Palmarosa behoort tot het geslacht van de aromatische grassen die alle voorkomen in een tropisch klimaat. Tot deze familie behoren ook lemongrass, citronella, gembergras en vetiver. Palmarosa is een tot 3 meter hoog gras met een slanke stengel, geurende bladeren en met witte tot donkerrood verkleurende bloempluimen. De plant komt oorspronkelijk uit India, maar wordt tegenwoordig wereldwijd gekweekt in tropische regio’s waaronder Brazilië, Indonesië, Thailand en op Madagaskar. Palmarosa onderscheidt zich van de andere grassen door een hoog gehalte aan monoterpenolen en esters in de olie. Hoe hoger de plant wordt gekweekt, hoe hoger het gehalte. Aan het eind van de 18e eeuw is de waterdampdestillatie van het gras en blad in India begonnen. Lange tijd was palmarosa ook bekend als Turkse geranium olie, vanwege de transportroute via Turkije naar Europa. In Turkije had men ontdekt dat de kostbare rozenolie uitstekend kon worden vervalst met palmarosa. Het hoge percentage geraniol in palmarosa olie geeft de kenmerkende rozen- en geraniumgeur. Nog steeds wordt palmarosa gebruikt als ‘opvulling’ van rozenolie. Palmarosa zelf kan worden vervalst met natuurlijk of synthetisch geraniol of met de olie van gembergras, het naaste familielid van palmarosa.
Van Cymbopogon martinii zijn twee variëteiten bekend: palmarosa (C. martinii var. motia) en gembergras (C. martinii var. sofia). Gembergras levert een grasolie met een laag gehalte aan geraniol maar bevat veel limoneen dat te merken is in de geur: veel meer citrusachtig met een gembernoot en minder ‘rozig’. Gembergras groeit in laaglandgebieden. Palmarosa bevat een combinatie van een hoog gehalte aan monoterpenolen (vooral geraniol), aangevuld met esters. Dit geeft de olie een zeer goede anti-infectie werking met nadruk op bacteriële en schimmelinfecties. Ook staat de olie bekend als bestrijder van virusinfecties. Palmarosa is hierbij te vergelijken met andere oliën met een hoog monoterpenolgehalte zoals tea tree, tijm linalool en lavendel. Met lavendel heeft palmarosa de huidherstellende eigenschappen gemeen maar is zachter in de behandeling van geïrriteerde, droge huid, zelfs in hoge dosering. Ook een gevoelige huid kan palmarosa goed verdragen. De huidvriendelijkheid maakt de olie zeer geschikt voor kinderen.
Er zijn nog twee werkingsgebieden voor palmarosa: ontspannend op het hart en versterkend op de spijsvertering. De olie werkt als tonicum op de hartwerking en is in te zetten bij hartproblemen vooral als ze worden door stress worden veroorzaakt en als ondersteuning bij hart- en zenuwzwakte. De olie is te vergelijken met de werking van Craetagus – meidoorn (Holmes 2018). Van palmarosa zou je kunnen zeggen dat het reguleert en herstelt bij zwakte. Inname van palmarosa ter herstel van de microflora in de darmen is door ervaring vastgesteld, maar (nog) niet door onderzoek aangetoond. Ervaring laat zien dat verbetering van de microflora en bestrijding van pathogene microben de opname van voedingsstoffen verbetert. Energetisch werkt palmarosa ook als hersteller van het hart en verzacht verharde emoties en emoties als verdriet.
De opbrengst aan essentiële olie is voor palmarosa 1,5 %. Dat wil zeggen dat er 75 kilo vers of gedroogd gras nodig is voor 1 kilo essentiële olie. De kleur van palmarosa olie is lichtgeel tot lichtgroen. De geur is te omschrijven als kruidig, groen met een lichte citrusnoot en soms een zoete, soms bloemige ondertoon. Door de geraniol doet de geur van palmarosa vaak denken aan een combinatie van roos en geranium. Palmarosa wordt veelvuldig toegepast als hartnoot in ‘rozen’parfums. Verder worden palmarosa en gembergras verwerkt als geurstof voor zeep en als smaakstof in tabak. Palmarosa is een belangrijke grondstof voor de winning van geraniol.
Belangrijke bestanddelen van palmarosa
Monoterpenen: o.a. β-ocimeen (1-2%), limoneen (0-2%), pinenen, myrceen
Sesquiterpenen: o.a. β-caryophylleen (1-3%), elemeen, humuleen, farneseen, cadineen
Monoterpenolen: o.a. geraniol (75-85%), linalool (2-5%), nerol, citronellol
Sesquiterpenolen: o.a. farnesol (0,6-5%), elemol (0,2-1%)
Esters (10-15%):o.a. geranyl acetaat (5-15%), geranyl formiaat (5-5%), neryl acetaat, neryl formiaat, geranyl butyraat, geranyl isovaleraat
Monoterpeenaldehyden (1-3%):o.a. neral en geranial
Oxiden: o.a. caryophylleen oxide
Eigenschappen van palmarosa
Sterk bacteriedodend (breed spectrum – o.a. gram positieve en gram negatieve bacteriën, Borrelia) (o.a. Lodhia 2009, Soni 2014, Feng 2018), sterk schimmeldodend (o.a. Soni 2014), antiviraal, tonicum/herstellend op hart, huidverzorgend en huidherstellend, antiseptisch en wondgenezend, immuunstimulerend (huid, luchtwegen, darm), verkoelend en koortsverlagend, ontstekingsremmend, pijnverdovend, spijsverteringsverbeterend, insectenwerend, opmonterend, rustgevend.
Toepassing van palmarosa olie
In de aromaverdamper:verspreidt palmarosa een zoet en zacht geranium/roos aroma dat goed is te mengen met andere zoete oliën als roos, jasmijn, motia attar, ho-hout, ylang-ylang, cananga en houtoliën als sandelhout, ceder en guaiacum. Maar ook met lavendel, geranium, citroen, tijm linalool en wierook zijn goede combinaties te maken. Door de microben dodende werking is palmarosa in te zetten bij virale en bacteriële luchtweginfecties zoals bronchitis en sinusitis. De combinatie met niaouli maakt palmarosa nog breder inzetbaar bij luchtweginfecties. Verdamp palmarosa voor een prettige sfeer waarin men zich kan ontspannen. Palmarosa is een goede olie in situaties waar stress en onrust teveel wordt voor lichaam en geest. Palmarosa reguleert de productie van stresshormonen. Mogelijk dat palmarosa daardoor ook bij slapeloosheid in te zetten is. De olie werkt opmonterend bij sombere gedachten en lusteloosheid.
Op de huid: zie algemene toepassingsregels. In de huidverzorging is palmarosa één van de meest ideale oliën voor de droge, geïrriteerde en gevoelige huid – palmarosa reguleert de sebumproductie, helpt de huid te herstellen, hydrateert, kalmeert en verfrist. Het is een goede toevoeging ter verzorging van de baby- en kindhuid. Door de ontstoppende, microbendodende en ontstekingsremmende werking is palmarosa zeer geschikt bij (chronische) huidaandoeningen zoals acne (Kim 2013), droog eczeem. Bij acne bestrijdt palmarosa de propionibacterium acnes die mede oorzaak is voor de uitbraak van acne (Murbach 2018). De olie verzacht en bestrijdt jeuk. Het huidherstellend effect is te zien bij littekens en rimpels en de olie geldt als profylaxe voor smetten (intertrigo) en decubitus. Schimmelaandoeningen en -infecties zoals ringworm, zwemmerseczeem, schimmelnagels, candida, tinea cruris (schimmel in de liezen) en schimmelinfecties door luieruitslag worden goed bestreden door palmarosa, eventueel in combinatie met oliën als patchouli, geranium of tijm linalool. Palmarosa is één van de essentiële oliën die mogelijk de ‘slapende’ bacterie Borrelia burgdoferi (oorzaak van borreliose/ziekte van Lyme) kan bestrijden (Feng 2018). De olie is licht pijnverdovend bij neuralgie (o.a. ischias en gordelroos), spierpijnen en reumatische pijnen. Naast behandeling van zenuwpijnen blijkt palmarosa olie een zenuwbeschermende werking te hebben met therapeutische mogelijkheden bij hart- en vaatziekten (Buch 2012). Inwrijvingen op het borstbeen werken als een tonicum bij hartproblemen door stress of door leeftijdgebonden hartzwakte. Hierbij kan palmarosa samen gaan met wierook of lavendel. Bij luchtweginfecties is, naast verdamping, ook een huidolie met palmarosa/niaouli een effectieve behandeling.
Via baden is palmarosa toe te passen als parfumering en ontspanning, versterkend bij vermoeidheid, bij huidproblemen, schimmelaandoeningen (o.a. vaginale schimmel).
Dosering van palmarosa olie
In de aromaverdamper: enkele druppels naar eigen voorkeur.
Op de huid: maximaal 8% bij volwassenen – bij lokaal gebruik.
In het bad: maximaal 1 druppel in een vol bad.
Overdosering en bijwerkingen van palmarosa olie
Bij doseringen tot 1 % levert palmarosa niet of nauwelijks bijwerkingen. Er bestaat een zeer kleine kans op overgevoeligheid. Palmarosa is één van de meest huidvriendelijke oliën binnen de aromatherapie. Palmarosa bestaat voor het grootste deel uit geraniol dat door de Europese Unie als allergene stof wordt gezien. Echter de kans op allergische huidreacties van de totale olie is zeer laag (Tisserand 2014). Gembergras daarentegen bevat limoneen dat na een tijd kan gaan oxideren en een risico kan geven op overgevoeligheid en irritatie.
Waarschuwingen van palmarosa olie
Er bestaat een kleine kans op overgevoeligheid bij gebruik op de huid.
Tekst Sango
Phytochemistry 2003 Jul;63(5):569-75. doi: 10.1016/s0031-9422(03)00226-7. Antimicrobial action of palmarosa oil (Cymbopogon martinii) on Saccharomyces cerevisiae Anjali Prashar 1, Pauline Hili, Robert G Veness, Christine S Evans
The essential oil extracted from palmarosa (Cymbopogon martinii) has proven anti-microbial properties against cells of Saccharomyces cerevisiae. Low concentrations of the oil (0.1%) inhibited the growth of S. cerevisiae cells completely. The composition of the sample of palmarosa oil was determined as 65% geraniol and 20% geranyl acetate as confirmed by GC-FTIR. The effect of palmarosa oil in causing K(+) leakage from yeast cells was attributed mainly to geraniol. Some leakage of magnesium ions was also observed. Blocking potassium membrane channels with caesium ions before addition of palmarosa oil did not change the extent of K(+) ion leakage, which was equal to the total sequestered K(+) in the cells. Palmarosa oil led to changes in the composition of the yeast cell membrane, with more saturated and less unsaturated fatty acids in the membrane after exposure of S. cerevisiae cells to the oil. Some of the palmarosa oil was lost by volatilization during incubation of the oil with the yeast cells. The actual concentration of the oil components affecting the yeast cells could not therefore be accurately determined.
J Pharm Pharmacol . 2014 Oct;66(10):1491-6. doi: 10.1111/jphp.12278. Epub 2014 Jun 16. Cymbopogon martinii essential oil and geraniol at noncytotoxic concentrations exerted immunomodulatory/anti-inflammatory effects in human monocytes Bruna Fernanda Murbach Teles Andrade 1, Bruno José Conti, Karina Basso Santiago, Ary Fernandes Júnior, José Maurício Sforcin
Objectives: In traditional medicine, plants have formed the basis of sophisticated systems that have been in existence for thousands of years and still provide mankind with new remedies. Cymbopogon martinii, known as palmarosa, has been used in aromatherapy as a skin tonic due to its antimicrobial properties. It has also used in Ayurvedic medicine for skin problems and to relieve nerve pain. The immunomodulatory action of C. martinii essential oil (EO) and geraniol was evaluated regarding the production of pro- and anti-inflammatory cytokines (tumour necrosis factor (TNF)-α and IL-10, respectively) by human monocytes in vitro.
Methods: Monocyte cultures were incubated with EO or geraniol. After 18 h, cytotoxicity assays were performed using 3-(4,5-dimethyl-thiazol-2-yl)-2,5-diphenyltetrazolium bromide method, and cytokine production was determined by ELISA.
Key findings: The variables showed no cytotoxic effects on monocytes. TNF-α production was not affected by C. martinii and geraniol, and only the concentration of 5 μg/ml of C. martinii stimulated its production. On the other hand, all concentrations of C. martinii and geraniol increased IL-10 production by human monocytes.
Conclusions: Data showed that noncytotoxic concentrations of EO and geraniol exerted an anti-inflammatory action by increasing IL-10 production; moreover, geraniol seemed to be probably responsible for EO immunomodulatory activity in our assay condition.
Future Microbiol. 2021 Oct;16:1181-1193. doi: 10.2217/fmb-2021-0039. Epub 2021 Oct 7. Insights into the mechanism of Cymbopogan martinii essential oil in topical therapy of acne vulgaris Sheefali Mahant 1, Nikhil S Sahajpal 2, Sanju Nanda 1
Aim: The present study investigated the essential oil of Cymbopogan martinii (palmarosa oil; PRO) as a potential topical therapy in acne vulgaris. Materials & methods: GC-MS profiling and biocompatibility studies of PRO were undertaken. The antimicrobial potential was assessed against Cutibacterium acnes. anti-inflammatory, antityrosinase activity and lipid peroxidation were also evaluated. Results: Geraniol was identified as the major phytoconstituent, and the oil was found to be safe for topical application. The minimum inhibitory concentration and minimum bactericidal concentration values were noted as 16 μl/ml. PRO reduced the cytokine levels of TNF-α, IL-12 and IL-8 and inhibited tyrosinase. A low concentration of the oil (up to 0.5 μl/ml) produced malondialdehyde levels equivalent to that of untreated cells. Conclusion: PRO may prove useful as a natural topical agent in the management of acne.