RACCOLTA DI PROVERBI ED ESPRESSIONI DIALETTALI

(In Annuario ASMV 2001 pp. 203-214)

di Mario N. Giuliano

<<< Indietro

RACCOLTA DI PROVERBI ED ESPRESSIONI DIALETTALI:

1. A ‘utàta re luna…

2. A barda e sèlla…

3. A bòta a bòta…

4. A bòtta re pràttica te ‘mpàri

5. A bòtta re stracci e setacci…

6. A cala sole…

7. A cavagliu curritore la via lònga

8. A chi fatìca spètta premiu

9. A chi ne vò paci Diu ‘i manna la ‘uèrra

10. A chi prèsta, u curu i rèsta

11. A chi rà lu suóu prima rella mòrte, ‘n capu ‘i sia ciavàta na piròcca

12. A chi re suónnu se abbòtta, la fame u fótte

13. A chi tè bòna muglièra, gli àdda uardà u père e a chi tè buónu marìtu gli adda uardà u visu

14. A chi te rà a magnà, gli adda rìci tàta

15. A chi vére e a chi cèca…

16. A ciàgni u muortu so’ lacrime perze

17. A dici fessarìe tutti so’ buóni

18. A èsse fessa, ‘n ci vò u capitàle

19. A lavà la capu au ciucciu, ci se perde acqua e sapóne

20. A liéttu re cani ne manchenu mai cótene

21. A luóngu me la mini na friscùra…

22. A monte la rizzu e a balle la spaccu…

23. A nome re Santa Cecca, o piglia o secca

24. A ogni casa ci stà la croci sóva

25. A ògni sàntu vè la fèsta sóva

26. A prèsta jurnàte…

27. A santi ne fa vuti e a criaturi nun prumétte

28. A sbaglià ‘n ci vò l’arte

29. A spénte a spénte…

30. A stagliu se fa a ‘ppiccia paglia

31. A stuóccu…

32. Accàtta ggiòvene ca nun fallìsci mai

33. Accóme te vè, te la tieni

34. Accóme truóvi a fa’, accussì fai

35. Accóme vai vestutu accussì sì trattatu

36. Acqua e fuócu nun trovenu luócu

37. Acqua passata n’ammacéna cciù murinu

38. Adda ‘scì ricètte unu na vòta…

39. Adda fa cient’arti sbreugnàte pe campà, unu, unuràtu

40. Adda fa cientu mesure e unu tagliu

41. Adda parlà quannu vieni rau murinu nò quannu vai

42. Adda sciògli u père

43. Adda tremènte addó te mini (o addó mitti i pieri)

44. Addó (quannu) u ‘attu ‘n ci sta, u sóci abballa

45. Addó ‘i vannu gli uocci ‘i vannu le mani…

46. Addó ‘n ci mitti l’acu, ci ficchi la capu

47. Addó arrivu méttu u pezzucu

48. Addó c’è gustu ‘n ci sta perdènza

49. Addó c’è male che passà ‘n c’è breogna a se ne fuì

50. Addó care u ciùcciu tre càgli vànnu le méle (o le ficu o le pére)

51. Addó ci lievi e ‘n ci mitti ci fai u fuossu

52. Addó me fotte u gèniu llà vacu…

53. Addó prima ‘n ci mitti u puntu, po’ ci vò la pèzza

54. Addò vai vai, la morte truóvi

55. Aggiu fattu male nuttàta e la figlia fémmena

56. Ai dui gèli, o acqua o néve

57. Ai viécci i próre u cupiérciu

58. A liéttu strittu mìttete ‘mmiézu

59. All’intrasatta…

60. Alla bòna re Diu, come jèsci è mègliu…

61. Alla bòtta alla bòtta…

62. Alla fèsta r’i santi, cuógli nére e jànghe

63. Alla Prèta ‘nzoratécci e ‘n te ci ‘mmarità

64. Alla prìma àcqua r’Aùstu è Vìernu

65. Alla scinàta re sciume, se vérenu le tòcche

66. Alla vicciaia, le cauze rósse

67. Allóra l’amicizia è bène quànnu nu panàru và e n’àtu vène

68. Allu mancu…

69. Allu remòtu…

70. Allu spiàggiu…

71. Ama chi te ama e rispunni a chi te ciama

72. Amma levà la frasca…

73. Ammasciatóre nun paca péna

74. Ammu ‘stipatu lu lardu ai suci…

75. Ammu ‘uta caru e grazia re fuì…

76. Ammu raccumannatu le pècure ai lupi…

77. Annuómeni u riavulu e spóntenu le còrne

78. Appènnesìgliu alla curéa…

79. Appriessu au male tiempu, vè u bontiempu

80. Aprile ciuóvi ciuóvi e Maggiu una e bona

81. Arberu pennènte e marìtu curtu ne gliu viri mai struttu

82. Asselu futtènnu…

83. Astìpete la méla pe quannu te vè la tósse (sete)

84. Attàcca u ciucciu addó rici u patrone

85. Attiu fùttiu…

86. Au cavagliu uàstemàtu i luci u pìlu

87. Au male metetòre ‘i rà fastìriu la mantéra

88. Au mercàtu: o mìerchi, o sì mercàtu

89. Au mése re Innàru ogni ‘aglìna au ‘aglinàru

90. Aùstu è capu re viernu

91. Bongiòrnu e passu e ‘n te pozzu parlà ca pòrtu prèssa

92. Caccià la capu ra fòre au saccu…

93. Cagnà cèra…

94. Cagna e ricagna e gli’aréfeci ci ‘uàràgna

95. Cagnà gli’uocciu pe la cora…

96. Calà l’óra…

97. Campa cavagliu ca l’erva crésci

98. Cap’ a balle…

99. Cap’a monte…

100.Cappa e pane ‘n te fa mancà mai

101.Capu fòre…

102.Carì contracòre…

103.Carne re puorcu, scallènta e ‘otta ‘n cuorpu

104.Carnevàle scazzuttàtu piglia l’accètta e ràgli ‘n capu

105.Carti carènnu jucatòre perdènnu

106.Casa accome lassi e paese accome truovi

107.Cavàgliu e cavaliéru, ci vènnu re razza

108.Cèrte vòte è megliu a fa la parte re fessa

109.Che guaju alla (è la) pagliara…

110.Chéllu che ‘n se cumència, ‘n se fenìsci

111.Chéllu che ‘n se fa, ‘n se rici

112.Chèllu che a tè ne vuoi, agli auti nun fa

113.Chèllu che ci vò, ci vò

114.Chéllu che la notte se fa, u juornu cumpàre

115.Chéllu che me càre ra ‘n mocca me và ‘n piettu

116.Chéllu che ra gliu còre nun me vène, pozz’èsse accìsu chi me lu fà fa

117.Chéllu che se rìci, se n’è tuttu è miézu

118.Chésse só’ mosche che pàssenu…

119.Chi ‘n sa scurtecà, uàsta cùoriu e pèlle

120.Chi ‘n se cura la pèlle sòva, chélla regli auti la fa magnà ai càni

121.Chi ‘n se fa i fàtti suòi, mòre accìsu

122.Chi ‘n se piànta gli’uortu e ‘n se accìre u pùorcu, và pe tuttu gli’annu cu u mussu stùortu

123.Chi ‘n tè forza, opra ‘ngégnu

124.Chi a puttàne crére, a vaniégliu véve

125.Chi adda avé ra mé e porta frètta, ‘n capu ‘i sia ciavàta na saétta

126.Chi ala, ciéntu rucati vale e, chi lu sente, cientutrènta

127.Chi assai abbrànca, pòcu strégni

128.Chi azzètta è ‘mpìsu e chi nèa và ‘n paravìsu

129.Chi bèllu vò paré, vè la fèsta e ‘n tè cu che

130.Chi bene me vò, ‘n casa me vè

131.Chi capisci’ taci’

132.Chi càre ‘n puvertà, pèrde gli amici

133.Chi ciéntu ne fa, una n’aspètta

134.Chi ciù pò fa ciù fa

135.Chi cónta i fatti suoi ‘mmiézu a lla piazza chi se ne rìre e chi se ne sguàzza

136.Chi cu la fatìca ‘n se abbènta cu la fàme ‘n ci apparènta

137.Chi cucìna, lécca e chi fila, sécca

138.Chi cumànna, fa léggi

139.Chi è fessa: la vòlepe o chi la piglia?…

140.Chi è riccu re còrie, oggi è riccu e rimàni è pòveru

141.Chi fatìca, santefìca

142.Chi figlia re ‘aglìna nàsci, ‘n tèrra rùspa

143.Chi fràveca e sfràveca nun pèrde mai tiémpu

144.Chi ha fenùtu è muortu

145.Chi ha fère a Diu, nun fenìsci mai

146.Chi la vò còtta e chi la vò crùra, la cipolla…

147.Chi làssa la via vèccia pe la nòva, sape chéllu che lassa ma nun sape chéllu che tròva

148.Chi magna a Natàle e pàva a Pàsqua, fa buonu Natàle e male Pàsqua

149.Chi màgna e ne béve, mai sàtru se vére

150.Chi magna sùlu, s’affòca

151.Chi mai te crìri…

152.Chi male te vò, la morte t’accàccia

153.Chi mantène e chi scòrteca

154.Chi n’accètta, nun mèrita

155.Chi n’acòta la màmma e u pàtre, fa male fine

156.Chi nàsci quàtru, nun mòre tùnnu

157.Chi n’è bbuónu pe ‘u re n’è bbuónu mancu pe la riggìna

158.Chi ne fa una, ne fa ciéntu

159.Chi ne rispètta u càne, ne rispètta mancu u patròne

160.Chi ne scàppa una, ne scàppa ciéntu

161.Chi ne tè ciéntu gli allòca e chi ne tè unu gli’affòca

162.Chi ne vò fa, tròva scìgli

163.Chi negòzia campa e chi fatica crèpa

164.Chi nun ci nàsci réntu alla casa ‘n ci ha da murì

165.Chi nun fràbbeca e nun mmarìta nu’ lu sape com’è la vita

166.Chi nun sàpe che fa, pìglia e tòrna

167.Chi pàva annànti è màle servùtu

168.Chi pàssa, pàva…

169.Chi pazzéa cu i criatùri rumàne cacàtu

170.Chi pe mare và, u pesci piglia

171.Chi pe ròbba se ‘mbosca, và pe mète ‘ranu e mète sosca

172.Chi pècura se fa, u lupu se la màgna

173.Chi perde rumane sempe a cuntà

174.Chi pò, po’…

175.Chi prattica cu u zuoppu, ‘n capu re gli’annu zòppeca puru issu

176.Chi priéstu addènta, priéstu sparènta

177.Chi priéstu se pruvvére, a ora magna

178.Chi prima nun pènsa, ròppe suspìra

179.Chi prìmu arrìva ammacéna

180.Chi primu s’aiza cumànna

181.Chi rà a béve au cantiniéru, fa i perùcci

182.Chi re curtiégliu ferìsci, re curtiégliu perìsci

183.Chi re ròbba re àuti se vèste è munnu sfallàci e chi càre ‘n puvertà pèrde gli amìci

184.Chi re sperànza càmpa, risperàtu mòre

185.Chi rìci òva, và la sèrpe e le pròva (s’àdda rìci vrecci)

186.Chi ringràzia esci fòre obbligu

187.Chi rire e ‘n sape pecché, o è mattu o rire pe tè

188.Chi ròrme nun piglia pésci

189.Chi s’aiùta (se frìccica), ‘n s’annèa

190.Chi s’aiza priéstu la matìna, vénci u carrinu e chi se aiza a miézi juornu, vénci u cuornu

191.Chi sa fa che faccia e chi nò che ‘n se ne ‘mbaccia

192.Chi sa’ natà, sa’ campà e chi sa’ sàgli, sa’ murì

193.Chi sagli ne scégni ciù…

194.Chi scupéa, nun puntéa

195.Chi se ‘mpaùra, se mòre re fàme

196.Chi se ‘mpruscìna, puzza

197.Chi se cunfèssa re Pasqua Bòffa ne la vére la facci nostra (rici u riavulu)

198.Chi se ne abbòtta e chi nun ne pròva…

199.Chi se piglia còllera, piscia ‘n coppa alla scopa…

200.Chi se vò arreccì: abbìa l’opera e lassela ì

201.Chi signùri sèrve, ‘n pagliaru mòre

202.Chi sparàgna, sprèca

203.Chi sparte, se fa ìssu la mègliu parte

204.Chi stìpa, tròva

205.Chi tànta pànni e chi sènza lenzòra, chi tànta cumpagnìa e chi ròrme sola (rit.)

206.Chi tardi arrìva, male alloggia

207.Chi tè facci se ‘marìta e chi nò rumàne zìta

208.Chi tè figli alle quàttu, adda apparentà cu cani e gatti

209.Chi tè la cummelità e ‘n se ne sèrve, nun tròva cunfessore che gli’assòrve

210.Chi tè male capu, adda tenè bòn père

211.Chi tè muglière bella sèmpe canta / chi tè renàri assai sèmpe conta / ie poveròme nun contu e nun cantu / l’aggiu ‘ngappàta brutta e sènza niénti

212.Chi te refrésca ‘n te vò veré murì

213.Chi te sàpe, te ràpe

214.Chi te se sònna, ricéva zè Dèa…

215.Chi tè tiémpu, n’aspètta tiémpu

216.Chi te vattéa, t’è cumpàre

217.Chi te vò’ bbène te fa ciàgni e chi te vò’ male te fa rìre

218.Chi tròppu la tira, la spèzza

219.Chi u pésci se vò magnà, la cora s’adda ‘nfonne

220.Chi uàrda gli’aràtru, nun pèrde jurnàta

221.Chi và ‘ncorte e ci và sulu, tutte le raggione so’ le sòve

222.Chi và alla cantìna e ne béve, è fèssa chi u crére

223.Chi vénci la prima, pèrde u sàccu cu tutta la farìna

224.Chi vò aénci u langillàru, l’orìve l’adda cògli re Innàru

225.Chi vò che và e chi ne vò che manna

226.Chi vò fa buonu cummìtu: càrne re cràpa e léna re fìcu

227.Chi vò veré le fémmene bèlle / Prata, Pratella, u Tinu e Vallu / ma chélle re gliu Vallu so’ cciù bèlle / ca pòrtenu la tuvàglia fatta a spàrra

228.Chìgli che ciù tènnu, ciù vònnu

229.Chìgli re mò tènnu la mangiastòra vàscia

230.Chìgli rella Valle, so buoni a monte e nò a balle

231.Chìgliu che ciàgni, fotte a chìgliu che rìre

232.Chìgliu che nun sàpe, è come a chìgliu che ‘n ci vére

233.Chìgliu che parla ‘nnanti, n’è ciamàtu traritòre

234.Ci mànca u fùnnu e chéllu attùornu…

235.Ci s’è mìssu re càpu e re putéca…

236.Ci vò u sprùoccu agli’ uovu …

237.Ci vulìvi ancappà la màmma?…

238.Ciàccire e tabbacchère re légnu, la bànca nun ne pìglia

239.Ciàgni sèmpe misèria…

240.Ciànu, ciànu è fàttu u mùnnu

241.Ciànu, cianu tùttu se fa

242.Cicàtu a n’ùocciu e zùoppu a nu père, và a Ailànu ca tròva muglière

243.Ciélu a pecurèlle, acqua a funtanèlle

244.Ciént’anni e ciéntu mìsi, tòrna sciùme ai sùoi paìsi

245.Ciéntu niénti accirèttenu nu ciùcciu

246.Ciù ci mìtti e ciù ci trùovi

247.Ciù revùoti e ciù fète

248.Ciù vai re prèssa e ciù pèggiu è

249.Còlla Cìcciu ca te sàni…

250.Còlla e seatùra e màncu u riàvulu l’appùra

251.Com’è bèllu quànnu pàca u cumpàre!…

252.Come te gliu fai gli’ acciu (u liéttu) te gliu trùovi

253.Crìstu, ‘ncòppa alla néve, ci spànne lu sole

254.Cu mé ‘n ci la quàgli!…

255.Cùcciu ra fòre, càccia Cùcciu ra réntu

256.Cùpitu, cùpitu…

257.Dìu lu sa e la Marònna lu vére

258.Ddui tizzùni nun fannu fuocu

259.È ciù lu penzà che lu fa

260.È cóme pàsci e nò cóme nàsci

261.È curtu e màle cavàtu…

262.È giùtu lu càsu sotta e i maccarùni ‘ncòppa…

263.È giùtu stòccu e è turnàtu baccalà…

264.È Màggiu e ancora frìddu àggiu

265.È mègliu a èsse córa che càpu

266.È mègliu a èsse féssa che sìnnecu

267.È mègliu a èsse rìcchi re càrne che re renàri

268.È mègliu a fa sforna! sforna! che ‘nforna! ‘nforna!

269.È mègliu a murì sàtru che riùnu

270.È mègliu a nàsci re bòn’ora che fìgliu re barone

271.È mègliu a tené na màle cucìna e nò na màle vicìna

272.È mègliu avé na bèlla mòrte e nò re Màggiu a ciòve la nòtte

273.È mègliu che ne hannu mmìria che pietà…

274.È mègliu na bòna fèsta che ciéntu festiccióle

275.È mègliu na vòta a arrussì che ciéntu a aggiallanì

276.È mègliu nu marìtu sprùccitiégliu (sprùcchetiégliu) che n’amìcu ‘mperatóre

277.È mègliu nu relóre re sàcca che unu re còre (o re pèlle)

278.E mègliu sùli che male accumpagnàti

279.È na pastètta fàtta…

280.È tiémpu a brùocculi…

281.È uèrra fenùta…

282.È vòglia a allungà u cùogliu…

283.Èsse curriéru…

284.Èsse cùrtu e màle cavàtu…

285.Èsse pèlle che ‘n se còci…

286.Èsse pèlle pe …

287.Èsse sànu, sànu…

288.Fà a stùoccu…

289.Fa càuru ca còci…

290.Fa come au lupu: acquànnu tànta càrne e acqànnu i fracitùni

291.Fa i pìeri ra fòre e la càpu ra réntu…

292.Fa la jànca e la néra…

293.Fa la màmma, la màmma…

294.Fa mmarènna a cìciri…

295.Fa na lavatùra re fàcci…

296.Fa poca fatìca e mètàntu frùttu…

297.Fa una calata…

298.Fa veré i zìngheri mète…

299.Fa’ bène e scòrdete, fa’ màle e pènseci

300.Faccifrónte a …

301.Facémmu a chi è fìgliu e a chi è figliàstru…

302.Facémmu a scàrica varrìle…

303.Facémmu come a chéllu re chìgli…

304.Facémmu pàssa òggi e vè rimàni…

305.Facémmu tanta jùorni, tanta sosìcce…

306.Fàmme primu e fàmme féssa

307.Fànnu a chi è ciù tùostu…

308.Fànnu assài rumóre re fròbbeci e pòca làna

309.Fàreci vìta…

310.Fàrela tónna, tónna…

311.Fàrelu sópra a delóre…

312.Fàrene ciéntu e una spòrta (o nu sàccu e na spòrta)…

313.Fàrese accuntené…

314.Fàrese camminà u penziéru…

315.Fàrese capaci…

316.Fàrese i nemìci ‘n crerènza…

317.Fàrese n’àtu e tàntu…

318.Fàrese purtà ‘n mócca…

319.Fàrese puzzà i bàffi…

320.Fàrî cacà cèrula e palómma…

321.Fàrî fa buttùni ‘n cùorpu…

322.Fàrî fa tacchi e ciùovi…

323.Fàrî fronte…

324.Fàriu nùovu nùovu e repezzàtu viécciu…

325.Fatte accattà ra chi ‘n te sape (rafanié’)…

326.Féghetu ‘ncòppa a féghetu…

327.Féghetu, féghetu, féghetu e po’ è sciùtu a pulemóne

328.Fìgli re vùtu, fìgli perdùti

329.Frebbàru è curtu e màle cavàtu

330.Frebbàru, se lu vò fa, mànna i pùorci a suglià e se nò ‘i mànna a scurtecà

331.Frebbàru, u jùornu appàra

332.Fùi ràlla pèste e vài alla carastìa

333.Fuìtene rài pezziénti re sagliùta

334.Fùssunu pùru palàte, ancàppa prìmu

335.Gèsù Crìstu n’è mercànte che pàva la séra

336.Gli àdda rà ‘n càpu quànnu só piccirìgli, ca se s’arrìvenu a fa ‘rùossi te rànnu ‘n càpu ìssi a tè

337.Gli hànnu tagliàtu le vìte au pàstenu…

338.Gli’ àrcu rella matìna, ména l’àcqua cùlla tìna

339.Gli’ aucìegilu che stà ‘n caióla ‘n se sa se cànta pe ràggia o pe amóre

340.Gli’ òmmene prupóne e Diu cumpóne

341.Gli’ òmmene, finu a ché tè i rìenti ‘n mócca, nun lu sàpe che gli tòcca

342.Gli’ ùocciu ru patróne ‘ngràssa u cavàgliu

343.Ha ‘uta calè u siéllu…

344.Ha paura che u curu ne gli’arròbba la cammìsa…

345.I ‘uài re stu mùnnu nun só nìenti, só ‘uai quànnu sòna la campàna

346.Ì a dà vòta…

347.Ì a fa pòsa…

348.I capuàni, só làrghi re vócca e strìtti re màni

349.I ciùcci se apperrìccinu e i varrìli se scàssenu

350.I colpi re furtùna, vïàtu a chi n’ha ùnu

351.I fìgli re mùlu, ‘óttenu càuci

352.I fìgli se vàsenu quànnu ròrmenu

353.Ì fruccinùtu…

354.Ì futtènnu…

355.Ì màncu le pàlli (le scuppettàte)…

356.I pànni lùrci, se làvenu ‘n famìglia

357.I pèggiu tùozzi, stràccinu la vesàccia

358.Ì pìetti …

359.I pòzza ciavà nu trùonu a chi ne ‘i piàci lu bùonu

360.Ì re vànnu… (o anche vannechìà, oppure cèrne)

361.I sfuttùti, pùru ‘n paravìsu vànnu

362.I sòrdi re gli’ usuràiu, s’ ‘i fótte u sciampagnóne

363.I sòrdi, ‘mbìccicunu ‘n màni

364.Ì spìertu…

365.Ì truvènnu fiéuci pe i fiéuci…

366.I tùoi só i pèggiu

367.I vèngu ra u mùortu e tu rìci ch’è vìvu…

368.Ì zengarïènnu (casarïènnu)…

369.Iammu a gì, a gì, pe la vicaria…

370.Ìenneri e nepùti, chélu che ‘i fài è tùttu perdùtu

371.Innàru sìccu, villànu rìccu

372.Innàru zapparànu

373.Iresénne cùngiu, cùngiu…

374.Iresénne pe l’àcqua a bàlle…

375.Iresénne r’acìtu…

376.L’àcqua ciàna te annèa

377.L’àcqua e la mòrte, stànnu arrètu alla pòrta

378.L’àcqua rellu cìelu stà pesàta: chélla che nun fa re vìernu, la fa re estàte

379.L’alma a Diu e la rrobba a chi tocca

380.L’argìentu fa la gènte e nu facémmu gràndi lavóri

381.L’àrte a chi la sa fa e le pècure au lupu

382.La ‘aglìna fa gli’ ùovu e au uàgliu ‘i ‘ngènne u cùru

383.La ‘aglìna vàle nu ‘rànu e cóme fa nòtte s’ammasóna

384.La ‘aglìna zìppula ‘n cùru au uàgliu

385.La ‘mmìria cèca gli ùocci

386.La bellézza re lle città songu i castiégli, la bellezza re lle fémmene so’ i capìgli

387.La càpu che nun pàrla è ciamàta cucózza

388.La cicàra, cànta, cànta e po’ schiàtta

389.La cicciuéttula, màle addó cànta e vïàtu addó tremènte

390.La cràpa che và alla vìgna, com’è la màmma èsci la fìglia

391.La crerènza e lu ciòve fìnu fóttenu u pòver’ ome

392.La cucciàra sàpe chéllu che revòta

393.La cumpagnìa nun lèva pàrte

394.La Cuncètta lassa Natale a ricissètte

395.La fàcci è mèza però

396.La fatìca relle fèste, nun te càuza e nun te vèste

397.La fémmena bèlla nàsci maritata

398.La pianta se céa acquannu è piccula

399.La pìgna che ‘n se fa re Pàsqua ‘n se fa ciù

400.La fémmena piccirélla fa i fìgli a tummelélla

401.La léngua ‘n tè gli’ ùossu ma rómpe gli’ ùossu

402.La lùrdima e ri fèssa

403.La màle gènte, Diu l’arrùma

404.La màmma pe u fìgliu, astìpa u muzzechìgliu; u fìgliu pe la màmma ótta tùttu ‘n cànna

405.La mègliu mòrte è de sùbbitu

406.La mèrula cicàta, la nòtte se fa u nìru

407.La misèria se vére ra u fùocu

408.La mòrte ci stà pe gli’ àinu e pe la pècura

409.La mòrte nun uàrda ‘n fàcci a nisciùnu

410.La muglière ru làtru nò tùtti i jùorni rìre

411.La nèggia re Abbrìle, ‘mprèna l’orìve

412.La néve marzulìna, ràlla séra alla matìna

413.La notte è di lupi…

414.La pècura a pàsci e gli’ àinu ‘mpìsu

415.La prèssa ‘n te fa custà

416.La pulizìa è mèza salùte

417.La pulizìa n’è bòna sùlu réntu alla sàcca

418.La ràrica ràrichéa

419.La ribusciarìa è pèggiu rella malatìa

420.La sèpe ‘n tè l’orécci e po’ le métte

421.La séra n’azzennà e u jùornu n’aspettà

422.La suppónta è bòna puru re pàglia

423.La tèrra ci rà a magnà e la tèrra ci se màgna

424.La tèrra néra ména bbuonu ranu

425.La trìppa pòrta àmma

426.La tròppi cunfirènza, appartène alla màle crïànza

427.La vàcca è sàuta ‘n cùogliu au vòve…

428.La vólepe nun po’ arrivà allu làrdu e rìci ca sàpe re ràncidu

429.La vuluntà re Diu nun la sàpe nisciùnu

430.La zéppa spàcca u tùoccu

431.Le ciàccire fànnu le cérci

432.Le fémmene tènnu i capìgli lùonghi e le cirevèlla córte

433.Le leccatùre nun sàtrenu pànza

434.Le màle nuvità le pòrta u vìentu

435.Le mazzàte passenu e le parole tégninu

436.Le pazzìe fenìscinu a …

437.Le réte relle màni ‘n só tùtte sòcci

438.Le scàbbule appése e i fòderi a cumbàtte

439.Le serène re Vìernu só puttàne re Salìernu

440.Le vócche só surèlle

441.Lìndu e pìntu…

442.Lu bèn parlà, la vìta unóra

443.Lu bène fa l’atu bène e lu màle pùru

444.Lu bùonu è bùonu e lu mègliu è mègliu

445.Lu bùonu è chéllu che te fài cùlle màni tóve

446.Lu bùonu stà réntu agli’ ùovu

447.Lu jàncu e lu rùssu vè ra u mùssu

448.Lu màle curdivàtu, lu curdìva u Patatèrnu

449.Lu màle, chi lu fa se lu ciàgni

450.Lu màle, nàsci sènza semènte

451.Lu pèggiu a scurtecà è la córa

452.Lu pòcu abbàsta e l’assài se fenìsci

453.Lu sàngu mìu è tròppi róci: a tùtti quànta pïàci

454.Lu sàngu se ammazzìca ma nun se spùta

455.Lu stùortu lu tàglia l’àscia

456.Lu vìnu bùonu se vénne réntu au paése sùovu

457.Maggiu urtelànu, assai pàglia e pòcu rànu

458.Mai ciù scùrurella mèzanòtte po’ èsse

459.Mai u patróne fótte au uarzóne

460.Male a chélla casa addó l’aglìna canta e u ‘àgliu taci

461.Male a chélla casa addó u cappìegliu nun ci trase

462.Male a chélla casa addó u prìmu piàttu trase

463.Male a chi àdda rà e viàtu a chi àdda avé

464.Male a chi l’àve, la piruccàta

465.Male a chi mòre e paravìsu nun véra, ca chìgliu che rèsta céna, la séra

466.Male a chi nun po’ e ciàma aiùtu

467.Male a chi tè’ l’ammuntevàta

468.Male turnàrese…

469.Mangiàrese i maccarùni…

470.Mani, mani …

471.Marìna róssa, o pìscia o sóscia

472.Marzu còci, Abbrìle tégni e Maggiu fa le bèlle fémmene

473.Marzu marzéccia, le pècure mèi hannu allungàtu tàntu (nu pàlmu) re curnécci

474.Marzu vulepóne, nùvulu e sènza sóle

475.Mazza e panèlla, fannu i fìgli bèlli, panèlla sènza mazza fannu i fìgli pàzzi

476.Mbruglià l’àccia…

477.Mègliu sùlu che male accumpagnàtu

478.Mète a tùnnu…

479.Métte a sticchèttu…

480.Métte ciànca…

481.Métte i pìeri all’èrva…

482.Méttecise re casa e re putéca…

483.Minti hai capìgli e dènte ‘n sai che t’è cummenènte

484.Mìnti u cane pìscia, u lèpre fùi

485.Mìssu ‘n mani, scassàtu…

486.Mìttete cu chi è mègliu re tè e fàgli le spése (ca se ci apprìezzi re spése, ci uaràgni re cundizióne)

487.Mòglia Dìu (o mòglia mai Dìu)…

488.Mòrta la sèrpe, mùortu lu velénu

489.Mpàra l’arte e mìttela ra parte

490.Mpaùrete re i capu calàti

491.Mpaùrete relle carùte vàsci

492.N’ora che ‘n te vérunu, stannu ciént’anni a ‘n te penzà

493.N cànna ‘n cànna…

494.N cànna miézijùornu…

495.N càsa re sunatùri ‘n se portunu serenàte

496.N ci fa bréccia…

497.N ci se vére màncu a uastemà

498.N ci stà pezzentarìa se ‘n c’è difèttu

499.N còppa all’èrva móscia, tutti ci pìscinu

500.N còppa alla tèrra ha’ da assardà (quannu ha’ da fa na cosa)

501.N còppa allu cùottu, l’àcqua vullìta

502.N cràru ‘n cràru…

503.N cùru, ‘n cùru…

504.N mìezu a tànti ‘àgli ‘n se fa mai jùornu

505.N pìzzu ‘n pìzzu…

506.N te ‘mbaccià e ‘n te ‘ntrigà se felìci vùoi campà

507.N te rà pe i càni…

508.N tené ciù addó ‘i reselà…

509.N tìempu re ‘uèrra chi se arrecchìsci e chi se appezzentìsci

510.N tìempu re aurìve èsci pu’ la riggìna

511.N’annu e n’ora fai u ciùcciu culla córa

512.Na fémmena e na pàpera rizzèttunu u mercàtu

513.Na màle spìna ména na bòna ròsa

514.Na màni làva l’àta

515.Na màni senza l’àta nun se làva

516.Nanzi nòtte…

517.Ne ‘i rà aurìenza…

518.Ne ha’ da passà ciù tu che vàcca cùccia…

519.Nèggia au Pizzóne, àcqua au vallóne

520.Nfàme cóme au perùcciu…

521.Nicèmbre, ra nànzi te còci e ra rètu te ‘ngènne

522.Nìni nìni nàni u rùttu pòrta u sànu…

523.Nisciùnu fa nìenti sènza nìenti

524.Nisciùnu te rìci làvete ‘ssa fàcci ca sì ciù bèlla (mègliu) re mé

525.Nu gì a córte se ‘n sì citàtu e nu gì a cummìtu se ‘n sì ‘mitàtu

526.Nu pàtre càmpa cìentu fìgli e cìentu fìgli nun càmpunu nu pàtre

527.Nu sputà ‘n cìelu ca te càre ‘n fàcci

528.Nu’ vènta e nun ciòve se nun mòre n’anima bòna

529.Nun c’è Sabbutu sènza sóle se ‘n c’è dònna che fa l’amóre

530.Nun ciòve e nun fa bòntìempu e màncu sàbbutu vò venì

531.Nun màgna pe nun cacà…

532.Nun pùoi mai rìci “pe chésta via ‘n ci pàssu”

533.Nùvula re Vìernu e seréna r’Estate chi ci tremènte rumàne ‘ngannàtu

534.Ó àcciu ó fenùcciu…

535.Ó cuóttu o crùru, u fuocu gli’ ha vìstu

536.Ó pèlle ó quatrìni…

537.Ó Pèppu ó mu pòrtu…

538.Ó pìglia ó sécca…

539.Ó rìccu marinàru ó pòvera bàrca

540.Ó tìra ó mòre…

541.Ócca mia aiùteme…

542.Ògni ‘mperimèntu è giuvamèntu

543.Ògni àcqua lèva séte

544.Ògni ànnu nun fa rànnu, ògni mése nun pòrta spése

545.Ògni còsa è carità

546.Ògni fungiu fùi, ògni pénna spénna

547.Ògni jùornu è nu talùornu

548.Ògni lassàta è perdùta

549.Ògni màmma mòre a fìgliu e ògni figliu mòre a màmma

550.Ògni óra Dìu lavóra

551.Ògni trattùru èsci a vìa

552.Ognùnu sàpe lu sùou

553.Ognùnu tè che cuntà, fòre che denàri

554.Ognùnu tìra l’àcqua au murìnu (pùzzu) sùou

555.Se me ne jèscu ra ste bòtte ‘n ci jèscu ciù a cacà la nòtte

556.Pàsqua marzàtica, ó mòrte ó famàtica

557.Passà chéllu re i cani…

558.Pàssa u ‘nsalatàru e rìci ammìsca…

559.Patàne, patà…

560.Pe aénci la vesàccia se hanna arrecògli tutti i tuózzi

561.Pe ciélu e pe tèrra ‘n ci stànnu tavèrne

562.Péci e père re pùorcu e nu’ l’appùra màncu l’ànima re chi t’è mùortu

563.Pe còppa ai canàli ci vànnu i ‘àtti…

564.Pe la cannelòra Vìernu è da fòre; rispónne la vèccia cacùta c’è tìempu finu alla ‘Nunziata; rispónne u puèta c’è tìempu fi’ che se mète

565.Pe nun’ murì ‘n s’ha da nàsci

566.Pensà sulu pe ‘u pizzu e pe la vòzza…

567.Pensu ai ‘uài mìei e me rispèru, pènsu chìgli re gli auti e me cunsòlo

568.Persóna trìsta, rìtta e vìsta

569.Piàttu riccu me ci fìccu

570.Pìglia la ciàvi appésa au ciùovu, tràsi u ciùcciu ca ciòve

571.Piglià u coppaviéntu…

572.Piscatùri e ‘ncàppa aucìegli, fànnu i fìgli puverìegli

573.Pìzzechi e vàsi nun fànnu pertùsi

574.Pocu àutu i và la pèlle…

575.Pòcu pànee pàcu vìnu e pòca fatìca fa Giuànninu

576.Pòveru Cristu re Marcianìegliu, scàuzu, nuru e sènza cappìegliu

577.Prìma Natàle, nò frìddu e nò fàme, ròppe Natàle, frìddu e fàme

578.Pròvule e presótta e sempe ìu ci vàcu pe sótta

579.Piglià véna…

580.Pe amóre ca…

581.Pìglia la vìa …

582.Puttanìzia e mariulìzia, se aràpe la tèrra e lu rìci

583.Pòver ròbbe mèi spàse allu sóle…

584.Pìli rùssi e cavàgli stellàti, taglii la càpu quànnu só’ nàti

585.Pe ‘nu peccatóre, penitènza maggióre

586.Pe i riàvuli nun putémmu ì ‘n paravìsu

587.Pare nu Samuèle…

588.Purtà (o èsse purtàtu) ‘n ciànta re màni

589.Pòca frónna alla cràpa e pòcu làtte ai crapìtti

590.Pare nu riàvulu…

591.Pàlma ‘nfùsa règna assùtta, pàlma assùtta règna ‘nfósa

592.Quannu adda asìgi si asigènte, quannu adda rà si retinènte ca passa u tiempu e ‘mmici ri rà tuttu ni rai nienti

593.Quannu a ddui se vònnu ciéntu ‘n ci pònnu

594.Quannu cammina e u curu gli’ abballa se n’è puttana rialu falla

595.Quannu ciòve ‘n se sécca nienti

596.Quannu è bon tiempu nun perde tiempu, quannu ciòve statte réntu e nun te mòve

597.Quannu frutta u cielu frutta pu’ la terra

598.Quannu ha lampàtu ha già ratu…

599.Quannu i mastri fannu porte e finèstre i riscibbuli fannu festa

600.Quannu i mastri ottenu i perimiénti i riscibbuli nun tròvenu abbientu

601.Quannu la casa s’è accumitata la morte s’è presentàta

602.Quannu l’aglìna nun zìppula ha zippulàtu

603.Quannu la riéci care gli’ assu trema

604.Quannu lu sole arriva allu russu u patrone allònga ‘u mussu

605.Quannu omma mai terra ‘nfonne

606.Quannu passi nu ‘uàiu nun ne passi mai unu sulu

607.Quannu se conta nun è nienti

608.Quannu se fa a bbotte chi ciù n’ave se ne porta

609.Quannu siénti cantà u cucùru au spàrecu i fète u curu

610.Quannu si martiégliu vatti e quannu si ‘ncunia statte

611.Quannu stai cu i rerìtti adda fa u rerìttu e quannu stai cu i matti adda mattià

612.Quannu te prumettunu la purcella curri subbitu cu la funcèlla

613.Quannu (addò) ‘u ‘attu ‘n ci sta u soci abballa

614.Quannu u ciucciu nu’ vò véve e ‘nutile che frischi

615.Quannu u pìcculu parla, u ruóssu ha già parlatu

616.Quannu te fai viécciu ogni cippu addevènta travu

617.Quannu viri la nèggia ‘n coppa a Catrèula ‘n te move ra réntu

618.Quannu la rònna è maritata èscinu ciéntu nnammurati

619.Quannu fatichi nisciùnu te vére

620.Quannu la frummìca vò’ murì mette le scille

621.Quannu pe’ borse, pe’ borse e quannu pe’ léna, pe’ léna

622.Quannu ména u rumànu, o è ddoci o è amaru

623.Rassa e carastia rùrunu pocu

624.Re Pasqua Abbifanìa se veste la signurìa

625.Re Pasqua e re Natale se ‘mbombenu i villani

626.Re ‘razie S. Antonio ne fa trìreci e S. Mangione ne fa quattordici

627.Re S. Antuonu ogni aglinèlla abbìa gli’ uovu

628.Re Santu Martinu assaggia e appila

629.Re Venere e re Marte (Vernarì, Marterì martere) nun se sposa e nun se parte e nun se rà principiu all’arte

630.Rifiéttu re natura ‘n fi’ alla morte rura

631.Rimme a chi si’ figliu ca iu t’arresemìgliu

632.Rimme cu chi vai ca iu te ricu chellu che fai

633.Ringrazià Diu cu la facci ‘n terra

634.Ritte u rusariu…

635.Riunu e sott’ alla ficu

636.Robba accattata cuorpu allangatu

637.Robba re fenetora o cu lla luna o cu llu sole

638.Robba re mangiatora nun se porta a cunfessoriu

639.Robba suprante ‘otta a cuorpu vacante

640.Ròppe re i cunfiétti ièscinu i rifiétti

641.Ròssa prèna…

642.Re jùornu n’azzettà e re nòtte n’aspettà

643.Re chéllu che manìi vai ónta

644.Rasu pe’ curmu…

645.Re Santu Marcu l’acqua se sparte

646.Rènze, rènze…

647.Re Santu Marcu i meloni cu lle pàcche

648.Ràrese a canósci…

649.Rosa re Vaia puttana re tutti

650.Rici a stuóccu…

651.S’aunìscinu iànchi e niri (picculi, ruossi e mezzani)…

652.Santu Martinu, la neve ‘n coppa a lla spina

653.Scapparesélla pèlle pèlle…

654.Scarti frusciu e vè’ primèra…

655.Scarti gli’ assu e vè’ la rònna…

656.Se ciove r’abbrile uogliu a varrìli, se ciove re maggiu sèmpe l’assàggio, se ciove re giugnu nienti a tunnu

657.Se ciove re i quattu aprilànti ciove pe juorni quaranta

658.Se Cola cacava nun murìva

659.S’è destìnu nun manca

660.Se ‘n ci ancappi ‘n ci criri…

661.Se lavoru nun manganéu

662.Semména a curmu e mète a rasu

663.Senza sordi ‘n se canta messa

664.Se vò’ mette père a ogni preta mo arrìvi

665.Se pettena réntu ai càrpeni…

666.Se propriu te adda ‘mbriacà, ‘mbriachete re vinu bbuonu

667.Setàcciu miu setàcciu, accome me faciétti accussì te facciu

668.S’è unita la male ‘mpigna e la scunzulàta sòla

669.S’è unìtu: statte, nun te mòve e lassa fa a mmé

670.Signore libbreci…

671.Signore, m’è fattu ciucciu ma nun me mette ‘nnanzi a n’atu ciucciu

672.So’ ggiutu pe arrecchì e aggiu fattu riébbeti…

673.So’ le muntagni e puru s’ascontenu

674.So’ le prète e puru se còcinu

675.So’ pizze che se rèndunu…

676.Sott’a ‘ste mani ‘n ci ciove

677.Sparàgni e cumparìsci…

678.Sparte alle cincu alle roi…

679.Sparti palazzu e addevènta cantone

680.Spassu ra fòre e ‘ntuòmmucu ra réntu…

681.Sta’ cu ll’orécci pésule…

682.Sta’ cu lla saràca alla sacca…

683.Sta bbuonu accùnciu…

684.Sta’ pari patta e paci…

685.Stamm’a fa’ sciàcqua Rosa e vivi ‘Gnese…

686.Statte bbuonu au père re ficu…

687.Stavu bbuonu, pe sta mègliu me trovu ccà…

688.Strùise la vocca…

689.Stuortu và e ‘ddrìttu vè

690.Sulu nasci e sulu muori

691.Stannu ‘ntieri vaculùni…

692.Se ‘n ci ancappi ‘nci crìri

693.Scanzùni scanzùni…

694.Se ciòve re Pasqua vìnnete i vuóvi e accàttete l’arca

695.Salùti senza canestri fai cuntu ca nun m’è vistu

696.Sapé’ a dduru…

697.Sta’ sciarmàtu re tuttu…

698.Se i priéstiti fùssenu bbuóni, ognunu prestasse la muglière

699.Scapparesélla pe’ le cannule…

700.Se ciòve re Santa Croci se perde la janna e la nóci

701.Se nun ciòve re Santu Marcu se spàrtunu i fasùri cu ‘u piattu

702.Sta’ un’accia ténta…

703.Se tutti gli auciégli cunuscésseru lu ‘ranu ‘n se metésse

704.Se Marzu nu’ marzéa, Abbrìle male pensa

705.So’ nate una puglia…

706.Sécca luciértula ca re viérnu so’ cunfiétti

707.Tàglime mani e piéri e votteme ‘mmiézu ai miei

708.Tanta figli tanta pruvverènza

709.Tené la pava ra surdatu e i vizi ra ggineràle

710.Tengu ciù da fa’ che da rici…

711.Terra a pizzu e muglièra brutta nun la viri mai strutta

712.Terra quanta ne viri e casa quantu capi

713.Te’ u pizzu bbuonu e le scélle rotte…

714.Tièmpu e fronna vo’ la crapa

715.Tosse alle vècci…

716.Trica e venga bbona

717.Troppu che s’è ‘ngrassatu cola l’untu…

718.Truvà Cristu a mète e la Marònna a scugnà…

719.Truvà la fórma pe la scarpa sóva…

720.Tutti i cunzìgli ascota però nun lassà mai chigli re la capu tova

721.Tutti tènnu fucìli e ésca e rici ca sulu i’ so’ ‘nfoca pagliàru

722.Testa e testone e riaûlu cu porta

723.Tené la còccia come ai calabresi…

724.Tiempi re uèrra: bbucìe come a la tèrra

725.Tiéneme ca te tèngu…

726.Tené u sfunnu (o la calinèra)…

727.Tannu, tannu…

728.Uai quantu alla réna e morte mai

729.Uàrdete ra chi veste re mèza canna

730.U cane adda esse bbuonu a pili e penne

731.U cane che abbai nun mozzeca

732.U cane cuottu abbaia alla luna

733.U cana mozzeca au stracciàtu

734.U cielu sta fattu a scalèlle ci sta chi sagli e chi scègni

735.U ciucciu ra corsa se vére alla sagliùta

736.U ciucciu viécciu more alla casa re i fessa

737.U cuntu che te fai (re u pover’ome) nun te riesci e l’èrva che nun vuoi agli’ uortu nasci

738.U fiérru gli’ adda vatte quannu è cauru

739.U figliu mupu u capisci la mamma

740.U fuocu è bbuonu trireci misi agli’ annu

741.Ugni la rota ca cammina

742.U graone se nun coci tegni

743.U liettu è rosa chi nun dorme s’arreposa

744.U liettu t’arriduci come a issu

745.U lupu che re carne mai se sazia ‘nnanzi more ma nun perde u viziu

746.U lupu nu’ ièsci ralla tana se nun trova u paràggiu

747.U mulu se sonna nove vote la notte ch’ adda accìre u patrone

748.U munnu è fattu a scarpetta: chi se la leva e chi se la mette

749.U muortu alla casa sova nisciunu ci ‘u vo’

750.U muortu campa ‘u vivu

751.Unu tizzone nun fa fuocu

752.Uocci cini e mani vacante…

753.Uocci e orécci ‘anna fa ésse

754.U Patatèrnu è giustu ggiùrici

755.U Patatèrnu rà lu pane a chi ‘n te’ i riénti

756.U pésci ruossu se magna sèmpe u piccirìgliu

757.U pezzènte che ve’ spissu t’arridùci comm’a issu

758.U puorcu, addo magna llà caca

759.U puorcu quannu ha magnatu vòteca u teniégliu

760.U relore è re chigliu che se taglia

761.U riàvulu lu fa neà e Cristu lu fa’ azzettà

762.U ricciu caccia la serpe

763.U saccu vacante ‘n se rèi all’allérta

764.U satru nun crére au riùnu

765.U scarpàru porta le pèggiu scarpe

766.U sfiziu re u ciucciu è la ramégna

767.U sfiziu re la crapa è la fronna appésa agli’ àrulu

768.U soci quannu va réntu alla farina se crére ch’è ìssu ‘u murinàru

769.U vòve rici curnùtu au ciucciu

770.U vruocculu è figliu alla foglia e se ‘n ci piglia nu’ gli è figliu

771.Uommeni re vinu, ciéntu a carrìnu

772.U primu sùlucu nun è mai sùlucu

773.U ciucciu porta la paglia e ‘u ciucciu se la magna

774.U suónnu porta gli’atu suónnu

775.U perùcciu pe te sbreugnà jèsci fòre (‘n coppa alla cammìsa)

776.U parènte ‘u puoi caccià ra lla tàula nò ra lla parentèla

777.Uarda la ‘atta e frije i pisci

778.Vai pe arrecchì e fai riebbeti

779.Vale ciù n’acqua tra Maggiu e Giugnu che tuttu l’oru r’u munnu

780.Vale ciù n’ora ambrèssa ambrèssa che na jurnata a lientu a lientu

781.Vale ciù nu giovene ‘n piazza che cientu rucati alla sacca (ca i cientu rucati t’i magni e t’i vivi e u male juornu sempe ‘nnanti gliu tieni)

782.Vale ciù nu sfiziu che na massaria

783.Vale ciù nu vacu re pepe che nu strunzu re ciucciu

784.Vatte aiùta…

785.Vattese a fa male (contrario) Vattese a pazzià

786.Veré fa, sapé fa

787.Viata chélla rapa che r’Austu se trova nata

788.Viatu a chi adda avé e male a chi adda rà

789.Vicinu a nu buonu fuocu sempe te scalliénti

790.Vicinu au mastre, la cauci è tosta

791.Vicinu au scustumatu ci vò u scrianzatu

792.Vieneme ‘n suonnu e scéteme priestu

793.Viernu se ‘n tè capu tè cora

794.Viesti cippone che addevènta barone

795.Viesti curtu e viesti a tutti

796.Viri chi t’ha ratu…

797.Viri nu pocu che t’è cummenènte…

798.Vistu e ne vistu squaglia Battistu…

799.Vò la ‘otte céna e la muglière ‘mbriaca

800.Vònnu fa la frittata cu n’uovu…

801.Vraccia accantu e cosse a liettu

802.Vriglia tira cavagliu

803.Vui cu na mani e nui cu ddoi…

804.Vulérene cientu ‘n campana…

805.Viécciu re viécciu…

<<< Indietro