Al in de 17e eeuw is de heilzame werking van waterlinzen, oftewel eendenkroos, uitgebreid beschreven in het “Cruydt boek” van Rembert Dodoens (Rembertus Dodonaeus) uit 1644. In Nederland noemden men in de 17e eeuw waterkroos waterlinsen, croost of croest, in Brabant noemde men het meestal eyndengroen of endtgroen. Volgens het Cruydt boek kunnen waterlinzen (Lemna minor) zowel uitwendig als inwendig gebruikt worden bij een veelheid van kwalen, van hoofdpijn en ontstekingen, tot botbreuken en “leververhitting” en is het daarnaast ook nog eens een zeer voedzaam gewas.
Uit het Cruydt boek uit 1644 Waterlinsen het cruydt boek
Wy Nederduytschen noemen dit ghewas in onse tael WaterLinsen, maer wel meest Endengroen; in ’t Fransoys heet het Lentille d’eau; in ’t Hooghduytsch Meer Linsen; in ’t Italiaensch Lente di palude; in ’t Spaensch Lentejas de agua; in ’t Latijn Lens lacustris, Lens aquatilis, ende Lens palustris, oft, soo de Apotekers seggen, Lenticula aquae, oft oock Anatum herba; in ’t Griecks Phacos epi ton telmaton.
WaterLinsen oft Enden-groen, alleen, oft met fijne terwen bloeme (oft met Naebier, oft beter met meel van Gerooste Gerste, in ’t Latijn Polenta) ghemengelt, zijn goedt gheleyt op alle heete gheswillen ende opdrachtigheden, op het wildt vier, ende op het flercijn. Sy ghenesen ende heelen oock de ghescheurtheydt vande ionghe kinderen.
Gebruik.
Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus): ‘Onze gewone waterlinzen worden zeer geprezen en gebruikt tegen de hitte van het ingewand en tegen de koortsen net zoals de plompen, te weten in water gekookt en van buiten opgelegd of het water er van gedistilleerd, ingenomen en gedronken.Die worden van buiten gelegd op het aanzicht en ander huid van het lichaam om de roodheid er van te verdrijven en om de hoofdpijn te genezen.
Het gedistilleerd water wordt van buiten en van binnen in alle pestachtige en besmettelijke ziekten gebruikt en verkoelt en geneest de roodheid van de ogen, de verhitting of zwelling van de wenkbrauwen, van de klootjes en van de borsten. Hetzelfde met doekjes op de buik gelegd geneest de ontsteking en verhitting van de lever.
Maar het kruid zelf vers uit het water genomen en opgelegd is alzo nuttig, ja nuttiger in de voor vermelde gebreken en vooral als het op het voorhoofd gehouden of gebonden wordt, want dan verdrijft het de pijn van het hoofd die van hitte komt’.
Eendenkroos komt voor in warmere streken, niet in koude en poolgebieden, en bedekken het water met een groene laag. Ze kunnen wel eens een plaag vormen waartoe wel vissen in gelaten worden, zoals karpers, die het eten, ook door eenden, eendenkroos.Vroeger werd kroos ook wel gebruikt als groenbemester en werd in sleuven gelegd waarop bonen en erwten werden ingezaaid, en als groenbemester voor aardbeien.
Etymologie
Lemna, Grieks limne: moeras, de standplaats. Of van het Griekse lepis: wat een klein schuitje betekent of schaal, het is een verwijzing naar de vorm van de stengel. Of naar het eiland Lemnos, waar volgens de mythologie in de aarde een beeld van de godin Diana gedrukt was, dit als een verwijzing naar de magische tekens op de bladachtige stengels, de driespruit. Duits Wasserdreifaltigkeit, verder Wasserepheu, Ganserer, Senerer.
Voedingswaarde:
Water lentil protein scores much better on essential amino acid content than soy and whole grain protein, and can even be compared with animal protein (meat and milk). Particularly the content of branched-chain amino acids (“Branched Chain Amino Acids”), required for muscle building, is higher than even milk or beef protein. Especially for people who benefit from a protein enriched diet, such as growing children, athletes and seniors, water lentils are an interesting source of high-quality vegetable protein. http://www.vhluniversity.com/photoShare/9871.nl.0.o.Kookboek-Waterlinzen-heerlijk-en-gezond-Hans-Derksen.pdf
Familie Araceae.
Schijfjes meestal heldergroen en de onderkant kleurloos; zelden met purperen kleurstof en dan de bovenkant met vlekjes (meestal in het winterhalfjaar), 2-5 x 1,5-3,5 mm. Papillen op de ruglijn klein, alleen de basale (boven de wortelaanhechting) en de toppapil iets groter. Nerven 3, soms 4 of 5. Echte winterknoppen ontbrekend.
Opm. In voor- en najaar komen platte vormen van Lemna gibba voor die moeilijk van die van Lemna minor te onderscheiden zijn. De platte vorm van Lemma gibba onderscheidt zich niet van Lemna minor in de afmetingen van de mazen aan de onderzijde van de schijfjes, zoals algemeen wordt aangenomen.
Bloeitijd April-juni, soms september-oktober.
Levensvorm Hydrofyt.
Bron: Soortenbank nl
Klein kroos bevat veel vitaminen en mineralen vitamine A1, B1, B2, B6, C, en opvallend veel vitamine E (0,8 mg/g), jodium, broom, calcium, silicium en ijzer. Maar het meest bijzonder zijn de hoeveelheid eiwitten namelijk 35 tot 45 % en daarnaast bevat het ook nog 10 % vet en tot slot bevat het een grote hoeveelheid zetmeel die kan oplopen tot 6 maal de hoeveelheid die in mais zit. Bijzonder is ook dat er vitamine B12 in eendenkroosproducten zitten, die niet door de plant zelf wordt aangemaakt, maar door bacteriën die op de plantjes zitten. Planten kunnen geen vitamine B12 maken.
Omdat het plantje alleen uit een paar blaadjes en een wortel bestaat, durf ik te zeggen dat de hele plant rauw kan worden gegeten, maar er zijn meer mogelijkheden waarvan ik een aantal zal opnoemen:
de plant gewoon rauw eten maar spoel het wel eerst goed af het oppervlakte water is niet altijd even fris.
gekookt kan het als groente worden gebruikt
je kunt het gebruiken in een soep.
en je kunt er thee van trekken (zowel vers als gedroogd)
Let op! Voor zover ik weet zijn alleen klein kroos en dwergkroos eetbaar, hoewel er wel referenties zijn die melding maken dat andere varianten ook eetbaar zijn beperk ik me tot deze twee soorten.
Medicinaal gebruik
De hele plant werkt samentrekkend, bloedzuiverend, koortswerend, het bevordert de werking van de nieren en heeft een rustgevende/slaap opwekkende werking. Het wordt inwendig dan ook gebruikt bij de behandeling van verkoudheid, ontstekingen en zwellingen aan de bovenste luchtwegen, vergeelde huid door leverproblemen, bij mazelen, oedeem en urinewegaandoeningen. hiervoor wordt meestal een thee getrokken. Deze thee kan ook worden ingezet als slaapmiddel Uitwendig kan de plant gebruikt worden bij de behandeling van huidziekten en als spoeling bij oog ontstekingen. De gedroogde plant kan gebruikt worden om muggen op afstand te houden.
[Structure and physiological activity of lemnan, Lemna minor L. pectin]. [Article in Russian] Bioorg Khim. 2000 Oct;26(10):743-51. Ovodova RG1, Golovchenko VV, Shashkov AS, Popov SV, Ovodov IuS.
A pectic polysaccharide, lemnan, was isolated from freshly collected duckweed Lemna minor L. Its sugar chain was shown to be mainly composed of the residues of D-galacturonic acid (64%), galactose, arabinose, xylose, and D-apiose, a branched chain sugar. The high content of D-apiose (25%) indicated that lemnan is an apiogalacturonan type pectin similar to zosteran, a pectic polysaccharide from a sea phanerogam of the Zosteraceae family. The results of partial acidic hydrolysis, pectinase digestion, and NMR studies of lemnan demonstrated that its macromolecule contains regions of the linear alpha-1,4-D-galacturonan and branched apiogalacturonan. The side chains of apiogalacturonan were found to be formed of single and 1,5-linked residues of D-apiofuranose attached to 2- and 3-positions of the D-galacturonic acid residues of the apiogalacturonan backbone. Lemnan was shown to exhibit an immunomodulatory effect by activating the system of phagocytosis.
ANTIBACTERIAL ACTIVITY OF METHANOL EXTRACTS OF THE LEAVES OF LEMNA MINOR AGAINST EIGHT DIFFERENT BACTERIAL SPECIES Hassan Abdalla Almahy Dafalla*
The present study investigated the antibacterial activity of methanol extracts of the leaves of Lemna minor (Lemnaceae) against eight different bacterial species such as Bacillus subtilis, Escherichi coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Micrococcus luteus, Shigella flexneri, Bacillus megaterium and Salmonella typhi using resazurin microtiter plate assay and colorimetric resazurin assay. The methanol extract of the leaves showed antibacterial activity against maximum number of bacterial species in the present study the least minimum inhibitory concentration (MIC) value of 12.0 g/ml of methanolic extract of the leaves of Lemna minor was recorded against the bacterium species.
The Common or lesser Duckweed is often found on garden ponds and is the bane of gardeners who don’t want to get rid of it by using chemicals. It can spread on the feet of aquatic birds and on their bills. However it does have some uses and may be a useful source of biomass and biofuel in the future. It also has some surprising health benefits.
The ancient Welsh Physicians of Myddfai had these two remedies which include it: - “For swelling or hardness of the stomach. Boil duckweed in goat's milk, and foment it therewith frequently… If the bowels become so constipated that they cannot be moved, take duckweed, boiling it briskly in a pot, then cast it into a pan, and fry with a quantity of blood and butter, eating it hot.”
William Turner (c.1508-1568) often called the “Father of English Botany” had this to say of it, calling “duckis meate” for fairly obvious reasons, I suppose. “Duckis meate hath a cooling nature, whereof it is good to be laid to imposthumes and gatherings of the humours that run to one place, to the wildfire and great burnings, to the gouty members both alone and also with the meal of parched barley. It glueth or bindeth, or maketh fast the bowels of young chider. Galen writeth that duckis meate is of a cold and moist temperature and in manner is both cold and moist in the second degree.”
Nicholas Culpeper, writing in the 17th century has this to say of it:- “Government and virtues. Cancer claims the herb, and the Moon will be lady of it; a word is enough to a wise man. It is effectual to help inflammations, and St. Anthony's fire, as also the gout, either applied by itself, or in a poultice with barley-meal. The distilled water by some is highly esteemed against all inward inflammations and pestilent fevers: as also to help the redness of the eyes, and swelling of the scrotum, and of the breasts before they be grown too much. The fresh herb applied to the forehead, easeth the pains of the head-ach coming of heat.”
It has been used as a poultice as the common mallow and marsh mallow are for inflammations and swellings.
It has often been used as poultry food and may have some value to the food industry in the future, one Turkish study published in 2010 showed that common duckweed has antioxidant, antibacterial and anti-candidal properties ( Ilhami Gűlçin et al. Turkish Journal of Biology Vol.34 pp 175-188); this study also found flavonoids such as quercetin and phenolic compounds which have antioxidant properties.
Kiosov P.A.(2001) in Comprehensive Catalogue of Medicinal Plants ( EKSMO-Press: Moscow), states that duckweed has been used as raw material for the production of analgesic and antipyretic remedies. It is also used in pellet form in homeopathic remedies for asthma.
In het onderzoeksproject van de Ben Gurion universiteit uit Beer Sheva is gebruik gemaakt van een poeder, dat verkregen werd door droging van hydroponisch gekweekt Wolffia door de firma Hinoman. De merknaam Mankai is afgeleid van het Hebreeuws voor manna, het goddelijke voedselgeschenk.
Mankai is een opmerkelijk ingrediënt in de Dietary Intervention Randomised Controlled Trial – Polyphenols, Unprocessed (DIRECT-PLUS) van de Israëlische universiteit. DIRECT-PLUS is een randomized controlled trial waaraan 294 obese medewerkers van een geïsoleerd gelegen locatie van een atoomonderzoekcentrum meededen. Ze werden gerandomiseerd in drie groepen. Eén derde kreeg alleen leefstijladvies en gewoon eten, de tweede derde volgde een standaard mediterraan (MED)-dieet en de laatste een zogenaamd GreenMED-dieet. Dat bevatte groene thee, walnoten en een dagelijkse Mankai-shake.
Het zit vol eiwitten, met een goede verhouding van alle aminozuren die voor de mens belangrijk zijn. Planten kunnen alle tien zogenoemde essentiële aminozuren maken, maar niet altijd in die mooie verhouding als dit plantjeAminozuren
Die shake was de eiwitvervanger in de derde arm van het onderzoek. Een gewoon MED-dieet bevat weinig rood vlees, maar wel kip en vis. Mankai verving dat dierlijke deel van het MED-dieet vrijwel geheel. Eendenkroos dankt zijn faam namelijk aan het feit dat het als een van de weinige plantensoorten niveau’s van essentiële aminozuren bevat die vergelijkbaar zijn met die in dierlijke producten. Het drooggewicht kan tot 45% uit eiwitten bestaan. Daarnaast bevat het ijzer en vitaminen, waaronder B12. Dat is heel opmerkelijk, want plantaardige bronnen van ijzer en vitamine B12 zijn heel schaars, zoals elke veganist weet.
Deze RCT had als eindpunt de hartgezondheid van de deelnemers. De onderzoekshypothese voorzag een verbetering van alle markers van hartgezondheid na 6 maanden (het hele onderzoek duurde 18 maanden). Dat kwam ook uit de laboratoriumuitslagen van de bloedafnames van de deelnemers. Het GreenMED-dieet bleek daarbij effectiever dan het standaard MED-dieet. Dat werd vooral toegeschreven aan de grotere hoeveelheid polyfenolen in het geheel plantaardige dieet. Polyfenolen zijn antioxidanten en hebben een anti-inflammatoire werking, hetgeen remmend werkt op atherosclerose (aderverkalking).
Eerder onderzoek van de Israëlische wetenschappers toonde aan dat Mankai een regulerende werking heeft op de bloedsuikerspiegel. Dagelijks Mankai-gebruik verlaagt de glucosepieken, zagen zij. Dat is heel gunstig voor mensen met - of neigend naar - diabetes type 2. Onder medische researchers is het mediterrane dieet vooral geliefd vanwege de overvloed aan polyfenolen in de plantaardige producten. Maar ook blijkt Mankai een verlagend effect op het LDL-niveau te hebben. Dat wordt toegeschreven aan de fytosterolen, die ook in Mankai voorkomen. Verrijkt met walnoten (omega 3), groene thee en Mankai is het GreenMED-dieet een waarlijk superfood dieet.