Bonaventura

Studie

Op zijn achttiende wordt Giovanni door zijn vader naar Parijs gestuurd om daar aan de wereldberoemde universiteit te gaan studeren. Een universitaire opleiding begint in die dagen aan de faculteit van de artes liberales, een soort van brede gymnasiale vorming, die toegang geeft tot de studies van medicijnen, rechten en theologie. Giovanni kiest daarna voor de studie van de theologie en gaat deel uitmaken van het studiehuis van de orde der Minderbroeders, dat pas kort daarvoor gesticht is. Hij treedt in 1243 bij de orde in en krijgt dan de kloosternaam Bonaventura (letterlijk: ‘Hier komt iets goeds van’). De theologiestudie wordt in 1253 afgerond met de benoeming tot magister: een hoogleraarschap, eerst aan het eigen franciscaner studiehuis en vier jaar later aan de universiteit.

De universiteitsprofessoren willen eigenlijk geen collega’s toelaten uit de bedelorden van de franciscanen en de dominicanen. Ze zien die als concurrenten, die in hun eenvoudige kloosters goedkope opleidingen kunnen aanbieden, waar veel studenten op afkomen. En dat betekent daling van hun inkomsten, omdat deze studenten zich dan niet aan hen verbinden. De paus moet er zelfs aan te pas komen om Bonaventura en zijn dominicaanse collega Thomas van Aquino benoemd te krijgen. Voorafgaand aan die benoeming schrijft Bonaventura naar aanleiding van zijn colleges enkele belangrijke theologische werken over Christus en het mysterie van de Drieëenheid, en bijbelstudies over de evangelies van Johannes en Lucas.

Franciscus

In hetzelfde jaar als zijn benoeming tot magister aan de universiteit wordt Bonaventura gekozen tot generaal-overste (met als titel ‘generale minister’ – letterlijk ‘algemene dienaar’) van alle kloosters van de Minderbroeders. Die kloosterorganisatie is in een kleine vijftig jaar uitgegroeid van een klein groepje van twaalf tot 30.000 broeders, verdeeld over 32 provincies en rond de 1500 huizen in heel Europa. Er is dan strakke leiding nodig om binnen de prille kloosterorde meer eenheid te krijgen. Bonaventura gaat naar Italië om het leven van de ordestichter Franciscus van Assisi na te gaan. Hij spreekt met de broeders die Franciscus zelf nog gekend hebben en bezoekt de berg Laverna, waar deze in 1224 in stilte en gebed zich zo met de gekruisigde Christus vereenzelvigd had, dat hij zelfs diens wondtekenen, de stigmata, in handen, voeten en zijde had gekregen. Over de stappen die een mens kan zetten om – geïnspireerd door Franciscus - Christus na te volgen en steeds meer op Hem te gaan lijken schrijft Bonaventura dan zijn belangrijkste werk: de Itinerarium mentis in Deum: De weg die de geest naar God voert. Vervolgens schrijft hij ook een uitgebreide biografie over Franciscus, die vooral moet dienen om de franciscaanse kloosterorde een gemeenschappelijke basis te geven, die de gewenste grotere eenheid moet helpen realiseren.