Obsessieve-compulsieve stoornis OCS

De obsessieve-compulsieve stoornis of dwangstoornis behoort volgens de Wereldgezondheidsorganisatie tot de top 10 van invaliderende aandoeningen met een grote invloed op kwaliteit van leven. Niet dat we deze zware stoornis met kruiden kunnen oplossen, toch is uit onderzoek gebleken dat het zaadextract van mariadistel een hulp kan zijn bij de behandeling van deze aandoening.

Kenmerkend voor deze psychiatrische stoornis zijn de steeds terugkerende dwanggedachten en/of dwanghandelingen. Dwanggedachten (obsessies) zijn vreemde of overtrokken gedachten, beelden of impulsen die zich steeds weer opdringen, hardnekkig zijn en angst of lijden veroorzaken. Dwanghandelingen (compulsies) zijn zich steeds herhalende handelingen die iemand van zichzelf op een bepaalde manier moet uitvoeren, zoals alles steeds controleren, ordenen of schoonmaken. De diagnose OCS wordt gesteld als de obsessies meer dan een uur per dag in beslag nemen en het dagelijks leven serieus verstoren. OCS wordt gerekend tot de angststoornissen.

Voorkomen en mogelijke oorzaken

Naar schatting 2 tot 3 % van de bevolking krijgt op enig moment in het leven last van een obsessieve-compulsieve stoornis. De leeftijd waarop de obsessieve-compulsieve stoornis begint is gemiddeld 24 jaar. De stoornis is vaak chronisch; in bijna de helft van de gevallen bestaat de stoornis langer dan 30 jaar. Verschillende genetische, psychische, sociale en biochemische factoren kunnen bijdragen aan het ontstaan van OCS. Erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol, met name als OCS op jonge leeftijd begint.2,3 Factoren die (veel) stress veroorzaken (zoals werkloosheid, echtscheiding, een sterfgeval, seksueel misbruik) vergroten de kans op OCS. Een streptokokkeninfectie is in verband gebracht met OCS bij kinderen (pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders associated with streptococcal infections; PANDAS). Een dwangstoornis komt vaak voor in combinatie met andere psychische stoornissen zoals depressie, andere angststoornissen (zoals paniekstoornis en sociale fobie), alcohol- en drugsmisbruik, eetstoornissen (anorexia, boulimie) en tics (syndroom van Gilles de la Tourette).

Richtlijn voor behandeling

Volgens de Nederlandse Multidisciplinaire Richtlijn Angststoornissen kan een obsessieve-compulsieve stoornis maar op twee manieren worden behandeld: met psychotherapie (exposure in vivo met responspreventie, cognitieve therapie) en/of psychofarmaca (SSRI’s, clomipramine). Reguliere medicijnen zoals SSRI’s (selectieve serotonine heropname remmers) hebben echter een beperkt effect bij 40 tot 60 % van de patiënten en zijn geassocieerd met een reeks (dosisafhankelijke) bijwerkingen (angst, misselijkheid, diarree, sedatie, hoofdpijn, slapeloosheid, afname libido, seksuele disfunctie). Bij OCS is een hogere dosis SSRI nodig dan bij een depressie, waardoor de kans op bijwerkingen groter is. Wetenschappers zijn daarom op zoek naar effectieve en veilige alternatieven.

Mariadistelextract

Het extract uit de zaden van mariadistel (Silybum marianum) is rijk aan flavanolignanen (waaronder silibinine). Er zijn aanwijzingen uit preklinisch onderzoek dat mariadistelextract de serotonerge activiteit in de hersenen verhoogt, mogelijk door MAO-remming.1 Uit een acht weken durende Iraanse pilotstudie met 35 proefpersonen met OCS (gemeten met de Yale-Brown obsessive compulsive scale of Y-BOCS-score, waarbij de Y-BOCS-score gelijk of hoger is dan 21) is gebleken dat monotherapie met mariadistelextract (driemaal 200 mg per dag) even goed werkt bij OCS als standaardbehandeling met fluoxetine (Prozac, driemaal 10 mg per dag). Beide interventies leidden tot een sterke, statistisch significante daling van de Y-BOCS-score. Meer onderzoek naar de werkzaamheid van mariadistelextract bij OCS is gewenst.

Referenties

Camfield DA et al. Nutraceuticals in the treatment of obsessive compulsive disorder (OCD): a review of mechanistic and clinical evidence. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2011;35(4):887-95.

Obsessief –compulsieve stoornis. www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/obsessief-compulsieve-s....

Sayyah M, Boostani H, Pakseresht S et al. Comparison of Silybum marianum (L.) gaertn. with fluoxetine in the treatment of obsessive-compulsive disorder. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2010;34(2):362-5.