Anna Bijns

Als Anna Bijns in 1493 wordt geboren, is Antwerpen een belangrijk regionaal handelscentrum; als ze in 1575 overlijdt, is het een mondiale metropool. Rond 1500 telt de stad zo’n 50.000 inwoners; dat aantal verdubbelt tot 100.000 rond 1560. In een stad waar de handel het voornaamste middel van bestaan is, valt veel te beleven. De machtige gilden hebben middelen voor uitbundige feesten. Processies, blijde inkomsten, carnavalsoptochten zijn even zo vele aanleidingen tot uitbundig vermaak.

Ook bevat de stad een belangrijk minderbroederklooster van de orde der Franciscanen. Zodra de invloed van de ideeën van Maarten Luther merkbaar wordt, en dat is al snel na 1517 het geval, verdedigen de minderbroeders de moederkerk met volledige inzet. Het fanatisme van Anna op dit onderwerp komt hun goed uit. Haar leven lang onderhoudt zij intensief contact met de minderbroeders en die helpen haar bij de publicatie van haar refreinen. De naam van Bonaventura Vorsel komt zestien keer als acrostichon in Anna’s refreinen voor. Waarschijnlijk is hij haar biechtvader geweest. Hooggeplaatste Franciscanen schrijven aanbevelingen voor haar werk.

In haar eerste gedrukte refreinbundel (1528) trekt Anna echter fel van leer tegen de protestantse ketterij. Deze eerste bundel is de meest strijdbare. Zonder echte argumenten worden de volgelingen van Luther verantwoordelijk gesteld voor alles wat misgaat in de wereld. Ze drijft de spot met monniken en nonnen die het klooster verlaten en denken zich in de maatschappij staande te kunnen houden. Ze vindt het idioot dat gewone mensen denken de Bijbel te kunnen lezen en begrijpen: “Schrifture wordt nu in de taveerne gelezen, In d’een hand d’evangelie, in d’ander den pot.” Volgens haar zal de wereld aan deze dwaasheden ten onder gaan.

In 1529 staan de Turken voor Wenen. De verovering van christelijk Europa dreigt. In november 1530 treft een stormvloed de stad Antwerpen. Dorpen worden weggespoeld en delen van de stad staan onder water. Twee jaar later is er opnieuw wateroverlast. Na de overstromingen komt voedselschaarste. In 1542 nadert de Gelderse ridder Maarten van Rossum de stad. Anna verbindt het onheil met de lakse houding van de autoriteiten tegenover de Reformatie en ziet Gods oordeel in de gebeurtenissen.