Gebruiken wij de planten, of gebruiken de planten ons? Dat is de vraag die Michael Pollan zich stelt in zijn boek ‘Botanica van het verlangen’.
We weten dat de mens de natuur genetisch kan beïnvloeden. We kunnen planten cultiveren, selecteren om groter, beter, glanzender voedsel en mooier, kleurrijker, langerbloeiende bloemen te verkrijgen. Dit is een strategie van de mens, maar zit hier ook een strategie van de plant achter? Wat als bepaalde gewassen zo ver zijn geëvolueerd om bepaalde menselijke verlangens in te willigen waardoor mensen de planten onbewust helpen om zich te verspreiden? Wat, met andere woorden, als planten ons gebruiken zoals wij hen?
Planten die de mens verleiden
In De botanica van het verlangen vertelt Michael Pollan het hoogst originele verhaal van vier veredelde plantensoorten, de appel, de tulp, de marihuana en de aardappel, vanuit het gezichtspunt van de plant. Alle vier de soorten zijn diep verweven met ons leven van alledag, en Pollan laat zien hoe elk van hen een overlevingsstrategie heeft ontwikkeld die is gebaseerd op de vervulling van onze meest basale menselijke behoeften. De appel beantwoordt aan onze behoefte aan zoetheid; de tulp biedt schoonheid; marihuana geeft ons de roes; en de aardappel geeft ons dagelijks voedsel. En allemaal geven ze ons een gevoel van macht, het gevoel de natuur te beheersen. Maar net zoals wij baat hebben ondervonden van deze planten, zo hebben die planten mogelijk ook baat bij ons.
Levensvormen in de natuur zijn waarschijnlijk het resultaat van een reeks toevalligheden gevolgd door een schifting der natuurlijke selectie, waarna het resultaat zo mooi of effectief is dat het een wonder van doelgerichtheid lijkt. Zo zijn wij ook geneigd om onze eigen invloed te overschatten. De landbouw uitvinden, sommige planten uitroeien, anderen cultiveren lijken doelbewuste handelingen van de mens om het menselijk leven te verbeteren, maar voor de natuur zijn dat pure toevalligheden. Onze verlangens zijn gewoon dagelijkse doeningen van de natuur, niets anders dan een omslag in het weer, waar alle andere natuurspelers, planten en dieren op reageren. Wij mogen de wereld dan verdelen in actieve en passieve objecten, maar in een evolutionaire relatie is elk object ook subject en omgekeerd. Daarom kun je van landbouw ook zeggen, dat het iets is wat grassen met ons, de mensen hebben gedaan om bomen te verslaan.
Planten intelligent?
Planten zijn zo anders dan mensen. het is voor ons dan ook erg moeilijk om hun complexiteit en raffinement volledig naar waarde te schatten. Toch hebben planten een veel langere evolutie dan de mens afgelegd en ook strategien ontwikkeld om te verleven. Net zoals de mens maar dan anders. Planten zijn alchemisten en scheikundigen van de natuur, experts in het omzetten van water, aarde en zonlicht in een assortiment bijzondere stoffen, die zo complex zijn dat wij ze nooit hadden kunnen bedenken, laat staan ze produceren. Wat voor taal spreken de planten? Hebben zij ons wat te vertellen via hun smaak, kleur en geur? Helpen zij ons, verleiden ze ons en hebben ze daar zelf ook wat aan? De taal der kruiden!
Michael Pollan
Michael Pollan neemt de lezer mee op een fascinerende reis door het landschap van planten en hun begeerte. Het is een reis die de manier waarop wij denken over onze plaats in de natuur kan veranderen. Michael Pollan is een tuinman om jaloers op te zijn. Zijn boek is een erudiete combinatie van geschiedenis, filosofie en journalistiek die je gegarandeerd nieuwe inzichten geeft als je meer alledaagse tuinkarweitjes moet verrichten.' 'De botanica van het verlangen is een ongelooflijk leesbaar, stimulerend en ongewoon boek-zelfs onmogelijk in een categorie onder te brengen.'