Charles Dickens

Jeugd

Charles Dickens wordt in 1812 in Portsmouth geboren als tweede in een gezin van acht kinderen. Zijn vader, John Dickens, werkt tijdelijk in die stad als klerk op het betaalkantoor van de marine scheepswerf. Zijn moeder is Elisabeth Barrow. In 1814 wordt John overgeplaatst naar Londen en drie jaar later weer naar de grote marinebasis in Chatham, aan monding van de Medway. Van zijn vierde tot zijn elfde jaar groeit Charles hier in gelukkige omstandigheden op. Het inkomen van zijn vader is gestegen en de familie woont ‘op stand’; er zijn zelfs twee inwonende dienstmeisjes. Door gezinsuitbreiding en steeds oplopende schulden moet er ingrijpend bezuinigd worden en het gezin verhuist naar een kleinere woning. Voor Charles is het er heerlijk: het gaat goed op school, hij kan voluit spelen bij de scheepswerven en op het water en hij maakt lange wandelingen met zijn vader door het mooie landschap van Kent. Maar eind 1822 is dat afgelopen.

Op reis

Van rust komt echter niet veel terecht. Hij reist op uitnodiging met Kate naar de Verenigde Staten, maar daar zit het programma bomvol met lezingen, ontvangsten en diners. Dickens wordt wel bejubeld en gefêteerd. Hoe meer hij van het land ziet, hoe meer gereserveerd hij raakt. Hij ziet er het ontbreken van sociale zorg, de slavernij en het gebrek aan beschaafde omgangsvormen, met name in de politiek en in de pers. Daarenboven is Dickens verbolgen over het feit dat hij door het ontbreken van een auteurswet geen cent verdient aan zijn in de V.S. uitgegeven boeken. Hij beschrijft zijn kritisch commentaar in American Notes.

Terug in Engeland begint Dickens aan de novelle die hem het meest beroemd zal maken: A Christmas Carol. Het verhaal gaat over de asociale vrek Scrooge, die door verschillende geesten tot inkeer gebracht wordt. Het boekje verschijnt in december 1843 en op de eerste dag van uitgave worden er al zesduizend exemplaren verkocht.

En dan volgt een nieuwe reis. Nu gaan de kinderen mee en zijn er geen zakelijke verplichtingen. Dickens verhuurt zijn huis in Londen en met een reiskoets getrokken door vier paarden gaan Charles, Kate, vijf kinderen, schoonzus Georgina, een dienstmeisje, een kookster, twee kinderverzorgsters en een Franse begeleider op weg naar Italië. Dwars door Frankrijk gaat het naar een gehuurde woning bij Genua. Daar kan Dickens schrijven aan een nieuw kerstverhaal. Als dat af is, gaat de reis verder naar Bologna, Verona en Venetië, waarna de terugreis over Milaan, Genève, Bazel en Parijs volgt. Alsof de rusteloosheid hem in zijn  greep heeft gekregen, komt er weer een nieuwe reis naar Italië, nu samen met Kate. Drie maanden duurt de tocht, waarin Florence, Rome en Napels zijn opgenomen. Het levert geen nieuwe roman op; wel nemen de wrijvingen tussen de echtelieden toe.

Haperingen

Het huwelijk tussen Charles en Kate loopt stroef. Charles, die de afwijzing door zijn geliefde Maria Beadnell nooit goed heeft kunnen verwerken, gaat zich steeds ongelukkiger voelen. Desondanks groeit zijn gezin tot tien kinderen, maar er blijft iets ontbreken.

Zijn schrijverschap gaat ook soms haperen. Toch veert hij weer op. Hij vindt na lang puzzelen een goede vorm voor de opzet van zijn meest autobiografische roman, David Copperfield, een boek dat in weekafleveringen verschijnt. Hij begint vervolgens aan een nieuw weekblad, waarin allerlei vormen van sociaal onrecht aan de orde komen. Het erbarmelijke lot van de fabrieksarbeiders komt overigens ook in verscheidene nieuwe boeken aan bod. Hard Times is daarvan het meest geslaagde voorbeeld.

In 1857 komt het buitenhuis Gad’s Hill in Higham, dicht bij Rochester en Chatham vrij. Dit huis kende Dickens al sinds de wandelingen met zijn vader en hij besluit het onmiddellijk te kopen en te laten opknappen. Hij had er ooit van gedroomd daar te kunnen wonen. Een jaar later gaat het privé helemaal mis. Hij krijgt een verhouding met de achttienjarige actrice Ellen Ternan en dit loopt uit op een algemeen als schandelijk ervaren scheiding van zijn vrouw Kate. Deze blijft met een van de dochters in Londen en haar zus Georgina ontfermt zich in het verbouwde Gad’s Hill over de overige kinderen. De relatie met Ternan blijft heimelijk in stand; ze zal nooit met Charles samenwonen.

Lezingentournees

Vanaf 1858 verzorgt de rusteloze Dickens verschillende lezingentournees. Zo houdt hij van april 1858 tot februari 1859 129 voordrachten in 49 steden verspreid over Engeland, Schotland en Ierland. Dat voorlezen uit eigen werk, in feite acteerprestaties van formaat, is mateloos populair en de inkomsten zijn groot. Ook is het zeer vermoeiend. Hij gaat ermee door tegen doktersadvies in. Hij besluit zelfs tot een nieuwe tournee in de Verenigde Staten, die zeer succesvol is, maar hem lichamelijk sloopt. Tijdens de laatste tournee in Groot-Brittannië, een serie Farewell readings van 100 voordrachten in het seizoen 1868-1869, stort Dickens in met tekenen van een lichte beroerte.

Dood

Terug in Gad’s Hill werkt Dickens nog aan zijn laatste roman. Op 8 juni 1870 krijgt hij een zware beroerte, waaraan hij een dag later sterft. Tegen zijn wens in besluit de familie toch toe te geven aan de druk vanuit Londen om hem te begraven in de Poets’ Corner in de Westminster Abbey. Er is een korte eenvoudige dienst, door een grote mensenmenigte bijgewoond.