Slakkensiroop

Slakkenslijm in cosmetica

Land bewonende slakken hebben een slijmerige huid die zorgt dat de dieren niet uitdrogen. De belangrijkste functie van slijm ligt echter in de voortbeweging. Het slijm zorgt er voor dat de ondergrond waarover de voet van de slak zich voortbeweegt wordt bedekt, waardoor de slak gemakkelijker over de ondergrond kan glijden. Afhankelijk van de vereiste grip, bijvoorbeeld bij verticale voortbeweging, verandert de kleefkracht van het slijm.

Chemische analyse van slakkenslijm toonde aan dat dit slijm allantoïne (0,3-0,5%), collageen (0,1 - 0,3%), glycolzuur (0,05 - 0,1%), melkzuur (0,05 - 0,1%), anti-protease (1,3-1,8%), vitaminen, mineralen en een hoog gehalte aan glycine, hydroxyproline, proline en glutaminezuur bevat (Penazzi, 2010). Dankzij deze stoffen combineert slakkenslijm bij het aanbrengen op de menselijke huid de vorming van collageen, elastine en dermale componenten  die veroudering tegengaan met de reductie van schade aangericht door vrije radicalen die verantwoordelijk zijn voor voortijdige huidveroudering. Onderzoekers zijn bezig om de methoden van de winning van dit materiaal te verbeteren, maar richten zich tevens op de ontwikkeling van ‘synthetische modder’ op basis van klei en polymeren (Ewoldt et al., 2007).

Historie en herkomst

Het slijm van slakken wordt al sinds de oudheid gebruikt in medicinale toepassingen. De therapeutische eigenschappen van slakken werden toegeschreven aan hun heilige kracht ‘verbonden met vrouwelijkheid en vruchtbaarheid’. De heilzame werking werd vooral geplaatst in het licht van de behandeling van met vrouwelijkheid en vruchtbaarheid geassocieerde ziektes (Bonnemain, 2005). Ook werden er verzachtende eigenschappen aan toegedicht, het zou helpen tegen duizeligheid, flauwvallen en waanzin en zelfs werken tegen anthrax (Cadard, 1955). In de 19e eeuw ontstond er een hernieuwde interesse in de therapeutische eigenschappen van slakkenslijm. Figuier (1840) beschrijft als bruikbare orale farmaceutische formuleringen: slakken, slakkensuiker, slakkentabletten, slakkensiroop en slakkenchocolade. Deze producten werden aanbevolen voor bestrijding van hardnekkige verkoudheid, tuberculose, acute en chronische borstkwalen en intestinale irritatie. Slakkenzalf, voor uitwendig gebruik, zou heilzaam zijn bij de behandeling van schuurplekken en huidbeschadigingen.

In een patent (Abad, 1994) wordt de therapeutische van de cosmetische werking onderscheiden en onderbouwd. Slakkenslijm wordt gebruikt in crèmes ter bevordering van wondheling en voor de behandeling van dermatitis, eczeem, luieruitslag, huidkanker en radiodermatitis. Een andere toepassing is in hand- en gezichtscrèmes, anti-rimpel crème, zonnebrandcrème en vocht inbrengende lotion en deodorant. Van meer recente datum zijn de claims dat de stof helicidine in slakkenslijm een relaxerend effect heeft op de bronchiën via de stimulatie van prostaglandinen E2 afgifte (Pons et al., 1999) en dat slakkenslijm via de werking van alphalinoleumzuur een rol speelt bij het tegengaan van cardiovasculaire aandoeningen (LanzmanPetitthory, 2001).

Productieomstandigheden

Om het slakkenslijm te verkrijgen worden de slakken geïrriteerd of “gepest” of “negatief geprikkeld” door bijvoorbeeld zout of kruiden op de slak te gooien. In een publicatie uit 1953 (Quevauviller et al.) wordt aangegeven dat slakkenslijm meestal wordt gewonnen door gebruik van een 1-procentige zoutoplossing. Slijm wordt vervolgens gedroogd onder vacuümverdamping, gevries- of gesproeidroogd. Of dat tegenwoordig ook zo gebeurd is lastig bevestigd te krijgen.

Andere methode zijn om de slak 10 minuten per dag op een onprettig gestructureerd matje te laten lopen, azijn over de slak heen te gooien of door met de duim over de slak te wrijven. De slak word hierdoor geforceerd om meer slijm te produceren. Dit wordt verzameld. Daarnaast wordt er aangegeven dat sommige slakken ook worden onthouden van voedsel zodat ze meer geïrriteerd worden om meer slijm te produceren. Prof. Dr. M. Schilthuizen, bioloog aan de universiteit van Leiden en deskundige op het gebied van slakken geeft aan dat als de slak vaker wordt blootgesteld aan dit soort situaties de slak sterft. De slak zal ook sterven als de slak geen slijm meer kan produceren (Keuringsdienst van Waarde, 2009).

Biocutis, een Chileens merk dat huidverzorgingsproducten produceert, geeft op de website aan dat “The secretions are collected in Chile from snails one by one (a lovingly and meticulous work) using a third generation technology that stimulates secretions”. Biocutis geeft aan dat deze geavanceerde methode gebruik maakt van een natuurlijke substantie om overvloedige afscheiding uit de slakken te bewerkstelligen11. Wat precies met deze “natuurlijke substantie” wordt bedoeld blijft een mysterie. Op de site van ‘SnailStreet’ is te lezen dat “The Snail Secretions extract is obtained in a process that does not harm the snails”. De eigenaar van de farm Elicina Cosmetics Ltd., Fernando Bascuñán, geeft op zijn website12 geen informatie over de wijze van oogsten van slakkenslijm. Op YouTube zijn echter filmpjes te vinden13 over dit bedrijf die inzicht geven in de wijze van oogsten volgens de 1ste generatie methode i.c. het slijm wordt daarbij met de duim van de slak gewreven en in een kom opgevangen voor verdere verwerking.

Ook van de 2e generatie methode is een filmpje te vinden waarop te zien is dat ca. 100 slakken na met water te zijn bevochtigd in een handcentrifuge worden rondgedraaid waarbij met behulp van de middelpuntvliedende kracht ca. 200 ml. slijm kan worden verzameld. 

Een eenvoudige siroop

Verse slakken met gelijke delen suiker oplossen en uitzeven. Smakelijk