Nel Benschop
Een pastoraal dichteres met een enorm bereik
Nel Benschop
Nelly Anna Benschop (Nel) wordt op 16 januari 1918 te Den Haag geboren. Ze is de op één na jongste in een gereformeerd gezin met zeven kinderen. Haar vader heeft enkele jaren voor haar geboorte zijn boomkwekerij opgedoekt en is inmiddels medewerker van de Haagse plantsoenendienst. Soberheid en geregeld geldgebrek zijn typerend voor het milieu.
Opleiding
Nel gaat naar de hervormde lagere school, de mulo en de kweekschool. Al op jonge leeftijd schrijft ze gedichten. Als “kwekeling met akte” vindt ze werk op de Abraham Kuyperschool in de Haagse rosse buurt. Ze neemt declamatieles en studeert verder: hoofdakte, akte Engels, akte Frans.
Op eigen benen
Na de oorlog verlaat ze het ouderlijk huis en wordt lerares op een meisjeskostschool in Driebergen. In 1948 gaat ze in Arnhem werken, op de christelijke mulo in de Parkstraat.
Ze wordt er verliefd op een getrouwde collega. Hij moet de briefwisseling met Nel van zijn vrouw stoppen en alle contact met haar verbreken. Ze vindt na deze breuk troost in haar dichtwerk: in tijdens haar leven niet gepubliceerde gedichten schrijft ze over de dwaasheid van een verliefde vrouw, bij wie het hart het altijd weer wint van het verstand. Daarnaast schrijft ze gedichten over dagelijkse beslommeringen, vanuit haar geloof.
Eerste publicatie
In 1951 legt ze haar dichtwerk voor aan de in die tijd bekende criticus P.H.Ritter jr., die er positief op reageert, maar haar tegelijk waarschuwt voor de genadeloze literaire kritiek. Op verzoek van haar wijkpredikant publiceert Nel Benschop vanaf 1953 gedichten in het kerkblad. In haar lessen Frans behandelt ze Franse chansons, wat voor die tijd erg vooruitstrevend is. Ook met haar uiterlijke verschijning maakt ze indruk. Veel leerlingen lopen met haar weg. In 1958 wijst uitgeverij Kok in Kampen een verzoek tot uitgave van haar gedichten af. Als reden werd genoemd: “ …factoren, die verband houden met het commerciële beleid in ons bedrijf”. Gezien het latere commerciële succes een bijzondere opmerking!
Schaarsbergen
Na een verhuizing naar Schaarsbergen in 1961 biedt ze een aantal jaren onderdak aan een oud-leerling van de mulo, die haar pleegzoon wordt. Ze trekt zich niets aan van de roddels die daarover de ronde doen: tot 1967 blijft hij bij haar in huis. In datzelfde jaar verschijnt Benschops eerste dichtbundel, Gouddraad uit vlas. Met deze titel geeft ze aan dat ze uit het gewone dagelijkse leven (vlas) iets moois (gouddraad) wil maken. Pas als de Arnhemse boekhandelaar Oranje zich garant stelt voor tweehonderd exemplaren, durft uitgever Kok de uitgave aan… De bundel wordt een enorm succes: in vijftien jaar worden er meer dan 100.000 exemplaren van verkocht!
Succes
Ondanks de negatieve kritiek van gevestigde literatuurcritici worden ook de volgende bundels (Een boom in de wind, 1970 en Een vlinder van God, 1973) in honderdduizenden exemplaren verkocht. Velen vinden troost en bemoediging in Benschops poëzie. Citaten uit haar gedichten worden gebruikt in rouwadvertenties en op trouwkaarten, in preken en toespraken. Nel Benschop wordt de meest geciteerde dichteres van Nederland. Uiteindelijk zullen van haar twintig dichtbundels in totaal meer dan een miljoen exemplaren over de toonbank gaan…
In 1973 verschijnt de bundel Een vlinder van God. Ondanks de negatieve kritiek van gevestigde literatuurcritici worden er honderdduizenden exemplaren van verkocht.
Nederlands in Veenendaal
In 1975, als Nel Benschop inmiddels eerstegraads bevoegd is geworden voor het vak Nederlands, gaat ze dat vak geven op het Christelijk Lyceum in Veenendaal. Ze gaat er in 1981 met pensioen.
Levenseinde
Bijna vierentwintig jaar heeft ze van haar pensioen mogen genieten.
Pas eind 2004 verhuist ze naar Renkum, naar een verzorgingstehuis. Kort na haar 87ste verjaardag overlijdt ze daar, op 31 januari 2005. Ze wordt in Schaarsbergen begraven.
Nel Benschop gaf enige tijd lessen Nederlands op het Christelijk Lyceum in Veenendaal. Deze school, opgericht in 1946, kreeg aan het eind van de jaren zestig een nieuw gebouw.
Nel Benschop is na haar overlijden op 31 januari 2005 in Schaarsbergen begraven.
Wikimedia Commons