Bisschop (Marinus) Bekkers

Een man met hart en lef

Bisschop Marinus Bekkers

Jeugd

Op 20 april 1908 wordt Wilhelmus Marinus Bekkers in Sint-Oedenrode geboren als oudste zoon van boer Wilhelmus Bekkers en zijn vrouw Barbara Krol. Om naamsverwarring met vader Willem te voorkomen wordt zijn roepnaam ‘Rinie’ en later ‘Rinus’ of ‘Marinus’. Na hem worden in het gezin Bekkers nog twaalf kinderen geboren, een aantal dat in katholieke gezinnen van die tijd niet uitzonderlijk is. Rinus gaat naar de enige school in het dorp, de openbare lagere school. Vóór de financiële gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs in 1917 zijn er op het arme platteland dan nog vrijwel geen katholieke scholen te vinden. Rinus kan op school behoorlijk meekomen, maar is geen hoogvlieger.

Seminarietijd

Zoals in het ‘Rijke Roomse Leven’, de bloeiperiode van het Nederlandse katholicisme in de periode 1920-1950, gebruikelijk is, komt de kapelaan aan de ouders vragen hun oudste zoon een priesteropleiding te laten volgen. Zonder aarzeling stemmen die daarmee in. De voorbereiding op het priesterschap zal twaalf jaar duren: eerst het kleinseminarie Beekvliet in Sint-Michielsgestel en daarna het grootseminarie te Haaren. Het zijn nogal eenzijdige opleidingen. Het accent ligt eerst op Latijn en Grieks en later op theologie en filosofie, onderdelen die voor priesters essentieel zijn. In de breedte van de studies worden de huidige niveaus van gymnasium en universiteit daarbij niet gehaald. Rinus doorloopt zijn seminarietijd zonder problemen. Hij voelt zich in de gesloten internaatscultuur op zijn gemak en is in zijn vrije uren graag aan het voetballen.

Jonge kapelaan

Op 10 juni 1933 krijgt Rinus in de kathedraal van Sint-Jan in Den Bosch zijn priesterwijding en acht dagen later draagt hij zijn eerste Plechtige Heilige Mis op in de parochiekerk van zijn geboorteplaats. Er volgt op die dag een groot feest, dat ondanks de economische crisis met een overvloed aan eten en drinken gevierd wordt in de stal van de ouderlijke boerderij. Na de festiviteiten volgt de benoeming tot godsdienstleraar aan een Muloschool en de aanstelling als kapelaan in de parochie van de H.H. Antonius en Barbara, een nieuwe parochie van Den Bosch, gelegen buiten de stadsmuren en bevolkt met veel werklozen en asociale gezinnen. Het is een soort vuurdoop voor de jonge kapelaan. Veel parochianen hebben de kerk de rug toegekeerd. Kapelaan Bekkers kan met levensmiddelen van de ouderlijke boerderij menig armlastig gezin ondersteunen. Hij gaat veel op huisbezoek en zet zich in voor allerlei verenigingen. Vooral de voetbalclub heeft zijn aandacht. Door zijn optimisme en goede humeur wordt hij erg gewaardeerd.

Rectoraten en adviseurschappen

Tussen 1939 en 1956 vervult Bekkers verschillende rectoraten: van het jongensinternaat Eikenburg in Eindhoven, het Sint Jozefgesticht in Hintham, een Karmelitessenklooster in Den Bosch en de Kweekschool voor onderwijzeressen Concordia in Den Bosch. Die functies bieden hem gelegenheid om daarnaast een hele reeks van geestelijk adviseurschappen en bestuursfuncties te vervullen. Zijn belangrijkste adviseurschappen zijn bij de Katholieke Arbeidersbeweging (KAB) van het bisdom Den Bosch en de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond (NCB). Het vergt van hem de nodige balanceerkunst om de belangen van de twee grootste werknemers- en werkgeversverenigingen in Brabant met elkaar te verzoenen. Hij legt in deze jaren zo’n 30.000 autokilometers per jaar af en wordt in het hele bisdom een geziene gast en veelgevraagd spreker. In 1942 raakt hij op weg naar Eindhoven in een slip en knalt tegen een boom. Autogordels bestaan nog niet en hij loopt zodanig ernstig hersenletsel op, dat hij wordt voorzien van het sacrament van de stervenden. Vijf maanden zal hij op de ouderlijke boerderij verpleegd worden. Uiteindelijk houdt hij er geen blijvende schade aan over.

Bisschop Bekkers Oedenrode

Marinus Bekkers als bisschop op bezoek in zijn geboortedorp Sint-Oedenrode.

Bisschop Bekkers in gesprek met deelnemers aan de Pax Christi-voettocht in Nijmegen, 1958

Bekende bisschop

1956 wordt het jaar van een dubbele bevordering. In februari wordt hij door een besluit van zijn bisschop pastoor van de parochie ’t Heike in Tilburg en in december wordt hij door paus Pius XII benoemd tot hulpbisschop van Den Bosch met recht van opvolging. De bisschopswijding vindt plaats in februari 1957 en in 1960 volgt hij zijn voorganger Mgr. Mutsaerts op. In de slechts zes jaren die het Bekkers vergund zal zijn om leiding te geven aan het bisdom Den Bosch zal hij uitgroeien tot een nationaal en internationaal bekende katholieke persoonlijkheid. Hij zal binnen zijn bisdom veel erkenning krijgen voor de wijze waarop hij zowel priesters als leken betrekt bij discussies over de koers van de kerk in een door hem opgezette reeks van pastorale gesprekken. Hij zal binnen de wereldkerk bekendheid krijgen door zijn doortastend optreden waarmee hij tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie in Rome de verschillende ontwerpteksten zodanig aangepast weet te krijgen, dat ze ook de moderne gelovige kunnen aanspreken. En hij zal in Nederland een bekende televisiepersoonlijkheid worden door zijn toespraken in het KRO-actualiteitenprogramma Brandpunt. Daarin schuwt hij het niet om voor de kerk controversiële punten aan te snijden, zoals het gebruik van voorbehoedmiddelen. Zijn benadrukken van de mogelijkheid het eigen geweten te volgen heeft veel katholieke jonggehuwden de ruimte tot gezinsbeperking geboden.

Laatste levensfase

Eind 1965 gaat bisschop Bekkers tobben met zijn gezondheid en uiteindelijk blijkt dat hij een ongeneeslijke hersentumor heeft. Hij overlijdt daaraan op 58-jarige leeftijd op 9 mei 1966. De uitvaartdienst in de Sint-Jan van Den Bosch wordt rechtstreeks door de KRO op de televisie uitgezonden en vindt plaats onder massale belangstelling. Hij wordt op zijn uitdrukkelijk verzoek begraven op het kerkhof van de Sint-Martinusparochie in zijn geboorteplaats Sint-Oedenrode om zo ‘gespaard te blijven voor de eenzaamheid, ook na de dood’. Hij keert terug naar zijn wortels op het Brabantse platteland.

De uitvaartplechtigheid van bisschop Marinus Bekkers in de St. Jan in 's-Hertogenbosch in aanwezigheid van zijn collega-bisschoppen waaronder kardinaal Alfrink, 14 mei 1966.

Wikimedia Commons

Het overlijden van Mgr. Bekkers maakte diepe indruk. Kort na zijn overlijden verscheen een langspeelplaat met daarop fragmenten van de uitvaartdienst in de Sint-Jan in Den Bosch. Het lied 'Niemand leeft voor zichzelf' werd toen gezongen:

Niemand leeft voor zichzelf,

niemand sterft voor zichzelf.

Wij leven en sterven voor God onze Heer;

aan Hem behoren wij toe!