Oscar Romero

Politieke spanningen

Net als in vele andere Latijns-Amerikaanse landen leiden de dikwijls extreme sociale tegenstellingen tot grote politieke spanningen, die dikwijls resulteren in staatsgrepen en burgeroorlogen. In El Salvador gebeurt dat vooral in de periode 1979-1989. Daarbij komt de invloedrijke rol van de Verenigde Staten in dit deel van de wereld. Vooral na de opkomst van het communistische Cuba onder Fidel Castro (1959) geven de VS volop steun aan regimes, ook al zijn ze niet democratisch tot stand gekomen, om zodoende marxistische olievlekwerking vanuit dat land te voorkomen. Zelfs een president als Jimmy Carter is daar niet ongevoelig voor, zo moet Romero ondervinden.

Veranderingen in de kerk

De opkomst van Romero in de katholieke hiërarchie valt samen met een periode van grote veranderingen in de kerk in Latijns-Amerika. Kort na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) komen de bisschoppen uit de regio bijeen in Medellin in Colombia om over de uitwerking van de conciliebesluiten te discussiëren. Er komt een belangrijke omslag: van de traditionele rol als verdediger van de status quo naar betrokkenheid bij de armen op het continent in hun strijd voor sociale rechtvaardigheid. Deze omslag wordt niet door iedereen toegejuicht; er ontstaat een diepe verdeeldheid onder zowel geestelijken als gelovigen. Romero behoort in die tijd tot degenen die sceptisch staan tegenover zowel de hervormingen van het concilie als de verklaringen van Medellin. Het vormt waarschijnlijk de reden waarom hij in 1977 door de kerkleiding wordt benoemd tot aartsbisschop van El Salvador. Het is dan ook verrassend als kort na zijn aantreden blijkt dat Romero een uitgesproken tegenstander van onrechtvaardigheid is en zich opstelt als verdediger van de armen, hetgeen kan leiden tot confrontaties met gevestigde belangen.

Zalig- en heiligverklaring

Politieke standpunten spelen ook een rol in het al of niet opstarten van het proces van zaligverklaring van Oscar Romero. De leiding van de katholieke kerk houdt het proces van zaligverklaring jarenlang op, omdat men vindt dat de vermoorde aartsbisschop er aan het marxisme verwante ideeën op na heeft gehouden. Er bestaat de vrees dat bevrijdingstheologen te veel macht in de kerk in Latijns-Amerika zullen krijgen. Paus Franciscus, voor zijn pausschap aartsbisschop in Argentinië, rekent in augustus 2014 met deze opvatting af. ‘Er zijn geen leerstellige problemen en het is erg belangrijk dat de zaligverklaring snel wordt gedaan’, aldus de paus. Franciscus zet zich met deze uitspraken af tegen de lijn die ook zijn voorganger Benedictus XVI heeft aangehouden, namelijk dat de bevrijdingstheologie en ook Romero te progressief voor de kerk zijn. Krijgt deze strijder voor vrede, rechtvaardigheid en een menswaardig bestaan voor iedereen en die dat met zijn leven moest bekopen dan eindelijk zijn plaats in de eregalerij van de kerk? Door de zaligverklaring op 23 mei 2015 krijgt Oscar Romero pas echt die plaats.

Op 14 oktober 2018 heeft paus Franciscus op het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad aartsbisschop Oscar Romero heilig verklaard. Voor zo'n verklaring is een wonder nodig, dat door de kerk moet zijn goedgekeurd. Een vrouw uit El Salvador overleefde een bijna dodelijke zwangerschap, doordat een gebed van haar man tot Romero volgens de kerk leidde tot herstel en de geboorte van een gezonde zoon.

De heiligverklaring viel samen met die van paus Paulus VI (overleden in 1978).