P.J.M. (Piet) Aalberse

Rerum Novarum in de praktijk

Als in 1891 paus Leo XIII zijn beroemd geworden sociale encycliek Rerum Novarum uitvaardigt, koopt Piet Aalberse als eerstejaars student meteen de tekstuitgave, hij houdt er lezingen over en schrijft sociaal bewogen artikelen. Hij verdedigt het stakingsrecht voor de arbeiders als middel om onrecht te bestrijden. Maar hij vindt het beter de sociale onrust die daarmee gepaard gaat te voorkomen door een goede vakorganisatie, door rechtvaardige arbeidscontracten en door mogelijkheden arbeidsgeschillen voor te leggen aan bemiddelaars. De arbeiders moeten zich dus sterk kunnen maken en daarom is hij ook een groot voorstander van arbeidersverenigingen, die zich primair inspannen voor betere arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden. Aalberse gaat hierbij in tegen de lijn van de bisschoppen en de katholieke werkgevers, die vooral voorstanders zijn van standsorganisaties, die de ‘godsdienstig-zedelijke verheffing’ van de arbeidende stand tot eerste doel hebben en waarvan ook werkgevers lid kunnen zijn. Zijn visie leidt tot veel discussie, maar zelden tot botsingen. Aalberse weet met zijn beminnelijkheid en heldere betoogtrant vele tegenstanders en aarzelaars te overtuigen – ook buiten het katholieke kamp - en daarvan heeft hij tijdens zijn ministerschap ook veel profijt.

Standbeeld voor bescheiden man

Aalberse schenkt in de eerste jaren van zijn ministerschap ook veel aandacht aan de woningbouw. Uit onderzoek in 1919 blijkt dat er 57.550 woningen te weinig zijn. Vandaar dat gekozen wordt voor een krachtige impuls. De regering besluit op ruime schaal voorschotten te verstrekken, waardoor woningcorporaties hun plannen kunnen versnellen. Zo staat in het jubileumboek ‘75 Jaar eensgezind bouwen aan Poeldijk 1914-1989’: In februari 1920 krijgt de vereniging bericht dat zij een voorschot ontvangt uit ’s Rijks kas voor de bouw van 41 arbeiderswoningen. In het voorjaar van 1921 zijn die woningen met elk een eigen toilet (!) al gereed: een geweldige uitbreiding voor het kleine dorp in het Westland. Het huizenbezit van de Woningbouwvereniging Eensgezindheid te Poeldijk stijgt in één klap van 28 tot 69.

In Amsterdam besluit de R.K. Woningbouwvereniging “Het Oosten” in 1937 tot oprichting van een borstbeeld van Prof. Mr. P.J.M. Aalberse uit waardering voor het feit dat hij tijdens zijn ministerschap 542 miljoen gulden heeft besteed aan de verbetering van de volkshuisvesting. Op 25 juni 1938 wordt het beeld onthuld door een van de dochters van Aalberse en wethouder De Miranda houdt een lofrede. Aalberse zelf is wegens verblijf in Genève verhinderd de plechtigheid bij te wonen. Biograaf J.P. Gribling merkt fijntjes op dat hij zijn verblijf daar voor de Internationale Arbeidsconferentie met opzet verlengd had om dit uiterlijk eerbetoon te ontlopen.