Maarten Luther

95 stellingen

In 1512 krijgt Luther een leerstoel aan de universiteit van Wittenberg, waar hij Bijbelse theologie gaat doceren. Zijn studie van de Bijbel en de bijbelse grondteksten (Grieks en Hebreeuws) brengen hem tot de overtuiging dat verlossing een geschenk van God is, en geen kerkelijke rituelen of bemiddeling van geestelijken vereist. In 1514 wordt Luther naast zijn hoogleraarschap priester in de stadskerk van Wittenberg.

Op 31 oktober 1517 publiceert Luther de beroemde 95 stellingen tegen de aflaathandel, de handel in kerkelijke brieven waarmee gelovigen hun tijd in het vagevuur volgens de kerk konden bekorten. Al snel worden de stellingen via de boekdrukkunst verspreid. In Rome wordt in 1518 een proces tegen Luther gevoerd; in 1520 wordt hij via een pauselijke bul met de kerkelijke banvloek bedreigd, als hij zijn opvattingen niet herroept.

Worms

Op 10 december 1520 verbrandt Luther de pauselijke bul. Daarop spreekt de paus begin 1521 de excommunicatie uit. Onder invloed van de welwillende stemming tegenover Luther en op aandringen van een aantal Duitse vorsten nodigt keizer Karel V Luther uit naar de Rijksdag te Worms (april 1521). Onderweg naar Worms wordt Luther in heel Duitsland met grote geestdrift ontvangen…. Tijdens de rijksdag beroept Luther zich op de Bijbel. Hij weigert zijn stellingen te herroepen. Met een vrijgeleide keert hij terug…. Als hij en zijn medestanders Worms verlaten hebben, spreekt de keizer de rijksban over Luther uit (Edict van Worms); hij is nu vogelvrij.

Wartburg

Keurvorst Frederik de Wijze laat Luther “ontvoeren” en in veiligheid brengen op de Wartburg bij Eisenach. Daar raakt Luther in een depressie. In 1521 vertaalt hij het Nieuwe Testament in het Duits. In 1522 keert Luther naar Wittenberg terug en matigt met zijn preken de radicale uitingen van de Reformatie. Hij hervormt de armenzorg, en het schoolsysteem. Hij keert zich tegen de Boerenopstand, die door revolutie verbeteringen wil afdwingen. Luther is tegen geweld.

Aan het werk

In 1525 trouwt Luther met Katharina van Bora, een uitgetreden non. Ze krijgen zes kinderen. Ook familieleden vinden onderdak in het gezin. Luthers tafelgesprekken zijn beroemd geworden. In de periode tot zijn dood in 1546 werkt Luther aan de hervorming van de eredienst, het bezoek aan hervormde predikanten, het schrijven van een catechismus en de complete vertaling van de Bijbel in het Duits (1534).

In zijn laatste levensjaren lijdt Luther aan diverse lichamelijke kwalen. Hij blijft echter preken en schrijven. In januari 1546 vertrekt hij naar zijn geboortestad Eisleben, waar hij op 18 februari sterft aan een hartaanval.