derr zi-jap jniux

DERR 20 JNIUX

KANWHO JAKNUAR HUANRJIAW EE SURJINGG

Huehog isingx ee sii ung hxang kanwho diyhh e qir did: tauu jit hxang isingx soxx air jaix si vnirlangg ee sidsu, ix byy air jaix kanwho ee iwqenr; derr zi hxang si isingx diyhh kyr kanwho jinrdiongx huehog vnirlangg soxx qingquer ee surjingg. Hitt xee jinghingg, kanwho m tangx qetnix acc si qiamxjiyw. U jin’ je hxang qiamxcaiw kanwho knuar si byy iauwqinw, jongw .si ursii siyxkuaw su, e hro isingx tangx qnir cud vnirlangg ee jingwtauu laii jinxduanr.

Kanwho sisiongg diyhh juwir ee diauqniax tangx huehok isingx, si jiauww qir dirr erdew: mehpog, texunx, hokib, sraur qapp tamm, hox .cud ee kiwbi, sidbut, cuirm, jic, auxtor, dairven, siauxven, puehux, binrmau, dyw dirr bincngg ee kuanxsid, kunr, luan luan liam, qnuaa, guehqingx.

U jit kuanw poxtongviyw, qiyr juer texunviyw, tangx qir vnirlangg quixnarr kuanw ee sidsu, cincniu, texunx, mehpog, hokib, dairsiauxven, vni qingquer quiw zit, sniwmiaa, nihuer, sidbut, qiwhy, zip ngi, trer ngi. Jiaxee su diyhh siongser qir, iarr texunviyw diyhh siyxsimx jingxjee. Jitt xee texunviyw diyhh he dirr badjet ee soxjai, m tangx hro vnirlangg knuar .qnir; in’ui vnirlangg narr knuar qnir ix dagg zit kacc hyw, simx kacc e ving’anx; mrquxx narr knuar qnir ix dagg zit byy kacc hyw, ix ee simx jiurr be benw did iubun qniahniaa. Kanwho diyhh jaix isingx knuar texunviyw ee sii, ix sngr soxx qir :ee si sidjai, soxiw si derr id iauwqinw :ee m tangx cinwcaiw qir. Narr byy qiamxgiam m tangx qir. Narr knuar langg byy zet, m tangx sngr si cavutdyx tewunx ee vunxdo suar qir lehh. Narr byy ing texunkir qiamxunx, acc si be qir .did, diyhh m tangx qir. Vadd hxang iarr si anxnix (derr 174, 175 doo).

Poxtongx ee quancad:

Mehpog ee lixiuu qapp kuanxsid dirr 76 bin u qongw kiw. Jitt jniux iauxx bue tak ee dairsingx kanwho diyhh qycc tak. Mehpog, texunx, hokib jitt snax hxang u quanlenn. Jiauww vingsiongg ee lixkir laii lun, texun ee qnuaii qapp mehpog, hokib, qinw-ban ee quanhe si siy’ hap. Vnirlangg ee texunx narr kacc qnuaii, ix ee mehpog, hokib ee qinw-ban ee quanhe si siy’ hap. Vnirlangg ee texunx narr kacc qnuaii, ix ee mehpog, hokib jiurr kacc qinw. Dairkair laii qongw, texunx narr qex jit dxo F., ix ee mecjit hunqanx e qex qinw 10 xe, jiauww erdew soxx qir:

Mehsor si muixx hunjingx tiaur quiw xe. M tangx qanda’ mehpog si qinw, diyhh qongw, jit hunjingx quw quiw xe.

Jniawquimec (正規脈, regular pulse), jiurr si mehpog decc tiaur ee sii, hitt xee hiyh ee siqanx vnii quw, vnii dua lat :ee.

Vutquijikmec (不規則脈, irregular pulse), jiurr si mec luan luan, tingg ee sii byy vnii quw, ursii dua xe, ursii ser, byy jiauww cuwsu.

Qanwhadmec (間歇脈, intermittent pulse), jiurr si mec tiaur ee sii, ursii qiamw jit xe; cincniu jap xe jiauww cuwsu, hutzenn langr jit xe, jiacc qycc tiaur. Jitt hy qanwhatmec, ursii byy vni ee langg iarr u jitt kuanw ee mec; iarr ursii dui’ sinqingvni, acc si jiac dee, qypix, huncyw (tobacco), quewtauu, jiacc e anxnix.

Siyxnngxhimec (小軟虛脈, compressible pulse) si siyxkuaw qycc nngw ee mec; ing jngxtau’aw zic jiurr kuair kuair byy kir.

Lan’apmec (難壓脈, incompressible pulse), jiurr si mec kacc qiongg, suizenn ing jngxtau’aw zic, iarr kacc yh byy kir.

Qnuai’apmec (高壓脈, high tension pulse), jiurr si mec tiaur kacc dua lat; zic beh hro ix diam kacc yh .did. Qerapmec (低壓脈, low tension pulse), si cincniu siyxnngxhimec; ing jngxtau’aw qra ix zic, kuair kuair byy kir.

Dionghokmec (重複脈, dicrotic pulse), jiurr si sinrjong pokdong jit xe, jiurr ciuxmec u tiaur nng xe, tauu jit xe kacc dua, derr zi xee kacc ser. Tauu jit xee kacc dua xe, si dui’ simx ee jyxsig: qiusog hro huih cud, jiauww derr 5 jniux u qongw. Dairdiongrmec ee vuanwguadven jiurr qnuaix, iarr dairdongrmec ee viah u qiusog, hro kacc ser dongrmec qycc tiaur jit xe kacc ser xe. Jitt hy ee dionghokmec, si in’ui vnirlangg u vni kacc quw, singkux kacc hix, cincniu banrsingr ee zedvni, acc si siyxdngzet. Kanwho decc sngr mehpog ee sii, diyhh sngr tauu jit xe, derr zi xee m tangx sngr. Narr giaugii ee sii, diyhh ing jit qix ciuw hnua dirr hxingx-jingg, simjong ee soxjai, vadd qix ciuw anx dirr ciuxmec, jiacc e jaix simjong pokdong jit xe, ciuxmec tiaur nng xe.

Bongx mec ee huatdo:

1. Dui’ bongx mec jiurr e jaix simjong u vni acc byy. Vingsiongg sii ee bongx mec, si dirr ciuw nirr ee ziauqutdongrmec (橈骨動脈, radial artery).

2. Jiong’ vnirlangg hro ix jre iw, acc si dyw lehh, in’ui kia lehh ee mehpog kacc qinw.

3. Jiong’ vnirlangg ee ciuw tanxpag, iarr ing snax qix jngxtau’aw kinx kinx hnua dirr ix ee ziauqutdongrmec ee dingxbin. Diyhh tingwhau diab aw quw hro mec kacc sunn, in’ui dairsingx hnua lehh ee sii, mehpog e kacc qinw (derr 176 doo).

4. Diyhh knuar siviyw biauxjiamx, jiog jit hunjingx quw, laii sngr quiw xe, iarr diyhh liamvnix qir. Narr si decc ing qamxmehkir, diyhh duiwjiaur siviyr u duxduxx jit hunx quw, acc si vnuar hunx quw acc byy, in’ui qiamxmehkir, ursii e cyr.

5. Diyhh knuar mehpog ee lat u junw acc byy, narr si byy jiauww cuwsu, diyhh qir mec ee kuanxsid si jnaixngiu.

6. Narr si vnirlangg jit qix ciuw ee mehpog m hyw, diyhh qycc knuar hitt qix ciuw ee mec u siysiang acc byy. Siongsiongg bad u vnirlangg nng ciuw ee mec byy sna’ drangg, soxiw diyhh siyxsimx laii caknuar; byc did in’ui jit ciuw ee mec ee kuanxsid m hyw, jiurr qra isingx qongw.

7. Ginxaw hauw ee sii, ix ee mec e kacc qinw, soxiw bongx be junw.

6. Langg ee mehpog, jit hunx quw ee qinw-ban u vailet dirr erdew:

Ing duartaubuw laii bongx mec, si byy lirven, iarr duartaubuw-lai ee dongrmec ursii e hohun kanwho. Dui’ anxnix ursii kanwho e sngr qaqi duartaubuw ee mec, liahjuer vnirlangg ee.

Texunx: Vingsiongg byy vni ee langg texunx kacc je dui’ 98.4∘F. (36.9∘C.) jiww 98.6∘F. (37.0∘C.), qiyr juer texunx ee vunxdo. Dagg zit jaxkiw sijun 7 acc si 8 diamxjingx, qaur ehngx-sii 7 acc si 8 diamxjingx u jiamrjiam kacc qnuaii. Zit .sii derr id qnuaii ee sijun, si dui’ ervox 5 diamw, qaur 8 diamw; derr id qex, si dui’ vnuawmii 12 diamw, qaur jaxkiw-sii 4 diamxjingx. Jaxkiw-sii ervox-sii ee jingcax, si cavutdyx vnuar dxo F. Ginxaw texun ee vunxdo, viw duarlangg ee kacc qnuaii damrvyc, iarr kacc kuair venwkuanw. Laurlangg ee texunx iarr ursii e sisiongg kacc qe. Jiac vaw, texunx e kacc qnuaii damrvyc; lrauu qnua ee sii, texunx e kacc qe.

Narr qongw kiw dagg kuanw ee texunx, u quixnarr ee miaa tangx hy:

Langg ee texunx narr si kacc qe 95∘F. (35∘C.) acc si kacc qnuaii 108∘F. (42.2∘C.) si guihiamw. Hitt hy qe, acc si qnuaii zet narr kacc quw, qniax liauw e hai diyc sniwmia. Ursii vnirlangg decbeh quewongw ee sii, ix ee zet e kiw qnuaii, qaur 110∘F. (43.3∘C.) acc si kacc quaii damrvyc. U hysteria ee vnirlangg air hro isingx pacsngr ix ee vni si dang, soxiw bad u jitt hy vni ee langg ing siyx dee, acc si siyx juixquanr hro texunkir ee suixgunn cingwqnuaii. Iarr u ing texunkir iycik hro suixgunn cingwqnuaii.

Texunx ee vunxdo-ha: Vnirlangg narr qingquer vnirjingr jin’ dang, cincniu siyxdngzet acc si ok’igjingr (惡液症, cachexia), gamjingw (癌腫, carcinoma), ursii ix ee texunx e viw texun ee vunxdo kacc qe. Vnirlangg ee texunx narr hutzenn qangwlyc viw texunx ee vunxdo kacc qe, jitt hy ee guaninx si hiwjong, ui, acc si dxngg cud huih; acc si dxngg u puar .kir, cngkangx; acc si jinxdong (shock); iarr ursii e hunli (分利, crisis), cincniu hiwiam decbeh hyw ee sii, zet hutzenn lyhqe. Diyhh knuar derr 257 bin ee viyw, qir texunx qapp mehsor ee quanlenn. Ursii vnirlangg ee mehpog suizenn qinw, texunx huanxdngw kacc qe, anxnix jiurr si guihiamw ee jingwjong.

Zedjingr u snax lxui (Three principal types of fever):

1. Keliuu zet (稽留熱, Continued fever, ursii qiyr juer dngg zet): Jitt hy zet dirr 24 diamxjingx ee diongqanx, ix ee pydong (波動, fluctuation) byy kacc qex 1.5∘F. (0.8∘C.), iarr byy qangwlyc qaur texunx ee vunxdo (derr 477 doo).

2. Idiongx zet (弛張熱, Remittent fever, ursii qiyr juer qeqiamw zet): Muixx jit texunx ee pydong narr 2∘F. (1.1∘C.), acc si kacc qex, qiyr juer idiongx zet (derr 467 doo). Idiongx zet ee sii, ervox-sii ee zet, viw jaxkiw-sii kacc siongg kacc qnuaii, jongw .si ursii u qapp jitt xee duiwhuanw :ee, cincniu huan diyc hiwqethut jxingr, ursii jaxkiw-sii ee texunx, viw ervox kacc qnuaii.

3. Qanwha zet (間歇熱, Intermittent fever): Jitt hy zet dirr 24 diamxjingx ee diongqanx, u tingg quixnarr diamxjingx longxx byy zet, zet iarr u trer; qycc tingg quixnarr diamxjingx quw, jiacc u qycc kiw zet (derr 482 doo).

Zedjingr ee go qrii, knuar derr 37 jniux.

Qiamw(?) texunx ee hxuad: Qiamw(?) texunx ee kiwqu qiyr juer texunkir. Jiauwqor texunkir ee hxuad:

A. Iauxx bue ing: 1. Diyhh jimjiog knuar texunkir u cingkir acc byy.

2. Diyhh jiong’ jniawciuw ee duartaubuw qapp qixjnaiw, lrak texunkir hro diauu, jiacc qra iycik nng~snax vaiw hro lairbin ee suixgunn dirr 95∘F. (35∘C.) ee soxjai. Decc iycik ee sii, diyhh jin’ siyxsimx, m tangx kap diyc mic, soxiw hitt diap kia dirr vnirsig-diongx byy iwdyh ee soxjai kacc tywdongr.

B. Ing liauw: 1. Jiauww dingxbin ee huatdo, hro suixgunn lyhqe.

2. Ing lotio acidi carbolici 1-20, laii sew texunkir, jiacc qycc ing lingw juiw sew; zen’au ing cingkir ee binrqinx, acc si mihuex qra crid hro ix dax. M tangx ing siyx juiw sew texunkir, in’ui e puar.

3. Siux dirr texunkir ee dxangg-aw-lai.

Qiamw(?) texunx ee sii, tangx dirr cuir nirr, qyc’erkangx, qaixvnix, imdy acc si diddngg-lai. Cuir-lai ee texunx, viw qyc’erkangx ee si vnuar dxo F. kacc qnuaii. Imdy acc si diddngg-lai ee texunx viw cuir-lai :ee iarr si vnuar dxo F. kacc qnuaii. Vnirlangg narr huatqongg, acc si vutsingxzinsu, diyhh qiamxunx dirr qyc’erkangx, qaixvniw, acc si diddngg-lai. Narr si ginxaw, derr id junw si dirr didngg-lai. Narr sexik liauw diyhh qiamxunx dirr cuir-lai, acc si dirr didngg-lai. Dagg zit qiamxunx, diyhh u dniardiyc ee siqii kacc hyw; si bue jiac iyc, bue sexik ee dairsingx qra ix qiamw(?). Narr si ginxaw, kanwho diyhh qra ix py lehh, jiong’ ciuw lrak hro ann, byc did hro hitt qix texunkir pah qalauc; qycc kanwho diyhh vunxsinx tec hro ix gnec diauu.

Cuir-lai qiamxunx: 1. Jiong’ lingw juiw laii sew texunkir, jiacc ing cingkir ee binrqinx qra crid dax.

2. Diyhh hro suixgunn lyhqe (knuar dingxbin).

3. Jiong’ texunkir, u suixgunn hitt tauu, he dirr vnirlangg cuir-lai ee jic-xe; qah ix cuir hap hap, iarr diyhh dihongg m tangx hro ix ee cuiwkiw qa puar.

4. Dirr vnirlangg cuir-lai u go hunx quw jiacc tec cud laii knuar. Texunkir ee guarbin u qir diyc qiamw(?) quiw hunx quw. Texunx qiamw(?) liauw diyhh suar qir lehh.

5. Jiauww dingxbin ing liauw ee huatdo laii siukngr.

Vnirlangg narr duxaxx limx siyx juiw, acc si cuir-lai qamm vingx, m tangx liamvnix ing texunkir hro ix qamm, in’ui anxnix undo si be junw.

Qyc’erkangx acc si qaixvnix qiamxunx:

1. Qyc’erkangx, acc si qaixvnix, diyhh crid hro dax.

2. Diyhh hro suixgunn lyhqe (knuar dingxbin).

3. Ing texunkir u suixgunn hitt tauu, he dirr qy’erkangx ee diong’ngx, jiacc ing ciuw gnec uaw, hro ciuw kuar dirr hxingx-jingg. Acc si he dirr qaixvnix nirr jiong’ ginxaw ee duartuix qiux uaw, m tangx lirkuix.

4. Siqanx narr ixqingx jiog, jiacc tec cud laii knuar, jiurr qir dirr viyw nirr.

5. Jiauww dingxbin ing liauw ee huatdo laii siukngr.

Diddngg-lai qiamxunx: 1. Diyhh hro suixgunn lyhqe.

2. Ing oleum olivae iuu acc si vaseline buah texunkir u; suixgunn hitt tauu. Jiong’ u suixgunn hitt tauu cngx zip diddngg-lai; diyhh qiac lehh m tangx vangr.

3. Siqanx narr ixqingx jiog, diyhh tec cud laii knuar, jiacc qir dirr viyw nirr.

4. Jiauww huatdo diyhh crid, jiacc siaudok, sew, crid dax, aii siukngr.

5. Diddngg ee qiamxunkir, diyhh lingrgua sed digvet jit qix, jiacc e ing .did.

Imdy-lai qiamxunx, si jiauww diddngg-lai qiamxunx ee hxuad.

Hokib ee lixiuu qapp kuanxsid, dirr derr 6 jniux u qongw kiw. Diyhh qycc lenrsip.

Sngr hokib ee huatdo: Sngr vnirlangg hokib ee dorsor, byc did hro vnirlangg jaix, in’ui ix narr jaix, in’ui ix narr jaix, decc hokib ee dngg-dew e qew .did, anxnix be junw; kacc hyw si vnirlangg m jaix decc sngr ee sii, knuar ix singkux soxx qah ee mic, kiw-lyc ee qinw-ban, jiurr tangx jaix. Narr beh sngr ix ee hokib, duw diyc vnirlangg iauxx bue kunr, kanwho diyhh kanx ix ee ciuw, cincniu bongx mec ee kuanxsid; bagjiux jiacc knuar ix ee hingkamw qapp vakdow, jiurr e tangx sngr. Diyhh sngr jit hunjingx quw, knuar ix ee hokib u vnivnii jiauunn acc byy.

Hokib viy jiauww dirr erdew:

Narr vnirlangg dinxdang, acc si simx u qniahniaa ee sii, ix ee mehpog qapp hokib ee dorsor, longxx u kacc qinw. Kanwho diyhh ing hnirkangx laii tniax, sngr vnirlangg ee hokib; cincniu narr tniax vnirlangg hokib ee sniax, jiurr tangx jaix ix ee hokib ee dorsor, u vnivnii jiauunn acc byy.

Narr kib zip hox cud ee kongkir, viw vingsii kacc jiyw, qiyr juer cenw hokib; narr kacc je, qiyr cimx hokib. Cenw hokib kacc siongg si dui’ vakmoh’iam, hnuaiqecmoh’iam, hiwiam soxx drir. Cimx hokib kacc siongg si in’ui nauw vni, jiacc anxnix.

Hokib kunwlann (呼吸困難, dyspnoea) jiurr si hokib qankow, diyhh cud lat laii cuanxkuir. Hokib kunwlann, narr kacc siongdiong hitt sii, dyw be diauu, diyhh kiw laii jre, jiacc qiyr juer quirjy hokib (跪坐呼吸, orthopnoea).

Dngg-dew hokib (長短呼吸, Cheyne-Stokes breathing), si hokib ee digvet jit kuanw; jiurr si hokib tingg diab aw quw, jiurr diamrdiam cuanw dua xee, naxx cimx, naxx dngg, naxx qinw, aurlaii jiurr jiamrjiam ser xe, suar tingg diab aw quw. Dui’ kixtauu tingg cuanw kiw, qaur cuanw liauw qycc tingg uijiw, iokliok vnuar hunx jiww nng hunjingx quw. Jitt kuanw ee hokib, si dui’ nauw vni, nauxmoh’iam(腦膜炎), sinrjongriam (腎臟炎), acc si qipsingr zet (急性熱) jiacc anxnix; jitt hy ee jingwtauu si jin’ guihiamw.

Sraur qapp tamm: Diyhh knuar u sraur acc byy, iarr u tamm acc byy. Diyhh crauu sraur ee sii ann, acc si ling. Dyw tanxciyr kacc sraur, acc si tanxkix. Dyw jniawvingg kacc sraur, acc si dywvingg. Sraur ee sii narr si naauu-lai u sniax, si in’ui ix u kiwqngxiam ee vni. Vnirlangg beh siw ee sijun, naauu-lai u sniax, si in’ui dirr kiwqngx-lai u tamm. Ginxaw u jit kuanw ee sraur, miaa qiyr tisauwjingr (啼嗽症; iarr qiyr vaczidsaur, 百日咳). Jitt kuanw narr sraur liauxau u huesniax, iarr e auxtor, binrsig e vnir cnilamsig.

Narr si u hingmoh’iam si e qanda’ sraur, iarr kacc dew, hinghac e tniar.

Qiamw(?) tamm ee dairjir, kanwho dniardiyc si kacc m air juer; jongw si diyhh jaix e dui’ jitt xee, laii qediongw jin’ je hagbun qenwsig. In’ui jit kuanw ee vni, jiurr u jit kuanw ee tamm, isingx tangx dui’ vnirlangg ee tamm laii jinxduanr ix ee vni. Cincniu caknuar ix ee tamm je-jiyw, u kiwbi acc byy, u huih, acc si lxangg acc byy, iarr suar qra knuar hitt xee tamm ee sikdi jnaixngiu. Narr cincniu u ticsenx ee sig, qiamxcaiw si dui’ hiwiam ee vni. Ursii tamm e ding qycc liamm, acc si vec vec. Ursii mii .sii kunr cniw, jaxkiw-sii, tamm kacc je. Jitt hy longxx diyhh jimjiog. Tamm, diyhh lauu lecc hro isingx qiamxgiam, iarr diyhh qir zuarr je.

Narr si duarlangg diyhh ing jit xee tamquanr (derr 179 doo) hro ix pruir; m tangx hro ix pruir dirr ciuxqinx nirr, acc si pruir dirr tokax. Vnirlangg narr pruir tamm dirr juaw nirr, hitt dniux juaw diyhh liamvnix siyx.

Langg narr u hiwlyy, hiwiam, acc si sidhudiglixax (diptheria), soxx pruir ee tamm diyhh siyx, kacc tywdongr. Narr beh siyx tamm, diyhh dirr tamquanr ee lairbin, jiong’ juaw qeh lehh. Jitt hy ee juaw jiacc ing gnec’aw gnec kiw laii he dirr huew nirr (derr 180 doo).

Tamm narr kacc je, diyhh ing siaudog’iyc cincniu cox carbolic, dirr quanr nirr. Tamquanwquar diyhh liamvnix kamr lehh, in’ui qniax liauw hosinn laii jamx, aurlaii tuanziamw diyc vadd langg. Tamquanr, dagg zit diyhh sew nng vaiw. Ing siyx juiw qapp satbunn laii sew. Sew ee sii m tangx bag diyc ciuw. Diyhh ing jit qix dig-aw, buexliux vak jit uann vor, acc si dikcingw-aw jiacc cngx zip laii sew. Sew bingvik, hitt qix cingxaw, sisiongg diyhh jimr dirr cox carbolic siaudog’iyc. Tamquanr sew liauw diyhh quer sac jap hunjingx quw.

Vnirlangg narr kox eh, kanwho diyhh qir si jit~vnuar vaiw, si jiap jiap anxnix, ixqip u zuarr quw. Jitt xee ursii si dui’ sniu’ qinw jiac, ursii si in’ui vakmoh’iam siongdiong. Ursii qimr diab aw quw, acc si limx siyx dee, siyxkuaw kox eh e hyw.

Hox cud ee kiwbi, kanwho diyhh jimjiog si simxmic kuanw. Narr si pnaiw bi, jitt xee ursii si dui’ jiuwkiw, siauhuar vutliongg, viwqed, okhiuwsingr kiwqngxji’iam (惡臭性氣管枝炎, foetid bronchitis) hitt kuanw ee vni.

Diyhh knuar vnirlangg hnuahiw jiac acc byy, air jiac acc byy. Vnirlangg dagg zit soxx jiac, je acc si jiyw, diyhh qir vyr isingx jaix; m tangx jiauww ix soxx urvi ee zuarr je, qongw vnirlangg soxx jiac zuarr je. U simxmic mic kacc qac’ir jiac acc byy? Decc jiac ee sii, u knuawuac tunx byy, acc si be tunx?

Diyhh knuar cuir ee kuanxsid. E tniar be? E siyx be? U jiuwkiw acc byy? Cuiwkiw e cingkir acc byy? Kixhnua u angg, akcc vec, acc si jingw acc byy? Vnirlangg jaxkiw-sii duxaxx jingsinn, cuir si dax :ee, narr kunr ee sii cuir kuix kuix iarr dikkag kacc siongg si dax dax. Diyhh qra ginxaw qongw, qah ix dui’ pnirkangx hokib, m tangx cuir kuix kuix laii hokib.

Knuar vnirlangg ee jic si dax, acc si damm; u jihtaix, acc si u vehsig, angsig, ciah ciah, cincniu cnrix bah ee sig? U zet cincniu singhongzet (猩紅熱, scarlet fever), siyxdngzet (小腸熱, typhoid fever), ix ee jic ee sig u digvet ee kuanw. Kacc siongg limx jiuw ee vnirlangg, ix ee jic narr crunx .cud .laii, kacc je e gniauc gniauc junr. U jit kuanw ee venwsui (vuanwsinvutsui) ee vnirlangg, jic crunx cud be dit, rsii uaix quer jniawvingg, ursii uaix quer dywvingg. Vnirlangg e jic narr dagg zit knuar u jiamrjiam kacc cingkir, jiurr e jaix, hitt xee vni decbeh hyw.

Setsuw vnirlangg u auxtor, kanwho diyhh caknuar tror simxmic, tor je acc jiyw, qapp sniaw kuanw hitt xee hingjong sikdi jnaixngiu, si dirsii tror, jiac iyc liauxau, acc si jiacvng au, acc si sraur liauw jiacc tror, longxx diyhh jaix. Ursii soxx jiac ee mic longxx byy siauhuar, liamvnix tror .cud .laii. Diyhh knuar tror ee sii, e cud lat auw be. Dairkair u nauw-vni ee langg, decc auxtor ee sii byy simxmic qankow, iarr ix tror liauw liamvnix e qycc jiac mic. Narr vnirlangg dirr jiahvng liauxau jiacc tror, jiurr m tangx hro ix jiac sniu’ iuzi ee mic, iarr tangx cir knuar ix jiac simxmic mic kacc be tror. U uirvni ee langg, ix ee auxtor, ursii si in’ui dyw liauw m hyxser, qiamxcaiw dyw jitt kuanw be tror, narr dyw hitt kuanw jiurr e tror. U nauw-vni ee langg, dyw jiurr kacc be tror, vreh kiw laii jre jiurr tror. Langg sinin ee sii ursii air tror.

Vnirlangg siongsiongg auxtor, guanvunw m si hyw ee diaurtauu, narr tror ee sii, ursii suar qnaa kox eh-aw, jiurr si qingwkacc guihiamw. Dairkair dxngg be tonghingg ee vni, qapp duirdiongg hitt hy, narr byy qinw qinw idi qaur kacc siongdiong ee sijun, jiurr e auxtor, qapp kox eh-aw. Narr siongsiongg tror byy hiyh, acc si soxx tror .cud .laii .ee cincniu vunr, anxnix tangx jaix jitt hy si dui’ dxngg tor .cud .laii, jitt hy vni si vutjiw guihiamw. U jiahdy be tongx :ee, qenww jiac, qenww tror, longxx mrbenw cud lat. U sinrjiyc ee vni, tror ee sii sin’iyx vutjiw tniar. U dnaxjiyc ee vni :ee, tror ee sii vakdow ee jniawvingg, ursii dywvingg vutjiw tniar. Vnirlangg pnri quer bajuiwiyc (麻醉藥, anaesthetic) liauxau soxx tror ee juiw, ligsig acc si vehsig, kiokk byy iauwqinw, narr si dnaw u vni :ee, tror ee juiw si ngsig.

Siongsiongg diyhh caknuar vnirlangg soxx tror ee mic, hitt diongqanx u qnaa huih acc byy, iarr suar knuar hitt diongqanx, u siauhuar ee huih, cincniu bacdee jerdew ee sig, acc si cincniu qypix jerdew ee sig. Diyhh caknuar vnirlangg ee huih si dui’ dyclyc laii, si kixhnua ee huih, acc si pnirhuih, acc si dui’ ui nirr cud .laii .ee. (knuar derr 25 jniux).

Kanwho caknuar vnirlangg ee dairven si derr id iauwqinw. Diyhh caknuar ix jit zit ha quiw vaiw, muixx vaiw, je acc jiyw, qapp byy vni ee langg u siysiang .byy, hitt xee kuanxsid si vniw acc si ngii; narr si vniw ee hxingg, jiurr jaix ix dairven vuttongx, ix ee dxngg u hiabjig (vnie ec) ee vni. Narr si vunr ding, qycc qenx qui’ der, jiurr jaix si viwqed vni. Narr si vunr hivyc, sikdi ngg, qycc liamm, jiurr jaix siyxdngzet ee vni, u jitt kuanw ee vunr. Narr si hoxledlax (虎列拉, lauwtor, cholera) ee jxingr, ix ee vunr si cincniu amw ee kuanxsid. Narr si ciacli (赤痢, dysentery) hitt xee vunr ee diongqanx, jiurr u liam’ik (dng’axsniuu) qapp huih, qycc bi jin’ caur.

Qycc diyhh caknuar vnirlangg ee vunr si simxmic sig. Narr byy dnaxjiab zip siyxdngg, ix ee sig si cincniu ngtomuee, iarr u vehsig :ee, jex si ngtanw ee vni. Narr sig vnir ox, jiurr si ui nirr, acc si dxngg nirr u cud huih. Narr si bad jiac quer ticjex ee iyc, acc si bismuthum ee iyc, acidum tannincum, plumbum, jiaxee, ix ee vunr longxx e dngw ox. Narr si ginxaw ee dairven vnir lxik ee sig, si in’ui ix soxx jiac ee mic be siauhuar, qycc qapp ui nirr be hac.

Ursii dairven u qnaa sinx ee huih, qniax liauw si lairdirhut (內痔核, piles); hitt ee huih si dui’ dxngg ee erjad lrauu .lyc .laii.

Narr si u siyxdngzet vni :ee, ix ee dairven narr jid’err knuar qnir u qnaa huih, diyhh qnuaxqinw qra isingx qongw. Jitt hy vni e kacc kuair dui’ dxngg nirr cud huih, iarr si guihiamw.

Dairven ee diongqanx, iarr diyhh caknuar u liam’ik qnaa huih acc byy; u be siauhuar ee mic, acc si u lxangg; u tamm acc byy. Tangg u quixnarr jxingw, u dngg dngg ngii ngii :ee, u cincniu snuar :ee, u jabzirjixdngtangx (huictangg); uree dngg qycc vniw, iarr jit jad jit jad, dngg qycc vniw ee tangg; diyhh knuar hro cingcyw; hitt hy ha .cud .laii ee sii, e gniauc, e dinxdang.

Lun ziy dirr derr 7 jniux u qongw kiw. Hitt jniux diyhh qycc lenrsip. Soxx vaii cud ee ziyu kacc je, acc si qiamxjiyw? Ziy u jiap jiap ha acc byy? U sisiongg air h ziy byy, iarr dagg vaiw ha jit sud aw mah? Iarr ha ziy ee sii e tniar .be?

Qniwnarr u vnirlangg duxaw zip ngi diyhh kiyh damrvyc zio laii hro isingx qiamxgiam. Zit .sii, mii .sii soxx ha ee ziy, longxx diyhh kiyh .kiw .laii, tangx nriuu knuar u zuarr je.

Kanwho diyhh siongser knuar vnirlangg ee singkux si dax acc si damm. Narr ix ee singkux u siplun, kanwho ingqaix diyhh jaix ix si dirsii lrauu qnua, qycc diyhh jimjiog knuar simxmic soxjai kacc e lrauu qnua, simxmih soxjai kacc be lrauu qnua. Knuar vnirlangg ee puehux sikdi u ngg .byy, qniax liauw si ngtanw ee jxingr (黃疸, jaundice). Qycc diyhh knuar vnirlangg ee cuiwdunn, qapp hni-aw, ciuxjingxtau’aw ee sig u vnir cnix acc byy.

Iarr diyhh jimjiog knuar ix tong’ singkux u sox jai kacc lingw acc byy. Puehux u huatjinx (kiw vandiamw) acc byy? Huatjinw ee hingjong byy siy’ drangg; uree lrauu qnua, huad .cud .laii, miaa qiyr hanrjinw (汗疹, sweat rash). Uree jiac iyc liauw huad .cud .laii. Zuahtnix, acc si jiac byy hap ee mic, iarr e huatjinw. Puehux, kax, bin u quirjuiw acc byy, narr u, qra ix zi e lap’ux. Dui’ pnirkangx, hnirkangx, bagjiux u vaisetmic acc byy? Puehux u soxjai cincniu beh snix ziogsiongx acc byy?

Kanwho diyhh sisiongg siongser knuar vnirlangg ee binrmau si jnaixgniu. U kuawlu ee kuanxsid acc byy? Bagjiux suwsur byy air knuar vnix:a ee su, gong, byy jingsinn, u jitt kuanw acc byy? Bin u cnilamsig acc byy? Narr u cnilamsig, si huih nirr ee sngsor qiamxjiyw, byy qauwgiac ee enqor.

Vnirlangg dyw ee kuanxsid: Vnirlangg air ce kacc knuawuac ee kuanxsid laii dyw dirr bincngg. Narr vakmoh’iam ee vnirlangg, ix air dyw ciyw ciyr, iarr kax air qiux .kiw .laii, in’ui anxnix e hro vakdow ee qinbah kacc ling, kacc be tniar. Narr u hequx acc si hiwmoh’iam, hitt hy ee vnirlangg air trex dirr iw nirr, hokib ee sii kacc knuawuac. Narr u hiwiam dirr jit vingg, vnirlangg air dyw dirr u vni hitt vingg, hro byy vni ee hir e pongwdua laii kib zip kongkir. Vnirlangg narr vni quw, ix qaqi huansinx, ursii sib eh hyw ee diaurtauu. Soxiw vnirlangg dyw ee kuanxsid, kanwho diyhh siongser knuar.

Ursii vnirlangg kunr jin’ quw, jongw .si ix qra isingx qongw longxx be kunr .did, ursii byy simxmih e kunr .did, ix qra isingx qongw jin’ hyw kunr. Dnaxx vnirlangg ee kunr, kanwho diyhh jaix jiacc e ing .did. Dirr vnirlangg ee binrjingg m tangx bingbingg qongw, laii qiw cud vnirlangg ee vehcat. Diyhh jiong’ vnirlangg kunr ee jerjiyw, diamr vnix:a, jiauwsit qra isingx qongw. Vnirlangg kunr lyc bin nee sii, uree e qa cuiwkixqinx, uree e toxkuir, hnaix hnaix canx. Jex si kanwho diyhh jaix :ee. Narr vnirlangg be kunr .did, diyhh caknuar si in’ui simxmic enqor. Ursii si vakdow iaux, diyhh ing damrvyc siyx ee gulingx, acc si vadd kuanw ee sidbut, cincniu vniaw, hro ix jiac. Ursii in’ui bincngg congr m hyxser diyhh jiong’ jimxtauu, pue qycc congr hro hyw, acc si ing siyjuixquanr laii congr hro siyx.

Jiambong (譫妄, Delirium): Jitt xee si luan luan lamrsamw qongw ee iwsur. Ursii e dua sniax. Ursii ix ee ciuw e kiuw ix qaqi ee snxax, lamrsamw ziaur bincngg. Ursii e huatqongg, qaur guihiamw ee kuanxsid. Narr u jitt hy ee vnirlangg, kanwho diyhh vutjiw siyxsimx knuawqor, m tangx lirkuix ix ee sinvnix, qniax liauw vnirlangg e hai qaqi.

Narr knuar qnir vnirlangg srinx dyw ciyr ciyr, binrmau u qankow tangwtniar ee hing’iongg, diyhh caknuar ix ee vut’anx ee hingjong si dui’ simxmic enqor. Ursii kanwho qra vnirlangg cux bincngg byy vnii; acc si jimxtauu he m duxhyw, vnirlangg longxx e henw cud vut’anx ee kuanw.

Vnirlangg narr qongw tniar, diyhh caknuar tniar ee soxjai, qapp kuanxsid, si dniardnia decc tniar, iacc si ursii u,, ursii byy. Qiauxqaw tniar, acc si bun bun aw tniar; cincniu dyx decc cake e tniar, longxx diyhh siongser qir.

Dirr bue vni ee dairsingx, ursii e qa’iamqnuaa. Narr si vnirlangg hutzenn kiw qnuaa, ursii si in’ui ix singkux u soxjai decc hunr lxangg; soxiw vnirlangg narr sriu ciuxsut liauxau, hutzenn kiw qnuaa qiyr juer okhann (惡寒, rigor), qiamxcaiw si dui’ beh hunr lxangg; mrquxx byy dikkag, in’ui hit thy kiw qnuaa, e dui’ vadd mic ee enqor, cincniu dui’ qniax, acc si dui’ hysteria ee enqor; iarr ursii decbeh huatzent ee sii e kiw qnuaa. Jitt xee okhann ee kuanxsid, uree si siyxkuaw qa’iamx nardnia, uree kax, ciuw e junr, simrjiww cuir e vro dau-aw, bincngg e dinxdang. Okhann ee sii vnirlangg si qongw jin’ lingw, jongw .si bongx ix ee singkux si jin’ siyx, texunkir qra ix qiamw(?), texunx si qnuaii.

Okhann tangx hunx snax qrii: tauu jit qrii, si lingw qrii, kax, ciuw e junr, e huatdiy; derr zi qrii, texunx kacc qnuaii, derr snax qrii si lrauu qnua.

Tauu jit qrii decc diy ee sii, diyhh qra ix qah siyx nitanw, qycc ing siyjuixquanr laii hro ix ur siyx (siyjuixquanr diyhh ing vor qra vaux), hro ix limx siyx juiw, dee, acc si gulingx. Derr zi qrii, hiaxee siyjuixquanr diyhh unn unn aw tec .kiw .laii; iarr tanxaw mrbenw hiacc je. Derr snax qrii diyhh ing siyx ee binrqinx, dirr tanxaw-xe qra ix crid dax. Narr lrauu je, ix ee kunwsnax, puednuax diyhh ngua dax qycc siyx :ee. Diyhh caknuar ix huad qnua u zuarr quw. Diyhh knuar siviyw, narr byy ing siviyw be dikkag jaix, in’ui narr qanda’ ing simlai pacsngr, si be junxjinn .did. Diyhh qiamxunx, sngr mehpog, hokib, longxx qir lehh.

Diyhh jaix guehqingx laii ee siqii u jiauww cuwsu acc byy, si jinwjingg, acc si tewau, iarr hitt xee jingcax quiw zit. Vakdow e tniar be? Tniar si jinwjingg tniar, acc si decc laii ee sii tniar? Tniar si quiw diamxjingx quw, acc si quixnarr zit? Iarr diyhh jaix tniar ee uirdir, qapp ix ee kuanxsid. Huih je acc si jiyw? Sikdi jnaixngiu? Kiwbi, e pnaiw bi be? U gingg lehh ee huih .byy? U vehdair .byy? Ix ee kuanxsid si jnaixngiu? Si vec vec, ngg ngg liamm liamm, je acc si jiyw? Diyhh longxx jimjiog craa.

Jingwjong ee huanxvenr: Quw vni ee langg narr byy ziogsiongx, ix ee puebah hutzenn vnir ox, puawkangx, anxnix tangx jaix ix ee vni si ixqingx qaur dirr guihiamw ee sijun. Narr vnirlangg ee singkux, dagg zit naxx dang, acc si qaqi qongw ix ee singkux kacc dang, cincniu bincngg jair ix be diauu ee kuanw, jex si guihiamw ee jingwhau.

Narr vnirlangg hutzenn byy sniu air limx-jiac, acc si dairsiauxven qaqi m jaix, iarr si guihiamw ee jingwhau. Mrquxx qinxqib ee jxingr, cincniu siyxdngzet ee vnir, narr byy air limx-jiac, kiokk byy simxmic iauwqinw.

Vnirlangg narr dagg zit knuar u kacc dimdang, dairkair laii qongw, u sinrjongrvni ee langg. Kacc siongdiong ee sijun, kacc je m air qongxue, iarr m air dinxdang, hitt xee kuanxsid, cincniu qik tiamjing jidngiu.

Narr u simjongrvni ee langg, ix ee kuanxsid, cincniu jin’ qipsyr, byy nng hunjingx quw ee dniardiyc; cincniu air beh dryr .kir, acc sib eh lyc laii tokax, beh ngua snakor. Jitt hy dagg kuanw ee mauving, jixu henw cud ix ee simx longxx byy ving’anx ee kuanxsid.

U nauw-vni :ee, narr henw cud ix qipsyr ee kuanxsid, iarr si m hyw ee diaurtauu. Jongw .si kanwho diyhh jaix ix si in’ui vni jiacc anxnix, longxx diyh’air sethuad laii an’uir ix.

Vnirlangg narr m jaix langg (vutsingxzinsu) iarr si pnaiw diaurser, ursii cincniu siyxdngzet m jaix langg lamrsamw qongw. Mrquxx iarr u jiuxjuir huatqongg ee hunbee, qapp jitt hy si byy siysiang.

Iarr u qycc jit kuanw ee m jaix langg jiurr si u nauw cud huih ee jxingr, acc si nauw snix jingx’iongg (nauw si liuu). Langg narr u jitt hy jxingr, ix ee vnirjong byy siysiang, iarr byy dniardiyc. Ursii vnirlangg air lamrsamw qaqi dinxdang, ursii ix ee kuanxsid si dimdang :ee; ursii longxx diam diam be qongxue, be dinxdang, longxx m jaix langg. Narr u jitt hy jingwjong, longxx si m hyw ee diaurser.

Vnirlangg beh siw ee sijun, cuiwdunn hni-aw qapp jingxqah e dngw cnix, bin iarr m hyw knuar, taukag qapp kax e vnir lingw, lrauu cinwqnua, iarr e kiw qingluann, qiyr juer sixjenwqii (死戰期, death agony).

Vnirlangg beh hyw ee kuanxsid: Kanwho jueww iauwqinw diyhh siyxsimx :ee, jiurr si qipjingr decbeh hyw ee sii, ingqaix diyhh qinxsin diau’iongw ix. U jit kuanw ee vnirlangg, suizenn qaqi u lat tangx juer dairjir, jongw .si ix siongsiongg m qamguan dinxdang. Mrquxx qinxqib jxingr beh hyw ee sii kanwho iurr m tangx liamvnix hro ix juer dairjir, iarr m tangx hro ix kuawlu qaqi be juer dairjir. Ingqaix diyhh knuar qaur ix sidjai e juer, jiacc tangx hro ix siyxkuaw juer damrvyc.

Vnirlangg narr e vreh kiw laii jre, dagg zit diyhh hro ix jre u nng diamxjingx, jongw .si diyhhhro ix jiamrjiam si kyr jimxtauu laii trex. Vnirlangg beh lyc bincngg ee sii, iarr diyhh jiauww jitt xee huatdo, qiamxcaiw hro ix dairsingx jre dirr iw-dingw, jiacc hro ix unn unn aw kia .kiw .laii; narr si vnirlangg jaiqiyh taukag e hinn, jiurr iuguann qah ix qycc dyw lehh. Narr si dang vni ixqingx quw ee langg, tauu jit vaiw beh lyc bincngg ee sii, byc did hro ix cing sniu’ je niaw snakor, jongw .si diyhh hro ix e siyx, tingwhau sintew siyxkuaw kacc iongxqnia jiacc jiamrjiam qra ix qetnix vingsiongg ihok. Vnirlangg lyc tokax kia lehh, acc sib eh qnialo ee sii, iarr diyhh jiamrjiam qetnix. Piwlun tauu jit vaiw kia lehh ee sii, diyhh kia diab aw quw, jiurr hro ix qycc dyw lecc hiyckunr, ixau jiacc jiamrjiam qex kacc quw, vnirlangg jiurr be sniu’ lyhuann lar.

Vnirlangg m tangx qnir langg sniu’ je, laii drir qaur huir ix ee jingsinn. Jitt xee dairjir narr vnirlangg dirr i’ngi idi, jiurr kuair vran, narr dirr vnirlangg ee cur, kanwho diyhh mng isingx, muiw zit junw ix qnir zuarr je langg, jiurr jiong’ jitt xee ue qra vnirlangg inx cur nirr ee langg qongw. Suizenn hro ix qnir langg, kiokk u nng hxang iauwqinw ee quiqiw; jit hxang dagg vaiw hro ix qnir jit langg, qycc jit hxang m tangx dirr zit beh amr ee sii hro ix qnir langg.

Narr si vnirlangg mng ix ee vni e siw acc be, jitt qur ue jin’ pnaiw inwdab. In’ui vnirlangg narr u jaisanw mihqnia, acc si iauwqinw diyhh qaudai ee ue, dikkag diyhh huanhur ix ee cinlangg anxjnaixngiu laii sethuad. Lanrr narr vni quw, kanwho jaix ix be did tangx hyw, vadd langg iarr jaix ix si be hyw, mrquxx vnirlangg m na m jaix ix eb hyw, iauxquxx ngwbang e hyw, tangx qycc did diyc jin’ ee kuaiwlok. Dng’ hitt xee sijun, narr hro ix tniax qnir ix be hyw ee ue, ix ee simqnuax dikkag jin’ utjud, soxiw quanhe vnirlangg e hyw acc be, acc si e siw acc be ee ue, dairkair narr si hro isingx, si viw kanwho kacc tywdongr.

Narr si knuar vnirlangg u guihiamw ee kuanxsid, diyhh qra ix ee cinlangg qongw, iarr diyhh jiong’ vnirlangg ee kuanxsid qra isingx qongw; narr si isingx qongw mrbenw qycc qiyr ix laii knuar, jiurr mrbenw qycc qra ix qongw, dairkair si be idid .did.

Vnirlangg limjiong, kanwho ingqaix diyhh juer ee dairjir si jiauww erbin: Vnirlangg ixqingx quewongw, ix ee cinlangg siamw kuix liauxau, kanwho diyhh liamvnix jiong’ vnirlangg ee snaaxkor trngr .kiw .laii, hro sinsix dyw dit dit. Narr si sriu ciuxsut, acc si diyhsiongx ee soxjai, jiong’ hitt xee qnialangg uwuer ee mic tec .kiw .laii, ing cingkir ee mihuex he dirr siongcuir ee soxjai, suar jiong’ pingduar qra vak. Jiong’ mihue dui’ qongbunn trad hro dni. Jiong’ ix ee hargogqud ing pingduar vak. Hro ix bagjiux e kreh .kir, ing nng der damm ee mihuex dah hitt bagjiux-dingw. Quer jit diamxjingx jiacc qra sew singkux, cing snaaxkor.

Narr vnirlangg si hiwiam ee vni, acc si tuanziamxvni laii quewongw :ee, diyhh ing siaudog’iyc qra ix sew singkux, sew liauxau soxx ing ee vor longxjongw qra ix siyliyx .kir, jiacc kanwho jiong’ qaqi ee ciuw sew hro cingkir. Juer kanwho ee langg, suacbuew vaiw qra vnirlangg sexik, diyhh cincniu qra ix ee cinlangg sethuad jidvnuangiu. Cincniu qaqi duw diyc jitt hy dervo, air langg jnaixngiu qra lanw liaurliw, lanw iarr diyhh anxjnaixngiu laii qra langg’ liaurliw. Hitt sii byc did qongw sniu’ je ue, qra si sexik diyhh cincniu vnirlangg bue siw ee sii anxnix juer.