Salvia officinalis / Echte salie

Algemene en Botanische Informatie 

Familie: Lamiaceae (Labiatae) - Lipbloemigen. Naam: Salbei (D.), Sauge (Fr.), Sage (E.). Volksnaam: Palingkruid. Naamverklaring: Salvare = redden, genezen. Soorten: Salvia off. variëteiten: c.v. 'major' - breed blad, c.v. 'purpurascens' - paars, c.v. 'icterina' - geel gevlekt blad, c.v. 'tricolor' - driekleurig, c.v. 'crispa' - gekroesd, S. pratensis L. - Veldsalie, S. verticillata L. - Kranssalie, S. sclarea L. - Muskaatsalie, S. milthiorrhiza - Tan-shen (China)

Teelt: Inheems in warme, droge zuiderse landen. Bij ons alleen geteeld.. Vermeerderen door zaaien, afleggen en stekken.

Materia Medica, gebruikte delen van Salvia species

Salviae folium, het blad van Salvia officinalis L. en variëteiten

Oogst: Het blad vóór de bloei. Hele takjes plukken, drogen en daarna afritsen.

• Beschrijving: Enkelvoudig, gesteelde, vooral aan onderzijde grijsvil­tige, vrij dikke en brosse bladeren. Aan de onderzijde vormen de nerven een uitpuilend netwerk. Aan de bovenzijde is het bladmoes naar boven gewelfd. Bladschijf lancetvormig tot 6 cm lang. Reuk: aromatisch, balsemachtig. Smaak: aromatisch, zwak bitter, samen­trekkend.

Salviae aetheroleum, De etherische olie van Salvia officinalis en varieteit 'Extracta' met gele kleur en sterke geur (kamferachtig, boerewormkruidachtig) en een aromatische, scherpe zelfs brandende smaak. 

• Beschrijving: Densiteit 0,910-0,932 g/cm³. Oplosbaar in 2 tot 3 delen alcohol van 80%. Nota: Andere soorten met etherische olie - Salvia sclarea L.: e.o. met amber- en muskusgeur (parfum) 

Samenstelling, inhoudsstoffen 

• ** Etherische olie 0,5-2,5 % met kamfer, cineol en thuyon1 (zeer wisselend van samenstelling) 

• * Looistof: 2-8 % gecondenseerde catechinen. 

• ** Oestrogeenachtige stoffen?

• * Harsen 5-6 %.

• * Bitterstof: pricrosalvine (antiseptisch).

• * Organische zuren: chlorogeenzuur, appelzuur, koffiezuur, rozemarijn­zuur, fumaarzuur

• * Flavonoïden

• * Saponinen

• * Vitaminen C, B (nicotinezuuramide 0,5 %)

Farmacologie, fysiologische werking

• ** Antisepticum en antiflogisticum.

• * Antibacterieel vooral op grampositieve staphylococcen (aureus) en streptococcen.

• * Schimmelwerend o.a. tegen Candida albicans.

• * Antiviraal.

• ** Secretieremmend:  transpiratie-remmend (antihydroticum), kalmerend effect op het warmtecen­trum in de hersenen (21)

• - melksecretie-remmend,

• - speekselremmend

• ** Emmenagogum: - hormonale, oestrogeenachtige werking, invloed op ovaria.

• * Tonicum, invloed op zenuwstelsel op acetylcholine (neurotransmitter). Salvia officinalis has been shown to inhibit cholinesterase enzymes, enzymes that break down acetylcholine (Ach), a chief neurotransmitter. Compounds that inhibit acetylcholinesterase (AChE), the specific enzyme that metabolizes Ach, may improve mood in some people by helping to maintain optimal levels of Ach and thus brain activity. 

• * Hypertensivum.  

• * Spasmolyticum.

• * Bloedsuikerverlagend.

• * Stomachicum.

• * Adstringentium (looistoffen)

Toxiciteit:

• - Geen bij normale dosering.

- De e.o. kan in hoge dosering epileptische reacties veroor­zaken.

Contra-indicatie:

• - bij borstvoeding.

• - tijdens de zwangerschap.

• - Geen etherische olie inwendig geven aan jonge kinderen.

Indicatie, medisch gebruik van Salvia species

Luchtwegen

• ** Alle mond- en keelirritatie en ontstekingen: gingivitis, stomatitis, angina. 

• ** Carïes, remmend op Streptococcus mutans verantwoordelijk voor tandplaque.

• ** Heesheid R./ Salviathee gorgelen

• * Astma. R./ Salvia + Lavandula + Oregano

Hormonaal (ook de e.o. van Salvia sclarea)

• ** Steriliteit

• * Frigiditeit

• * Voorbereiding van de bevalling (2 maand, lage dos. 1 x daags 1 kopje)

• ** Te veel borstvoeding (hoge dos. 4 x daags 1 kopje)

• * Seksuele asthenie R./ Salvia + Satureja + Thymus

• * Ovariumcyste

• * Menstruatieproblemen, vooral wegblijvende. S. sclarea e.o.

• ** Menopauze (opvliegers), premenopauze.

• * Orchitis, ook ter preventie bij bof

• * Prostatitis

• * Hyperthyreose, te sterke werking schildklier (transpiratie)

Huid

• ** Acné (vrouwen met hypofolliculinie*). R./ Cypres e.o. 2 ml + Salie e.o. 2 ml + Alc. 90° 30 ml + Juniperis 1D q.s.p. 125 ml

• * Mycose (schimmelinfecties) zie receptuur

• * Insectensteken (vers blad uitwendig)

• * Dauwworm.

• * Alopécia, haaruitval (inwendig als oestrogeen stimulans)

• ** Mensen met te sterke transpiratie, R./ Quercus 50 transpirerende voeten, vochtige handen Salvia 50 (vroeger nachtzweet bij TBC). Als voetbad.

• ** Andere ziekten met transpiratieproblemen als aanvulling: hyperthyreose, climacterium. 

Zenuwstelsel

• * Licht tot matige depressie (Salvia officinalis L., Lamiaceae) has been shown to inhibit cholinesterase enzymes, enzymes that break down acetylcholine (Ach), a chief neurotransmitter. Compounds that inhibit acetylcholinesterase (AChE), the specific enzyme that metabolizes Ach, may improve mood in some people by helping to maintain optimal levels of Ach and thus brain activity. 

Receptuur en bereidingswijzen

• Infuus: 10-15 g/1 l/10' / Dosering: Afhankelijk van de aandoening: secretieremmend veel, 4 x daags een kopje (150ml)

• Uitwendig: 20-30 g/1 l/15' (of decoct 2') als lotion: Wonden, vochtplekken, voeten.

• Gorgelmiddel mond en keel

• Tinctuur of hydrolaat zijn ook goed te gebruiken

Species: Mondspoelmiddel

R./ 1

• Matricariae fl. 20

• Salviae fol. 30 Ber.: inf. 15'

• Tormentillae rad. 50 Ind.: gingivitis, abces, keelpijn.

R./ 2

• Thymus e.o.

• Juniperus e.o. 1dr. van elk

• Geranium e.o. uitwendig in vette olie

Salvia e.o. Ind.: mycose

R./ Salvia Ø

Solidago Ø ãã q.s.p. 125 ml.

Piper methisticum Ø Ind.: prostatitis oudere mensen.

R./ Arctium lappa fol. 20

Urticae fol. 20

Viola tricolor hb. 20 Ber.: inf. 50 g/1 l/15'.

Rubi idaei fol. 20 Dos.: 3 x d. 1 kop na maaltijd

Salviae fol. 20 Ind.: stomatitis, stom. herpeti­ca.

Vinum: R./

• Rosmarini fol. 10g

• Satureja hb. 10g

• Salviae fol. 10g

• Honing 60g                        Ber.: inf. 30'

• Rode wijn 1 liter                Ind.: sexuele asthenie.

Balneologie: Bad van de 6 Lipbloemen R./

• Lavendulae fl. 10g

• Melissae fol. 10g ber.: inf. 60 g, 3 l, 15', hogere doseringen zijn soms noodzakelijk

• Menthae pip. fol. 10g gebr.: bad 30 °C/10-20'/1 x daags

• Rosmarini fol. 10g

• Salviae fol. 10g           

• Serpylli hb. 10g ­Ind.: asthenie, o.a. spiervermoeidheid, zenuwzwak­te

Antitranspiratiebad  R./

• Pini gemma 5g Ber.: inf. 55 g/2 l/20'.

• Salviae fol. 20g Gebr.: bad 30 °C/10-30'/1 x d.

• Equisetii hb. 30g Nota: ook als voetbad = 37 °C

R./

• Cypres e.o. 1cc

• Salvia e.o. 1cc

• Coriandrum e.o. 1cc

• Alc. 90 30 ml Ind. menopauze.

• Tamarix gallica 1 D q.s.p. 125 ml Dos.: 20 dr./3 x d.

R./Acné en folliculitis (haarzakontsteking)

• Salvia off. e.o. 1 ml

• Rosmarinus off. e.o. 1 ml

• Corylus av. oleum 14 ml Dos.: 1 x om de 3 d. uitwendig.

• Rosa rubiginosa oleum 14 ml ged. 1-2 mnd.

R./

• Salviae sclarea hb. 25 mg

• Salviae off. fol. 25 mg Ind.: Amenorree

• Pimpinellae anisum fr. 25 mg Dos.: 1 caps. 3 x daags ged. 3 we­ken

R./

• Salvia sclarea 3 g

• Salvia off. 2 g

• Olie 50 g. Dos.: 1 x d. buik inwrij­ven max. 3 weken

Oud recept: Salie met warme melk Tegen slapeloosheid. (?)

Geschiedenis en Wetenschappelijk Onderzoek

• • Egypte (Ramses): Het sap aan vrouwen die geen kinderen konden krijgen en om een goede bevaling te bevorderen.

  • Grieken: Heilige plant als offer voor de Goden.

  • Hyppocrates: diarree.

  • Dioscorides en Galenus: Tonicum, emmenagogum, diureticum en adstringentium.

  • School van Salerno: 'Cur moriatur homo, cui salvia crescit in horto?'

  • Brunschwig - 1500: Extract etherische olie.

  • Matthiolis: 'Voor allerhande koude gebreken der Hersenen en Zenuwen.' (epilepsie, paralesie.)

  • Fuchs: 'Voor onzuiver tandvlees'.

  • Aëtius: 'Om het misvalle van Kinde te beletten'

  • Simon Pauli - 1639: Schreef een boek van 400 bladzijden over Salie.

  • Van Swieten - 1700-1772 (18de eeuw): Eerste vermelding van de zweetrem­mende werking.

  • Van Swieten: Commentaria in H. Boerhave aphotrimos. APH 718 - 1717.

  • Trousseau & Pidoux: Geven een verklaring voor zowel de transpiratiebevorderende als -remmende wer­king, antigifwerking, tonicum en zeer goede wondgenezing. Traité de Thérap. et de Mat. Méd. - 1862.

  • J. Roques en Cazin: Chronische bronchitis, astma en zeer goed voor uitwendig gebruik (gewrichten).

  • Courtonne, Kleiwe: Bactericide werking tegen Staphylococcen, B. typhus, B. subtilis

  • Dr. A.P. Dharma: 'Salvia-soorten hebben een variëteit aan biologische werkingen bij dierproeven: o.a. als antistuipmiddel, als sedativum, als bloeddrukverlagend middel, als anti-protozoa (eencelligen), als anti-viraal middel, als diureticum, als anti-koortsmiddel en met oestrogene werking. Chin. geneeskr. planten, De Driehoek 201-203.

  • Van Hellemont «... zelfs hyperhydrosis opgewekt door pilocarpine wordt door Salie geneutra­liseerd...»

  • Courtois: La Sauge. Bull. de Soc. Chimic. Biol. 38/359-363 - 1956.

  • Caujolle: Essence de Sauge sclarée hypertensine. Press médicale 25/5 - 1946.

  • Kroszinski & Bychowska: L'Action oestrogène de la Sauge. Soc. de Biol. Versovie. 9, 1938

  • Leclerc 'Précis de phytothérapie'.

  • Leclerc H.: Les vieilles panacées: La Sauge. Courrier médicinale - 15 nov. 1939.

  • Leclerc H.: L'Emploie de la Sauge en gynécologie. Presse médic. - 15 nov. 1939.

  • Leclerc H.: A propos de l'emploie de la Sauge comme médicament oestrogène. Revue de Phytothérapie - juillet 1942.

  • Meurisse: Recherches cliniques sur la valeur thérapeutique de la Sauge comme anti-sudoral. Thèse de Lille - 1897.

  • R. Steiner: Besprechung mit praktizierende Arzten. Drei Ansprachen. Dornach . Dec. 1923

  • C.H. Brieskorn: Salbei, seine Inhaltstoffe und sein therapeutischer Wert. Ztschr. f. Phytoth. 12/61-69 - 1991. Zie bijlage

1 . Het thuyongehalte is zeer wisselend en is niet aanwezig in Spaanse soorten (kamfer), wel in het Middellandse Zee-gebied

Salvia links

• Sage, Herb Monograph - Flora Health Herb Encyclopedia

• http://www.ema.europa.eu/pdfs/human/hmpc/salviae_folium/33165308en.pdf

• http://www.dweckdata.com/Research_files/Salvia_officinalis.pdf

• http://New_Pharma_Salvia_officinalis_monograph_eng0407.pdf

• Salie, haer blade sijn te prisene hogh | Kunst en cultuur: Geschiedenis

• http://www.bhma.info/downloads/SalviaMonograph.pdf 

• http://phcogj.com/sites/default/files/Salvia splendens als anti-oxydantPJ5_2.pdf\

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6473381/

Info

* Hypofollicullinie N. f. * hypo : du grec hupo [hypo-], dessous, indiquant aussi une qualité ou une intensité inférieures à la normale ; * folliculo : du latin folliculus [follicul(o)-, -folliculaire], petit sac ; * inie : du suffixe -in, -inal(e), -ine, -inine, servant à transformer un mot ou un adjectif en un autre mot ou substantif. L'hypofolliculinie correspond en fait à une baisse du taux d'œstrogène (l'hormone produite par les follicules ovariens est aussi appelée folliculine) et cette carence est mise en évidence par l'examen microscopique d'un frottis cervicovaginal après coloration avec le liquide de Schorr. L'hypofolliculinie se traduit alors par des cellules atrophiées. L'une des conséquences de cette hypofolliculinie est l'aménorrhée (absence de règles) ou des règles très irrégulières. Le traitement consiste en une correction hormonale. (follicels zijn zakjes, blaasjes in de eierstokken die oestrogeen aanmaken)

Botanisch info over salie

De familie kenmerken van de lipbloemen familie, de Lamiaceae, zijn: kruisgewijs geplaatst blad aan een vierkantige stengel. De bloemblaadjes vormen met elkaar een buis met een dubbele onderlip. Het vruchtbeginsel is vierdelig en per bloem kunnen zich dus ook maximaal vier zaden ontwikkelen. Typisch voor Salvia is het hefboom mechanisme aan de meeldraden dat er voor zorgt dat wanneer een bij in de bloem kruipt het achterlijf wordt bepoederd met stuifmeel. Botanische beschrijvingen van planten zijn voor de leek nogal abstract. Een heel andere dimensie in het herkennen van planten zijn de opmerkelijke geuren, die met name in tropische Salvia soorten rijk vertegenwoordigd zijn.

Echte Salie

 Het keukenkruid; echte Salie, Salvia officinalis, is een mediterrane plant voor een droge en zonnige standplaats, die we ook als sierplant regelmatig tegenkomen. Er is een vorm met donkerpaars blad: ‘Purpurascens’ en zelfs van die purperen vorm zijn weer verschillende klonen in omloop daarom moet de plant tegenwoordig officieel als Salvia officinalis Purpurascens Group worden aangeduid. ‘Robin Hill’ is een benoemde cultivar uit die groep met wat blauwer blauwer en langer blad. De geelbonte vorm ‘Icterina’ wordt soms als ‘Aurea’ verkocht. Het blad is zachtgroen met geel en vooral wanneer de plant aan de groei is is het heel aantrekkelijk. Een volledig gele vorm bestaat ook onder de naam: ‘Kew Gold’. En voor de liefhebbers van Victoriaanse rariteiten of mensen die geen keuze kunnen maken uit de boventaande is er ook nog een driekleurige die heel toepasselijk ‘Tricolor’ heet. Natuurlijk is er ook een roze bloeiende vorm: ‘Rubriflora’ of ‘Rosea’, een witte vorm: ‘Albiflora’ en een vorm met reusachtig blad: 'Berggarten’. De laatste is de sterkste cultivar die laag en breed uitgroeit en zo een mooi grijs massief vormt Het blad is zo groot als spinazieblad. Bloemen maakt ‘Berggarten’ slechts sporadisch. Een mooie en eveneens betrouwbare vorm van de gewone Salie is de donkergrijze ‘Würzburg’. Deze is bijna net zo standvastig als ‘Berggarten’ maar bloeit bovendien rijk en heeft mooie donkere knoppen en stengels.

Nauw verwant aan Salvia officinalis is de smalbladige Spaanse Salie: Salvia lavandulifolia die veel aromatischer is dan echte Salie en daarom mijn voorkeur geniet bij culinaire toepassingen zoals in tomatensaus. Ook uit Spanje afkomstig is de nog veel grijzere Salvia blancoana, de geur grenst aan die van eucalyptus en de plant heeft charmant lepelvormig blad aan min of meer plat over de grond liggende stengels. Op droge plekken is ook deze bij ons winterhard. Net als het botanisch grapje, Salvia multicaulis, dat als het ware twee keer bloeit. Eerst verschijnen de kleine blauwe bloemen alsof het gewone Salie was maar als die verwelken begint de calyx (de knop waar de bloem uit kwam) uit te groeien en als deze in de zon rood kleurt is de schijn van een tweede bloei gewekt. 

Ons vlakke land kent maar een inheemse Salvia: Veldsalie, Salvia pratensis, een prachtige plant die jammer genoeg, hoewel hevig en diep paarsblauw, maar kort bloeit. Salvia pratensis 'Lapis Lazuli' is een heel mooie cultivar met grote magenta-roze bloemen. De naam 'Lapis Lazuli' betekent blauwe steen en is aan de plant gegeven door een Duitse kweker die misschien een beetje kleurenblind is.

Scharlei: Salvia sclarea en Zilversalie: Salvia argentea zijn andere mediterrane soorten. Aan zilversalie heeft u een prachtige bladplant. Het blad is heel zwaar behaard en golvend gelobt witgrijs. Het is zo donzig dat het uitnodigd tot aaien. Er wordt vaak ten onrechte beweerd dat Zilversalie tweejarig is. De plant kan wel 30 jaar oud worden. Het probleem is dat de plant ‘s winters bovengronds afsterft en slakken elke poging tot hergroei verorberen waardoor de plant uiteindelijk het loodje legt na één of enkele jaren. De bloemen zijn groot en zuiver wit. Als de plant bloeit wordt het blad minder grijs en harig. Scharlei is officieel tweejarig en houdt zich daar ook meestal braaf aan. Alleen in bloei en vooral na een warme zomerregen geeft de plant haar aroma prijs. In de Drôme, het Franse Lavendelgebied staan akkers vol met scharlei vanwege de etherische olie die onder andere in mannenparfums toepassing vindt. De geur heeft iets van keukenmeidenzweet wat misschien een verklaring is voor de aantrekkingskracht op mannen van deze muskusgeur. Mooie vormen zijn de variëteit turkestanica en ‘Adana Form’. Er bestaat ook een witte vorm, zoals gebruikelijk aangeduid als: ‘Alba’. Salvia sclarea ‘Alba’ gedraagt zich vaker als kortlevende meerjarige plant dan de andere scharleien

Salvia officinalis Passeport Santé

• Posologie de la sauge: Troubles digestifs, transpiration excessive, bouffées de chaleur

• Feuilles séchées. Infuser pendant 5 à 10 minutes de 1 g à 3 g de feuilles séchées dans 150 ml d'eau bouillante. Boire 3 fois par jour.

• Teinture (1:10). Prendre 25 gouttes, 3 fois par jour.

• Extrait liquide (1:1). Prendre de 1 ml à 3 ml, 3 fois par jour.

• Extrait sec (5,5:1). Prendre de 180 mg à 360 mg, 3 fois par jour.

Stimulation de la mémoire

Le dosage optimal n’est pas établi, car il a varié au cours des essais, de même que le type de traitement (capsules de feuilles séchées, extrait de feuilles, huile essentielle). Au cours d’un de ces essais, on a utilisé des capsules fournissant de 300 mg à 600 mg de sauge séchée par jour

Attention. La prise continue d’huile essentielle de sauge par voie interne doit se faire sous la supervision d’un aromathérapeute dûment formé.

Inflammation des gencives, des muqueuses de la bouche, du nez, du pharynx et de la gorge

Se gargariser ou badigeonner les parties atteintes avec une infusion : 2 ou 3 gouttes d'huile essentielle dans 100 ml d'eau ou 5 ml d'extrait liquide dans 100 ml d'eau, 3 fois par jour. On peut aussi utiliser cette infusion lorsque le port d'une prothèse dentaire cause des douleurs aux gencives.

Recherches sur la sauge

Efficacité possible Mémoire. Au cours d’un essai à double insu avec placebo, un extrait de sauge (teinture) équivalant à environ 1 g de sauge par jour a légèrement amélioré les performances cognitives de patients souffrant de la maladie d’Alzheimer1. Cette étude de 4 mois a été effectuée en Iran auprès de 49 sujets souffrant de déficit cognitif léger à modéré. Les auteurs ont également observé que la sauge pouvait réduire l’agitation des patients.

Quatre autres essais menés par une équipe de chercheurs britanniques ont porté sur des sujets en bonne santé (120 sujets au total) : les résultats indiquent que la sauge, sous forme de capsule de plante séchée, d’extrait de feuilles ou d’huile essentielle, peut stimuler certains aspects de la mémoire à court terme lorsqu’elle est prise avant de passer un test2-5. Elle a aussi réduit le stress et amélioré l’humeur des participants3,4. Au cours de ces essais, les effets de la plante ont varié selon le dosage.

Efficacité possible Pharyngite. Au cours d’un essai à double insu avec placebo mené auprès de 286 patients, la sauge a soulagé efficacement la douleur causée par une pharyngite (inflammation du pharynx et de la gorge) d’origine virale6. Les chercheurs ont utilisé un extrait liquide aqueux (15 %) appliqué à l’aide d’un vaporisateur. Dans une étude comparative récente sur 154 sujets souffrant de pharyngite aigüe, une combinaison d’échinacée et de sauge a été aussi efficace qu’un traitement classique (vaporisateur contenant de la chlorhexidine et de la lidocaïne) pour soulager la douleur12. Par contre, la sauge s’est révélée moins efficace qu’un anti-inflammatoire non stéroïdien (chlorydrate de benzydamine) pour soulager la douleur postopératoire causée par une ablation des amygdales ou des végétations adénoïdes13.

Efficacité incertaine Herpès labial. Au cours d’une étude comparative sur 149 sujets, une pommade associant des extraits de sauge et de rhubarbe s'est révélée aussi efficace qu'une pommade à base d'acyclovir (médicament classique) pour guérir des lésions causées par l'herpès labial. La pommade renfermant seulement un extrait de sauge a été un peu moins efficace que les 2 autres produits (la guérison a pris en moyenne une journée de plus)7.

Usage reconnu La Commission E d'Allemagne reconnaît l'usage de la sauge pour soulager les troubles digestifs fonctionnels et la transpiration excessive (voie interne) ainsi que pour traiter l'inflammation des muqueuses du nez et de la gorge (voie externe). L’ESCOP lui reconnaît en plus des indications spécifiques pour les inflammations du pharynx, des gencives et des muqueuses de la bouche. En Allemagne, l'efficacité de l'infusion de sauge est aussi reconnue pour traiter les inflammations causées par le port de prothèses dentaires et comme traitement de soutien en cas d'inflammation des muqueuses gastro-intestinales.

Au cours des années 1930, on a mené une série d'études démontrant l'action antisudorifique de la sauge. Une étude allemande au su, menée en 1989 auprès de 80 personnes souffrant de transpiration excessive, indique qu'un extrait aqueux sec (440 mg/jour) était aussi efficace qu'une infusion (4,5 g/jour) pour atténuer la sudation8. Au cours d’une étude au su publiée en 1998 et portant sur 30 femmes, des chercheurs italiens ont conclu qu'un extrait contenant de la sauge et de la luzerne pouvait soulager les bouffées de chaleur attribuables à la ménopause9.

L'acide rosmarinique que renferme la plante contribuerait à son action anti-inflammatoire et neuroprotectrice5,10. Ses composés polyphénoliques, dont les dérivés de l’acide caféique, lui conféreraient une action antioxydante, tandis que les polysaccharides que renferment ses feuilles auraient un effet régulateur sur le système immunitaire11.

Précautions

L'usage prolongé de l’huile essentielle de sauge ou de l’extrait alcoolique pourrait être toxique pour le système nerveux en raison de sa teneur en thujone : risque de convulsions.

Contre-indications

• Femmes enceintes ou qui allaitent.

• Personnes souffrant d’épilepsie.

• Effets indésirablesAucun aux dosages recommandés.

• Interactions

• Avec des plantes ou des suppléments Aucune connue.

• Avec des médicaments Aucune connue.

Réviseure :

Shannon Cowan, Ph.D., professeure adjointe, Programme de biologie appliquée, Faculty of Land and Food Systems, Université de la Colombie-Britannique (octobre 2010)

Recherche et rédaction : PasseportSanté.net

Mise à jour : novembre 2010

Bibliographie

• Blumenthal M., Goldberg A., Brinckmann J.(Ed). Expanded Commission E Monographs, American Botanical Council - publié par Integrative Medicine Communications, États-Unis, 2000.

• ESCOP Monographs on the Medicinal Uses of Plants Drugs - Salvia Folium, Centre for Complementary Health Studies, Université d'Exeter, Grande-Bretagne, 1996. 

• Franchomme P. L'Aromathérapie exactement, livre quatrième, Matière médicale aromatique fondamentale. Jollois Éditeur, France, 1990. 

• National Library of Medicine (Ed). PubMed, NCBI. [Consulté le 14 octobre 2010] www.ncbi.nlm.nih.gov

• Natural Standard (Ed). Herbs & Supplements - Sage, Nature Medicine Quality Standard. [Consulté le 14 octobre 2010]. www.naturalstandard.com

• The Natural Pharmacist (Ed). Natural Products Encyclopedia, Herbs & Supplements - Sage, ConsumerLab.com. [Consulté le 14 octobre 2010]. www.consumerlab.com 

• Valnet J. L'Aromathérapie. Laffont, France, 1976. 

• Weiss RF, Fintelmann V. Herbal Medicine. Second edition. Thieme, États-Unis, 2000.

Notes

1. Akhondzadeh S, Noroozian M, et al. Salvia officinalis extract in the treatment of patients with mild to moderate Alzheimer's disease: a double blind, randomized and placebo-controlled trial. J Clin Pharm Ther. 2003 Feb;28(1):53-9.

2. Salvia lavandulaefolia (Spanish sage) enhances memory in healthy young volunteers. Tildesley NT, Kennedy DO, et al. Pharmacol Biochem Behav. 2003 Jun;75(3):669-74.

3. Positive modulation of mood and cognitive performance following administration of acute doses of Salvia lavandulaefolia essential oil to healthy young volunteers. Tildesley NT, Kennedy DO, et al. Physiol Behav. 2005 Jan 17;83(5):699-709.

4. Kennedy DO, Pace S, et al. Effects of cholinesterase inhibiting sage (Salvia officinalis) on mood, anxiety and performance on a psychological stressor battery. Neuropsychopharmacology. 2006 Apr;31(4):845-52.

5. An extract of Salvia (sage) with anticholinesterase properties improves memory and attention in healthy older volunteers. Scholey AB, Tildesley NT, et al. Psychopharmacology (Berl). 2008 May;198(1):127-39.

6. Hubbert M, Sievers H, et al. Efficacy and tolerability of a spray with Salvia officinalis in the treatment of acute pharyngitis - a randomised, double-blind, placebo-controlled study with adaptive design and interim analysis. Eur J Med Res. 2006 Jan 31;11(1):20-6.

7. Saller R, Buechi S, et al. Combined herbal preparation for topical treatment of Herpes labialis.Forsch Komplementarmed Klass Naturheilkd. 2001 Dec;8(6):373-82.

8. ESCOP Monographs on the Medicinal Uses of Plants Drugs - Salvia folium, Centre for Complementary Health Studies, Université d'Exeter, Grande-Bretagne, 1996.

9. De Leo V, Lanzetta D, et al. [Treatment of neurovegetative menopausal symptoms with a phytotherapeutic agent]Minerva Ginecol. 1998 May;50(5):207-11. Italian.

10. Iuvone T, De Filippis D, et al. The spice sage and its active ingredient rosmarinic acid protect PC12 cells from amyloid-beta peptide-induced neurotoxicity. J Pharmacol Exp Ther. 2006 Jun;317(3):1143-9.

11. Capek P, Hribalova V. Water-soluble polysaccharides from Salvia officinalis L. possessing immunomodulatory activity.Phytochemistry. 2004 Jul;65(13):1983-92.

12. Echinacea/sage or chlorhexidine/lidocaine for treating acute sore throats: a randomized double-blind trial. Schapowal A, Berger D, et al. Eur J Med Res. 2009 Sep 1;14(9):406-12.

13. Comparison of benzydamine hydrochloride and Salvia officinalis as an adjuvant local treatment to systemic nonsteroidal anti-inflammatory drug in controlling pain after tonsillectomy, adenoidectomy, or both: an open-label, single-blind, randomized clinical trial. Sinisa Lalićević, Ivan Djordjević. Current Therapeutic Research, Vol. 65, Issue 4, pp 360-372 (July 2004) www.journals.elsevierhealth.com

Wetenschappelijke onderzoeken

Chem Biodivers. 2012 Feb;9(2):441-57. doi: 10.1002/cbdv.201100219. Seasonal variations of phenolic compounds and biological properties in sage (Salvia officinalis L.).Generalić I1, Skroza D, Surjak J, Možina SS, Ljubenkov I, Katalinić A, Simat V, Katalinić V. 

The aim was to investigate the phenolic content, antioxidant capacity, and antibacterial activity of Dalmatian sage (Salvia officinalis L.) leaves collected during different vegetation periods. Separation and quantification of the individual phenols were performed by reversed-phase (RP)-HPLC coupled with a PDA (photodiode array) detector and using an internal standard, while the contents of total phenols, flavonoids, flavones, and flavonols were determined spectrophotometrically. The antioxidant properties of the sage leaf extracts were evaluated using five different antioxidant assays (FRAP, DPPH, ABTS, Briggs-Rauscher reaction, and β-carotene bleaching). The antimicrobial activity of the extracts was tested against two Gram-positive (Bacillus cereus and Staphylococcus aureus) and two Gram-negative (Salmonella Infantis and Escherichia coli) bacterial reference strains. All extracts were extremely rich in phenolic compounds, and provided good antioxidant and antibacterial properties, but the phenophase in which the leaves were collected affected the phenolic composition of the sage extracts and consequently their biological activity. The May Extract, the richest in total flavonoids, showed the best antioxidant properties and the highest antimicrobial activity. Thus, collection of the plants during May seems the best choice for further use of them in the pharmaceutical and food industry.

Iran J Microbiol. 2015 Jun; 7(3): 173–177. The antibacterial effect of sage extract (Salvia officinalis) mouthwash against Streptococcus mutans in dental plaque: a randomized clinical trial. The aim of the study was to evaluate the clinical effects of a mouthwash containing Sage (Salvia officinalis) extracts on Streptococcus mutans (SM) causing dental plaque in school-aged children 

Material and Methods:A double blind clinical trial study was conducted in a dormitory on 70 girls aged 11–14 years having the same socioeconomic and oral hygiene conditions. These students were randomly divided into 2 groups; the first group (N=35) using Sage mouthwash, and the second group (N=35) using placebo mouthwash without active any ingredients. At the baseline, plaque samples obtained from the buccal surfaces of teeth were sent to laboratory to achieve SM colony count. These tests were reevaluated after 21 days of using the mouthwashes. Statistical data analysis was performed using t-student tests with p<0.05 as the level of significance.

Results: Sage mouthwash significantly reduced the colony count (P=0.001). Average number of colonies in test group was 3900 per plaque sample at the baseline, and 300 after mouthwash application. In the control group, pre-test colony count was 4400 that was reduced to 4000; although this reduction wasn't significant.

Conclusion: The Sage mouthwash effectively reduced the number of Streptococcus mutans in dental plaques. Streptococcus mutans (SM) is the main bacteria in dental plaque, responsible for caries process.

Planta Med. 2013 Jun;79(9):753-60. doi: 10.1055/s-0032-1328552. Epub 2013 May 13. Salvia officinalis for hot flushes: towards determination of mechanism of activity and active principles . Rahte S1, Evans R, Eugster PJ, Marcourt L, Wolfender JL, Kortenkamp A, Tasdemir D. Herbal medicinal products are commonly used in alternative treatment of menopausal hot flushes. In a recent clinical study, Salvia officinalis tincture was found to reduce hot flush frequency and intensity. The aim of the current study was the investigation of the mechanism(s) responsible for the anti-hot flush activity of S. officinalis and determination of its active principle(s). The 66% ethanolic tincture, as well as the n-hexane, CHCl₃, and aqueous ethanolic subextracts obtained from the tincture were studied in vitro for two of the most relevant activities, estrogenicity and selective serotonin reuptake inhibition. Because of an increased risk of menopausal women to suffer from Alzheimer's disease, an in vitro acetylcholinesterase inhibition assay was also employed. No activity was observed in the selective serotonin reuptake inhibition or the acetylcholinesterase inhibition assays at the highest test concentrations. The tincture showed no estrogenic effects whereas the aqueous ethanolic subextract exhibited estrogenicity in the ERLUX assay with an EC₅₀ value of 64 µg/mL. Estrogenic activity-guided fractionation of the aqueous ethanolic subextract by a combination of reverse-phase vacuum liquid chromatography and gel chromatography identified luteolin-7-O-glucuronide (EC₅₀ 129 µg/mL) as the active component of the vacuum liquid chromatography fraction 4 (EC₅₀ 69 µg/mL). Luteolin-7-O-glucoside was identified as the putative estrogenic principle of the most potent minor fraction (7.6.7.6, EC₅₀ 0.7 µg/mL) obtained from the initial vacuum liquid chromatography fraction 7 (EC₅₀ 3 µg/mL). This study suggests the involvement of common and ubiquitous estrogenic flavonoids in the anti-hot flush effect of Salvia officinalis, a safe and commonly used herbal medicinal product during the menopause.

Sage Leaf Extract Reduces Anxiety in Clinical Trial. HerbalGram. 2006; 72:24-25 American Botanical Council. Reviewed: Kennedy D, Pace S, Haskell C, Okello E, Milne A, Scholey A. Effects of cholinesterase inhibiting sage (Salvia officinalis) on mood, anxiety and performance on a psychological stressor battery. Neuropsychopharmacol. 2006;31:845-852.

In human, animal, and in vitro laboratory research, garden sage (Salvia officinalis L., Lamiaceae) has been shown to inhibit cholinesterase enzymes, enzymes that break down acetylcholine (Ach), a chief neurotransmitter. Compounds that inhibit acetylcholinesterase (AChE), the specific enzyme that metabolizes Ach, may improve mood in some people by helping to maintain optimal levels of Ach and thus brain activity. Lemon balm (Melissa officinalis L., Lamiaceae) also has demonstrated these cholinergic properties and has been shown to significantly reduce the negative mood consequences of a psychological stressor battery.1,2 The authors of this trial used the lemon balm study as a model to evaluate the anxiety and mood modulating capabilities of sage. This randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study was conducted on 30 healthy volunteers (mean age: 24 years) at the University of Northumbria, Newcastle upon Tyne, UK. Participants received placebo, 300, or 600 mg of dried leaf sage extract (MedicHerb UK Ltd, Buckinghamshire, UK) in a counterbalance design (an experimental design in which all subjects receive treatments to determine the best sequence) with a 7-day washout period between treatments.

To make the test material, 300 mg dried sage leaf and 3 ml of 80% ethanol were placed in a glass container. The mixture was ultrasonically extracted for 10 minutes. The extract was then decanted and filtered. The procedure was repeated twice more. A rotary evaporator was used for 15 minutes to evaporate the solvent, and the flask was weighed to determine the extract’s dried weight. The supernatant (clear liquid) was reconstituted with 53% ethanol and assayed for cholinesterase activity.

Subjects underwent a battery of tests and ingested the day’s treatment. Then at 1 hour and 4 hours post-dose the participants completed the battery of tests again. The tests included (1) the Defined Intensity Stressor Simulation (DISS) computerized battery, which rates negative mood, arousal, and stress-related physiological responses; (2) the State-Trait Anxiety Inventory (STAI), which measures fluctuating levels of anxiety; and (3) the Bond-Lader visual analogue mood scales, which measures the mood effects of anxiolytics. The dried sage leaf extract was also tested in vitro to assess its AChE activity.

In vitro, sage ethanol extract dose-dependently inhibited AChE and butyrlcholinesterase (BuChE), another similar enzyme. The extract more selectively inhibited BuChE than AChE. BuChE is less specific and is found in plasma and liver, while AchE is found in neuronal tissue and red blood cells (RBC). The authors point out that the activity of sage may also involve other properties yet to be discovered.

In the absence of a stressor, both doses of sage had a significant improvement on ratings of mood (P < 0.05). The lower dose reduced anxiety, and the higher dose increased alertness, calmness, and contentedness (P < 0.05). Both doses of sage modulated the stress-inducing effects of the DISS battery, but the lower dose was associated with increased anxiety and decreased alertness. The stressful situation eliminated the stress-reducing capability of the low dose of sage. To this end, the authors believe that the lower dose falls below the treatment threshold required to beneficially modulate mood and performance. They believe the higher dose is within the beneficial therapeutic window

The dose findings in this study are the opposite of that reported in other studies that used the essential oil or ethanolic extracts of S. lavandulifolia (Vahl).3,4 In those studies, the lower dose was within the therapeutic window and the higher dose was not. The authors point out that these divergent findings underscore the lack of current understanding regarding the consequences of different extraction techniques. The authors conclude that a single 600 mg dose of the dry leaf extract preparation can improve mood and cognitive performance in healthy young individuals. According to Jerry Cott, PhD, a psychopharmacologist at the US Department of Health and Human Services, “There are other explanations for these results that do not involve dose or extraction technique. The primary one is the lack of a specific test for mood and the lack of a concurrent control (placebo) treatment. The results of cognitive tests can change over time when administered on multiple occasions for reasons that may have nothing to do with the treatment” (J. Cott personal communication to C. Cavaliere, June 23, 2006).

As noted just above, preparations from S. lavandulifolia have previously shown potential neurological and cognitive benefits in humans. A recent review in HerbalGram examined the essential oil and extracts of S. lavandulifolia for their potential as a treatment for Alzheimer’s disease, based upon the results of multiple studies using these sage preparations.5 Such trials monitored the effects of sage on factors thought at that time to be associated either with Alzheimer’s symptoms or its prevention, including inhibition of AChE, antioxidant activity, eicosanoid synthesis (part of the inflammatory response), and binding to the estrogen receptor.

References

1. Kennedy DO, Scholey AB, Tildesley N, et al. Modulation of mood and cognitive performance following acute administration of Melissa officinalis (lemon balm). Pharmacol Biochem Behav. 2002;72(4):953-964.

2. Kennedy DO, Wake G, Savelev S, et al. Modulation of mood and cognitive performance following acute administration of single doses of Melissa officinalis (lemon balm) with human CNS nicotinic and muscarinic receptor-binding properties. Neuropsychopharmacol. 2003;28(10):1871-1881.

3. Tildesley NTJ, Kennedy DO, Perry EK, Ballard C, Savelev S, Wesnes KA, Scholey AB. Salvia lavandulaefolia (Spanish sage) enhances memory in healthy young volunteers. Pharmacol Biochem Behav. 2003;75:669-674.

4. Tildesley NTJ, Kennedy DO, Perry EK, Ballard C, Wesnes KA, Scholey AB. Cognitive and mood effects of acute administration of Salvia lavandulaefolia (Spanish sage) to healthy young volunteers. Physiol Behav. 2005;83:699-709

5. Houghton P. Activity and constituents of sage relevant to the potential treatment of symptoms of Alzheimer’s disease. HerbalGram. 2004;61:38-53.

Salie tegen te hoog triglyceridengehalte

Salieblad (water- en/of ethanolextract) gaat hypertriglyceridemie tegen. In een Iraanse placebo gecontroleerde studie is de werkzaamheid van salie (Salvia officinalis) onderzocht bij 67 volwassenen met hypercholesterolemie en/of hypertriglyceridemie (nuchtere spiegel 240-300 mg/dl).24 Gedurende twee maanden namen ze iedere 8 uur een capsule in met 500 mg saliebladextract. Dit resulteerde in significante verlaging van de triglyceridenspiegel (-22,8 %) en de totaalcholesterol- (-19,6 %), LDL- (-19,7 %) en VLDL-spiegels (-13,3 %) en significante stijging van de HDL-spiegel (+20,2 %). Het gebruik van salie-extract had geen negatieve invloed op de nier- en leverfunctie; ook werden geen bijwerkingen gemeld door de proefpersonen. Het is nog onduidelijk welke stoffen in salie lipiden verlagende eigenschappen hebben.

Deodoranteffecten van een salie-extractstick: antibacteriële activiteit en sensorische evaluatie van okseldeodorantia. Mohammed Ali Shahtalebi 1, Mustafa Ghanees 2, Ali Farzan 3, Niloufar Shiri 4, Dariush Shokri 5, Syed Ali Fatemi 6

Achtergrond: Deodorantproducten voorkomen de groei en activiteit van de afbrekende bacteriën van de apocriene klieren in de oksel. Veelgebruikte antibacteriële middelen op de markt, zoals triclosan en aluminiumzouten, verhogen, ondanks hun geschikte antibacteriële effecten, het risico op de ziekte van Alzheimer, borst- en prostaatkanker of veroorzaken contactdermatitis. Plantenextracten met antibacteriële effecten zijn daarom interessant. Het doel van deze studie was om de in-vitro antimicrobiële effecten van verschillende salie-extracten tegen twee belangrijke bacteriën die verantwoordelijk zijn voor okselgeur te verifiëren, en om het deodoranteffect van een stick op basis van siliconen met salie-extracten in verschillende dichtheden bij mensen te evalueren.

Materialen en methoden: Verschillende fracties van methanolisch extract van Salvia officinalis (salie) werden geëvalueerd op een kweek van okselhuidoppervlak van vrijwilligers door middel van agar microverdunning antimicrobiële assay. Vervolgens werd een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde klinische studie met de beste antibacteriële fractie uitgevoerd op 45 vrouwelijke gezonde vrijwilligers. Deelnemers werden behandeld met een enkele dosis in vier groepen, elk bestaande uit 15 personen: Groep 1 (200 μg/ml), 2 (400 μg/ml), 3 (600 μg/ml) dichloormethaan salie-extract en placebo (zonder extract). Een standaard sensorische evaluatiemethode voor de evaluatie van de werkzaamheid van deodorant werd gebruikt vóór, en twee uur, vier uur en acht uur na een enkele toepassing van een deodorant of placebo (ASTM-methode E 1207-87 Standard Practice for the Sensory Evaluation of Axillary Deodorancy).

Resultaten: De gegevens werden geanalyseerd met twee factoren met betrekking tot dichtheden en tijd. Bij 45 deelnemers met een gemiddelde [± standaarddeviatie (SD)] leeftijd van 61,5 ± 11,8 jaar werden statistisch significante verschillen binnen de groepen waargenomen vóór en twee, vier en acht uur na de deodorantbehandeling voor groepen 1, 2 en 3. Groepen 1, 2 en 3 hadden een significant lagere geurscore dan placebo na twee, vier en acht uur (P < 0,001). Bij een vergelijking van verschillende deodorantdichtheden was het interactie-effect niet significant tussen deodorant 200 en 400 μg/ml, maar wel significant tussen 200 en 600 en tussen 400 en 600 μg/ml salie-extractsticks (P < 0,001). Voordat de sensorische evaluatie van de deodorantsticks op de proefpersonen werd uitgevoerd, werd een konijnenhuidtest uitgevoerd om aan te tonen dat de formule geen irriterende stoffen bevatte.

Conclusie: Een enkele behandeling met een deodorantstick met dichloormethaan-salie-extract in concentraties van 200, 400 of 600 μg/ml was effectief in het verminderen van de okselgeur in vergelijking met de controlegroep bij gezonde proefpersonen.

ESCOP monograph summary

• Salviae folium

• Sage leaf

• Salvia officinalis L.

Published: 2021

The herbal monograph selects and summarises scientific studies and textbooks regarding efficacy, dosage and safety to support the therapeutic uses of sage leaf.

This herbal drug by definition consists of the dried leaves of Salvia officinalis L.

Studies with its main characteristic constituents, the essential oil; α-and β-thujone, carnosol, carnosic acid, oleanolic acid, α-linolic acid and 12-O-methyl carnosic acid, phenolic diterpenes, are included.

The therapeutic indications are dyspeptic complaints such as heartburn and bloating; hyperhidrosis; hot flushes; hyperglycaemia and hyperlipidaemia; inflammations of the mouth or throat including stomatitis, gingivitis and pharyngitis.

Administration of sage leaf addresses posology; its duration of use; contra-indications; special warnings; special precautions for use; interactions with other medicinal products; other forms of interaction; in pregnancy and lactation; its effects on ability to drive; undesirable effects; overdose.

In vitro experiments with sage leaf, its extracts and isolated constituents demonstrated antimicrobial, antioxidant, anti-inflammatory, antigenotoxic, hypoglycaemic, cytoprotective and angiogenesis-inhibiting activities. In vivo experiments with sage leaf, its extracts and the essential oil demonstrated antinociceptive, anti-inflammatory, hypoglycaemic, lipid-lowering, gastroprotective, memory-improving, antimutagenic, wound healing, antioxidative, anti-ulcerogenic and larvicidal properties.

Pharmacological studies in female volunteers and healthy older adults showed improved lipid profiles, antioxidant defences and effects on memory.

Controlled clinical studies with sage leaf demonstrated antimicrobial and antiphlogistic effects in patients with aphthous ulcers, gingivitis or pharyngitis and in patients with primary hyperlipidaemia or type-2-diabetes showed hypoglycaemic and lipid-lowering effects. Pharmacokinetics of the sage leaf constituent α-thujone were assessed in animals. Its metabolism and absorption after oral administration were investigated.

Preclinical safety data of sage leaf tincture, the essential oil and α-and β-thujone were assessed in different toxicity studies.

Safety data were assessed in human studies and showed only mild adverse effects with no effects on hepatic or renal function. Two cases of reversible intoxication due to accidental topical and oral use of sage oil were separately reported.

The selection of literature cited in the monograph is aimed at bringing together relevant information about the possible physiological roles of sage leaf and its major constituents.