Johannes Calvijn
Een strenge hervormer met blijvende invloed
Johannes Calvijn
Afkomst en jeugd
Jean Cauvin werd op 10 juli 1509 geboren te Noyon (Noord-Frankrijk). Oorspronkelijk bestemd voor het priesterschap, kreeg hij een goede scholing. Aan de universiteit van Parijs voltooide hij de artes, de basisopleiding. Toen kreeg zijn vader een conflict met de kerk; hij besloot dat zijn zoon advocaat moest worden in plaats van priester. Daarom ging Jean achtereenvolgens studeren in Orléans en in Bourges.
In conflict met de kerk
In 1533 terug in Parijs raakte hij betrokken bij de inaugurele redevoering van zijn vriend Nicolaas Cop, rector van de universiteit. Deze rede ging over de ideeën van Erasmus en Luther. De kerkelijke autoriteiten waren hier niet blij mee, en Calvijn vond het beter om Parijs te verlaten… Geleidelijk aan raakte hij ervan overtuigd dat het voor hem beter was te breken met de katholieke kerk. In oktober 1534 werd in plakkaten, een soort affiches, de katholieke mis bekritiseerd. Dat gebeurde in Parijs, maar ook in andere Franse steden. Als gevolg van deze actie werd een aantal betrokkenen, onder wie een vriend van Calvijn, veroordeeld en ter dood gebracht. Daarom verliet een aantal “protestanten”, onder wie ook Calvijn, Frankrijk.
Het geboortehuis van Calvijn staat in de stad Noyon in het noorden van Frankrijk.
Wikimedia Commons
Idelette van Buren. Calvijn trouwt met haar in Straatsburg in 1538.
Wikimedia Commons
Guillaume Farel. Hij probeert Calvijn over te halen in Genève te blijven, maar die vertrekt toch naar Straatsburg.
Wikimedia CommonsVan Bazel naar Genève
Eind 1534 vestigde Calvijn zich te Bazel, in die tijd een beroemde universiteitsstad. Een paar jaar eerder was de stad overgegaan tot de protestantse reformatie. Calvijn schreef er in 1535 de eerste versie van zijn Institutie van de christelijke religie. Het was een soort catechismus van het protestantse geloof, en is nu nog voor veel gereformeerden een handboek. In 1536 wilde Calvijn naar Straatsburg, een Duitse stadsstaat waar al veel Franse protestanten onderdak hadden gevonden. Hij moest vanwege de politieke situatie echter een omweg maken via Genève. Daar werd hij door Guillaume Farel overgehaald om te blijven. Farel was nl. in 1532 begonnen reformatorisch te preken, maar was op zoek naar organisatorische hulp; daar wilde hij Calvijn voor strikken.
Conflict met stadsbestuur
In Genève begon Calvijn als docent theologie; later ging hij ook preken. In 1538 kwam hij met twee collega-predikanten in aanvaring met het stadsbestuur. Het ging over de invloed van het stadsbestuur op kerkelijke gemeenten. Voor Calvijn was de onafhankelijkheid van de kerkelijke gemeente essentieel. Het stadsbestuur daarentegen wilde ook de eindverantwoordelijkheid voor het kerkelijk leven.Toen vertrok Calvijn alsnog naar Straatsburg. Daar doceerde hij aan de academie en trad hij op als predikant. Hij trouwde er met Idelette van Buren. In 1539 publiceerde hij er de tweede, uitgebreide editie van zijn Institutie.
Calvijns invloedrijkste boek werd de Institutio Religionis Christianae, verschenen in 1539.
Wikimedia CommonsKerkorganisatie
In september 1541 keerde Calvijn naar Genève terug. Een van zijn voorwaarden voor terugkeer was de acceptatie van zijn Kerkelijke ordinanties, een calvinistische kerkorde (een kerkorde regelt de organisatie van een kerkgenootschap). In Calvijns kerkorde werd o.a. het systeem van wijkpredikanten vastgelegd. De kerken van Genève werden dus decentraal bestuurd.
Na zijn terugkeer in de stad ging Calvijn met preken verder bij precies het bijbelgedeelte waar hij in 1538 gebleven was… Ook werkte hij aan het doorvoeren van zijn kerkorde, waarin naast de predikanten ouderlingen een belangrijke taak kregen en diakenen de armenzorg op zich namen. De zelfstandigheid van de kerkenraad is een wezenlijk kenmerk van de calvinistische kerkorde. Een calvinistische kerkenraad bestaat uit ouderlingen, die zich bezig houden met het geestelijk welzijn van de gemeenteleden, en diakenen, die het materiële welzijn in de gaten houden. De predikant fungeert meestal als voorzitter van de raad.
In Genève leefde en werkte Calvijn tot zijn dood op 27 mei 1564.
Johannes Calvijn op zijn sterfbed, omringd door medestanders. 19e eeuwse voorstelling.
Wikimedia Commons
't Licht is op den Kandelaer gestelt.
'Het licht is op de kandelaar gesteld'. Een allegorische voorstelling ca. 1630. Enkele reformatoren waaronder Luther, Calvijn en Zwingli zitten om een tafel waarop een brandende kaars staat. De kandelaar staat op een boek aangeduid als het Evangelie. De duivel, de paus, een kardinaal en een monnik proberen tevergeefs de kaars uit te blazen.