Pierre Cuypers
De architect van de katholieke herleving
Bronnen
In het Biografisch Woordenboek van Nederland – deel 3 (’s-Gravenhage, 1989) staan zowel van Pierre Cuypers als van zijn zoon Jos compacte en goed uitgebalanceerde biografische schetsen. Is ook online te raadplegen.
Ter gelegenheid van het Cuypersjaar 2007 schreef A.J.C. van Leeuwen de cultuurhistorische studie Pierre Cuypers, architect 1827-1921 (Zwolle, 2007). Aan deze Waanders uitgave is bijgedragen door de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten in Amersfoort.
Bij NAi Uitgevers Rotterdam zijn verschenen: onder redactie van Jan Bank en Hetty Berens: P.J.H. Cuypers 1827-1921, Het complete werk (2007) en de promotie van Aart Oxenaar: P.J.H. Cuypers en het gotisch rationalisme (2009).
In de serie Nederlandse cultuur in Europese context wordt in het deel 1900, Hoogtij van burgerlijke cultuur door Jan Bank en Maarten van Buuren aandacht besteed aan de katholieke kerkenbouw (Den Haag, 2000, p. 397-408).
Opdrachten
Bestudeer de kerkenbouw in de 19e eeuw en maak een vergelijking tussen de hervormde, de gereformeerde en de katholieke bouwtradities. Maak op basis van je studie een presentatie waarbij je door middel van afbeeldingen van de kerken en van details daarvan laat zien waar de verschillen en overeenkomsten aan te duiden zijn.
In De Lantaarn verscheen op 15 juli 1885 van de hand van J.P. Holswilder een cartoon met als titel: ‘De wijding van het bisschoppelijk paleis, genaamd ‘het Rijksmuseum te Amsterdam”. Tegen de achtergrond van een tekening van het Rijksmuseum in puur gotische stijl zie je een religieuze processie en drie geknielde figuren: De Stuers, Alberdingk Thijm en Cuypers (zie afbeelding onder Achtergronden). Onderzoek de relatie tussen deze drie figuren en bespreek vanuit de elementen van deze cartoon de bedoelingen van de tekenaar. Presenteer het geheel in een essay.
De firma Georges, Cuypers en Stoltzenberg is een creatief productiebedrijf geweest. Onderzoek hoe dit bedrijf georganiseerd was, hoe de verschillende processen verliepen en hoe het bedrijf in de loop de tijden evolueerde. Laat in dit geheel goed uitkomen hoe de dominantie van Pierre Cuypers leidend was. Verwerk je gegevens in een werkstuk, waarin je verschillende gerealiseerde opdrachten laat zien.
De Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara in Oudenbosch. Deze kerk, die werd gebouwd tussen 1876 en 1880, is een verkleinde kopie van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Er wordt door sommigen getwijfeld of Cuypers wel de architect van dit gebouw was. Het is in een neo-classicistische stijl gebouwd, een stijl die de neogotische architect Cuypers juist verafschuwde. Om de echte Sint-Pieter uitvoerig te kunnen bestuderen heeft hij niettemin een reis naar Rome gemaakt. Heel wat documenten en bouwtekeningen met betrekking tot de bouw dragen zijn handtekening. De voorgevel is een kopie van de Sint-Jan van Lateranen en is ontworpen door G.J. van Swaay.
Foto: Gerard Schuurbiers
Archiefkast met voorstellingen van de vrije en gebonden kunsten, ontworpen door Pierre Cuypers en/of Joseph Cuypers voor Kasteel de Haar, Haarzuilens.
Wikimedia CommonsGeloof en een Hoop Liefde - Roermond
Het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam. De Munsterkerk in Roermond. Het is maar een greep uit het omvangrijke oeuvre van de in Roermond geboren architect Pierre Cuypers. Herman gaat op pad met zijn achterkleinzoon, die ook Pierre Cuypers heet. Een deel van de toelichting bij een uitzending van het programma Geloof en een Hoop Liefde - 7 april 2016. (of klik hieronder).
Toelichting bij het programma:
Na eeuwen van onderdrukking krijgt rooms-katholiek Nederland in de loop van de 19e eeuw steeds meer vrijheden terug. Er ontstaat onder de katholieken een hernieuwd zelfvertrouwen. Architect Pierre Cuypers, bekend van het Rijksmuseum en het Amsterdamse Centraal Station, speelt een cruciale rol bij het vormgeven van dat nieuwe zelfbewustzijn. Hij voert, samen met schrijver Alberdingk Thijm, een masterplan uit. Katholiek Nederland komt weer op de kaart, letterlijk door middel van gebouwen. Tot grote weerzin van andersdenkenden.
Pierre Cuypers in EO-serie God in de Lage Landen
In de EO-serie God in de Lage Landen werd in aflevering 5 met als titel God in de skyline het licht gezet op verschillende architecten die vanuit een christelijke inspiratie werkten. Hierin gaat een gedeelte over Pierre Cuypers (vanaf 17:00 minuten tot einde). Het programma is nog niet zichtbaar in TV-Blik.
Het jaar 2007-2008 werd uitgeroepen tot het Cuypersjaar ter gelegenheid van zijn 180e geboortedag. In september 2007. Er verschenen toen een uitgebreide monografie en de eerste biografie over Cuypers. Ook deze documentaire (hier op YouTube) werd geproduceerd.