laat zien dat dit kruid veelbelovend is bij de behandeling van obesitas en diabetes type 2.
Orthosiphon stamineus (Javathee), ook wel bekend als kattesnor of Indische nierthee, wordt in Indonesië gebruikt bij nierstenen, diabetes, reuma en als urineafdrijvend middel. In het traditionele gebruik wordt tweemaal daags thee van de bladeren gedronken. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken geven onderbouwing van het traditionele gebruik van Javathee. In Europa wordt het vooral bij nier- en blaasproblemen toegepast.
Nieuw onderzoek van promovenda Nancy Yuliana laat zien dat Javathee eigenschappen bezit die werkzaam zijn tegen diabetes type 2 en obesitas. Om met het laatste te beginnen: Javathee is zeker geen wondermiddeltje om af te slanken, maar onderzoek met obese ratten en muizen toonde aan dat het wel het hongersignaal, het verzadigingsgevoel en vetafbraak kan verbeteren. Ook bij diabetische ratten bleken extracten van de kattesnor gunstig te zijn. De insulineafgifte van het lichaam verbeterde, net als de glucosespiegel. Daarbij is Javathee veilig: er werden geen schadelijke effecten gevonden bij de proefdieren.
Bron: Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie 2014, nr. 2
Java Tea – ESCOP Herbal Monograph 2014
Orthosiphonis folium
Published 2014
Price: €20
Format: PDF; Instant Download
SUMMARY:
The herbal monograph selects and summarises scientific studies and textbooks regarding efficacy, dosage and safety to support the therapeutic uses of java tea. The botanical definition of the herbal drug is the fragmented, dried leaves and tops of stems of Orthosiphon stamineus Benth. (O. aristatus Miq.; O. spicatus Bak.) Studies with its main characteristic constituents lipophilic flavones, flavonol glycosides, caffeic acid derivatives, di- and triterpenes are included. The therapeutic indication is irrigation of the urinary tract, especially in cases of inflammation and renal gravel, and as an adjuvant in the treatment of bacterial infections of the urinary tract. Administration of java tea addresses: dosage; its duration of use; contra-indications; special warnings; special precautions for use; interactions with other medicinal products; other forms of interaction; in pregnancy and lactation; its effects on ability to drive; undesirable effects; overdose. In vitro experiments with java tea demonstrate antibacterial, antioxidant and antiproliferative properties. In vivo experiments demonstrate diuretic, anti-inflammatory, analgesic and hepato-protective activities. Pharmacological studies in humans concern its diuretic activity. Controlled clinical studies with java tea demonstrated its use in patients with nephrolithiasis. Preclinical safety data for an extract of java tea were assessed in acute and sub-chronic toxicity studies. Safety data were assessed in human studies. Minor adverse effects were reported in a clinical study. The selection of literature cited in the monograph is aimed at bringing together relevant information about the possible physiological roles of java tea and its major constituents. Examples are given below.
REFERENCES:
-Abdelwahab SI, Mohan S, Elhassan MM, Al-Mekhlafi N, Mariod AA, Abdul AB, et al. Antiapoptotic and antioxidant properties of Orthosiphon stamineus Benth (Cat’s Whiskers): intervention in the Bcl-2-mediated apoptotic pathway. Evidence-based Compl Alt Med 2011;8:1-11. http://dx.doi.org/10.1155/2011/156765
– Akowuah GA, Zhari I, Norhayati I, Khamsah SM, Nor Amin MN, Karupiah S, Zakri Z. Antioxidant activity of aqueous leaf extracts of Orthosiphon stamineus. J Trop Med Plants 2003;4:163-8.
– Bombardelli E, Bonati A, Gabetta B, Mustich G. Flavonoid constituents of Orthosiphon stamineus Benth. Fitoterapia 1972;43:35-40.
– Chow S-Y, Liao J-F, Yang H-Y, Chen C-F. Pharmacological effects of Orthosiphonis Herba. J Formosan Med Assoc 1979;78:953-60.
– Englert J, Harnischfeger G. Diuretic action of aqueous Orthosiphon extract in rats. Planta Med 1992;58:237-8.
Effect on arachidonic acid metabolism: inhibition of lipoxygenase of Orthosiphon
Lyckander and Malterud (1992) tested the effect of an ethyl acetate extract of Orthosiphon stamineus (leaves) and 8 lipophilic flavonoids 3 isolated from this extract on the arachidonic acid oxidation catalysed by 15-lipoxygenase. Arachidonic acid or linoleic acid (less expensive and more stable) was used as enzyme substrate because results obtained with both compounds were comparable. Soybean lipoxygenase was used. To justify the use of this experimental model, it is specified that soybean lipoxygenase appears suitable for testing inhibitors of mammalian 15-lipoxygenase, but less so for 5- and 12-lipoxygenase inhibitors. In addition, it is also mentioned that soybean lipoxygenase is easily obtained, and in contrast to other lipoxygenases, inexpensive, fairly stable and easily assayed. According to Russel et al (2008), comparison of 3-dimensional structures of soybean and mammalian 15-lipoxygenase demonstrated that these enzymes have similar topology and analogous active sites.
Results obtained show that the crude ethyl acetate extract inhibited 15-lipoxygenase with an IC50 value amounting to 0.018% (w/v). The two main flavonoids sinensetin and tetramethylscutellarein showed dose-related inhibition with IC50 values of 114 µM and 110 µM. The IC50 of quercetin (positive control) was 98 µM. The other flavonoids tested were less efficient. The total inhibitory activity of flavonoids was found to be much lower than that of the crude extract so that it is hypothesized that synergism occurred between components of the extract, or that it contains other lipoxygenase inhibitors. Based on preliminary results of further work, the authors suggest that the second hypothesis is favoured.
Assessor’s comment Flavonoids isolated from an ethyl acetate extract of Orthosiphon stamineus (leaves) have been shown to inhibit soybean lipoxygenase. The inhibitory activity of the extract was much higher in this experimental model, but it is not used traditionally.
Antibacterial activity of Orthosiphon
The antibacterial activity of some isolated compounds or herbal preparations was tested by some authors. These experiments are reported in the primary pharmacodynamics section because herbal preparations of Orthosiphon stamineus are recommended by Commission E and ESCOP in case of bacterial infections of the urinary tract.
Assessor’s comment Only one study was performed with a range of bacterial strains involved in the occurrence of urinary tract infections. However none of the flavones tested showed an antibacterial activity in the experimental conditions used. Another study investigated more precisely the antibacterial effect of a chloroform extract of Orthosiphon stamineus leaf against Staphylococcus aureus but the data available are scarce. For example, the concentration tested is unknown and no MIC was determined. In addition, it should be noted that the chloroform extract of Orthosiphon stamineus leaf is not used traditionally. Therefore, it is considered reasonable not to take these results into consideration. It is also mentioned that Staphylococcus aureus is not commonly isolated in patients suffering from lower urinary tract infections; it is isolated in urinary tract infections secondary to hematogenous renal infection. No therapeutically relevant extract was tested for antibacterial activity against bacteria known to cause urinary tract infections.
https://theodora.com/drugs/eu/orthosiphonis_folium_herbal.html
J Med Food. 2012 Aug;15(8):678-90. doi: 10.1089/jmf.2011.1973. Epub 2012 Jun 25. Orthosiphon stamineus: traditional uses, phytochemistry, pharmacology, and toxicology.
Ameer OZ1, Salman IM, Asmawi MZ, Ibraheem ZO, Yam MF.
Orthosiphon stamineus Benth. (Lambiaceae) is an important plant in traditional folk medicine. This review is a comprehensive summary of the currently available chemical, pharmacological, and toxicological investigations as well as the traditional and therapeutic uses of this plant. Different in vitro and in vivo models have been addressed along with a survey of all phytochemicals identified in this plant, including flavonoids, terpenoids, and essential oils. Previous studies revealed that O. stamineus possesses several pharmacological activities, which are attributed to its phytochemical content. It was found that O. stamineus exhibits diuretic, hypouricemic, renal protective, antioxidant, anti-inflammatory, hepatoprotective, gastroprotective, antihypertensive, antidiabetic, antihyperlipidemic, antimicrobial, and anorexic activities. In conclusion, O. stamineus has wide traditional and pharmacological uses in various pathophysiological conditions. Therefore, it is an attractive subject for further experimental and clinical investigations.
J Ethnopharmacol. 2009 Jul 6;124(1):154-8. doi: 10.1016/j.jep.2009.04.014. Epub 2009 Apr 16. Diuretic properties of Orthosiphon stamineus Benth.Adam Y1, Somchit MN, Sulaiman MR, Nasaruddin AA, Zuraini A, Bustamam AA, Zakaria ZA.
ETHNOPHARMACOLOGICAL RELEVANCE:
Orthosiphon stamineus has been used in traditional medicine for centuries especially to treat diseases of the urinary system.
AIM OF THE STUDY:
To investigate the diuretic activity, to elucidate its possible mechanism and to evaluate the renal effects of Orthosiphon stamineus extract.
MATERIALS AND METHODS:
Water extracts were administered orally at doses of 5 and 10 mg/kg to Sprague-Dawley rats and the control groups were given commercial diuretic drugs either furosemide or hydrochlorthiazide at 10 mg/kg. Urine volume, urine pH, urine density and urine electrolytes were determined every hour for 4h. Blood was assayed for glucose, albumin, blood urea nitrogen (BUN) and creatinine.
RESULTS:
O. stamineus extract exhibited dose-dependent diuretic activity. However, excretion of Na+ and Cl(-) was not markedly elevated, but urinary excretion of K+ was significantly increased. O. stamineus extracts slightly increased the serum BUN, creatinine and blood glucose level. Although these levels were statistically significant when compared to control, these levels were still within normal range.
CONCLUSIONS:
O. stamineus exhibited diuretic activity, but was less potent than furosemide and hydrochlorothiazide. Care should be taken when consuming this herb as slight increase of kidney function enzymes was recorded.
Am J Chin Med. 2007;35(1):115-26. Antioxidant and hepatoprotective effects of Orthosiphon stamineus Benth. standardized extract.Yam MF1, Basir R, Asmawi MZ, Ismail Z.
Orthosiphon stamineus (OS), Benth. (Lamiaceae) is widely used in Malaysia for treatments of various kidney and liver ailments. In the experiment, DPPH* radicals scavenging, Fe(3+)-induced lipid peroxidation inhibiting activities and trolox equivalent antioxidant capacity (TEAC) of methanol/water extract of Orthosiphon stamineus (SEOS) were determined. The results indicated that SEOS exhibited antioxidant, lipid peroxidation inhibition and free radical scavenging activities. The hepatoprotective activity of the SEOS was studied using CCl(4)-induced liver toxicity in rats. The activity was assessed by monitoring liver function tests through the measurement of alanine transaminase (ALT) and aspartate transaminase (AST). Furthermore, hepatic tissues were also subjected to histopathological studies. Pretreatment of SEOS (125, 250, 500 and 1000 mg/kg p.o.) dose-dependently reduced the necrotic changes in rat liver and inhibited the increase of serum ALT and AST activities. The results of the present study indicated that the hepatoprotective effect of Orthosiphon stamineus might be ascribable to its antioxidant and free radical scavenging property.