Medicijnen + supplementen = gevaarlijk?
Bron: aHealtyLife.nl Juglen Zwaan (artikel geheel overgenomen)
De laatste tijd wordt er in de media steeds vaker gewaarschuwd voor de gevaren van supplementen. Ik ben een groot voorstander van het benadrukken van mogelijke kruisreacties, mits dit op een goede manier gebeurt. Helaas zie ik dat de waarschuwingen vaak overdreven zijn en uit hun context worden gehaald. De afgelopen week werd er gewaarschuwd voor het gebruik van supplementen in combinatie met medicijnen. Er wordt vooral gewaarschuwd, maar er wordt nauwelijks ingegaan op welke supplementen een risico vormen en het wordt nagelaten om inzicht te geven in de werkingsmechanismen. Daarom kijken we deze week naar hoe supplementen en medicijnen nadelig op elkaar kunnen inwerken en waar je rekening mee moet houden.
Supplementen staan doorgaans dichter bij de natuur dan medicijnen, waardoor veel mensen denken dat supplementen geen schade aan kunnen richten. Maar het gezegde: "baat het niet, dan schaadt het niet" gaat lang niet altijd op. Supplementen kunnen heel krachtig werken, daarom kunnen ze ook heel nuttig zijn, maar je moet uiteraard wel weten wat je doet. Er bestaan honderden soorten supplementen en nog veel meer medicijnen. Daardoor kunnen we nooit alle interacties, ofwel wisselwerkingen, bespreken. Maar we kunnen wel de belangrijkste behandelen.
Zodat je op de hoogte bent van waar de grootste risico’s liggen:
Sint-janskruid kan interacties veroorzaken met veel verschillende medicijnen zoals antidepressiva, anticonceptiemiddelen, bloedverdunners en medicijnen tegen HIV (1). Het kan de werking van deze medicatie verminderen doordat het bepaalde leverenzymen activeert, wat kan zorgen voor versnelde afbraak, waardoor ze minder effectief worden.
Vitamine K, gember, ginseng, visolie (omega 3) en vitamine E kunnen bloedverdunnend werken of de werking van bloedverdunners als warfarine verminderen (2, 3, 4). Mensen die bloedverdunners gebruiken moeten voorzichtig zijn met vitamine K-supplementen of voeding rijk aan vitamine K1, omdat dit de medicatie minder effectief kan maken.
Vitamine C verhoogt de opname van aluminium uit bepaalde maagzuurremmers (5). Het combineren van vitamine C met deze maagzuurremmers kan leiden tot een teveel aan aluminium in het lichaam. Neem vitamine C en deze maagzuurremmers daarom altijd met minimaal 2 uur ertussen, om toxiciteit te voorkomen.
Valeriaan kan de rustgevende effecten van benzodiazepines en andere slaapmiddelen versterken (6). Dit kan leiden tot overmatige slaperigheid en verminderd reactievermogen. Mensen die slaapmiddelen gebruiken, moeten voorzichtig zijn met het gebruik van valeriaan.
Mariadistel kan de werking van bepaalde medicijnen (o.a. antibiotica, diabetes- en hart- en vaatmedicijnen) beïnvloeden doordat het kan inwerken op de leverenzymen die betrokken zijn bij de afbraak van medicijnen (7). Dit kan zowel de effectiviteit van medicijnen verhogen als verlagen.
Goldenseal (Canadese geelwortel) kan interacties veroorzaken met het diabetesmedicijn metformine. Uit onderzoek is gebleken dat goldenseal de werking van metformine met 23% kan verminderen (8). Mensen die metformine gebruiken wordt daarom afgeraden om goldenseal-supplementen te nemen, vanwege het risico op verminderde effectiviteit van de diabetesmedicatie.
Kurkuma en de actieve stof curcumine kunnen interacties veroorzaken met geneesmiddelen en de werking van pijnstillers zoals paracetamol, ibuprofen en aspirine verminderen (9). Ook is er bij combinatie met antistollingsmiddelen een verhoogd risico op bloedingen. Dit komt door effecten van curcumine op leverenzymen, prostaglandines en de absorptie van medicatie.
Withania somnifera, rhodiola en griffonia simplicifolia (een bron van 5-HTP) kunnen een wisselwerking aangaan met antidepressiva (10, 11). Ze kunnen de serotonineniveaus in de hersenen beïnvloeden, wat kan leiden tot een teveel aan serotonine wanneer ze samen met bepaalde antidepressiva worden gebruikt. Dit kan het risico op het serotoninesyndroom verhogen.
Vitamine B6 kan de werking van het medicijn levodopa tegen de ziekte van Parkinson verminderen (12). Levodopa bevat soms ook carbidopa, wat deze interactie kan tegengaan. Mensen die levodopa gebruiken kunnen een vitamine B6-tekort ontwikkelen met bijbehorende klachten.
IJzer- en calciumsupplementen kunnen de opname van schildklierhormoonvervangers als levothyroxine verminderen (13). Het is daarom het beste om deze supplementen minimaal 4 uur na het schildkliermedicijn in te nemen, zodat de werking niet wordt verstoord.
Tryptofaan kan de werking van slaapmiddelen en antidepressiva versterken (14, 15, 16). Dit kan leiden tot overmatige slaperigheid overdag. Eventuele suppletie met tryptofaan dient daarom te gebeuren onder medisch toezicht.
Volgens onderzoekers kunnen supplementen en medicijnen in het lichaam op verschillende manieren op elkaar inwerken (17). Ze kunnen bijvoorbeeld chemische verbindingen met elkaar vormen waardoor ze niet meer werken zoals ze zouden moeten. Of ze gaan allebei op dezelfde systemen in je lichaam inwerken, bijvoorbeeld je bloeddruk, waardoor het effect veel sterker is dan normaal. Ook kunnen supplementen invloed hebben op cytochroom P450-leverenzymen die medicijnen afbreken, waardoor de concentratie van een medicijn in je lichaam veel hoger of lager wordt. Verder kunnen supplementen de opname, verspreiding en uitscheiding van een medicijn door je lichaam veranderen. En ze kunnen concurreren om binding aan eiwitten in je bloed, waardoor er meer van een stof vrijkomt in je bloed. Tot slot kunnen supplementen ook de uitscheiding van medicijnen via je nieren en gal veranderen.
Naast supplementen kunnen ook vele alledaagse voedingsmiddelen de werking van medicijnen veranderen.
Zo kan iets simpels als groene thee de bloeddruk verhogen en de effecten van bloeddrukverlagende medicijnen zoals nadolol verminderen (18).
Koffie en thee kunnen de ijzeropname uit voeding verminderen, wat een probleem kan zijn voor mensen met ijzertekort (19, 20).
Lijnzaad kan mogelijk weer het risico op bloedingen verhogen bij gebruik met bloedverdunners (21).
Het nemen van grapefruit(sap) vertraagt de afbraak van cholesterolverlagende medicijnen, wat kan leiden tot te lage cholesterolwaarden en bijwerkingen (22). Niet alle onderzoekers zien dit overigens als iets slechts (23).
Knoflook kan de bloeddruk zo effectief verlagen, dat die in combinatie met bloeddrukverlagende medicijnen te laag kan worden (24, 25). Kaneel van het type Cassia bevat de stof coumarine, die in hoge doses de bloedstolling kan beïnvloeden, wat gevaarlijk kan zijn bij gebruik van bloedverdunners zoals warfarine (26).
Kruisbloemige groenten zoals broccoli, bloemkool en spruitjes kunnen de werking van bloedverdunners zoals warfarine verlagen (27).
Tyramine-rijke voeding zoals gerijpte kazen, rode wijn, marmite, gerookte vis en gefermenteerde producten zoals zuurkool kan gevaarlijk zijn in combinatie met MAO-remmers (antidepressiva, 28).
Zuivelproducten zoals melk en yoghurt kunnen de absorptie van sommige antibiotica zoals tetracycline en ciprofloxacine verminderen (29, 30).
En alcohol in combinatie met antibiotica, diabetesmedicatie, antidepressiva en hartmedicatie kan de werking verstoren door bijwerkingen te verergeren of de effectiviteit te verminderen (31, 32).
Ik krijg regelmatig de vraag of bepaalde supplementen veilig zijn bij het gebruik van medicijnen. Omdat ik geen medicijnen heb gestudeerd, verwijs ik in het kader van ‘schoenmaker blijf bij je leest’ vrijwel altijd door naar een orthomoleculaire arts. Deze heeft kennis van zowel medicijnen als supplementen. Op de website van het MBOG kun je altijd een orthomoleculaire arts bij jou in de buurt vinden.
Medicijnen en supplementen kunnen inderdaad op verschillende manieren op elkaar inwerken. Het is daarom verstandig om hiermee rekening te houden bij het slikken van beide. Dat gezegd hebbende, geldt hetzelfde voor vele voedingsmiddelen en medicijnen. Het is jammer dat er zo uitdrukkelijk wordt gewaarschuwd voor supplementen, waardoor er een negatieve associatie ontstaat. Het zou slim zijn als artsen bij het voorschrijven van medicijnen de patiënten een-op-een zouden informeren over bijwerkingen tussen supplementen en het betreffende medicijn. Middels campagnes worden er miljoenen uitgegeven aan het waarschuwen van gevaren voor supplementen, maar het zou fijn zijn als er ook miljoenen vrijgemaakt zouden kunnen worden voor onder meer de promotie van de positieve effecten van meer beweging of het eten van meer groente en fruit.
Met gezonde groet, Juglen Zwaan