Embedded Files
Sistemas de representación gráfica
Sistemas de representación gráfica
Os sistemas de representación gráfica divídense en dous grupos:
non fonéticos
fonéticos
Sistemas non fonéticos
Sistemas non fonéticos
Son os sistemas de comunicación que non representan sons, senón realidades. Clasifícanse en:
Pictogramas
Son representacións claras e esquemáticas dunha realidade (obxecto, figura ou concepto) por medio dos seus debuxos. Deste modo, estes sistemas sobrepasan a barreira das linguas, é dicir, que nos permiten comunicarnos sin empregar unha linguaxe.
Pintura rupestre da cova de Altamira.Museo de Altamira
PictogramasDefinición.de
Ideogramas
Son representación de obxectos e ideas por medio dunha imaxe convencional (que, por acordo, ten un significado concreto) ou símbolo.
Ideograma prohibido o paso.Seton.es
Ideograma de xéneros.Dicas da Evelyn
Sistemas fonéticos
Sistemas fonéticos
Son os sistemas de comunicación que representan sons. Agrúpanse en:
Xeroglíficos: é un tipo de escritura no cal as palabras non se representan con signos alfabéticos, senón con debuxos.
Silabarios: é un conxunto de caracteres ou símbolos escritos que representan (ou aproximan) sílabas.
Alfabetos: son sistemas a base de signos que, maioritariamente, representan fonemas (recordemos que hai algún signo como o h que non representa fonema ou varios signos que representan o mesmo, como b e v, que representan o fonema /b/).
Xeroglífifco moderno: "Pantanoso"Imaxe de epasatiempos
O alfabeto é un dos maiores logros da Humanidade, xa que, cun número limitado de signos, podemos crear infinidade de mensaxes. Esta é a idea que deu título ao ensaio da escritora Irene Vallejo "El infinito en un junco", que alude á planta (papiro) que foi o principal soporte da escritura na Antigüidade grega e latina, grazas á cal os antigos pudieron preservar e transmitir todo o "infinito" saber do seu tempo.
En Europa, hoxe en día, podemos atopar os seguintes alfabetos:
Grego: Grecia e Chipre.
Latino: España, Portugal, Francia, Italia, Inglaterra, Irlanda, Suiza, Bélxica, Países Baixos, Alemania, Dinamarca, Polonia, República Checa, Croacia, Turquía, Islandia, Noruega, Suecia, Finlandia, Eslovaquia, Hungría, Austria, Albania, Moldavia, Rumanía,
Cirílico: Rusia, Ucrania, Bielorrusia, Bulgaria, República de Macedonia do Norte. En Croacia, Serbia, Bosnia-Herzegovina, Montenegro e partes de Kosovo, onde se fala o serbocroata, utilízanse simultáneamente o alfabeto latino e o cirílico.
Xeorxiano: Xeorxia.
Armenio: Armenia.
Xeroglífico de Gizá (Exipto) Imaxes de Flickr
Silabario: Iraklion (illa de Creta): Museo.Taboíña de barro cocido con inscricións en Lineal BImaxes de FlickrImaxes de Flickr
Alfabeto ornamental s. XVI | Wikipedia
Alfabetos de Europa
Orixe do alfabeto latino
Orixe do alfabeto latino
Cara ao ano 1000 a.C., os fenicios desenvolveron unha escritura que sería a precursora do alfabeto moderno. Tratábase dun alfabeto consonántico e non superaba os 20 signos, que representaban o son da palabra falada.
Arredor do ano 800 a.C., os gregos adoptaron o sistema de consonantes fenicio e incorporaron as vogais.
Posteriormente, este alfabeto pasou ao pobo etrusco, no que evolucionou coa aparición e desaparición de letras.
Finalmente, os latinos adoptaron 21 das 26 letras deste alfabeto.
* O historiador, senador e cónsul do Imperio Romano Tácito, nacido cara ao ano 55, fixo referencia á orixe do alfabeto
*Demarato foi un rei de Esparta da dinastía Euripóndita, mentres que Evandro, na mitoloxía romana, foi rei dos arcadios e conduciu ao seu pobo dende Grecia ata o Lacio.
A última cartaxinesa
A última cartaxinesa
Maria Josep Estanyol era, en 2018, a única persoa que quedaba en España dando clases de fenicio. Aos seus 68 años de idade, levaba 44 de eles dando clase e esperando que alguen lle dera o relevo. A media dos alumnos nas súas clases soía ser de tres persoas e a maioría deles viñan da rama de linguas semíticas.
O seu interese cara esta cultura veu dende o seu terceiro ano de carreira. Tamén empezou a gardar e coleccionar libros e pezas da historia cartaxinesa. A partir de aí empezou a traducir inscricións e acabou escribindo o único dicionario de fenicio traducido ó catalán e ó castelán.
Maria Josep era consciente de que daba clases dunha lingua morta pero para ela o máis importante er que ao final acabaranse divertindo aprendéndoo.
Maria Josep Estanyol, unica profesora de fenicio en España | El País
Evolución do alfabeto latino
Evolución do alfabeto latino
Orixe (s. VII a. C.)
Orixe (s. VII a. C.)
É o resultado da adaptación do alfabeto etrusco e tiña 21 letras (o etrusco tiña 26)
Algunhas das particularidades desta adaptación foron o caso do C, que representaba o fonema /g/, o I, que representaba tanto o fonema vocal como o semiconsonántico (/i/ e /j/) e o U, que tamén representaba tanto o fonema vocal como o semiconsonántico (/u/ e /w/).
Latín arcaico (s. III a.C.)
Latín arcaico (s. III a.C.)
No século III a.C. a letra K perde gran parte do seu uso e o seu fonema /k/ pasou a ser representado polo C, que soía representar só o fonema /g/. Para representar o fonema /g/ créase a letra G, cuxo símbolo é claramente unha variación da letra C. Por outra parte, o Z, que só se utilizaba en préstamos gregos, caeu en desuso.
Debido a que o único que se fixo foi substituír o Z polo G o número de letras non varía, manténdose en 21.
Latín clásico (s. I a.C.)
Latín clásico (s. I a.C.)
Éngadese o Y e vólvese introducir o Z para transcribir préstamos do grego. Estas dúas letras ocupan as dúas últimas posicións no abecedario e este consta agora de 23 letras.
Engadidos posteriores
Engadidos posteriores
No s. XIII engádese a W.
No s. XVIII engádense a J e a U.
Podemos dicir que o alfabeto latino clásico actual componse de 26 letras.
A partir deste, algunhas linguas foron engadindo signos específicos ao alfabeto para representar fonemas propios. Temos os exemplos de: Castelán e Galego, coa Ñ, do Catalán coa Ç, o Croata cos fonemas č, š e ž e as linguas nórdicas (Noruego e Sueco, entre outras) engaden os símbolos ø e œ.
Completar curso 2022/23 - O alfabeto de Claudio
A pronunciación latina
A pronunciación latina
O alfabeto latino é o máis empregado en todo o mundo. Tanto o galego como o castelán comparten a maior parte de características que tiña este alfabeto orixinariamente.
A investigación filolóxica moderna puido determinar con gran exactitude a forma de pronunciación deste idioma a través da historia, aínda que temos que ter en conta que foi unha lingua moi difundida en espacio e tempo e que a pronunciación podía cambiar en diferentes zonas.
O uso do Latín conta cunha evolución e tradición milenaria, polo que houbo algúns factores que tiveron un gran peso:
A Igrexa Católica
O Renacemento, nace o humanismo, que renova o mundo clásico
Sons consonánticos
Sons consonánticos
alfabeto
Sons vocálicos e semivocálicos
Sons vocálicos e semivocálicos
Puntualizacións
Puntualizacións
Na época imperial obsérvase unha pronuncia semellante ao noso “v” . Exemplo: a palabra vivit xa se pronunciaba como [bibit].
Petrus Ramus, humanista francés (1515-1572), propuxo:
a grafía “i” para o son i vocálico pleno e “j” para o semiconsoántico: ira, jam.
grafía “u” para o son u vocálico pleno e “v” para o semiconsoántico: unus, civis.
Na actualidade, a proposta de Petrus Ramus para a grafía do i como semivocal, “j”, non é recollida pola maioría dos editores, deixando a grafía “i” tanto para vocal como para semivocal.
* Aínda que a proposta de Petrus Ramus para a grafía do i non é recollida pola maioría dos editores, si podemos encontrala no diccionario Blánquez.
A proposta de Petrus Ramus sobre a distinción gráfica de “u” vocal e “v” semivocal si que se levou a cabo.
* Algúns editores, como Alma Mater, escriben sempre u para vocal e semivocal: leuem, iuuenali, uestigia, etc.
Clasificacións dos sons
Clasificacións dos sons
Sistema consonántico
Sistema consonántico
No sistema de consoantes latinas, clasificamos os sons en relación aos seguintes aspectos:
Punto de articulación
É o lugar do tracto vocal onde se produce a articulación. A partir de esta clasificamos os sons por:
Bilabiais: Tanto o labio superior coma o inferior.
Labio-dentais: Labio superior en incisivos superiores (os dous dentes situados no centro).
Dentais: Punta e dorso da língua e parte posterior dos incisivos superiores.
Alveolar: Parte anterior da língua e alveolos.
Velares (guturais): Parte posterior da língua e velo do padal.
Modo de articulación
Describe o obstáculo que se pon na saída do aire. Clasificación:
Oclusivas: Bloqueo completo das cavidades vogais e nasais, polo que non flúe o aire. /p/ /t/ /k/ xordas e /b/ /g/ sonoras.
Fricativas: A saída do aire é afectada polo estreitamento dos órganos que controlan o paso do aire, producindo unha fricción. /f/ xorda.
Silbante: O aire é guiado por un surco da lingua cara os dentes, creando un son agudo e particular. /s/
Líquidas: Son as máis parecidas as vogais, ainda que existe certo obstáculo este non impide a saída do aire polos ocos libres. Están divididas en:
Laterais: Deixan sair o aire por un dos costados da lingua. /l/, sonoro.
Vibrantes: Oclusión momentánea da cavidade oral. /r/ sonoro.
Nasais: Oclusión total da cavidade oral e o aire sae polo nariz. /m/ e /n/, sonoras.
Vibración das cordas vocais
Clasifícanse en:
Xordas: Aquelas na que non se produce ningunha vibración nas cordas vocais.
Sonoras: Aquelas na que o son se produce con vibración nas cordas vocais.
Sistema vocálico
Sistema vocálico
No sistema de vogais latinas, clasificamos os sons en relación aos seguintes aspectos:
Localización
Refírese á posición da língua durante a articulación dunha vogal en relación co adiantamento, o retraso da língua na boca.
En vogais como /i/, a língua sitúase hacia adiante na boca mentres que en vogais como /u/, a língua sitúase hacia atrás. Hai 5 grados de localización vocálica:
Vogais anteriores ou palatais:
son vocálico que se articula adiantando a língua hacia os incisivos e acercándoa ó paladar duro. Acústicamente son orais, agudas e sostidas.
Exemplos: i, e.
Vogal central:
Língua con posición media ou central, intermedia entre a posición que ocupa nas vogais anteriores e posteriores.
Exemplo: a.
Vogais posteriores ou velares:
oa língua retraída, acercando o dorso hacia o velo. Acústicamente son orais, graves e bemolizadas.
Exemplos: o, u.
Apertura
A apertura da amplitude dos órganos fonadores, ao producirse unha articulacón, conceden o paso ao aire.
O grado de apertura é moito maior nas vogais, que son pronunciadas sen que os órganos fonadores se interpoñan. Divídense en:
Vogais abertas: /a/.
Vogais pechadas: a /i/ xunto co /u/.
Logo hai apertura media na que se atopan o /e/ e /o/.
Cantidade
No latín existen cinco vogais longas e cinco breves das que falaremos a continuación
A cantidade é un rasgo fonolóxico que distingue as vogais, os ditongos e as sílabas. Ademais, nalgunhas ocasións tamén ten un rasgo distintivo de significado.
Exemplos de diferenzas de significado en latín segundo a duración das vogais:
sŏlum, “solo,chan” / sōlum, “só”.
vĕnit, “ven” / vēnit, “veu”.
lĕgit, “le” / lēgit, “leu”.
mălum, “mal” / mālum, “mazá”.
Podemos ver tamén, no caso do inglés, diferenzas de significado segundo a cantidade.
bin, “cesta” / bean, “xudía”.
shit, “merda” / sheet, “sábana, folla”.
No caso do galego non temos o rasgo da cantidade, pero sí temos a apertura, que tamén provoca ás veces cambios de significado.
Esto podémolo ver fácilmente cos fonemas [o] [e] (ver cadro dereita)
O froito prohibido
O froito prohibido
Estamos afeitos escoitar desde sempre que a mazá está considerada como "o froito prohibido" debido a que Adán e Eva a comeron malia telo prohibido por Deus. Evidentemente, este é un argumento válido para aqueles que son crentes.
Pero aínda e todo, pasando por encima o detalle sobre si o que pon nas Sagradas Escrituras é certo ou non (deixemos por un momento o noso escepticismo aparcado ao carón), se collemos a Biblia orixinal (escrita en hebreo) e a repasamos, non hai nin un só momento no que apareza nomeada a mazá como a froita que deu orixe ao chamado "pecado orixinal".
Isto débese a que foi un erro de tradución, cando no ano 382 d.C. Xerónimo de Estridón recibiu o encargo por parte do papa Damaso I de realizar unha versión en latín da Biblia (a coñecida como Vulgata, debido a que estaba escrita para o vulgo, modo de chamar ao pobo).
Xerónimo non dominaba o hebreo e, malia trasladarse a Belén para aprendelo e perfeccionalo, fixo que na transcrición dalgunhas pasaxes cometese algúns erros que levaron á confusión ao longo de todos estes séculos.
Orixinalmente, no Xénese aparece a pasaxe na que Deus indica a Adán e Eva que non deberán comer do froito da árbore do ben e do mal. O término "mal" foi traducido ao latín vulgar por "malum", que tanto servía para designar a un acto negativo (un "mal"), como para chamar a unha mazá, polo que o vulgo que comezou a ler a nova versión da Biblia quedouse co significado de mazá.
Xa fai moito tempo que isto se coñece, pero se popularizou tanto o mito da mazá que prevaleceu o erro e ao final foi aceptado ata pola propia Igrexa, que non fixo nada por enmendalo.
Cabo destacar que a popularización da mazá como froita prohibida chegou a máis persoas grazas á extensa obra pictórica que se realizou durante o Renacemento, cando moitos artistas plasmaron en cadros a escena de Adán e Eva no Xardín do Edén, tomando unha mazá da árbore mentres son observados pola serpe que encarnaba ao mal.
Fonte: 20minutos
Separación de sílabas
Separación de sílabas
En Latín a separación ven dada por unha serie de diptongos establecidos na seguinte táboa:
Ao contario que en galego e castelán, a xuntanza dunha vogal pechada (i, u) e unha vogal aberta (a ,e ,o) non forma un diptongo, senón hiato. Exemplos disto son as palabras:
Familia → Fa-mi-li-a
Animalia → A-ni-ma-li-a
Quantus → Qu-an-tus
Qualis → Qu-a-lis
Puella → Pu-el-la,
O s seguido de consoante atópase agrupado na seguinte sílaba e a isto chámaselle s líquido :
spes (monosílabo)
ne-sci-o, con-struc-ti-o, scae-na
As consoantes xeminadas. tamén chamadas dobres, sepáranse, quedando en sílabas diferentes.
Pu-el-la, a-sel-lus
O i e o u/v en principio de palabra e seguidos de vocal, ou en posición intervocálica, compórtanse como se fosen consoantes e forman sílaba propia:
Iu-no, Iu-sti-ti-a, va-ca-ti-o, vo-lun-tas
iu-ve-nis, , cu-ius, hu-ius
Acentuación latina
Acentuación latina
En latín non existe acento gráfico. O acento ven marcado pola cantidade da última sílaba.
En latín non hai palabras agudas, agás os monosílabos, como por exemplo non “non”.
Se a última sílaba é longa, a palabra é grave: vē-nit: “veu”, au-rum “ouro”, vĪc-tor “vencedor”.
Se a última sílaba é breve, a palabra é esdrúxula: e-xĭ-tus “éxito”, ca-vĕ-a “oco”, fa-mi-lĭ-a “familia”.
Podemos distinguir entre sílabas longas e breves:
Sílabas longas son as que teñen unha vogal longa ou ditongo, como clo-ā-ca “cloaca”, vīc-tor “vencedor”, in-cau-tus “incauto”.
Sílabas breves son as que teñen unha vogal breve, como ma-xĭ-mus “o mais grande”, fa-mi-lĭ-a “familia”.
Para determinar a cantidade das palabras hai que ter en conta que:
Os ditongos sempre son longos: in- cau- tus “incauto”.
Se unha vogal está seguida de dúas ou mais consoantes sempre vai a ser longa: vīc-tor “vencedor”, con-dū-xi “conducín” (a vogal ū e longa xa que a grafía x sonoriza en ks)
Se unha vogal está seguida de outra vogal é breve: fa-mi-lĭ-a “familia”.
Report abuse