Jesualda Kwanten

Naar het klooster

Pas als zij bijna dertig jaar is, treedt zij in bij de congregatie van de Zusters van Liefde, een ongebruikelijk late roeping.  Zij neemt als kloosterzuster de naam ‘Jesualda’ aan. Dat intreden valt bij haar omgeving niet in goede aarde. Haar moeder schijnt gezegd te hebben: ‘In de wereld kun je toch ook gelukkig worden’ en haar huisarts noemt het ‘bespottelijk’ en is niet bereid een medisch attest te verstrekken als Jesualda daar om zou vragen. ‘Ik heb toch doorgezet, want het was een drang die in me zat. Ik wilde voor God een daad stellen’, aldus Jesualda in een later interview.

Het is zeker niet eenvoudig geweest om op latere leeftijd in te treden. Het moet haar best wat moeite hebben gekost om zich de kloosterpraktijken eigen te maken en daarmee het privéleven los te laten. Ook ontkomt zij niet aan het gevaar in een zeker isolement te komen: het leeftijdsverschil met andere novicen – in die tijd meestal meisjes van nog geen twintig jaar - is bijna tien jaar. 

In de congregatie ontdekt men dat Jesualda over een bijzonder tekentalent beschikt. Zij wordt in staat gesteld de Middelbare Akte Tekenen te halen. En dat komt voor de congregatie goed uit, want nu kan zij meteen gaan lesgeven in tekenen en kunstgeschiedenis op de net opgerichte St. Pius Middelbare Meisjesschool in Amsterdam, een school die wordt geleid door zusters van de congregatie (Deze school is in later jaren opgegaan in het St. Nicolaaslyceum). Aan die school zal Jesualda bijna dertig jaar verbonden blijven.

Van tekenen naar beeldhouwen

Na die bijna dertig jaar lesgeven is Jesualda tegen de zestig. Zij kijkt tegen haar aanstaande pensionering aan en denkt na op welke wijze zij een volgende levensfase zal invullen. Zij trekt de stoute schoenen aan en schrijft zich in bij de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam. De directrice is niet scheutig met het geven van vrije uren, daarom volgt Jesualda, naast haar baan op school, tekenlessen in de avonduren. Als oudere zuster in habijt is zij in het  Amsterdamse kunstwereldje een opvallende verschijning. Min of meer bij toeval komt zij op een dag in de werkplaats van de leerling-beeldhouwers terecht.  Een docent stelt haar in de gelegenheid een vrouw uit de Jordaan, die dag als model aanwezig. in klei te boetseren. Het resultaat is voor zowel Jesualda als de docent een grote artistieke verrassing: de docent concludeert dat de kloosterzuster over een heel bijzonder talent beschikt. Het tekenen op de academie maakt plaats voor beeldhouwen, waarop zij zich steeds meer gaat toeleggen. 

De wereld van toneel en theater

In de buurt van het moederhuis in Tilburg bevindt zich dan de net voltooide schouwburg. Dat is voor Jesualda een gelukkig toeval. Geregeld is zij daar te vinden, niet als gewone toeschouwer, maar op een stoeltje opzij van het toneel speciaal voor haar vrijgehouden. Heel onopvallend slaagt zij erin vellen papier vol te tekenen met acteurs en actrices van landelijke bekendheid. Die komen er na verloop van tijd achter dat zij door een voor hen onbekende kloosterzuster geportretteerd worden. Verbazing gaat over in sympathie voor de vrouw in habijt die hen zo nauwkeurig volgt. De eerste grote opdracht komt van de acteur Albert van Dalsum. Aan de hand van haar tekeningen vervaardigt zij een gipsmodel. Zij krijgt het ook voor elkaar dat Van Dalsum in levende lijve voor haar poseert. Het resultaat: een bronzen kop, die een plaats krijgt in de schouwburg.

Later vereeuwigt zij de cabaretier Toon Hermans en de acteurs Guus Hermus, Henk van Ulsen, Hans Tiemeyer en actrice Mary Dresselhuys. A. Viruly. echtgenoot van Mary Dresselhuys en zelf als luchtvaartpionier een bekende Nederlander, een voorwoord op hartelijke toon in een publicatie over de beeldhouwende zuster. 

Koninklijke portretten

Net als bij veel van haar medezusters maakt het habijt als verplicht kledingstuk bij Jesualda plaats voor naar eigen smaak gekozen burgerkleding. Heel vererend is de opdracht om een portret van koningin Juliana te maken. Die is bereid om daarvoor te poseren. Jesualda wordt in de gelegenheid gesteld de koningin op paleis Soestdijk te portretteren. Een bronzen buste krijgt een plaats in het Tilburgse stadhuis en in verschillende gerechtsgebouwen.

Jesualda is al een dame van tachtig jaar als zij door het Tilburgse gemeentebestuur gevraagd wordt een plastiek van koningin Beatrix te maken. Zij wordt door de Rijksvoorlichtingsdienst in de gelegenheid gesteld het werkbezoek van de koningin aan Zwolle van dichtbij mee te maken. ‘Met grote ogen staarde zij minutenlang gebiologeerd naar de vorstin’, zo stond het in een bekend weekblad. Ook Beatrix merkt dit op en spreekt Jesualda hierop aan. Deze vertelt wat het doel van haar observatie is. Een tijdje later blijkt dat ook deze koningin, net als haar moeder, bereid is te poseren. Jesualda wordt in de gelegenheid gesteld op Drakensteyn te komen.

Ook Beatrix doet graag aan beeldhouwen en pottenbakken. Niet verwonderlijk dat de geplande sessie van een halfuur maar liefst anderhalf uur uitloopt. Beatrix toont zich later zeer tevreden over het resultaat; ze laat het Jesualda persoonlijk weten. Na voltooiing komt het beeld niet alleen in het gemeentehuis, maar ook in de rechtbank en de universiteit in Tilburg. In het laatste geval een probleempje: het kroontje kan door balorige studenten als kapstok worden gebruikt. Jesualda ziet vooral dit probleem, maar vindt een oplossing. ‘Beatrix draagt altijd een hoed’, zegt zij en geeft dit beeld in tegenstelling tot de andere beelden een hoed in plaats van een kroon.

Beeldenmuseum

‘Inspiratie is hard werken’;  tot op hoge leeftijd blijft Jesualda in haar werk actief. De laatste tien jaar kan de artistieke zuster het fysiek niet meer opbrengen. Op 26 december 2001 overlijdt zij op de leeftijd van honderd jaar. Haar nalatenschap is op heel wat plekken in de open ruimte te zien. Beelden en ook tekeningen bevinden zich thans in het beeldenmuseum van zuster Jesualda in de voormalige novicenkapel van het Moederhuis aan de Oude Dijk in Tilburg.