Embedded Files
RACCOLTA DI PROVERBI ED ESPRESSIONI DIALETTALI
(In Annuario ASMV 2001 pp. 203-214)
di Mario N. Giuliano
<<< Indietro
RACCOLTA DI PROVERBI ED ESPRESSIONI DIALETTALI:
1. A ‘utàta re luna…
2. A barda e sèlla…
3. A bòta a bòta…
4. A bòtta re pràttica te ‘mpàri
5. A bòtta re stracci e setacci…
6. A cala sole…
7. A cavagliu curritore la via lònga
8. A chi fatìca spètta premiu
9. A chi ne vò paci Diu ‘i manna la ‘uèrra
10. A chi prèsta, u curu i rèsta
11. A chi rà lu suóu prima rella mòrte, ‘n capu ‘i sia ciavàta na piròcca
12. A chi re suónnu se abbòtta, la fame u fótte
13. A chi tè bòna muglièra, gli àdda uardà u père e a chi tè buónu marìtu gli adda uardà u visu
14. A chi te rà a magnà, gli adda rìci tàta
15. A chi vére e a chi cèca…
16. A ciàgni u muortu so’ lacrime perze
17. A dici fessarìe tutti so’ buóni
18. A èsse fessa, ‘n ci vò u capitàle
19. A lavà la capu au ciucciu, ci se perde acqua e sapóne
20. A liéttu re cani ne manchenu mai cótene
21. A luóngu me la mini na friscùra…
22. A monte la rizzu e a balle la spaccu…
23. A nome re Santa Cecca, o piglia o secca
24. A ogni casa ci stà la croci sóva
25. A ògni sàntu vè la fèsta sóva
26. A prèsta jurnàte…
27. A santi ne fa vuti e a criaturi nun prumétte
28. A sbaglià ‘n ci vò l’arte
29. A spénte a spénte…
30. A stagliu se fa a ‘ppiccia paglia
31. A stuóccu…
32. Accàtta ggiòvene ca nun fallìsci mai
33. Accóme te vè, te la tieni
34. Accóme truóvi a fa’, accussì fai
35. Accóme vai vestutu accussì sì trattatu
36. Acqua e fuócu nun trovenu luócu
37. Acqua passata n’ammacéna cciù murinu
38. Adda ‘scì ricètte unu na vòta…
39. Adda fa cient’arti sbreugnàte pe campà, unu, unuràtu
40. Adda fa cientu mesure e unu tagliu
41. Adda parlà quannu vieni rau murinu nò quannu vai
42. Adda sciògli u père
43. Adda tremènte addó te mini (o addó mitti i pieri)
44. Addó (quannu) u ‘attu ‘n ci sta, u sóci abballa
45. Addó ‘i vannu gli uocci ‘i vannu le mani…
46. Addó ‘n ci mitti l’acu, ci ficchi la capu
47. Addó arrivu méttu u pezzucu
48. Addó c’è gustu ‘n ci sta perdènza
49. Addó c’è male che passà ‘n c’è breogna a se ne fuì
50. Addó care u ciùcciu tre càgli vànnu le méle (o le ficu o le pére)
51. Addó ci lievi e ‘n ci mitti ci fai u fuossu
52. Addó me fotte u gèniu llà vacu…
53. Addó prima ‘n ci mitti u puntu, po’ ci vò la pèzza
54. Addò vai vai, la morte truóvi
55. Aggiu fattu male nuttàta e la figlia fémmena
56. Ai dui gèli, o acqua o néve
57. Ai viécci i próre u cupiérciu
58. A liéttu strittu mìttete ‘mmiézu
59. All’intrasatta…
60. Alla bòna re Diu, come jèsci è mègliu…
61. Alla bòtta alla bòtta…
62. Alla fèsta r’i santi, cuógli nére e jànghe
63. Alla Prèta ‘nzoratécci e ‘n te ci ‘mmarità
64. Alla prìma àcqua r’Aùstu è Vìernu
65. Alla scinàta re sciume, se vérenu le tòcche
66. Alla vicciaia, le cauze rósse
67. Allóra l’amicizia è bène quànnu nu panàru và e n’àtu vène
68. Allu mancu…
69. Allu remòtu…
70. Allu spiàggiu…
71. Ama chi te ama e rispunni a chi te ciama
72. Amma levà la frasca…
73. Ammasciatóre nun paca péna
74. Ammu ‘stipatu lu lardu ai suci…
75. Ammu ‘uta caru e grazia re fuì…
76. Ammu raccumannatu le pècure ai lupi…
77. Annuómeni u riavulu e spóntenu le còrne
78. Appènnesìgliu alla curéa…
79. Appriessu au male tiempu, vè u bontiempu
80. Aprile ciuóvi ciuóvi e Maggiu una e bona
81. Arberu pennènte e marìtu curtu ne gliu viri mai struttu
82. Asselu futtènnu…
83. Astìpete la méla pe quannu te vè la tósse (sete)
84. Attàcca u ciucciu addó rici u patrone
85. Attiu fùttiu…
86. Au cavagliu uàstemàtu i luci u pìlu
87. Au male metetòre ‘i rà fastìriu la mantéra
88. Au mercàtu: o mìerchi, o sì mercàtu
89. Au mése re Innàru ogni ‘aglìna au ‘aglinàru
90. Aùstu è capu re viernu
91. Bongiòrnu e passu e ‘n te pozzu parlà ca pòrtu prèssa
92. Caccià la capu ra fòre au saccu…
93. Cagnà cèra…
94. Cagna e ricagna e gli’aréfeci ci ‘uàràgna
95. Cagnà gli’uocciu pe la cora…
96. Calà l’óra…
97. Campa cavagliu ca l’erva crésci
98. Cap’ a balle…
99. Cap’a monte…
100.Cappa e pane ‘n te fa mancà mai
101.Capu fòre…
102.Carì contracòre…
103.Carne re puorcu, scallènta e ‘otta ‘n cuorpu
104.Carnevàle scazzuttàtu piglia l’accètta e ràgli ‘n capu
105.Carti carènnu jucatòre perdènnu
106.Casa accome lassi e paese accome truovi
107.Cavàgliu e cavaliéru, ci vènnu re razza
108.Cèrte vòte è megliu a fa la parte re fessa
109.Che guaju alla (è la) pagliara…
110.Chéllu che ‘n se cumència, ‘n se fenìsci
111.Chéllu che ‘n se fa, ‘n se rici
112.Chèllu che a tè ne vuoi, agli auti nun fa
113.Chèllu che ci vò, ci vò
114.Chéllu che la notte se fa, u juornu cumpàre
115.Chéllu che me càre ra ‘n mocca me và ‘n piettu
116.Chéllu che ra gliu còre nun me vène, pozz’èsse accìsu chi me lu fà fa
117.Chéllu che se rìci, se n’è tuttu è miézu
118.Chésse só’ mosche che pàssenu…
119.Chi ‘n sa scurtecà, uàsta cùoriu e pèlle
120.Chi ‘n se cura la pèlle sòva, chélla regli auti la fa magnà ai càni
121.Chi ‘n se fa i fàtti suòi, mòre accìsu
122.Chi ‘n se piànta gli’uortu e ‘n se accìre u pùorcu, và pe tuttu gli’annu cu u mussu stùortu
123.Chi ‘n tè forza, opra ‘ngégnu
124.Chi a puttàne crére, a vaniégliu véve
125.Chi adda avé ra mé e porta frètta, ‘n capu ‘i sia ciavàta na saétta
126.Chi ala, ciéntu rucati vale e, chi lu sente, cientutrènta
127.Chi assai abbrànca, pòcu strégni
128.Chi azzètta è ‘mpìsu e chi nèa và ‘n paravìsu
129.Chi bèllu vò paré, vè la fèsta e ‘n tè cu che
130.Chi bene me vò, ‘n casa me vè
131.Chi capisci’ taci’
132.Chi càre ‘n puvertà, pèrde gli amici
133.Chi ciéntu ne fa, una n’aspètta
134.Chi ciù pò fa ciù fa
135.Chi cónta i fatti suoi ‘mmiézu a lla piazza chi se ne rìre e chi se ne sguàzza
136.Chi cu la fatìca ‘n se abbènta cu la fàme ‘n ci apparènta
137.Chi cucìna, lécca e chi fila, sécca
138.Chi cumànna, fa léggi
139.Chi è fessa: la vòlepe o chi la piglia?…
140.Chi è riccu re còrie, oggi è riccu e rimàni è pòveru
141.Chi fatìca, santefìca
142.Chi figlia re ‘aglìna nàsci, ‘n tèrra rùspa
143.Chi fràveca e sfràveca nun pèrde mai tiémpu
144.Chi ha fenùtu è muortu
145.Chi ha fère a Diu, nun fenìsci mai
146.Chi la vò còtta e chi la vò crùra, la cipolla…
147.Chi làssa la via vèccia pe la nòva, sape chéllu che lassa ma nun sape chéllu che tròva
148.Chi magna a Natàle e pàva a Pàsqua, fa buonu Natàle e male Pàsqua
149.Chi màgna e ne béve, mai sàtru se vére
150.Chi magna sùlu, s’affòca
151.Chi mai te crìri…
152.Chi male te vò, la morte t’accàccia
153.Chi mantène e chi scòrteca
154.Chi n’accètta, nun mèrita
155.Chi n’acòta la màmma e u pàtre, fa male fine
156.Chi nàsci quàtru, nun mòre tùnnu
157.Chi n’è bbuónu pe ‘u re n’è bbuónu mancu pe la riggìna
158.Chi ne fa una, ne fa ciéntu
159.Chi ne rispètta u càne, ne rispètta mancu u patròne
160.Chi ne scàppa una, ne scàppa ciéntu
161.Chi ne tè ciéntu gli allòca e chi ne tè unu gli’affòca
162.Chi ne vò fa, tròva scìgli
163.Chi negòzia campa e chi fatica crèpa
164.Chi nun ci nàsci réntu alla casa ‘n ci ha da murì
165.Chi nun fràbbeca e nun mmarìta nu’ lu sape com’è la vita
166.Chi nun sàpe che fa, pìglia e tòrna
167.Chi pàva annànti è màle servùtu
168.Chi pàssa, pàva…
169.Chi pazzéa cu i criatùri rumàne cacàtu
170.Chi pe mare và, u pesci piglia
171.Chi pe ròbba se ‘mbosca, và pe mète ‘ranu e mète sosca
172.Chi pècura se fa, u lupu se la màgna
173.Chi perde rumane sempe a cuntà
174.Chi pò, po’…
175.Chi prattica cu u zuoppu, ‘n capu re gli’annu zòppeca puru issu
176.Chi priéstu addènta, priéstu sparènta
177.Chi priéstu se pruvvére, a ora magna
178.Chi prima nun pènsa, ròppe suspìra
179.Chi prìmu arrìva ammacéna
180.Chi primu s’aiza cumànna
181.Chi rà a béve au cantiniéru, fa i perùcci
182.Chi re curtiégliu ferìsci, re curtiégliu perìsci
183.Chi re ròbba re àuti se vèste è munnu sfallàci e chi càre ‘n puvertà pèrde gli amìci
184.Chi re sperànza càmpa, risperàtu mòre
185.Chi rìci òva, và la sèrpe e le pròva (s’àdda rìci vrecci)
186.Chi ringràzia esci fòre obbligu
187.Chi rire e ‘n sape pecché, o è mattu o rire pe tè
188.Chi ròrme nun piglia pésci
189.Chi s’aiùta (se frìccica), ‘n s’annèa
190.Chi s’aiza priéstu la matìna, vénci u carrinu e chi se aiza a miézi juornu, vénci u cuornu
191.Chi sa fa che faccia e chi nò che ‘n se ne ‘mbaccia
192.Chi sa’ natà, sa’ campà e chi sa’ sàgli, sa’ murì
193.Chi sagli ne scégni ciù…
194.Chi scupéa, nun puntéa
195.Chi se ‘mpaùra, se mòre re fàme
196.Chi se ‘mpruscìna, puzza
197.Chi se cunfèssa re Pasqua Bòffa ne la vére la facci nostra (rici u riavulu)
198.Chi se ne abbòtta e chi nun ne pròva…
199.Chi se piglia còllera, piscia ‘n coppa alla scopa…
200.Chi se vò arreccì: abbìa l’opera e lassela ì
201.Chi signùri sèrve, ‘n pagliaru mòre
202.Chi sparàgna, sprèca
203.Chi sparte, se fa ìssu la mègliu parte
204.Chi stìpa, tròva
205.Chi tànta pànni e chi sènza lenzòra, chi tànta cumpagnìa e chi ròrme sola (rit.)
206.Chi tardi arrìva, male alloggia
207.Chi tè facci se ‘marìta e chi nò rumàne zìta
208.Chi tè figli alle quàttu, adda apparentà cu cani e gatti
209.Chi tè la cummelità e ‘n se ne sèrve, nun tròva cunfessore che gli’assòrve
210.Chi tè male capu, adda tenè bòn père
211.Chi tè muglière bella sèmpe canta / chi tè renàri assai sèmpe conta / ie poveròme nun contu e nun cantu / l’aggiu ‘ngappàta brutta e sènza niénti
212.Chi te refrésca ‘n te vò veré murì
213.Chi te sàpe, te ràpe
214.Chi te se sònna, ricéva zè Dèa…
215.Chi tè tiémpu, n’aspètta tiémpu
216.Chi te vattéa, t’è cumpàre
217.Chi te vò’ bbène te fa ciàgni e chi te vò’ male te fa rìre
218.Chi tròppu la tira, la spèzza
219.Chi u pésci se vò magnà, la cora s’adda ‘nfonne
220.Chi uàrda gli’aràtru, nun pèrde jurnàta
221.Chi và ‘ncorte e ci và sulu, tutte le raggione so’ le sòve
222.Chi và alla cantìna e ne béve, è fèssa chi u crére
223.Chi vénci la prima, pèrde u sàccu cu tutta la farìna
224.Chi vò aénci u langillàru, l’orìve l’adda cògli re Innàru
225.Chi vò che và e chi ne vò che manna
226.Chi vò fa buonu cummìtu: càrne re cràpa e léna re fìcu
227.Chi vò veré le fémmene bèlle / Prata, Pratella, u Tinu e Vallu / ma chélle re gliu Vallu so’ cciù bèlle / ca pòrtenu la tuvàglia fatta a spàrra
228.Chìgli che ciù tènnu, ciù vònnu
229.Chìgli re mò tènnu la mangiastòra vàscia
230.Chìgli rella Valle, so buoni a monte e nò a balle
231.Chìgliu che ciàgni, fotte a chìgliu che rìre
232.Chìgliu che nun sàpe, è come a chìgliu che ‘n ci vére
233.Chìgliu che parla ‘nnanti, n’è ciamàtu traritòre
234.Ci mànca u fùnnu e chéllu attùornu…
235.Ci s’è mìssu re càpu e re putéca…
236.Ci vò u sprùoccu agli’ uovu …
237.Ci vulìvi ancappà la màmma?…
238.Ciàccire e tabbacchère re légnu, la bànca nun ne pìglia
239.Ciàgni sèmpe misèria…
240.Ciànu, ciànu è fàttu u mùnnu
241.Ciànu, cianu tùttu se fa
242.Cicàtu a n’ùocciu e zùoppu a nu père, và a Ailànu ca tròva muglière
243.Ciélu a pecurèlle, acqua a funtanèlle
244.Ciént’anni e ciéntu mìsi, tòrna sciùme ai sùoi paìsi
245.Ciéntu niénti accirèttenu nu ciùcciu
246.Ciù ci mìtti e ciù ci trùovi
247.Ciù revùoti e ciù fète
248.Ciù vai re prèssa e ciù pèggiu è
249.Còlla Cìcciu ca te sàni…
250.Còlla e seatùra e màncu u riàvulu l’appùra
251.Com’è bèllu quànnu pàca u cumpàre!…
252.Come te gliu fai gli’ acciu (u liéttu) te gliu trùovi
253.Crìstu, ‘ncòppa alla néve, ci spànne lu sole
254.Cu mé ‘n ci la quàgli!…
255.Cùcciu ra fòre, càccia Cùcciu ra réntu
256.Cùpitu, cùpitu…
257.Dìu lu sa e la Marònna lu vére
258.Ddui tizzùni nun fannu fuocu
259.È ciù lu penzà che lu fa
260.È cóme pàsci e nò cóme nàsci
261.È curtu e màle cavàtu…
262.È giùtu lu càsu sotta e i maccarùni ‘ncòppa…
263.È giùtu stòccu e è turnàtu baccalà…
264.È Màggiu e ancora frìddu àggiu
265.È mègliu a èsse córa che càpu
266.È mègliu a èsse féssa che sìnnecu
267.È mègliu a èsse rìcchi re càrne che re renàri
268.È mègliu a fa sforna! sforna! che ‘nforna! ‘nforna!
269.È mègliu a murì sàtru che riùnu
270.È mègliu a nàsci re bòn’ora che fìgliu re barone
271.È mègliu a tené na màle cucìna e nò na màle vicìna
272.È mègliu avé na bèlla mòrte e nò re Màggiu a ciòve la nòtte
273.È mègliu che ne hannu mmìria che pietà…
274.È mègliu na bòna fèsta che ciéntu festiccióle
275.È mègliu na vòta a arrussì che ciéntu a aggiallanì
276.È mègliu nu marìtu sprùccitiégliu (sprùcchetiégliu) che n’amìcu ‘mperatóre
277.È mègliu nu relóre re sàcca che unu re còre (o re pèlle)
278.E mègliu sùli che male accumpagnàti
279.È na pastètta fàtta…
280.È tiémpu a brùocculi…
281.È uèrra fenùta…
282.È vòglia a allungà u cùogliu…
283.Èsse curriéru…
284.Èsse cùrtu e màle cavàtu…
285.Èsse pèlle che ‘n se còci…
286.Èsse pèlle pe …
287.Èsse sànu, sànu…
288.Fà a stùoccu…
289.Fa càuru ca còci…
290.Fa come au lupu: acquànnu tànta càrne e acqànnu i fracitùni
291.Fa i pìeri ra fòre e la càpu ra réntu…
292.Fa la jànca e la néra…
293.Fa la màmma, la màmma…
294.Fa mmarènna a cìciri…
295.Fa na lavatùra re fàcci…
296.Fa poca fatìca e mètàntu frùttu…
297.Fa una calata…
298.Fa veré i zìngheri mète…
299.Fa’ bène e scòrdete, fa’ màle e pènseci
300.Faccifrónte a …
301.Facémmu a chi è fìgliu e a chi è figliàstru…
302.Facémmu a scàrica varrìle…
303.Facémmu come a chéllu re chìgli…
304.Facémmu pàssa òggi e vè rimàni…
305.Facémmu tanta jùorni, tanta sosìcce…
306.Fàmme primu e fàmme féssa
307.Fànnu a chi è ciù tùostu…
308.Fànnu assài rumóre re fròbbeci e pòca làna
309.Fàreci vìta…
310.Fàrela tónna, tónna…
311.Fàrelu sópra a delóre…
312.Fàrene ciéntu e una spòrta (o nu sàccu e na spòrta)…
313.Fàrese accuntené…
314.Fàrese camminà u penziéru…
315.Fàrese capaci…
316.Fàrese i nemìci ‘n crerènza…
317.Fàrese n’àtu e tàntu…
318.Fàrese purtà ‘n mócca…
319.Fàrese puzzà i bàffi…
320.Fàrî cacà cèrula e palómma…
321.Fàrî fa buttùni ‘n cùorpu…
322.Fàrî fa tacchi e ciùovi…
323.Fàrî fronte…
324.Fàriu nùovu nùovu e repezzàtu viécciu…
325.Fatte accattà ra chi ‘n te sape (rafanié’)…
326.Féghetu ‘ncòppa a féghetu…
327.Féghetu, féghetu, féghetu e po’ è sciùtu a pulemóne
328.Fìgli re vùtu, fìgli perdùti
329.Frebbàru è curtu e màle cavàtu
330.Frebbàru, se lu vò fa, mànna i pùorci a suglià e se nò ‘i mànna a scurtecà
331.Frebbàru, u jùornu appàra
332.Fùi ràlla pèste e vài alla carastìa
333.Fuìtene rài pezziénti re sagliùta
334.Fùssunu pùru palàte, ancàppa prìmu
335.Gèsù Crìstu n’è mercànte che pàva la séra
336.Gli àdda rà ‘n càpu quànnu só piccirìgli, ca se s’arrìvenu a fa ‘rùossi te rànnu ‘n càpu ìssi a tè
337.Gli hànnu tagliàtu le vìte au pàstenu…
338.Gli’ àrcu rella matìna, ména l’àcqua cùlla tìna
339.Gli’ aucìegilu che stà ‘n caióla ‘n se sa se cànta pe ràggia o pe amóre
340.Gli’ òmmene prupóne e Diu cumpóne
341.Gli’ òmmene, finu a ché tè i rìenti ‘n mócca, nun lu sàpe che gli tòcca
342.Gli’ ùocciu ru patróne ‘ngràssa u cavàgliu
343.Ha ‘uta calè u siéllu…
344.Ha paura che u curu ne gli’arròbba la cammìsa…
345.I ‘uài re stu mùnnu nun só nìenti, só ‘uai quànnu sòna la campàna
346.Ì a dà vòta…
347.Ì a fa pòsa…
348.I capuàni, só làrghi re vócca e strìtti re màni
349.I ciùcci se apperrìccinu e i varrìli se scàssenu
350.I colpi re furtùna, vïàtu a chi n’ha ùnu
351.I fìgli re mùlu, ‘óttenu càuci
352.I fìgli se vàsenu quànnu ròrmenu
353.Ì fruccinùtu…
354.Ì futtènnu…
355.Ì màncu le pàlli (le scuppettàte)…
356.I pànni lùrci, se làvenu ‘n famìglia
357.I pèggiu tùozzi, stràccinu la vesàccia
358.Ì pìetti …
359.I pòzza ciavà nu trùonu a chi ne ‘i piàci lu bùonu
360.Ì re vànnu… (o anche vannechìà, oppure cèrne)
361.I sfuttùti, pùru ‘n paravìsu vànnu
362.I sòrdi re gli’ usuràiu, s’ ‘i fótte u sciampagnóne
363.I sòrdi, ‘mbìccicunu ‘n màni
364.Ì spìertu…
365.Ì truvènnu fiéuci pe i fiéuci…
366.I tùoi só i pèggiu
367.I vèngu ra u mùortu e tu rìci ch’è vìvu…
368.Ì zengarïènnu (casarïènnu)…
369.Iammu a gì, a gì, pe la vicaria…
370.Ìenneri e nepùti, chélu che ‘i fài è tùttu perdùtu
371.Innàru sìccu, villànu rìccu
372.Innàru zapparànu
373.Iresénne cùngiu, cùngiu…
374.Iresénne pe l’àcqua a bàlle…
375.Iresénne r’acìtu…
376.L’àcqua ciàna te annèa
377.L’àcqua e la mòrte, stànnu arrètu alla pòrta
378.L’àcqua rellu cìelu stà pesàta: chélla che nun fa re vìernu, la fa re estàte
379.L’alma a Diu e la rrobba a chi tocca
380.L’argìentu fa la gènte e nu facémmu gràndi lavóri
381.L’àrte a chi la sa fa e le pècure au lupu
382.La ‘aglìna fa gli’ ùovu e au uàgliu ‘i ‘ngènne u cùru
383.La ‘aglìna vàle nu ‘rànu e cóme fa nòtte s’ammasóna
384.La ‘aglìna zìppula ‘n cùru au uàgliu
385.La ‘mmìria cèca gli ùocci
386.La bellézza re lle città songu i castiégli, la bellezza re lle fémmene so’ i capìgli
387.La càpu che nun pàrla è ciamàta cucózza
388.La cicàra, cànta, cànta e po’ schiàtta
389.La cicciuéttula, màle addó cànta e vïàtu addó tremènte
390.La cràpa che và alla vìgna, com’è la màmma èsci la fìglia
391.La crerènza e lu ciòve fìnu fóttenu u pòver’ ome
392.La cucciàra sàpe chéllu che revòta
393.La cumpagnìa nun lèva pàrte
394.La Cuncètta lassa Natale a ricissètte
395.La fàcci è mèza però
396.La fatìca relle fèste, nun te càuza e nun te vèste
397.La fémmena bèlla nàsci maritata
398.La pianta se céa acquannu è piccula
399.La pìgna che ‘n se fa re Pàsqua ‘n se fa ciù
400.La fémmena piccirélla fa i fìgli a tummelélla
401.La léngua ‘n tè gli’ ùossu ma rómpe gli’ ùossu
402.La lùrdima e ri fèssa
403.La màle gènte, Diu l’arrùma
404.La màmma pe u fìgliu, astìpa u muzzechìgliu; u fìgliu pe la màmma ótta tùttu ‘n cànna
405.La mègliu mòrte è de sùbbitu
406.La mèrula cicàta, la nòtte se fa u nìru
407.La misèria se vére ra u fùocu
408.La mòrte ci stà pe gli’ àinu e pe la pècura
409.La mòrte nun uàrda ‘n fàcci a nisciùnu
410.La muglière ru làtru nò tùtti i jùorni rìre
411.La nèggia re Abbrìle, ‘mprèna l’orìve
412.La néve marzulìna, ràlla séra alla matìna
413.La notte è di lupi…
414.La pècura a pàsci e gli’ àinu ‘mpìsu
415.La prèssa ‘n te fa custà
416.La pulizìa è mèza salùte
417.La pulizìa n’è bòna sùlu réntu alla sàcca
418.La ràrica ràrichéa
419.La ribusciarìa è pèggiu rella malatìa
420.La sèpe ‘n tè l’orécci e po’ le métte
421.La séra n’azzennà e u jùornu n’aspettà
422.La suppónta è bòna puru re pàglia
423.La tèrra ci rà a magnà e la tèrra ci se màgna
424.La tèrra néra ména bbuonu ranu
425.La trìppa pòrta àmma
426.La tròppi cunfirènza, appartène alla màle crïànza
427.La vàcca è sàuta ‘n cùogliu au vòve…
428.La vólepe nun po’ arrivà allu làrdu e rìci ca sàpe re ràncidu
429.La vuluntà re Diu nun la sàpe nisciùnu
430.La zéppa spàcca u tùoccu
431.Le ciàccire fànnu le cérci
432.Le fémmene tènnu i capìgli lùonghi e le cirevèlla córte
433.Le leccatùre nun sàtrenu pànza
434.Le màle nuvità le pòrta u vìentu
435.Le mazzàte passenu e le parole tégninu
436.Le pazzìe fenìscinu a …
437.Le réte relle màni ‘n só tùtte sòcci
438.Le scàbbule appése e i fòderi a cumbàtte
439.Le serène re Vìernu só puttàne re Salìernu
440.Le vócche só surèlle
441.Lìndu e pìntu…
442.Lu bèn parlà, la vìta unóra
443.Lu bène fa l’atu bène e lu màle pùru
444.Lu bùonu è bùonu e lu mègliu è mègliu
445.Lu bùonu è chéllu che te fài cùlle màni tóve
446.Lu bùonu stà réntu agli’ ùovu
447.Lu jàncu e lu rùssu vè ra u mùssu
448.Lu màle curdivàtu, lu curdìva u Patatèrnu
449.Lu màle, chi lu fa se lu ciàgni
450.Lu màle, nàsci sènza semènte
451.Lu pèggiu a scurtecà è la córa
452.Lu pòcu abbàsta e l’assài se fenìsci
453.Lu sàngu mìu è tròppi róci: a tùtti quànta pïàci
454.Lu sàngu se ammazzìca ma nun se spùta
455.Lu stùortu lu tàglia l’àscia
456.Lu vìnu bùonu se vénne réntu au paése sùovu
457.Maggiu urtelànu, assai pàglia e pòcu rànu
458.Mai ciù scùrurella mèzanòtte po’ èsse
459.Mai u patróne fótte au uarzóne
460.Male a chélla casa addó l’aglìna canta e u ‘àgliu taci
461.Male a chélla casa addó u cappìegliu nun ci trase
462.Male a chélla casa addó u prìmu piàttu trase
463.Male a chi àdda rà e viàtu a chi àdda avé
464.Male a chi l’àve, la piruccàta
465.Male a chi mòre e paravìsu nun véra, ca chìgliu che rèsta céna, la séra
466.Male a chi nun po’ e ciàma aiùtu
467.Male a chi tè’ l’ammuntevàta
468.Male turnàrese…
469.Mangiàrese i maccarùni…
470.Mani, mani …
471.Marìna róssa, o pìscia o sóscia
472.Marzu còci, Abbrìle tégni e Maggiu fa le bèlle fémmene
473.Marzu marzéccia, le pècure mèi hannu allungàtu tàntu (nu pàlmu) re curnécci
474.Marzu vulepóne, nùvulu e sènza sóle
475.Mazza e panèlla, fannu i fìgli bèlli, panèlla sènza mazza fannu i fìgli pàzzi
476.Mbruglià l’àccia…
477.Mègliu sùlu che male accumpagnàtu
478.Mète a tùnnu…
479.Métte a sticchèttu…
480.Métte ciànca…
481.Métte i pìeri all’èrva…
482.Méttecise re casa e re putéca…
483.Minti hai capìgli e dènte ‘n sai che t’è cummenènte
484.Mìnti u cane pìscia, u lèpre fùi
485.Mìssu ‘n mani, scassàtu…
486.Mìttete cu chi è mègliu re tè e fàgli le spése (ca se ci apprìezzi re spése, ci uaràgni re cundizióne)
487.Mòglia Dìu (o mòglia mai Dìu)…
488.Mòrta la sèrpe, mùortu lu velénu
489.Mpàra l’arte e mìttela ra parte
490.Mpaùrete re i capu calàti
491.Mpaùrete relle carùte vàsci
492.N’ora che ‘n te vérunu, stannu ciént’anni a ‘n te penzà
493.N cànna ‘n cànna…
494.N cànna miézijùornu…
495.N càsa re sunatùri ‘n se portunu serenàte
496.N ci fa bréccia…
497.N ci se vére màncu a uastemà
498.N ci stà pezzentarìa se ‘n c’è difèttu
499.N còppa all’èrva móscia, tutti ci pìscinu
500.N còppa alla tèrra ha’ da assardà (quannu ha’ da fa na cosa)
501.N còppa allu cùottu, l’àcqua vullìta
502.N cràru ‘n cràru…
503.N cùru, ‘n cùru…
504.N mìezu a tànti ‘àgli ‘n se fa mai jùornu
505.N pìzzu ‘n pìzzu…
506.N te ‘mbaccià e ‘n te ‘ntrigà se felìci vùoi campà
507.N te rà pe i càni…
508.N tené ciù addó ‘i reselà…
509.N tìempu re ‘uèrra chi se arrecchìsci e chi se appezzentìsci
510.N tìempu re aurìve èsci pu’ la riggìna
511.N’annu e n’ora fai u ciùcciu culla córa
512.Na fémmena e na pàpera rizzèttunu u mercàtu
513.Na màle spìna ména na bòna ròsa
514.Na màni làva l’àta
515.Na màni senza l’àta nun se làva
516.Nanzi nòtte…
517.Ne ‘i rà aurìenza…
518.Ne ha’ da passà ciù tu che vàcca cùccia…
519.Nèggia au Pizzóne, àcqua au vallóne
520.Nfàme cóme au perùcciu…
521.Nicèmbre, ra nànzi te còci e ra rètu te ‘ngènne
522.Nìni nìni nàni u rùttu pòrta u sànu…
523.Nisciùnu fa nìenti sènza nìenti
524.Nisciùnu te rìci làvete ‘ssa fàcci ca sì ciù bèlla (mègliu) re mé
525.Nu gì a córte se ‘n sì citàtu e nu gì a cummìtu se ‘n sì ‘mitàtu
526.Nu pàtre càmpa cìentu fìgli e cìentu fìgli nun càmpunu nu pàtre
527.Nu sputà ‘n cìelu ca te càre ‘n fàcci
528.Nu’ vènta e nun ciòve se nun mòre n’anima bòna
529.Nun c’è Sabbutu sènza sóle se ‘n c’è dònna che fa l’amóre
530.Nun ciòve e nun fa bòntìempu e màncu sàbbutu vò venì
531.Nun màgna pe nun cacà…
532.Nun pùoi mai rìci “pe chésta via ‘n ci pàssu”
533.Nùvula re Vìernu e seréna r’Estate chi ci tremènte rumàne ‘ngannàtu
534.Ó àcciu ó fenùcciu…
535.Ó cuóttu o crùru, u fuocu gli’ ha vìstu
536.Ó pèlle ó quatrìni…
537.Ó Pèppu ó mu pòrtu…
538.Ó pìglia ó sécca…
539.Ó rìccu marinàru ó pòvera bàrca
540.Ó tìra ó mòre…
541.Ócca mia aiùteme…
542.Ògni ‘mperimèntu è giuvamèntu
543.Ògni àcqua lèva séte
544.Ògni ànnu nun fa rànnu, ògni mése nun pòrta spése
545.Ògni còsa è carità
546.Ògni fungiu fùi, ògni pénna spénna
547.Ògni jùornu è nu talùornu
548.Ògni lassàta è perdùta
549.Ògni màmma mòre a fìgliu e ògni figliu mòre a màmma
550.Ògni óra Dìu lavóra
551.Ògni trattùru èsci a vìa
552.Ognùnu sàpe lu sùou
553.Ognùnu tè che cuntà, fòre che denàri
554.Ognùnu tìra l’àcqua au murìnu (pùzzu) sùou
555.Se me ne jèscu ra ste bòtte ‘n ci jèscu ciù a cacà la nòtte
556.Pàsqua marzàtica, ó mòrte ó famàtica
557.Passà chéllu re i cani…
558.Pàssa u ‘nsalatàru e rìci ammìsca…
559.Patàne, patà…
560.Pe aénci la vesàccia se hanna arrecògli tutti i tuózzi
561.Pe ciélu e pe tèrra ‘n ci stànnu tavèrne
562.Péci e père re pùorcu e nu’ l’appùra màncu l’ànima re chi t’è mùortu
563.Pe còppa ai canàli ci vànnu i ‘àtti…
564.Pe la cannelòra Vìernu è da fòre; rispónne la vèccia cacùta c’è tìempu finu alla ‘Nunziata; rispónne u puèta c’è tìempu fi’ che se mète
565.Pe nun’ murì ‘n s’ha da nàsci
566.Pensà sulu pe ‘u pizzu e pe la vòzza…
567.Pensu ai ‘uài mìei e me rispèru, pènsu chìgli re gli auti e me cunsòlo
568.Persóna trìsta, rìtta e vìsta
569.Piàttu riccu me ci fìccu
570.Pìglia la ciàvi appésa au ciùovu, tràsi u ciùcciu ca ciòve
571.Piglià u coppaviéntu…
572.Piscatùri e ‘ncàppa aucìegli, fànnu i fìgli puverìegli
573.Pìzzechi e vàsi nun fànnu pertùsi
574.Pocu àutu i và la pèlle…
575.Pòcu pànee pàcu vìnu e pòca fatìca fa Giuànninu
576.Pòveru Cristu re Marcianìegliu, scàuzu, nuru e sènza cappìegliu
577.Prìma Natàle, nò frìddu e nò fàme, ròppe Natàle, frìddu e fàme
578.Pròvule e presótta e sempe ìu ci vàcu pe sótta
579.Piglià véna…
580.Pe amóre ca…
581.Pìglia la vìa …
582.Puttanìzia e mariulìzia, se aràpe la tèrra e lu rìci
583.Pòver ròbbe mèi spàse allu sóle…
584.Pìli rùssi e cavàgli stellàti, taglii la càpu quànnu só’ nàti
585.Pe ‘nu peccatóre, penitènza maggióre
586.Pe i riàvuli nun putémmu ì ‘n paravìsu
587.Pare nu Samuèle…
588.Purtà (o èsse purtàtu) ‘n ciànta re màni
589.Pòca frónna alla cràpa e pòcu làtte ai crapìtti
590.Pare nu riàvulu…
591.Pàlma ‘nfùsa règna assùtta, pàlma assùtta règna ‘nfósa
592.Quannu adda asìgi si asigènte, quannu adda rà si retinènte ca passa u tiempu e ‘mmici ri rà tuttu ni rai nienti
593.Quannu a ddui se vònnu ciéntu ‘n ci pònnu
594.Quannu cammina e u curu gli’ abballa se n’è puttana rialu falla
595.Quannu ciòve ‘n se sécca nienti
596.Quannu è bon tiempu nun perde tiempu, quannu ciòve statte réntu e nun te mòve
597.Quannu frutta u cielu frutta pu’ la terra
598.Quannu ha lampàtu ha già ratu…
599.Quannu i mastri fannu porte e finèstre i riscibbuli fannu festa
600.Quannu i mastri ottenu i perimiénti i riscibbuli nun tròvenu abbientu
601.Quannu la casa s’è accumitata la morte s’è presentàta
602.Quannu l’aglìna nun zìppula ha zippulàtu
603.Quannu la riéci care gli’ assu trema
604.Quannu lu sole arriva allu russu u patrone allònga ‘u mussu
605.Quannu omma mai terra ‘nfonne
606.Quannu passi nu ‘uàiu nun ne passi mai unu sulu
607.Quannu se conta nun è nienti
608.Quannu se fa a bbotte chi ciù n’ave se ne porta
609.Quannu siénti cantà u cucùru au spàrecu i fète u curu
610.Quannu si martiégliu vatti e quannu si ‘ncunia statte
611.Quannu stai cu i rerìtti adda fa u rerìttu e quannu stai cu i matti adda mattià
612.Quannu te prumettunu la purcella curri subbitu cu la funcèlla
613.Quannu (addò) ‘u ‘attu ‘n ci sta u soci abballa
614.Quannu u ciucciu nu’ vò véve e ‘nutile che frischi
615.Quannu u pìcculu parla, u ruóssu ha già parlatu
616.Quannu te fai viécciu ogni cippu addevènta travu
617.Quannu viri la nèggia ‘n coppa a Catrèula ‘n te move ra réntu
618.Quannu la rònna è maritata èscinu ciéntu nnammurati
619.Quannu fatichi nisciùnu te vére
620.Quannu la frummìca vò’ murì mette le scille
621.Quannu pe’ borse, pe’ borse e quannu pe’ léna, pe’ léna
622.Quannu ména u rumànu, o è ddoci o è amaru
623.Rassa e carastia rùrunu pocu
624.Re Pasqua Abbifanìa se veste la signurìa
625.Re Pasqua e re Natale se ‘mbombenu i villani
626.Re ‘razie S. Antonio ne fa trìreci e S. Mangione ne fa quattordici
627.Re S. Antuonu ogni aglinèlla abbìa gli’ uovu
628.Re Santu Martinu assaggia e appila
629.Re Venere e re Marte (Vernarì, Marterì martere) nun se sposa e nun se parte e nun se rà principiu all’arte
630.Rifiéttu re natura ‘n fi’ alla morte rura
631.Rimme a chi si’ figliu ca iu t’arresemìgliu
632.Rimme cu chi vai ca iu te ricu chellu che fai
633.Ringrazià Diu cu la facci ‘n terra
634.Ritte u rusariu…
635.Riunu e sott’ alla ficu
636.Robba accattata cuorpu allangatu
637.Robba re fenetora o cu lla luna o cu llu sole
638.Robba re mangiatora nun se porta a cunfessoriu
639.Robba suprante ‘otta a cuorpu vacante
640.Ròppe re i cunfiétti ièscinu i rifiétti
641.Ròssa prèna…
642.Re jùornu n’azzettà e re nòtte n’aspettà
643.Re chéllu che manìi vai ónta
644.Rasu pe’ curmu…
645.Re Santu Marcu l’acqua se sparte
646.Rènze, rènze…
647.Re Santu Marcu i meloni cu lle pàcche
648.Ràrese a canósci…
649.Rosa re Vaia puttana re tutti
650.Rici a stuóccu…
651.S’aunìscinu iànchi e niri (picculi, ruossi e mezzani)…
652.Santu Martinu, la neve ‘n coppa a lla spina
653.Scapparesélla pèlle pèlle…
654.Scarti frusciu e vè’ primèra…
655.Scarti gli’ assu e vè’ la rònna…
656.Se ciove r’abbrile uogliu a varrìli, se ciove re maggiu sèmpe l’assàggio, se ciove re giugnu nienti a tunnu
657.Se ciove re i quattu aprilànti ciove pe juorni quaranta
658.Se Cola cacava nun murìva
659.S’è destìnu nun manca
660.Se ‘n ci ancappi ‘n ci criri…
661.Se lavoru nun manganéu
662.Semména a curmu e mète a rasu
663.Senza sordi ‘n se canta messa
664.Se vò’ mette père a ogni preta mo arrìvi
665.Se pettena réntu ai càrpeni…
666.Se propriu te adda ‘mbriacà, ‘mbriachete re vinu bbuonu
667.Setàcciu miu setàcciu, accome me faciétti accussì te facciu
668.S’è unita la male ‘mpigna e la scunzulàta sòla
669.S’è unìtu: statte, nun te mòve e lassa fa a mmé
670.Signore libbreci…
671.Signore, m’è fattu ciucciu ma nun me mette ‘nnanzi a n’atu ciucciu
672.So’ ggiutu pe arrecchì e aggiu fattu riébbeti…
673.So’ le muntagni e puru s’ascontenu
674.So’ le prète e puru se còcinu
675.So’ pizze che se rèndunu…
676.Sott’a ‘ste mani ‘n ci ciove
677.Sparàgni e cumparìsci…
678.Sparte alle cincu alle roi…
679.Sparti palazzu e addevènta cantone
680.Spassu ra fòre e ‘ntuòmmucu ra réntu…
681.Sta’ cu ll’orécci pésule…
682.Sta’ cu lla saràca alla sacca…
683.Sta bbuonu accùnciu…
684.Sta’ pari patta e paci…
685.Stamm’a fa’ sciàcqua Rosa e vivi ‘Gnese…
686.Statte bbuonu au père re ficu…
687.Stavu bbuonu, pe sta mègliu me trovu ccà…
688.Strùise la vocca…
689.Stuortu và e ‘ddrìttu vè
690.Sulu nasci e sulu muori
691.Stannu ‘ntieri vaculùni…
692.Se ‘n ci ancappi ‘nci crìri
693.Scanzùni scanzùni…
694.Se ciòve re Pasqua vìnnete i vuóvi e accàttete l’arca
695.Salùti senza canestri fai cuntu ca nun m’è vistu
696.Sapé’ a dduru…
697.Sta’ sciarmàtu re tuttu…
698.Se i priéstiti fùssenu bbuóni, ognunu prestasse la muglière
699.Scapparesélla pe’ le cannule…
700.Se ciòve re Santa Croci se perde la janna e la nóci
701.Se nun ciòve re Santu Marcu se spàrtunu i fasùri cu ‘u piattu
702.Sta’ un’accia ténta…
703.Se tutti gli auciégli cunuscésseru lu ‘ranu ‘n se metésse
704.Se Marzu nu’ marzéa, Abbrìle male pensa
705.So’ nate una puglia…
706.Sécca luciértula ca re viérnu so’ cunfiétti
707.Tàglime mani e piéri e votteme ‘mmiézu ai miei
708.Tanta figli tanta pruvverènza
709.Tené la pava ra surdatu e i vizi ra ggineràle
710.Tengu ciù da fa’ che da rici…
711.Terra a pizzu e muglièra brutta nun la viri mai strutta
712.Terra quanta ne viri e casa quantu capi
713.Te’ u pizzu bbuonu e le scélle rotte…
714.Tièmpu e fronna vo’ la crapa
715.Tosse alle vècci…
716.Trica e venga bbona
717.Troppu che s’è ‘ngrassatu cola l’untu…
718.Truvà Cristu a mète e la Marònna a scugnà…
719.Truvà la fórma pe la scarpa sóva…
720.Tutti i cunzìgli ascota però nun lassà mai chigli re la capu tova
721.Tutti tènnu fucìli e ésca e rici ca sulu i’ so’ ‘nfoca pagliàru
722.Testa e testone e riaûlu cu porta
723.Tené la còccia come ai calabresi…
724.Tiempi re uèrra: bbucìe come a la tèrra
725.Tiéneme ca te tèngu…
726.Tené u sfunnu (o la calinèra)…
727.Tannu, tannu…
728.Uai quantu alla réna e morte mai
729.Uàrdete ra chi veste re mèza canna
730.U cane adda esse bbuonu a pili e penne
731.U cane che abbai nun mozzeca
732.U cane cuottu abbaia alla luna
733.U cana mozzeca au stracciàtu
734.U cielu sta fattu a scalèlle ci sta chi sagli e chi scègni
735.U ciucciu ra corsa se vére alla sagliùta
736.U ciucciu viécciu more alla casa re i fessa
737.U cuntu che te fai (re u pover’ome) nun te riesci e l’èrva che nun vuoi agli’ uortu nasci
738.U fiérru gli’ adda vatte quannu è cauru
739.U figliu mupu u capisci la mamma
740.U fuocu è bbuonu trireci misi agli’ annu
741.Ugni la rota ca cammina
742.U graone se nun coci tegni
743.U liettu è rosa chi nun dorme s’arreposa
744.U liettu t’arriduci come a issu
745.U lupu che re carne mai se sazia ‘nnanzi more ma nun perde u viziu
746.U lupu nu’ ièsci ralla tana se nun trova u paràggiu
747.U mulu se sonna nove vote la notte ch’ adda accìre u patrone
748.U munnu è fattu a scarpetta: chi se la leva e chi se la mette
749.U muortu alla casa sova nisciunu ci ‘u vo’
750.U muortu campa ‘u vivu
751.Unu tizzone nun fa fuocu
752.Uocci cini e mani vacante…
753.Uocci e orécci ‘anna fa ésse
754.U Patatèrnu è giustu ggiùrici
755.U Patatèrnu rà lu pane a chi ‘n te’ i riénti
756.U pésci ruossu se magna sèmpe u piccirìgliu
757.U pezzènte che ve’ spissu t’arridùci comm’a issu
758.U puorcu, addo magna llà caca
759.U puorcu quannu ha magnatu vòteca u teniégliu
760.U relore è re chigliu che se taglia
761.U riàvulu lu fa neà e Cristu lu fa’ azzettà
762.U ricciu caccia la serpe
763.U saccu vacante ‘n se rèi all’allérta
764.U satru nun crére au riùnu
765.U scarpàru porta le pèggiu scarpe
766.U sfiziu re u ciucciu è la ramégna
767.U sfiziu re la crapa è la fronna appésa agli’ àrulu
768.U soci quannu va réntu alla farina se crére ch’è ìssu ‘u murinàru
769.U vòve rici curnùtu au ciucciu
770.U vruocculu è figliu alla foglia e se ‘n ci piglia nu’ gli è figliu
771.Uommeni re vinu, ciéntu a carrìnu
772.U primu sùlucu nun è mai sùlucu
773.U ciucciu porta la paglia e ‘u ciucciu se la magna
774.U suónnu porta gli’atu suónnu
775.U perùcciu pe te sbreugnà jèsci fòre (‘n coppa alla cammìsa)
776.U parènte ‘u puoi caccià ra lla tàula nò ra lla parentèla
777.Uarda la ‘atta e frije i pisci
778.Vai pe arrecchì e fai riebbeti
779.Vale ciù n’acqua tra Maggiu e Giugnu che tuttu l’oru r’u munnu
780.Vale ciù n’ora ambrèssa ambrèssa che na jurnata a lientu a lientu
781.Vale ciù nu giovene ‘n piazza che cientu rucati alla sacca (ca i cientu rucati t’i magni e t’i vivi e u male juornu sempe ‘nnanti gliu tieni)
782.Vale ciù nu sfiziu che na massaria
783.Vale ciù nu vacu re pepe che nu strunzu re ciucciu
784.Vatte aiùta…
785.Vattese a fa male (contrario) Vattese a pazzià
786.Veré fa, sapé fa
787.Viata chélla rapa che r’Austu se trova nata
788.Viatu a chi adda avé e male a chi adda rà
789.Vicinu a nu buonu fuocu sempe te scalliénti
790.Vicinu au mastre, la cauci è tosta
791.Vicinu au scustumatu ci vò u scrianzatu
792.Vieneme ‘n suonnu e scéteme priestu
793.Viernu se ‘n tè capu tè cora
794.Viesti cippone che addevènta barone
795.Viesti curtu e viesti a tutti
796.Viri chi t’ha ratu…
797.Viri nu pocu che t’è cummenènte…
798.Vistu e ne vistu squaglia Battistu…
799.Vò la ‘otte céna e la muglière ‘mbriaca
800.Vònnu fa la frittata cu n’uovu…
801.Vraccia accantu e cosse a liettu
802.Vriglia tira cavagliu
803.Vui cu na mani e nui cu ddoi…
804.Vulérene cientu ‘n campana…
805.Viécciu re viécciu…
<<< Indietro
Page updated
Google Sites
Report abuse