derr sxamx-veh jniux

DERR 38 JNIUX

LUN ZEDDAIR EE JXINGR QAPP KANWHO EE HXUAD

Jitt jniux soxx beh qongw si dirr zeddaiwde ee qog kacc siongg duw .diyc ee jxingr, jiurr si jiauww qir dirr erdew:

Malaria zet.

Ciacli (赤利, Dysentery).

Kakir (腳氣, Beriberi).

Vijingw (脾腫, Splenomegaly).

Cuxik (鼠疫, Plague).

Zidsiarvni (日射病, Sunstroke).

Jabzirjixdngg tangg vni (十二指腸蟲病, Ankylostomiasis)

Jiaxee jxingr dirr zeddair ee qog, viw dirr undair ee qog jamxzenn qex jin’ lirhai. Narr si u simxmic soxjai uersingx kacc byy hingkiw, dirr hiax langg kacc kuair ziamw diyc vni, iarr hiaxee zeddair ee jxingr kacc dang. Ursingx narr hyw, vecsnir naxx iongxqnia. Cincniu Zidvunw laii Daiuann ee sii, cuxik qaiww je, iarr jingwhuw sethuad hyxser koxkngr vecsnir diyhh draur janwsingg, jiong’ niauxcuw jaubet, qaur qinaxzit cuxik jiyw jiyw.

Malaria zet: Dingrgi: Jitt xee vni si digvet tuanziamw ee jxingr. Ix ee zet si qyc’ngiu, ursii jit zit huatzet jit vaiw, qiyr juer dagg zit zet (每日熱, quotidian fever, derr 481 doo); nng zit jit vaiw, jiurr si jit zit u zet, jit zit byy; jitt kuanw ee zet, qiyr juer snax zit zet (tertian fever, derr 481-482 doo); ursii snax zit jit vaiw, jiurr si jit zit huatzet, qycc nng zit byy zet, qeh zit jiacqycc huatzet; jitt kuanw qiyr juer sir zit zet (quartan fever, derr 481 doo). Langg narr u jitt hy jxingr, ix ee huih e kacc vyc, e vinhed, vijong e jingxdua.

Guaninx: U jit kuanw digvet ee bisingbut qiyr juer malaria ee guantangg (plasmodium malariae, derr 483 doo). Jitt hy guantangg e snitnuar digvet ee bisingbut qiyr juer gevaux (芽胞, spores). Qycc jit hxang, diyhh u jit kuanw ee bangw qiyr juer anopheles. Jitt kuanw ee bangw e kngr malaria ee guantangg dirr ix ee vakdow-lai, qapp cuir ee nuarjnuaa-lai. Narr langg hro jitt kuanw ee bangw dingr .diyc, ix e jiong’ hitt xee guantangg jur zip singkux-lai. Bangw dingr liauw, guantangg zip ciachuicqiuu-lai, dirr hiax qycc venwkuanw (derr 483 doo). Dirr jiax be tangx siongser qongw, vutqyr jaix dirr ciachuicqiuu-lai, guantangg snitnuar vniwjniaa quixnarr liap (10 gua liap) naxx cincniu sewvaux ee kuanw; jiaxee ursii qiyr juer malaria guantangg gevaux (derr 483 doo). Dirr jiax be tangx siongser qongw, vutqyr jaix dirr ciachuicqiuu-lai, guantangg snitnuar vniwjniaa quixnarr liap (10 gua liap) naxx cincniu sewvaux ee kuanw; jiaxee ursii qiyr juer malaria guantangg gevaux (derr 483 doo). Jiaxee gevaux e kacc dua, iarr ciachuicqiuu e puar hro gevaux hunli (分離) dirr huicjniux-lai, qycc zip vadd xee ciachuicqiuu-lai, laii huat’iok snitnuar. Acc si jitt hy ee vnirlangg narr hro hitt kuanw ee bangw dingr .diyc, bangw e jiac huih-lai ee guantauu digvet e gevaux. Jitt xee gevaux dirr bangw ee vakdow-lai e qycc huat’iok snitnuar.

Dui’ anxnix tangx jaix jitt xee vni tuanziamw ee lixkir. Pixlun laii qongw: Narr u langg iauxx bue ziamw diyc malaria, hro hitt hy u guantangg ee bangw dingr .diyc, hitt xee langg e jriab diyc bangw ee guantangg, laii ziamw diyc malaria; qycc jit hxang, narr u langg ixqingx u ziamw diyc malaria, hitt hy guantangg si dirr ix ee huih nirr, narr anopheles hitt kuanw ee bangw qra ix dingr .diyc, jitt hy bangw e jiac diyc malaria ee guantangg, qycc kir tuanziamw diyc vadd langg.

Jingwjong: Jitt hy vni ee huatjyh .kiw .laii si hutzenn kiw, taukag tniar, auxtor, mehpog kacc qinw, langg qui’ singkux byy knuawuac. Zet ee huatjyh u snax vo: kiw qnuaa, huatzet, lrauu qnua.

Derr id vo si kiw qnuaa: Taukag tniar, ursii air auxtor. Jitt diap narr qra ix qiamxunx, e jaix ix ee texunx ixqingx kacc qnuaii damrvyc, iarr dui’ jitt diap e naxx qnuaii. Qycc vnuar diamxjingx acc si jnia’ diamxjingx, qnuaa qaur gniauc gniauc cuah, qiyr juer okhann. Siauxven je, mehpog kacc qinw. Decc qnuaa ee sii byy dniardiyc, dui’ jap hunjingx, jiww jit diamxjingx quw. Jiauww vniwlangg decc qongw jin’ qnuaa, jongw .si qra ix qiamxunx, ursii texun e 105∘F. (40.6∘C.).

Derr zi vo vnirlangg qaqi jaix simx jin’ siyx: Bin qapp puehux huad angg. Mehpog qinw kacc dua lat, kacc qiongg. Ursii vnirlangg m jaix langg, luan luan liam, qiyr juer jiambong (譫妄, delirium). Dirr jitt vo-lai texunx iuguann kacc qnuaii 104∘F. jiww 106∘F. (40∘C jiww 41.1∘C.), acc si kacc qnuaii. Jitt vo ee qiqanx si vnuar diamxjingx jiww sir diamxjingx quw.

Derr snax vo lrauu qnua: Taukag tniar kacc hyw, zet trer, vnirlangg kacc knuawuac, jiacc air kunr.

Zet decc huatjyh ee siqii, qapp okhann ee qrii, si qapp hitt xee guantangg dirr ciachuicqiuu-lai decc snitnuar, vnir quixnarr liap ee gevaux siysaing siqii. Hitt xee texunx siangrr qnuaii ee siqii, si qapp hiaxee ciachuicqiuu puar, hro guantangg ee gevaux zip dirr huicjniux, hitt xee siqii siysiang. Vijong e jingxdua.

Urhonghuad: Byy juiw jiurr byy bangw, byy bangw jiurr byy zet. Jitt kuanw ee bangw si dirr qnialangg juiw snix :ee, acc si dirr hitt hy kacc byy qnialauu ee juiw snix :ee, cincniu dirr dikkax ee juixdii, acc si dirr juixqngx ee juiw hitt hy. Jitt kuanw ee bangw diyhh bedbyy. Dirr cur-lai soxx knuar qnir ee bangw, diyhh pah siw. Langg sox druar ee cur diyhh siwuii cingqed, m tangx lamrsamw vniar qnialngg juiw, acc si vunwsyr. Narr dirr juiw nirr u jit kuanw ee hii, hiaxee hii e jiac bangw ee iuwtangg (幼蟲, larvae), toxue qiyr juer cxux. Soxiw diyhh cri jitt kuanw ee hii hro ix jiac hiaxee bangw ee iuwtangg. Langg soxx diamr ee cur diyhh ing ticbang juer ee mngg, hro bangw be did zip cur-lai. Mii .sii diyhh ing bangxdar. Diyhh sewzi knuar bangxdar hyw acc si puar; narr si puar, diyhh suar vow. Narr u jitt hy vni, diyhh jiac quinina laii dnaxdiap. Ing jitt hy iyc dagg zit jiac damrvyc (0.2 gram) e dihongg huad malaria zet.

Dirliauu: Vnirlangg diyhh dyw dirr bincngg nirr, ing mipue, acc si tanxaw qah hro ix siyx. Decc qnuaa ee sii diyhh ing tanxaw kacc je, qapp siyjuixquanr hro ix e siyx. Narr decc huatzet, siyx ee sii, ing lalunn siyx juiw, acc si lingw juiw crid singkux. Lrauu qnua liauw diyhh sewzi m tangx hro ix lingw .diyc, iarr ing lalunn siyx juiw sew singkux, ngua cingkir qycc dax ee snakor. Diyhh hro ix jiac quinina. Langg narr jaix decbeh kiw qnuazet, diyhh liamvnix hro ix jiac quinnina, qiamxcaiw hitt xee zet be huatjyh .kiw .laii.

Ciacli: Ing jitt xee miazi si qongw kiw quixnarr kuanw ee vnirjingr. Jitt hy vni ee diongqanx, duardngg ee liammoc u huat’iam. Ix ee jingwjong u qir dirr erdew. Dirr dyc’ui u? Ursii dirr kacc qnuaa ee soxjai u, jongw .si kacc je si dirr zeddair ee xui. Vauhamm qongxx, uersingx narr kacc pnaiw, toxde hro langg ee vunr bag .diyc, langg soxx limx ee juiw bag diyc lasamm, langg druar dirr kacc akjag ee soxjai, cincniu dirr ving’ngiaa, qnagak, narr anxnisnix, kacc kuair tuanziamw diyc ciali. Uersingx naxx hyw, ciacli naxx jiyw. Jitt diap dirr Aujiux jenwdniuu suibongw vxingx jurjip quixnarr vah bxan, jongw .si siyxdngzet, qapp ciacli jiyw jiyw. Jitt xee si dui’ isingx kacc jai’ngiaw uersingx ee su.

Jingwjong: Vingsiongg huanrjiaw ee jingwjong si dui’ duardngg huat’iam. Ix ee qankow si vakdow tniar, jiabjiap ha, soxx vaii cud ee vunr si kacc jiyw, juiw juiw, huih qapp liam’ik. Vnirjingr ee kixtauu u quixnarr kuanw, qinxqib, acc si banrsingr, zet dag acc si kinx.

Jitt hy vni si kuair kuair tuanziamw ee vni. Dihongg ee huato si soxx limx ee juiw diyhh dairsingx qunw jap hunjingx quw; soxx jiac ee sidbut diyhh juw hro sik, iarr diyhh kuair siauhuar :ee; hosinn diyhh jaubet hro ix byy .kir.

Dirliauu: Kanwho jitt hy vnirlangg, diyhh cincniu kanwho siyxdngzet ee vnirlangg, hitt kuanw ee siyxsimx. Diyhh ing liudong jux’iongw ee sibut hro ix jiac; m tangx ing ding ee mic hro ix, in’ui ix dxngg ee viah u snix uiwiongg, iarr jiaxee uiwiongg ee soxjai e cud huih, acc si dxngg e cngkangx puar .kir. Kanwho diyhh dihongg qaqi ziamw diyc jitt hy jxingr. Narr qra vnirlangg congr dairjir, diyhh sew qaqi ee ciuw kacc hyw. Isingx soxx ing ee iyc si emetine juwsiarhuad, magnesii sulphas, catechu, apenr. Ursii ing iyc sew duardngg-lai.

Kakir: Jitt xee kakir si sriok dirr sinqing-vni, jiurr si quixnarr xui ee sinqingx-buew huat’iam.

Guaninx: Jiauww kacc je isingx decc sniu jitt xee vni ee guaninx, si dui’ langg jiac sniu’ vec ee biw. Dirr hitt xee cxig guarbin ee kag, qapp vec biw ee diongngx, u jit hy digvet ee jid, e vuengiuw sintew. Langg narr jringx biw sniu’ quewtauu, e pacsngw jitt xee jid. Langg narr jiac vng ee sii qiamxjiyw jitt xee jid, e kiw kakir.

Jingwjong: Kakir ee jingwjong si kax tniar, simqnuatauu byy knuawuac. Kadow ee qinbah e tniar; kax taujingg ee puehux e baa, e juixjingw. Simx pok pok cingw, e qiamw lat. Ursii kax, vakdow qui’ singkux e quirjuiw. Ziy kacc jiyw.

Kanwho jitt kuanw ee vni diyhh vutjiw siyxsimx. Diyhh hro ix dyw dirr bincngg hiyckunr. Diyhh hro ix kongkir qauwgiac je. Ursii ngua xui qaur snuax nirr acc si haixqnii e kacc u lirig.

Sidbut: M tangx jiac vng. Diyhh jiac dau-aw, mirsnuar, dibah, gulingx. Isingx beh jiong’ qiongsimjex, qapp qiongjongwjex hro ix jiac.

Vijingw: Vijong e jingw (derr 485 doo). Dirr zuahtnix ee soxjai si digvet ee vni. Ursii si dui’ dniardnia kiw zet, byy jiac quinina idi; iarr ursii si dui’ vadd kuanw ee indnuax, byy simxmic dniardiyc jaix hitt xee guaninx.

Jingwjong: Dairsingx huatzet; jitt xee zet ursii kacc dang, jiac quinina byy simxmic qonghau. Hitt sii qnuajong qapp vijong e venwdua. Langg narr hyw, ursii vii iuguann e damrvyc jingw. Narr quw e vinhed, kacc sanw, lrauu pnirkanghuih, iarr ursii e snix lairdirhut.

Dirliauu: Diyhh hro ix jiac ju’iongw ee sidbut. Isingx beh ing quinina qapp ferrum, arsenicum, hiaxee iyc hro ix jiac. Vii narr jingw, ing linimentum iodi qra cad vakdow iarr hyw. Langg narr u vijingw diyhh jin’ sewzi m tangx vuahdyw, acc si qra ix pah, qniax liauw vii e puar, lrauu huih. Ursii isingx jiong’ vii qra ix diah cud laii dnaxdiap.

Cuxik: Cuxik si tuanziamxvni ee jit xee. U nng kuanw jiurr si limvajnuaa cuxik, qapp hir cuxcik.

Guaninx: Ix ee guaninx u jit kuanw digvet ee sewkunw qiyr juer bacillus pestis. Jitt hy jxingr si dui’ niauxcuw laii, soxiw qiyr juer cuxik. Niauxcuw singkux ee qajauw, e qa diyc langg, jitt hy jxingr ee sewkunw jiurr zip langg singkux nirr.

Jingwjong: Jiamhok qrii: Jitt hy sewkunw bih dirr langg singkux ee qiqanx si jit zit jiww snax zit, jiacc hutzenqanx kiw vni. Taukag tniar, qajiacqud tniar, kax sngnngxtniar. Utjud qaur be qor .did. Texunx kiw qnuaii. Sincaiw jin’ qankow cincniu jin’ qniax ee kuanw. Mehpog qapp hokib kacc qinw. Dirr qaixvnix, acc si qyc’erkangx ee limvajnuaa e huad jingw. Qycc byy quiw diamxjingx quw langg e kacc siongdiong. Bagjiux angg angg, cuiwjic jingw, cuiwdax. Narr si u hiwik, e kiw sraur, hokib qinw, hokib kunwlann, pruir tamm, tamm siyxkuaw qnaa huih. Bin e vnir cnilamsig, mec qinw qycc byy lat. Qaur beh siw ee sii texunx ursii u 106∘F. (41.1∘C.); ursii kacc qnuaii.

Dirliauu: Diyhh sethuad hro vnirlangg qaqi draur jit qingx vnirsig, m tangx hro ix tuanziamw vadd langg. Ursii diyhh ing vinglongg he taukag qapp amrqunw-au. Ing lalunn siyx juiw qra crid singkux. Isingx ursii ing strychnina iyc hro ix. Iarr u huiccingx juwsiarhuad. Urhongg cuxik, si derr id iauwqinw diyhh dubet niauxcuw. Zidvunxlangg laii Daiuann ee sii, cuxik jin’ je. Jingwhuw cud lat dubet niauxcuw, sethuad uersingx hyxser, qaur qinaxzit cuxik beh byy.

Zidsiarvni: Zidsiarvni si gurqoklangg kacc siongg ziamw .diyc, in’ui druar zuahtnix ee soxjai byy qnuaiwsir; mrquxx iarr bad u vunxderlangg hro zit ee qngsnuar pak quewtauu drir qaur u jitt hy vni. Zuahtnix ee sii, zit jin’ iam, langg dirr lordiongx, acc si dirr cann nirr juewqangx quewtauu, iarr e duw .diyc.

Jingwjong: Jitt hy vni ee jingwjong, jiurr si taukag hinn, taukag tniar, texunx kacc qnuaii, 107-110∘F. (41.6∘--43.3∘C.), ursii narr kacc siongdiong m jaix langg, air auxtor, mehpog kacc byy lat. Ursii e vniwjniaa nauxmoc-iam.

Urhonghuad: Zuahtnix beh juewqangx ee sii, tauwjaw si derr id hyw, diongdaur-sii jiurr m tangx; hitt sii laii hiyckunr kacc hyw. Narr cud dirr vutdik’iw, jiurr diyhh sisiongg hiyckunr. M tangx jiac jiuw; narr cuiwdax diyhh limx lingw qunxjuiw. Diyhh ing vec aicc si ligsig ee vor juer dax ee zidsnuar laii ziax; narr byy hitt xee, ing horsnuar iarr hyw. Diyhh dir cyw juer ee by-aw, hro taukag be quer zit. Soxx cing ee ijniuu diyhh kinpiyr :ee. Qnialo ee sii taukag, amrqunw, jiaxee soxjai diyhh ing lingw damvor dnii lehh, acc si sisiongg ing lingw juiw quanwag hro ix lianglingw.

Dirliauu: Hro vnirlangg druar dirr kacc lianglingw vnirsig-lai. Vnirsig congr hro amr. Sew lingw juixik. Ing vinglongg ur taukag; ing lingw juiw crid singkux. Jiong’ siyjuixquanr hro kax e siyx. Diyhh jiac liudong ee sidbut. Dairven diyhh juwir.

Jabzirjixdngg tangg vni (Ankylostomiasis): Jitt hy vni ee guaninx, si dxngg-lai u jit kuanw digvet ee tangg, qiyr juer jabzirjixdngg tangg (ankylostomum duodenale). Jitt hy vni quixnarr vah nii jingg jiurr u :ee. Dirr 1838 nii u jit xee isingx dairsingx cenxbingg jitt hy tangg ee kuanxsid. Dirr 1853 nii u langg jaix sidjai jitt hy vni si qapp jitt kuanw tangg u qansiap. Dui’ 20 nii jingg qaur dnaxx dirr quixnarr qog u kaix jin’ je jnii laii kuduu jitt hy tangg.

Jitt hy vni dirr zeddaiwde, dagg soxjai kacc je u. Dirr Daiuann vutjiw je.

Jabzirjixdngg tangg ee hingtew si ngii ngii, qangx :ee 10 mm., buw :ee 10 jiww 18 mm. Dngg, (derr 486 doo). Ix ee tauu u lak xee qaux, naxx cincniu cuiwkiw ee kuanxsid (derr 487 doo).

Nxng ee kuanxsid, cincniu qenngrhingg (derr 465 doo). Jiaxee nxng siongsiongg camx dirr vnirlangg ee vunr laii ha cud. Vnirlangg narr ziamw diyc kacc dang :ee, bad u jit langg jit vaiw vaii cud sir-vah-bxan liap (Osler). Nxng ha cud liauxau, dirr unsib (70∘F.-- 90∘F., 21∘C.— 32∘C.) ee soxjai, kuair kuair cud ser ser ee iuwtangg (幼蟲, larva). Jiaxee iuwtangg qycc sir~go zit e ziamw diyc vadd langg. Tangg ee tuanziamw, kacc je si dui’ puehux; dui’ cuir iarr e, jongw si kacc hranw .did.

Narr byy cing ree, kacc kuair ziamw .diyc. Jyh caiwhngg ee langg, in’ui ix ee kax bag diyc vunr ee enqor, jin’ je u jitt hy vni.

Tangg zip singkux ee lo, jiauww qir dirr erdew: Jngr zip puehux, jiurr zip jingrmehqngw-lai, duer hiucsunkuann qaur hir, quer hiwjong huicqngw ee viah, zip kiwqngxjix, jnriu qnuaii qaur kiwqngw, dirr jiax dywjaix .lyc .kir, zip jiahdy qaur xui, zip dirr siyxdngg, dirr jiax snitnuar. Tangg je jiyw byy dniardiyc.

Tangg dirr siyxdngg-lai, kacc je dirr kangdngg, kib diauu dirr dxngg ee liammoc, suh huih. Narr sixtew qaixpyr, e knuar diyc tangg soxx suh diauu ee ziah. Dui’ hiaxee kangcuir, langg uac uac ee sii, e lrauu huih qnaa vunr vaii .cud .laii, soxiw langg qiyr jitt hy tangg juer huictangg. Dui’ anxnix langg e vinhed.

Jingwjong: si vinhed :ee; sintew lamw, ursii sanw, byy lat; puee ngsig, ursii kax qapp kajngxtau’aw e huad liab’aw. Siauhuar vutliongg; ursii jiaxee vnirlangg air jiac too, juaw, cnix biw.

Jinxduanr: ing henxbiqniar qiamw(?) vunr, e knuar diyc tangg ee nxng, tangx jinxduanr vni.

Urhonghuad: Vunw iauxx bue unrvnuax kir caiwhngg ee dairsingx, diyhh ing huatdo laii jaubet tangg qapp nxng.

Dagg langg ingqaix diyhh cing ree, kacc be bag diyc vunr. Jaix jitt hy hxuad, songwhiongx langg kacc uilann, jongw .si be benw did diyhh anxnix.

Iyhbut dirliauhuad: U nng kuanw ee iyc sisiongg ing :ee, jiurr si thymol qapp beta-naphthol. Jiac thymol ee sii, m tangx jiac jiuw, acc si iuu ee lui, qniax liauw diongwdok.

Ing beta-naphthol tau tangg ee huatdo, jiauww erbin:

1. Beh jiac iyc ee jaw jit mii, m tangx jiahvng, hro vakdow-lai kangx; diyhh jiac gulingx nardnia. Iarr diyhh jiac siawiyc cincniu oleum ricini.

2. Qeh jaxkiw iauxx bue jiac mic, diyhh congr beta-naphthol 1.0 gram hro jiac, qycc

30 hunx quw, diyhh qycc hro ix 1 gram, qycc

30 hunx quw, diyhh qycc hro ix 1 gram, qycc

30 hunx quw, diyhh qycc hro ix 1 gram.

(Acc si diyhh juer nng vaiw hro jiac 2.0 gram.) Kacc siongg diyhh jit lexvair tau jit vaiw, qaur snax~sir lexvair liauxu jiacc ngwbang e li. Iarr diyhh giam vunr knuar iauxx u tang’nng dilehh acc byy? Narr u, iuguann diyhh qycc tau. Vnirlangg jiac beta-naphthol ursii e diongwdok, soxiw diyhh isingx congr hro jiac, vadd langg m tangx. Iarr diyhh jiauww vinhed dirliauhuad idi.

Hiwtangg: Hir-lai ursii u jit jxingw ee qiawsingtangx qiyr juer hiwtangg (distoma pulmonale). Narr hiwjong u huan diyc jitt hy vni jiurr e kak huih, kuair kuair gorqaiw jur hiwqethut-jxingr ee kak huih. Jitt hy vnirlangg ee taimm nirr diyhh cue hitt xee tangg ee nxng (derr 487 a doo).

huedngw tauu iac