DERR SNAX JNIUX QAUWHUE EE SURQONGX

Dirr jiax soxx beh siaw :ee jurzenn si qiw Lamvo Daiuann Dniuxlyw Qauwhue ee surqongx. Beh hunx jyr iliauu, qauwiok qapp bunzi snax vorhun lall girlun.


A. Iliauu

Lun iliauu ee qangjog rair qanxdanx laii qongw.

1865 nii Lak-guec jap-lak, Skotlandlangg Maw Gnaxqog Isingx (James L. Maxwell, M. A. M. D.) dirr Dailamm Knuawsaix Qrex suer jit qingx cur, kaisiw iliauu tuandy, diamr taujingg qongw dyrliw, diamr aurbin rix vnerlangg. Danrsi dirr Cid-guec ceqauw, siurr cirbinn gorhue vikhai, Maw Isingx qovutjiongx diyhh suaw kir Dnaxqauw (Qyhiongg) ee Qi'au.

Lamvo Qauwhue iliauu ee qangjog u hunx jyr sir xui: dyrr si Dailamm, Dnaxqauw, Duarsia, Jionghuar. Au .laii qandna' cunx Dailamm qapp Jionghuar nardnia. Dngsii ee Daiuann, uersingx byy hyw, vnerjingr liuhingg. U un'ik, lauwtor, qnuazet, kakir, sualiap jingxjingw ee puawvne muaw muaw si.


1. Dnaxqauw (Qi'au) Iquanw

Maw Isingx siurr kunxdiok suaw laii Dnaxqauw, dirr Qi'au suer cur hing'ix tuandy. 1868 nii. Maw Isingx qycc suaw dyr laii Dailamm, dyrr jiong' Qi'au iliauu ee qangjog qaudair Ban Isingx liaurliw. Ban Isingx (Dr. Patrick Manson) si jyr Dnaxqauw hiax ee Ingqog singlixlangg ee isingx, iarr vutjiw u genxqiur. Ix siurr qautog quanxliw Qi'au ee iquanw. 1900 nii, Anx Isingx qenwdiok Dailamm Iquanw cingcyw liauw, dyrr ngua kir Qi'au; ix huisiongg diwir tuann dyrliw. Anx Isingx huhu dirr hiax qycc jyr qangx go nii quw. 1910 nii sijid, Qi'au ee iquanw (Bordig I'ngi) in'ui zinuann vutjiog, qovutjiongx diyhh qnuaix. Au .lali u bre .kir, jiacc jiong' hiaxee siuzip sna' tnrix hro Dailamm Iquanw kacc kuikuah.


2. Dailamm Iquanw

Jiauww dingxbin soxx qongw, Maw Isingx siurr vig suaw kir Qi'au. Qaur 1868 nii dyrr qycc dywdngw laii Dailamm, qra langg drenw jit jxy cur dirr Zirlyxkauw (henrsii ee Cinglenn Lo) jyr iquanw suar tuann dyrliw. Maw Isingx hing'ix vutjiw cutmiaa. Dui' jin' hng ee soxjai iarr u jerje vnerlangg laii zibngi. Puanwvne did diyc hyw, dyr .kir jyr Qauwhue ee derqix sed vaiwdngg :ee, u Duarsia, Ogulann, Duarlamr, Gukunwsnuax, Bagsax, Qongaxnaa, Qamaxnaa qapp Vuahbew (Jyxdinr) qitnax jerje xui. 1871 nii Dig Isingx (Dr. Matthew Dickson) siurr pair qaur Dailamm, beh laii jriab Maw Isingx ee kueh; jairzim diongx vutjiw cud lat qing'ingg, jin' hyw singjig. 1879 nii Anx Vixdig Isingx (Dr. Peter Anderson) laii jiapzim, Dig Isingx dyrr dyr kir Inggog. Anx Isingx jairzim diongx, qamxqag vnerngi diyh'air kacc dua, soxiw dyrr brew henrjai Sinlauu Jinxliauu Sow itdair ee de laii kiw vnerngi. 1900 nii, dyrr dui' qu iquanw vnuasuaw laii Sinlauu Iquanw. Anx Isingx dirr 1879 nii laii Qurlauu jyr qangx, qaur kiw Sinlauu Iquanw iarr vnuasuaw hyxser, dirr 1901 ee nibuew dyrr dyr .kir. 1901 nii Zi-guec, tauu dai Max Isingx ee derr zi qniaw laii jriab Anx Isingx jyr qangx, Iquanw dyrr ithuad jinwvo. Zibngi ee huanrjiaw siongsiongg buanxuann. Dui' iquanw laii did diyc dyrliw ee langg je, siwsanr ee qauwhue iarr dui' anxnix naxx hingkiw.

1911 nii Der Isingx (Dr. Gushue Taylor) u laii vangjan Maw Isingx. Inx nng langg snaqab jyr iliauu ee qangx, laii siurr ciuxsut ee huanrjiaw qex jin' je. Qycc Maw Ising'niuu, Der Ising'niuu qapp Hur Qoniuu (Miss Fullerton) longxx si u juqeh ee horsu, soxiw jin' gauu vangjan ciuxsut, qapp quanxliw jiax ee horsu. 1915 nii Maw Isingx dyr kir hiyckunr ixau, Der Isingx qaqi jinrlat qing'ingg iquanw qaur 1918 nii. Dirr jitt diongqanx Der Isingx u ing Romazi laii duwjog jit vunw ceh qiyr jyr "Lairguarkyx Kanwhorhak", tangx vangjan hunwlen Daiuann ee horsu.

1919 nii Maw Isingx qycc laii Dailamm Iquanw jyr qangx, hitt sii Jiux Huirlinn Isingx (Dr. Percival Cheal) laii vangjan. 1923 nii Qauw-guec, Maw Isingx lirkuix Dailamm, iquanw qaudair Jiux Isingx liaurliw; ix m na jinrlat dirr iliauu ee qangx, qycc iarr rair tuann dyrliw.

1931 nii Jap-guec, Liw Isingx (Dr. J. L. Little, M. B.) laii jriab Jiux Isingx ee qangx. Ising'niuu (si luxix) ee duarjew Goo Qoniuu iarr laii jyr horsurdniuw. Inx dairqex vutjiw diyhbuaa uirdiyhh iquanw jyr qangx. Liw Isingx jiong' iquanw ee lairiongg qaixsen, guariongg iarr dua jingxdunr. Qex sed X qngsnuar qapp qiamxjasig, u qinrdairsig setvi, dua lirig vnerlangg.

1935 nii, Zidvunw jingwhuw qiyr Sinlauu Iquanw diyhh qaixqig jap hxang. Qauwsurhue quatgi, u Byxhue ee dong'ir, rair juansimx kir qing'ingg Jionghuar Iquanw. Soxiw jiong' Sinlauu vnerngi henr hro Dairhue qing'ingg.

Dui' Maw Isingx laii sed iquanw qaur Liw Isingx ee sii, jixu cid-jap nii quaw. Ligzim ee isingx u cid miaa: Maw Isingx, Dig Isingx, Anx Isingx, Maw Isingx (siauwlenn), Der Isingx, Jiux Isingx qapp Liw Isingx. Jitt diongqanx qycc u quixnarr miaa guarqog isingx laii jorliw; uree dirr jiax byy zuarr quw, soxiw rair singxliok.

Dairhue inxsiu iquanw, dui' 1936 nii Jnxiax-guec kaisiw qing'ingg. Ngiuu Hunliongg Sensnix jyr ngirdniuw; suizenn m si juanzim, mrquxx u hisingx. Ngiuu Sensnix jyr ngirdniuw cid nii quw ee diongqanx, Ongg Uaw Bogsux dirr iquanw tuann dyrliw. Hunliongg Sensnix ixau, u quixnarr langg jiapsuar hurjig qing'ingg, qaur jenwjingx ee buew qrii, dyrr anxnix qetsog.

1950 nii Go-guec cego, qycc kuix Sinlauu Jinxliauu Sow qaur henrjai. Singjig be baiw.


3. Duarsia Iquanw

1888 nii Jabzi-guec zxic-sir, Loo Qabinw Isingx (Dr. Gavin Russell) qaur Daiuann. 1890 nii Sir-guec, Loo Isingx dirr diongvo ee Duarsia kuix iqaunw, kaisiw jinxliauu. Iarr u sed vnersig tangx hro snax-jap miaa zibngi. Suizenn qandna' Loo Isingx jit langg, in'ui ix ee vunxsu qapp cinced, liamvnix jin' u zinkir, did diyc langg ee sinwiong. Ix iarr zedsimx tuanqaur, jerje dui' jiax laii sinr dyrliw. Loo Isingx dirr Duarsia jyr qangx snax nii quw, sidjai jin' diyhbuaa. Kyxsiyh 1892 nii Sir-guec, huan diyc dng'axvne. Loo Isingx hro langg' qrngx qaur Jionghuar, u kacc hyw .damrvyc. Au .laii in'ui rair qra ix qrngx kir Dailamm kacc lirven, ngwbang e kacc kuair hyw. Byy pacsngr, Cid-guec cesnax qaur Qagi dyrr quewsinx dirr hiax. Loo Isingx qandna' zi-jap-go huer nardnia, sidjai jin' kyxsiyh. Ixau Duarsia ee iquanw jixu qandna' zuahtnix ee sijun idi huanrjiaw, qaur 1893 nii huewjiw.


4. Jionghuar Iquanw

1895 nii Jabzi-guec qranx, Lann Isingx (Dr. David Langsborough), Muii Bogsux qapp Liamm Bogsux qaur Daiuann. Au .laii Lann Isingx qapp Muii Bogsux snaqab qaur Jionghuar; Muii Bogsux tuann dyrliw, Lann Isingx sed iquanw. 1896 nii dairsingx jiamrsii ing lexvaiwdngg jyr jinxcad qapp dirliauu ee soxjai. Qaur 1906 nii jiacc brew henrjai Iquanw ee de, laii kiw vunxquanw qapp nng jxy tahlauu ee cur jyr vnersig. Dagg hxang setvi hyxser, qeh nii logsingg, dyrr vnuasuaw quer kir sinx ee vnerngi.

Lann Isingx druar Jionghuar, hing'ix tuandy u sir-jap nii quw. Ix ee isut jin' quann, idig iarr huisiongg hyw; byy hunx huwquir vinjen, byy hiamm qankow diyhbuaa. Ix ee miasniax jin' tauw, lamm qaur Qyhiongg, vag qaur Sindig, u jerje langg laii Jionghuar hro Lann Isingx idi. Soxiw langg' cinghox ix jyr "Uahvut", iacc si qongxx, "Lann Iquanw". 1925 nii, Bunn Huxdy Isingx (Dr. R. H. Mumford) siurr pair qaur Jionghuar vangjan Lann Iquanw. Dui' 1927 nii, Let Qoniuu dirr iquanw jyr horsurdniuw. 1930 nii, Qamx Ziauliw Isingx (Dr. G. G. Cumming) iarr siurr pair qaur Jionghuar Iquanw jyr qangx. Lann Poksu 1936 nii cuntnix sijid, dyrr dyr kir Inggog.

Au .laii Qamx Isingx jyr ngirdniuw, did diyc Liw lokhan Isingx (Dr. J. Llew Little) laii draur vangjan.

1937 nii, qauwsurhue hyxir jiong' jitt qingx Jionghuar Iquanw qapp soxu ee jaisanw sangr hro Lamvo Dairhue. Qing'ingg juxtew ixqingx venwngua Lamvo Dairhue, dyrr cniaw Dann Jonghui Sensnix jyr derr id dai ee ngirdniuw. 1938 nii, Dann Jonghui Sensnix in'ui qasu-siong ee dohap sijid. Dairhue zimrbing Sox Jinxhuix Sensnix qewsiok qing'ingg.

Jionghuar Iquanw ee dongqiogjiaw quixnarr vaiw qewik beh qenwdiog lixsiongw ee sinx vnerngi, danrsi uirdiyhh jiongxjiongw ee indnuax, qaur jitt diap iauxx bue sidhen.

Sox Sensnix ixgua, iauxx u Limm Diaukenn, Ngw Dikbo nng xui sensnix jiapsuar jyr ngirdniuw. Jitt quiw nii uirdiyhh Jionghuar Iquanw ee zinsu dingxdingw ee bunrdee, sidjai jin' qankow. 1950 nii Dairhue u qaudair Siong'uiw jimjiog, au .laii ing Jionghuar Iquanw uixtog Daidiongx Dionghue qing'ingg. Iquanw Dangxsurhue u cniaw Ngiuu logqii Sensnix jyr ngirdniuw; 1951 nii Jnxiax-guec zi-go quxhingg sinx zim ngirdniuw ee jiurzim denxlew. Jitt qingx Iquanw suizenn ixqingx jin' qu, qycc dirr jenwjingx diongx iarr u vorhun siurr pacpnaiw. Dnaxx u qycc siuliw, benrbok itsinx, lairiongg iarr kacc hyxser. 1952 nii Sir-guec, Lann Dairue Poksu (codai Lann Isingx ee qniaw), dui' Ingqog quer .laii. Ix qapp poksurniuu nng langg longxx si isingx, soxiw e tangx dua vangjan iquanw. Ngirdniuw Ngiuu logqii Sensnix did diyc jin' hyw qihue, dirr 1953 nii Veh-guec kir Ingqog; beh dirr hiax sircad, genxqiur jit nii quw.

1953 nii Daiuann Qauwhue Qongvyr Qauw-guec hy derr zi-jap-snax bin u siaw:

Jionghuar Iquanw ee qinrhongw

Henrjai u lairkyx, guarkyx, hurkyx, ganxkyx, hiwvnerkyx, sanxkyx, siauxzikyx. Dagg kyx longxx u juxzimrix. Ngiuu logqii Ngirdniuw, Lann Dairue Poksu dringw, qiong cid miaa isux, jap-cid xee horsu qapp Hy Qoniuu Horsurdniuw; muixx zit cuxkib huanrjiaw jinjniar dui' tnix qngx qaur amr amr. Henrjai guarlai huanrjiaw iokk 100-150; zibngi huanrjiaw dui' 30-50 miaa..... Qamxsia Jruw, Pnee luw Tuandy laii lar. Qi'uu u surburdniuw, surburuann; iyhqiok, qiamxja'uann, qang'iuw: Juann ngi u sir-jap-snax langg decc jyr qangx.


B. Qauwiok

Qauwiok surqangx u quixnarr kuanw, dyrr si Sinhak qauwiok, hurluw qauwiok qapp diongdingw qauwiok dingxdingw. Jiaxee longxx si suanqauwsux qamxqag vit'iaur laii congwsed. Oauwhue qapp qauwiok be tangx vunli, sidjai dui' haghau qauwiok u dua lirig qauwhue. Dnaxx rair jiong' qauwhue soxx sed quixnarr qingx ee haghau, qanxliok laii siaw hitt xee qingquer.


1. Sinhag'ngi

Jaxnii ee suanqauwsux uirdiyhh rair vuengiuw langg tangx vangjan tuann dyrliw, dyrr jiyx quixnarr xee cinglenn laii; uree diamrr dirr Qi'au suanqauwsux ee laukax, uree diamr dirr Dailamm. Qywzinn qar inx tagceh, ursii jiyx inx kir qongw dyrliw. Qaur Vax Kiklew Bogsux laii Daiuann liauxau, 1876 nii jiacc dirr Dailamm kaised jit qingx kacc hyxser ee soxjai, laii qar cinglenn genxqiur Singwqingx. Jex tangx qongw si Dailamm Sinhak ee kixguann. 1877 nii Qi'au hitt quiw xee hagsingx dyrr longxx suaw laii jywhuew druar Dailamm. Qaur au .laii dirr Sinlauu ee dangvakqag u kiw jit jxy dngg dngg ee cur, dirr 1880 nii Zi-guec zxic-snax kui'yc; hitt sii hagsingx jap-go miaa. Zen'au did diyc Ingqog bxow iuxjir qiawhur jit-cingx vong Ingqimx, laii kiw jit jxy lxauu, dyrr si henrjai decc ing ee haursiar. Jitt qingx dirr 1903 nii Zi-guec jap-cid kuix, e tangx siu'iongg sir-jap xee hagsingx. 1903 nii Zi-guec hitt sii u snax-jap-id xee hagsingx jairhak. Inx ee miaa beh vaii dirr aurbin ee viyw.

Dailamm Sinhak ee congwsetjiaw si Vax Boksux, ix jyr derr id xee haurdniuw. Vax Bogsux jyr haurdniuw ee sidai, u 240 miaa ee tuanqauwsux dui' jitt qingx haghau cud kir jyr qauwhue ee qangx. Qaur Vax Poksu kir huan'ik Sinx log ixau, dyrr u Liamm Diklet (Rev. A. B. Nielson, M. A.), Songr Diongqenx (Rev. Duncan Ferguson, M. A.), Muii Qambu (Rev. C. N. Moody, M. A., D. D.), Lauu Diongqenx (Rev. Duncan Macleod, D. D.), jitt quiw xui Bogsux jiapsuar laii jyr haurdniuw liaurliw haghau.

A.D. 1915 nii, Daiuann Dairhue bad girdnia Lamm, Vag nng qingx Sinhaghau diyhh lenhap, danrsi byy sidhen. Au .laii u tegi id lenn qapp zi lenn ee hagsingx longxx dirr Daivag tak, snax lenn qapp sir lenn ee hagsingx jiacc longxx laii Dailamm tak; mrquxx iarr si byy quatding. 1925 nii, Daivag Sinhaghau ee Lauu Diongqenx Bogsux qapp Zidvunw Sensnix Daircuanx (Okawa), cua inx ee hagsingx lyc laii qapp Dailamm ee Sinhaghau, u jiamrsii lenhap nng nii quw. Hitt sijun si Vax Poksu jyr haurdniuw, qaur ix kir Ermngg qaiw ik Qu log jiacc ngua Buanw Bogsux. Songr Bogsux jyr haurdniuw hitt sidai ee jing'au, qauwsux Ngg Sinwqii dirr jiax jyr sensnix qiamx siawqamx. 1914 nii, cniaw Dailamm Zidqix ee Hyiaw Jingwhiw (河野政喜 ) laii qar quixnarr kybok. Hyiaw Bogsux dirr jiax qar jap nii quw, did diyc hagsingx jin' qingwtniar.

A.D. 1926 nii ee nitauu, Buanw Hiongjaii Bogsux (Rev. W. E. Montgomery, M. A., B. D.) jriab Vax Bogsux jyr Sinhak haurdniuw. Hitt nii Lauu Diongqenx, Daircuanx Jingr, Qyx Qimsingx qapp Limm Enwsinn jitt quiw xui Bogsux dirr jiax jyr sensnix. Lenhap qingquer nng nii, Daircuanx Sensnix dyr kir Daivag Sinhaghau, Vakvo ee hagsingx iarr longxx duer ix dngw .kir (1927). Siang jitt nii, Lauu Diongqenx Bogsux dyr kir hiyckunr, Maw Dairvit Bogsux (Rev. D. F. Marshall) laii jriab ix ee kueh.

1926 nii si Sinhaghau congwsed ee go-jap nii qiwliam. Qauwhue dui' qinnii kiw, qyckacc quansimx diwir Sinhaghau.

1928 nii, Qyx Dikjiongx Sensnix laii jyr qangxsux, qeh nii dyrr cniaw ix jyr juanzim qauwsiu. 1929 nii, cniaw Ongg Siuxiongw qapp Limm Dingjyw nng xui Sensnix jyr qangxsux, qeh nii Ongg Sensnix dyrr jyr juanzim.

1932 nido Sinhaghau ee jit'uann: Buanw Hiongjaii, Lauu Diongqenx. Maw Dairvit, Bogsuniuu, Buanw Bogsuniuu, Qyx Qimsingx, Limm Enwsinn, Qyx Dikjiongx, Ongg Siuxiongw. 1932 nii Zi-guec zxic-cid, Sinhaghau dirr Dailamm Qonghuerdngg u kuix Jusen Imgaghue, did diyc Y368, jyr dosusig ee qiqimx.

1935 nii, Limm Enwsinn Bogsux sijid. Ix dirr 1895 nii siurr cniaw laii qar suanqauwsux yc Daiuan'ue, druar Dniuxlyxqaur Diongyc qar jap-lak nii, iarr diamr Sinhaghau qar jap nii quw. Ix jairzim diongx gauu cua Sinhagsingx cud kir vywdy. Ongg Siuxiongw Sensnix dirr jiax jyr juanzim qar snax nii, au .laii hro Muadau cniaw kir jyr bogsux (1934 nii Snax-guec zxic-id). 1934 nii cniaw Buxdenn Qongvingg Bogsux laii jyr qauwsiu; jitt nii Vax Bogsux iarr qycc qar Sinhaghau.

Vax Kiklew Poksu 1876 nii congwsed Dailamm Sinhaghau, 1935 nii Jap-guec cego quewsinx. Dui' congwsed qaur ix lirkuix sewqanx, u go-jap-qauw nii quw, didjiab, iacc si qanwjiab quanhe Sinhaghau ee su. Ix duiww Sinhaghau qauwiok ee qongwhenr sidjai huisiongg dua, iarr tangx qongw ix qui' siwlangg longxx uirdiyhh jitt qingx Sinhaghau quansimx cud lat.

Jitt sii rair suar qongw Haghau ee bingcingx qapp Kywtingg. Jaxsii dairsingx qiyr jyr 'Duaryc', au .laii ngua jyr "Hok'imx Su'ngi". Qaur Songr Diongqenx Bogsux jyr haurdniuw, Hyiaw Bogsux laii qar ee sidai, dyrr qaiw jyr Dailamm Sinhaghau.

Jaxdai ee hagsingx soxx tak :ee dyrr si Singwqingx dairir, Singwceh ee qaixsig, qauwhue sxuw, Qidog Dxuan, Paul Dxuan dingxdingw. Ixgua u tak Suwsux, Gnoxqingx, tenbunn, suanwhak; jex si in'ui jaxsii ee hagsingx jerje byy sriu diongdingw qauwiok. Hok'imx Su'ngi sidai ee buadqii iarr u qar Zidgiw qapp Inggiw. Qaur qaiw cxingx jyr Sinhaghau hitt sii, dyrr u Singwceh Sinhak, Jojid Sinhak, Simlixhak, Dethak, Singwceh Sikgi, Boghuerhak dingxdingw. Iarr u Suatqaur lenrsip (ing Zidvunw ee ue), Inggiw hunx vanx genxqiur.

Buanw Bogsux jiapzim jyr haurdniuw ixau, jiauww dingxbin soxx qongw, qauwhue dyrr jamxzenn kacc u quansimx dirr Sinhaghau. 1927 nii, Dairhue dyrr uixpair quixnarr langg jyr Sinhaghau ee lixsu. 1930 jen'au jitt quiw nii, hagsingx-sxor longxx si snax-jap miaa jyxiu; qycc zibhak juqeh u qaiw jyr Dionghak vitgiap liauw jiacc ering .did. Anxnix jurzenn tingdo u qex kacc quann, tangx ingr siser ee iauqiuu.

1937 nii Snax-guec buew, Qyx Qimsingx Bogsux srii qauwsiu ee qangx, Ngiuu Suriongw Bogsux laii jriab ix ee kueh. Qyx Bogsux dirr Sinhaghau jyr qangx qewqiong jap-veh nii quw, sidjai u dua lirig hagsingx. Maw Dairvit Bogsux 1927 nii laii qar Sinhaghau, longxjongw dirr jiax u jap nii quw. Ix jin' hyw qauvuee, ix ee ciywiongg hro jiongww hagsingx dua siauwliam. 1937 nii cuntnix, Qyx Dikjiongx Sensnix uirdiyhh sintew ee enqor, srii qauwsiu ee jitbu, Ngg Juxgi Sensnix laii jriab ix ee kueh. Qyx Sensnix qar Sinhaghau jap nii quw, vutjiw dua lirig haghau. 1937 nii Snax-guec zxic-cid, jingwhuw tongdix, qiyr lanw longxx diyhh ing Zidvunxue, iacc si ing Inggiw laii qar. Au .laii u dui' Zidvunw cniaw Hexlenn Poksu (Rev. T. H. Haden, D. D.) laii qar jit nii quw. 武田公平牧師 dirr Sinhaghau jyr qauwsiu snax nii cid guehzit quw, jiacc kir Bixqog. Au .laii Zidvunw Qidokqaur Dairhue cuijenr 田中從夫牧師 dirr 1938 nii Go-guec laii jriab ix ee kueh.

Buanw Bogsux qapp Bogsuniuu 1939 nii Snax-guec buew dyr kir hiyckunr. Hix Lexdir Bogsux (Rev. F. G. Healey, M. A.) laii iyr dairliw haurdniuw. In'ui Dendiongx Sensenx siurr Dailamm Zidqix cniaw kir jyr bogsux, Siong Uxzirlongg cuijenr Qionglue Jiongx Bogsux (宮內彰牧師) 1939 nii Qauw-guec jap-veh laii jriab Dendiongx Sensnix ee kueh jyr juanzim qauwsiu. Hitt nido juanzim ee jit'uann: Hix Lexdir, Ngiuu Suriongw, Ngg Juxgi, Qionglue Jiongx. Qycc u qangxsux quixnarr langg: 江口忠八(高雄), 番匠鐵雄(長女), 土居譽雄(長中), 劉主安(長女). 蕭仁慈,林澄藻 jitt quiw xui sensnix.

Byy pacsngr 1940 nii, Daivag Sinhaghau ngua Daircuanx Sensnix jyr haurdniuw liauxau, Dailamm ee qnuahuw liamvnix iauqiuu Dailamm Sinhak diyhh ngua Qionglue jyr haurdniuw. Qauwsurhue ixqip Dairhue dongqiok knuar jitt xee surser, dyrr dirr 1940 nii Qauw-guec celak, jiong' Dailamm Sinhaghau viwsyw. Ngg Juxgi Sensnix dyrr cua lanw jap-go miaa ee hagsingx kir Daivag Sinhaghau tak; Ngg Sensnix dirr hiax qar.

Ngg Juxgi Sensnix dirr Daivag qar quixnarr nii, zen'au qycc dyr laii lamvo. 1946 nii, Buanw Bogsux qycc laii Daiuann, ixau bad jiamrsii kir Daivag Sinhaghau qar; in'ui hitt sii iarr u lamvo ee hagsingx dirr hiax tak. Buanw Bogsux anxnix jyr, si ngwbang lamvag hab'id ee Sinhaghau e sidhen. Jongw .si jitt xee hibong byy jniaa.

1948 nii Jnxiax-guec, Lamvo Dairhue jurjip dirr Dauxlak ee sii, girquad Dailamm Sinhak diyhh jaiww kaivanx, suar jojid Haurdangxhue. Dagg hxang ee junxvi ixqingx ven, qyxzenn dirr 1948 nii Snax-guec jap-lak qycjaiww kui'yc. Haghau ee bingcingx qaiw jyr Dailamm Sinhag'ngi. Ngirdniuw Buan Hiongjaii Bogsux. Juanzim qauwsiu: Ngg Jurgi qapp Ngiuu Suriongw nng xui bogsux. Ixgua iarr u cniaw quixnarr xui jyr qangxsux. Hag'ngi jaiww kaivan, dngsii hagsingx jixu jap-cid miaa, haursiar jin' honghuer. Buanw Bogsux koxsimx qing'ingg, qycjaiww siuliw jingxdunr. Dagg hxang qycc jnriu kuixdy. 1948 nii Jabzi-guec buew, Ngg Juxgi Bogsux cuthuad kir Bixqog liuhak. Qaur 1949 nii Veh-guec, Buanw Bogsux uirdiyhh sintew ee quanhe dyr .kir. Dairhue dirr Veh-guec zxic-zi zimrbing Ngg Jionghuix Bogsux jyr Sinhak Ngirdniuw.

Ngg Ngirdniuw ee jiapzim, tangx qongw si lamvo qauwhue ligsuxdig sursit. In'ui ixjingg ee haurdniuw longxx si guarqog suanqauwsux. Dui' hitt zit kiw, Daiuanlangg damdngx jitt xee diongrdai jikzim. Daiuann qauwhue liac jyr jin' qong'ingg; Byxhue iarr unxdangr jin' hnuahiw; Buanw Bogsux qyckacc si anxnix. Au .laii iarr zimrbing Anx Borliw Bogsux iyr hxur ngirdniuw.

Ngg Ngirdniuw jiapzim liauxau, Qauw-guec sinx hagqii u jap-sir miaa laii zib'yc, diongqanx sir miaa si luxsingx. Dui' u Sinhaghau qaur dnaxx iauxx m bad lamluw qiongrhak. Jitt hxang iarr si ligsuxdig sursit. Jitt nii (1949) hagsingx qewqiong snax-jap miaa. Sinx ngirdniuw jit bin sethuad hag'ngi ee lueriongg hro ix ciongsit, jit bin jingxdunr guarquanx. Qauwsig ee ixdyh nguarsinx, laudingw ee sioksiar qycc iucad. Qoxbuw lamvo qauwhue ee sinwdoo cud lat henwqimx dirr Sinhag'ngi: Higsi muixx kauw jap kox ee henwqimx, higsi digvet henwqimx, iacc si Buanw Bogsux qiwliam qangjog ee henwqimx. Jiaxee longxx u siongdongx ee singjig. Qycc u did diyc Qimlingg Sinhag'ngi ee voxjo, laii kuix Jinwsiukyx, hro jiaxee tuandy bogsux laii jinwsiux. M na anxnix, Dairhue(Siong'uiw) jiong' qursii Sinlauu Vnerngi hiax ee vnersig ee dua vorhun hro Sinhaghau ing. Jiaxee iarr jiamrjiam siuliw qaur jin' hyxser.

Duiww kywtingg hongbin u qetnix Hiliabgiw, Diongqog dethak sxuw, Diongqog bunhak sxuw. Inggiw ee siqanx qex jin' je. 1952 nido juanzim ee sensnix: Ngg Jionghuix, Anx Borliw, Vec Lerjir, Ngiuu Suriongw, Niuu Dikhui (Buanxjiux). Iarr cniaw Dann Qimzenn Bogsux qapp ixgua longxjongw veh miaa jyr qangxsux.

1952 nii Go-guec qranx u kir diongvo qapp lamvo kuix Suandy Imgaghue, did diyo 5453.30 sangr Alenx Qauwhue sna' tnrix brew jit der cur jyr vaiwdngg. 1952 nii Qauw-guec qex sed Jongqaur Qauwiogkyx, hagsingx u veh miaa. Jitt quiw nii hagsingx diddit qetnix: 1949 nido hagsingx snax-jap miaa, 1950 nido snax-jap-id miaa; 1951 nido sir-jap-veh miaa; 1952 nido go-jap-veh miaa, qycc qex Jongqaur Qauwiogkyx veh miaa, qiong lak-jap-lak. Qaur 1953 nii Jap-guec, henrjai Sinhagkyx u lak-jap-sir miaa, Jongqaur Qauwiogkyx veh miaa, habqiong u cid-jap-zi miaa hagsingx. Singhagkyx lak-jap-sir miaa diongqanx, Ixamm go-jap-go, luw qauw miaa. 1953 nii Jap-guec diongx beh dirr Sinlauu lai kaised Iuwdiruann, tangx hro jiaxee Jongqaur Qauwiogkyx ee luxsingx sidsip.


2. Huryc

1895 nii congwsed Huryc, haursiar dirr henrjai Qongvyr Sia duiwbin hitt qingx. Bogdig si rair hunwlen suandyrhu tangx vangjan qauwhue. Hiaxee nihuer sniu' je berdid zip Luxyc ee langg, iarr tangx laii jitt qingx tak; iacc si dirr qex-lai byy ving'anx ee hurluw iarr tangx laii. Jitt xee qangx dua vorhun si Ban Qoniuu damdngx. Ban Qoniuu gauu zimxnai, hyw singwjingg; ix jit bin qawsi inx tagceh, jit bin inxcua inx jyr qangx. Jerje langg vutjiw siauwliam ix. 1926 nii. Ban Qoniuu sijid liauxau, Loo Qoniuu laii suawjiab (1927). Ix dingjair sethuad qaixngua, dyrr jniaa jyr Luxsinhak ee jensinx.


3. Luxsinhak

1928 nii, Loo Qoniuu (Miss Lloyd) kaised Luxsinhak, dngsii hagsingx go-jap miaa, u hunx jyr vunxkyx qapp urkyx. Loo Qoniuu zedsimx qawsi, lingxdy inx qar Juxzid'yc vangjan qauwhue. Luxsinhak au .laii qaixngua iyr Sinhaghau Luxjuw Vxo; 1931 nii Snax-guec jap-qauw, tauu jit vaiw qapp Lamjuw Vxo lenhap quxhingg cutgiabsig. 1933 nii, Ban Qoniuu quewsinx liauw byy zuarr quw, siang hitt nii, Loo Qoniuu iarr quewsinx. Dui' 1933-1937, Limm Qoniuu (Miss A. Livingston) jyr Luxjuw Vxo ee vordniuw. 1934 nii, Qauwiogkyx m jrunw urkyx qycjaiww qewsiok, soxiw qandna' cunx vunxkysingx zi-jap-go miaa. 1937-1940, Lenn Qoniuu (Miss Cullen) jiapsuar jyr vordniuw, qauwuann si Qingw Gigcanr qapp Qyx Ansur nng xui sensnix jyr juanzim. 1940 nii Qauw-guec celak, Sinhaghau viwsyw, Luxjuw Vxo iarr jurzenn qangg unrmia, hagsingx longxx sangr kir Daivag tak.


4. Diongxingg Diongyc

Qauwhue ee Diongyc 1885 nii Qauw-guec zxic-id kaihau. Derr id dai ee haurdniuw li Ziauliw Sensnix (Mr. George Ide), qauwuann Goo Qad Hniax (Ix si Goo Diycjig ee qniaw. Qad Hniax jyr tuandy; crua Qad Mw snex qauw xee haursnex, cid xee jaboxqniaw, qiong jap-lak xee. Qor Goo Hiingg Bogsux qapp henrjai Vindongx Goo Kyxbenw Dniuxlyw longxx si ix ee qniaw). Hitt sii hagsingx jixu jap miaa, au .laii jiamrjiam kacc qex. 1890 nii, in'ui haursiar diyc vehhia, u guihiamw, qovutjiongx tingkunr. 1894 nii, sinx haursiar kiw hyw, qycjaiww kui'yc. 1896 nii Qauw-guec, Ii Sensnix juanw kir Gnoxqinghur. Ixau Songr Diongqenx, Vax Kiklew, Qamx Uilimm jiapsuar liaurliw Diongyc. Qaur 1901 nii, Huir Zinsunn (F. Johnson) Sensnix siurr pair laii jyr haurdniuw. 1908 nii, Liamm Diklet (A. B. Nielson) laii jiapzim, qaur 1912 nii Songr Diongqenx (D. Ferguson) jiapsuar jyr haurdniuw liaurliw haghau. Au .laii tingdo u qaiw kacc quann, cniaw Siyxlimm Vuanwcur Sensnix laii qar Zidvunxue qapp sowhak. Dui' Huir Sensnix ixau byy juanzim ee haurdniuw; 1912 nii, Ban Inghuaa Sensnix (Rev. Edward Band, M. A.) siurr pair qaur Dailamm. Ix kir Dangqniax yc Zidvunxue, 1914 nii jiacc dyr laii jyr jingwsid ee haurdniuw. Dngsii ee qauwuann: Snax xee Daiuanlangg, jit xee Zidvunxlangg. Hagsingx lak-jap miaa.

1916 nii, Dangmngg gua ee sinx haursiar (Toxde 13,743 pnee, siwqer dat 45,000 kox) qenwdiog hyw, dyrr suaw kir hiax. Ban Sensnix derr id iauwqinw u teqyx haghau ee tingdo; hagsingx liamvnix qex qaur 170 miaa. Qycc did diyc Limm Borsingx Sensnix jyr qauwtauu, Ngg Surbing Sensnix jyr siawqamx jap-veh nii quw. Jitt jap-veh nii ee dionganx u 344 langg zip qauwhue. Ban Haurdniuw byy dilehh ee sijun, Buanw Bogsux, Simw Gerdunx Sensnix dairliw jyr haurdniuw. Zidvunw qauwuann Siongrcuanx Itzinn kiw su, vnir dua bunrdee; qongr denrvyr kir Ingqog cniaw Ban Haurdniuw dyr .laii, jiacc qaixquad hyxser. 1935 nii dyrr ngua Qadinn (加藤長太郎先生) jyr haurdniuw. Hitt sidai hagsingx u lak-vah gua miaa.

Jiongjenr au dyrr ngua Diy Tenjuu Sensnix jyr haurdniuw, hagsingx bad qetnix qaur 950 gua miaa. Diongyc ee Lixsurdniuw Goo Ciubii Sensenx dringw, jinrlat qing'ingg haghau, singjig jin' hyw. Diongyc quisiok Dairhue, iarr lib'anr cingcyw. Diy Sensnix dirr Diongyc hogbu snax-jap-lak nii quw, 1952 nii sijid. Dirr siang nii ee Veh-guec, Der Binghog Sensnix laii jiapzim jyr haurdniuw qaur henrjai. Der Sensnix si dui' jitt qingx Diongyc cutsinx, au .laii dirr jiax jyr qauwuann jap-snax nii quw. Ix qamxqag cincniu dyr lali qowhiongx, henrsii jinrsimx decc liaurliw haghau, ixqingx u siongdongx ee singqyw. Diongyc dangxsurdniuw Dann Bingcingx Sensnix iarr vutjiw jinrlat, dua lirig haghau. 1953 nii, cniaw Qyhiongg Sinhingx Qauwhue ee Jiongx Borsingg Bogsux laii jyr Jongqaur juxzim qiamx qauwsux. 1953 nii Snax-guec cezi, Dairhue Girdniuw Lauu Jinxhongx Bogsux qapp quiw xui quanherjiaw dirr Diongyc quxhingg Jiongx Bogsux jyr Jongqaur juxzim ee jiurzim denxlew. Jex si Diongxingg Dionghak sinx ligsuw ee jit iac. Jiongx Bogsu jinrt decc lingxdy hagsingx, hro inx u jongqaur jingsinn. Suizenn beh drat jitt xee bogdig, u jingxjingw ee kunwlann, Jiongx Bogsux jin' diwir decc loxlik, ngwbang e hogdyr Ban Sensnix jyr haurdniuw, Ngg Surbing Bogsux jyr siawqamx hitt jam ee ngqimx sidai. Jiongjenr ixau u kiw qauw qingx vnuar ee qauwsig, veh qingx sioksiar. Henrjai Haurdniuw qapp qauwuann qiong sir-jap miaa, jit'uann jap-lak, hagsingx 980 gua miaa.


5. Diongxingg Luxjuw Dionghak

Congwsetjiaw si Ingqog ee Suanqauwsux Bunn Qoniuu (Miss Butler) qapp Jux Qoniuu (Miss Stuart). 1887 nii Zi-guec jap-sir kaihau, hagsingx jap-veh miaa. Qeh nii (1888), Ban Qoniuu qaur Dailamm, zen'au iarr draur hurdamx Luxyc ee qangx. Haghau kixtauu sed dirr Sinlauu lai; au .laii hagsingx naxx je, dyrr qamxqag sniu' ec. 1900 nii, hagsingx ixqingx u lak-jap miaa. Loo Zin'air Qonniuu (Miss J. A. Lloyd) siurr pair, dirr 1903 nii Jabzi-guec qaur Dailamm. Ix si lauxlen ee qauwiogqax, laii jyr Luxyc ee haurdniuw jin' hac. Loo Qoniuu cud lat qoxbuw qauwhue lairgua ee iuxjiwjiaw, did diyc lak-bxan kox laii kiw henrjai ee sinx haursiar, 1923 nii uansingg. Loo Qoniuu dirr Luxyc jyr haurdniuw jin' je nii quw; jitt diongqanx u did diyc jitt qingx haghau ee cutsinjiaw Qingw Suirjux Sensnix jin' dua vangjan. Qingw Sensnix jyr siawqamx iarr jyr qauwuann uaw sir-jap-veh nii quw, jin' gauu lingxdy hagsingx, lauu jin' hyw ee qamxhuar.

1922 nii, Goo Ligjir Qoniuu (Miss J. W. Galt, B. A.) siurr pair laii Dailamm. Ix yc Daiuan'ue qapp Zidvunxue, zen'au dirr luxyc vangjan Loo Qoniuu. Qaur au .lali jriab Loo Qonim jyr haurdniuw. Goo Qoniuu 1928-29 dyr kir Ingqog hiyckunr (jitt sijun Do Qoniuu dairliw haurdniuw), qycc laii liauxau, qewsiok jyr haurdniuw qaur 1936 nii. Jitt nng xui qoniuu gauu lingxdy jiaxee qiwsioksiar ee hagsingx, hro inx kacc bad dyrliw. Qaur Biw Qoniuu laii vangian Luxyc dyrr qex jin' qiongjongr.

1936 nii Goo Qoniuu sijid; hitt diap jingwhuw ing hyw ir laii qongw diyhh ngua Zidvunxlangg jyr haurdniuw. Au .laii did diyc Zidqix Dairhue cuijenr Sidcuanx Kuann Luxsuw laii damzim. Ix dirr 1937 nii Zi-guec qauwui, duxduxx hur haghau congwsed go-jap nii ee qiwliam. Sidcuanx Bogsux dirr jiax vutjiw dua lirig, duiww lai duiww gua longxx jin' hyxser. Kyxsiyh ix be tangx druar kacc quw. 1937 nii Jabzi-guec, Huanciong Tichiongg Sensenx lai jiapzim. Dui' jitt sii ixau, dirr haghau-lai ee jongqaur qangjog itqair diyhh ing Zidvunxue.

1938 nii, hagsingx ee sowgiac u qetnix qaur 285 miaa. 1939 nii, Diongyc qapp Luxyc longxx did diyc jingwhuw zimrding. Luxyc dyrr qaiw cxingx jyr Diongxingg Qydingw Luxhaghau. Ixau hagsingx ee jongxsor qetnix qaur 650 miaa (1943 nii). Suizenn si anxnix, mrquxx in'ui siurr apvig, be tangx juriuu qar Singwqingx. Jitt hxang jin' kyxsivh.

Jin' qajair, 1945 nii Veh-guec jap-go, Zidvunw dauhangg, dairjenr qetsog. Luxyc dyrr ngua Lauu Juxanx Sensnix jyr haurdniuw, haghau quisiok Lamvo Dairhue. Dangxsurdniuw Qyx Hauu Cinglenn Luxsu vutjiw jinrlat, suanqauwsux qycc laii horuan, dui' anxnix vutjiw jinwvo. Qycc iarr ixqingx lib'anr cingcyw. Uirdiyhh rair beh dadsingg jongqaur qauwiok ee kixqenr, dyrr quatding qiamxjiyw hagsingx. 1952 nii Qauw-guec, hagsingx jongxsor 520 miaa. Haghau u ing zi-jap-bxan kox ee qinghuir qenwsed jit qingx ee qiwsioksiar, tangx siu'iongg sir-jap miaa hagsingx. Ngwbang dirr sioksiar erdid kacc tetdew jixdy hagsingx ee jongqaur jingsinn.

Lauu Haurdniuw dirr Luxyc jyr sensnix ixqingx u jin' quw ee qinggiam. Ix bad kir Inggog genxqiur sircad nng vaiw; hagsig honghur, sinwgiongw qenrjuann. Hagsingx did diyc ix ee lingxdy, dikkag u jin' dua lirig.


C. Bunzi

Lamvo Qauwhue duiww bunzi surqongx byy jyr jin' kuah. Jongw .si u sed Qongvyr Sia huathingg Qauwhue Qongvyr, suar inwsuad Qidokqaur jiongxjiongw ee ceh. Dnaxx beh qanxdanx laii suatbingg quewkir ee jongrhongw qapp henrjai ee jinghingg.

Qongvyr Sia quewkir ee jongrhongw

Vax Bogsux knuar diyc jaxsii Daiuann bad zri ee langg jin' jiyw, soxiw rair ing Veh'uerzi laii qar, hro inx e bad Singwqingx. In'ui hueriuw narr berhiauw tak Singwceh, beh ngwbang inx dyrliw e jinwvo si byy huatdo. Vax Bogsux tauu vaiw dyr kir Ingqog hiyckunr ee sii, u kir yc kiyh zri, hagsip inr ceh ee honghuad. Qycjaiww laii liauxau, dyrr dirr Sinlauu kuix jit qingx cecvangg, miaa Jurdindongg (聚珍堂 ), iarr did diyc jit xee siauwlenlangg miaa qiyr Sox Sax yc inr ceh ee huatdo. Ix jin' zedsimx yc Romazi, snax mee snax zit dyrr erhiauw tak. Ixau qycc jit langg miaa Sngx laurhunn laii hagsip. Dui' anxnix dyrr kiw qangx. 1884 nii Go-guec zxic-sir, inr tauu jit dniux, jinjniar hnuahiw. 1885 nii Cid-guec jap-zi, huathingg derr id hy ee Qauwhue Vyr. Sox Sax jin' kiauw qycc vunxsu, kyxsiyh qingquer snax nii au suacc siw .kir. Tauu jit hy qandna' sir bin nardnia, derr Zi hy dyrr qetnix qaur veh bin; ixau quixnarr nii longxx si anxnix. Jitt xee vyr qiamxcaiw si dang'ngiuu jueww derr id jaw ee Qauwhue Vyr. Hitt sii dirr Huxsniaa (Dailamm) u kuix jit xee Hyhue, dagg langg longxx tangx kiw laii qongw. Vax Bogsux u jiong' inx soxx qongw :ee cud dirr vyr nirr; langg knuar liauw jin' hnuahiw, in'ui si tauu jit vaiw knuar .qnir. Oycc iit hxang u cud Pneoo tuandy ee siausid, langg knuar liauw jin' u cuwbi. Au .laii iarr cud Kecjngx Zirlun vikhai ee dairjir. Vyr ee miaa hy jyr "Daiuann Huxsniaa Qauwhue Vyr", ixau huathingg vyr-sxor diddit qetnix.

Kiyh zri ee saihu: Sox Sax, Sngx laurhunn, ixau u Liw Vunw (Dyrsingx), Vngx Tuii, Vngx Cnew, Dangx Oguann, Ngg Diongr, Songr Juixkimm, Six Dairqiongx, Limm Cingkyr, Six Kecuanx, Limm Vacban, Goo Cingkyr jitt quiw xui ving'iuw.

Sngx laurhunn Jig dirr jiax jyr inwsuad vxo qiamx huanrbe vxo ee qangx snax-jap-snax nii quw. Hunn Jig ixau u Vngx Tuii, Angg Sur, Ngg Huihaiw, Qyx Dikjiongx Sensneniuu damdngx huanwbe vxo ee surbu. Angg Sur Sensnix ee sijun, Qyx Qimsingx Bogsux bad dirr jiax quanxliw Cecvangg lak~cid nii quw. Suizenn u kunwlann ee su, iauxquxx u dudpyr lanquanx.

Jitt xee vywsia jiauww dingxbin soxx siaw, dairsingx ee miaa qiyr Jurdindongg, au .laii longxx si qongw Cecvangg. Ixau Qauwhue Sinx Vyr, Quawcaiwjiw, Hok'imx Vyr laii qapp Qauwhue Vyr lenhap. Vyr ee miaa qaiw jyr "Daiuann Qauwhue Qongvyr" liauxau, dyrr qiyr jyr "Qongvyr Sia".

Juxvid:

Dairsingx si Vax Bogsux, au .laii jiaxee suanqauwsux lunliuu --- Qamx Uilimm, Songr Diongqenx, Liamm Diklet, Hyy Hizinn, Muii Qambu, Buanw Hiongjaii, Maw Dairvit. Dairhue qing'ingg ixau: Ongg Siuxiongw, Pnuax Dyringg, Qyx Qimsingx iarr u damzim Juxvid ee qangx. Au .laii Dairhue zimrbing Qyx Dikjiongx Sensnix jyr penjib vordniuw qiamx Juxvid. Qyx Dikjiongx Sensnix 1941 nii Go-guec vedser, ixau Dairhue Siong'uiw dyrr tog Qyx Qimsingx Bogsux jiapsuar damdngx.

Quanxlixjiaw:

Jiauww dingxbin soxx qir, suanqauwsux quixnarr langg jyr juxvid, soxiw jurzenn si suanqauwsux jyr quanxlixjiaw. Qongvyr Sia qruix Dairhue ixau, Qyx Qimsingx Bogsux, Lauu Juxsiongg Dniuxlyw, Kow Juixlo Bogsux, jitt quiw xui sna' jiapsuar jyr Lixsurdniuw. 1942 nii Sir-guec, Qongvyr siurr qimwjiw.

Jiongjenr au ee vywsia:

1945 nii Veh-guec jap-go, Zidvunw dauhangg, vywsia qonghok. Qyx Qimsingx Bogsux qaqi sethuad qycc kuix cecvangg, hy miaa jyr 'Qonghok Inwsuqiok'. Hitt nii Jabzi-guec, Qongvyr qycc dingg cutsir, dairqex jin' hnuahiw. Juxvid: Qyx Qimsingx. Inwsuad Vxo: Songr Juixkimm. Limm Vacban, Queh Ingzinn, Dne Inhui. Huanwbe Vxo: Qyx Dikjiongx Sensneniuu. Qing'ingg sunrli, au .laii Qyx Bogsux dyrr jiong' jitt xee surgiap qycc henr hingg Dairhue; jiauwqu qiyr jyr Qauwhue Qongvyr Sia. Ixau ee juxvid si Niuu Siuwdig, Ngg Buxdongx, Dann Qimzenn jitt quiw xui bogsux. 1952 nii, Dairhue girding rair cniaw Jiongx Borsingg Bogsux laii jyr juanzim juxvid. Ix in'ui dohap siong bering .did, u laii jyr qiamzim ee juxvid qaur jitt diap.

Henrjai (1953 nii), Qongvyr Sia ee zin'uann:

Dangxsurhue: Simw Gerdunx, Dann Qimzenn, Lyy Bunhog. Qangx Jinwhuad, Jiux Qim'iau.

Juxvid: Jiongx Borsingg

Inwsuad Vxo:

Songr Juixkimm (1910 nii Jap-guec kiw)

Limm Cingkyr (1920 nii Id-guec cesir kiw)

Limm Vacban (1922 nii Sir-guec)

Queh Ingzinn (1945 nii Jab'id-guec)

Limm Zidbingg (1949 nii Sir-guec kiw)

Pnee Juxiau (1949 nii Go-guec)

Huanwbe Vxo:

Qyx Liogcongx (1941 nii Jab'id-guec kiw)

Ngg Ciurqix (1952 nii Id-guec kiw)

Jitt quiw nii Qauwhue Qongvyr Sia did diyc Simw Sensnix laii liaurliw, jiongww jit'uann jin' hiablik, lairbin u sunrsu. M na anxnix, iarr u cutvanw quixnarr kuanw sinx ceh tangx lirig langg. Henrjai "Daiuann Qauwhue Qongvyr" muixx guec huathingg 1,900 vxo. 1952 nii ee cutvanxbut u zi-jap-snax jiongw. 1953 nii Id~Cid-guec ee cutvanxbut jap jiongw. Qycc duiww guarui vran jongqaur sujik, hro langg' lirven tangx brew kir tak. Iarr cniar langg kir jerje soxjai huanwbe Singwqingx. Dingxbin soxx qongw jiaxee si lanw Lamvo Qauwhue Bunzi surqongx ee kaiwiaur.

Dui' Cecvangg kaised qaur dnaxx ixqingx cid-jap nii ee ligsuw. Soxx bre .cud ee Singwqingx qapp qitnax ee jongqauwceh, u dua lirig langg. Dui' 1885 nii Cid-guec, huatkanx derr id hy ee Qauwhue Vyr kiw, qaur 1953 nii Jap-guec ee Daiuann Qauwhue Qongvyr si 778 hy. Jiacc je nii ee diongqanx, dirr Qauwhue Vyr soxx siaw ee siausid ixqip dyrliw ee qawsi, unxdangr u dua dua lirig jiongww sinwdoo.