derr sxamx-sir jniux

DERR 34 JNIUX

LUN HOKIPKIR-VNI

Iauxx bue tak jitt jniux-lai ee su diyhh dairsingx qycc unsip derr 6 jniux, lun hokipkir. Jitt xee si iauwqinw, in’ui hokipkir ee qaixpyr narr be hiauw did, laii tak hokipkir-vni si byy loring.

Dirr jiax beh iokliok qongw kiw hokipkir-vni, jiauww qir dirr erdew:

Qipsingr pnirqadapzii (急性鼻加答兒, Acute coryza, Cold in head).

Dacauxzet (枯草熱, Autumnal catarrh, Hay fever).

Autauu-iam (喉頭炎, Laryngitis).

Autauu qingluann (喉頭痙攣, Spasmodic laryngitis).

Autauu viwtad (喉頭閉塞, Laryngeal obstruction).

Kiwqngxjix-iam (氣管枝炎, Bronchitis).

Kiwqngxjix kokdiongx (氣管枝擴張, Bronchiectasis)

Kiwqngxjix cuanxsig (氣管枝喘息, Bronchial asthma).

Hingmoc-iam (胸膜炎, Pleurisy).

Hiwiam (肺炎, Pneumonia).

Kiwqngxjix hiwiam (氣管枝肺炎, Broncho-pneumonia).

Hiwqethut (肺結核, Pulmonary tuberculosis).

Qipsingr pnirqadapzii (qamxmo, 感冒):

Dingrgi: Jitt xee vni jiurr si hokipkir dingxbin vorui ee liammoc huat’iam. Vingsiongg qiyr juer qamxmo, jiurr si pni nirr ee liammoc huat’iam. Ix ee guaninx si digvet ee bisingbut. Ursii si in’ui langg ee snaaxkor u damm byy nuga, dui’ anxnix laii lingw .diyc.

Jingwjong: Qamxmo ee jingwjong si vnirlangg uiwqnuaa, singkux byy knuawuac, ursii pacqacniur, naauu dasyr, sintew singtniar, byy air jiac, taukag hinn, lrauu pnirjuiw, jadpni. Kacc siongg texunx kacc qnuaii damrvyc, ursii qaur 101∘F. (38.3∘C.). Bagjiux dngw angg lrauu bag’iuu. Sitlyc hiuwqag (嗅覺, pnirbi ee jok’iong) qapp birqag (味覺, jubi ee jok’iong). Ursii e lenlui diyc entauu, autauu, acc si kiwqngw. Kacc siongg qycc nng zit, vnirlangg e qycc dui’ pnirkangx hokib, iarr qycc go~lak zit longxx hyw. Jitt hy vni gauu tuanziamw diyc vadd langg.

Dirliauu: Langg setsuw duw diyc qamxmox ee jendiau, narr liamvnix jiac quinina qapp spiritus ammouniae aromaticus ursii e hro ix be huatjyh. Narr ixqingx u qamxmo dirr cokiw ee sii, diyhh sew siyjuixik hro lrauu qnua, iarr diyhh ing siyjuixquanr, kir dyw dirr bincngg qah hro siyx. Narr anxnix juer hitt xee vni e kacc kinx.

Dacauxzet: Dingrgi: Jitt xee si hokipkir dingxbin ee jit vorui ee liammoc, dui’ dacauw laii huat’iam (qadapzii).

Guaninx: Quixnarr dringw hy cauw ee hux, acc si huex ee hunw, acc si cxig-aw iur iur ee kng’ec, siwqer vuex dirr kongkir ee lairbin, langg in’ui hokib kib zip dirr pni nirr, naauu, acc si zip bagjiux, dui’ anxnix e kiw jitt hy vni. Luw viw lxamm kacc je.

Jingwjong: Kacc je si cincniu qamxmo ee jingwjong, mrquxx qankow kacc dang, iarr utjud. Ursii siongsiongg pacqacniur, acc si sraur, cincniu hequx ee kuanw.

Dirliauu: Qiongjongwjex (強壯劑) cincniu arsenicum, phosphorus, strychnina. Ursi narr ngua xui e did diyc lirig. Snuax nirr ee kongkir kacc hyw. Narr pnirkangx u simxmic m duxhyw, diyhh guarkyx dirliauhuad.

Autauu ee vni hunx juer qipsingr, banrsingr tautauu-iam (喉頭炎); sniamngg juixjingw; autauu qingluann (喉頭痙攣); qethudsingr autauu-iam; muidogsingr autauu-iam.

Autauu-iam ursii si qaqi kiw, ursii narr pnirkangx, naauu, acc si entauu u puawvni, dui’ anxnix kuair kuair lenlui diyc antauu.

Jitt hy vni ee guaninx, ursii dui’ qamxmo, qongxue sniu’ je, dua sniax ziangw, juer siyw singliw siwqer yx, hitt hy langg; kib zip m hyw ee krir, jiac sniu’ siyx ee mic, acc si dog’iyc, acc si jiac hrunx.

Jingwjong: Naauu angr angr byy sniax; qongxue be cud sniax; naauu-drew gniaux gniaux. Ursii hokib tniar. Urii texunx kacc qnuaii damrvyc 100∘F. (37.8∘C.). Narr si siongsiongg ziamw diyc qipsingr autauu-iam, e vniwjniaa banrsingr autauu-iam.

Dirliauu: Diyhh hiyckunr; m tangx qongxue, m tangx jiac sighunx (tobacco). Narr kacc siongdiong diyhh dyw dirr bincngg. Vnirlangg decc druar ee cur, hitt xee undo diyhh u duxhyw hac, iarr diyhh ing jit xee qunxjuixquanr, juiw congr hro ciangjai qunw, he dirr vnirlangg ee bincngg-vnix, hro kongkir e siplun be dasyr. Dirr qunxjuiw-lai ing tinctura benzoini co., anxnix kib zip jitt xee krir e kacc hyw (derr 293 bin). Ursii hro ix pulv. Doveri e hro ix hyw kunr. Dairven diyhh juwir. Diyhh qingw liudong ju’iongw ee sidbut. Ursii ing vinglongg he amrqunw ee soxja, iarr e kacc knuawuac.

Autauu qingluann (喉頭痙攣, Spasmodic laryngitis): Narr u autauu-vni, ursii u sniamngg qingluann (spasm of glottis), mrquxx jitt hy vni si ginxaw digvet ee vni.

Guaninx: Jiurr si sinqingx-vni ee jit xee, autauu qinbah qiux ee jxingr, ginxaw snax guehzit kiw, qaur snax huer uijiw. Hitt kuanw ee ginxaw kacc e duw diyc jitt hy vni, jiurr si qud nngw, qapp kacc byy tangx limjiac :ee. Ginxaw kixcox huad cuiwkiw ee sii iarr e duw diyc jitt hy jxingr.

Jingwjong: Hokib jiamrsii tingjiw, ginxaw decc cud lat cincniu air cuanw ee kuanw, binrsig dngw cnilamsig, hingkamw byy knuar qnir dinxdang. Hitt xee qingluann narr quer, kongkir jiurr zip autauu-lai, iarr u qiquair ee snia’imx, cincniu decc tii ee kuanw.

Dirliauu: Beh idi jitt hy vni diyhh juwir dairven. Diyhh qingw liudong ju’iongw ee sidbut. Hro ix jiac hiiuu. Jiong’ ginxaw jimr siyjuixik, iarr ing lingw juiw puah dirr ix ee jingg qapp au hxingx, jit~nng hunx quw. Ursii ing towjex cincniu vinum ipecacuanhae hro ix tror, anxnix e kacc knuawuac.

Autauu viwtad (喉頭閉塞, Laryngeal obstruction): Jitt xee vni si autauu trad lehh be tongx, acc si damrvyc tongx nardnia.

Jitt hy ee guaninx si ser liap mic, cincniu dangjnii, gunqak’aw, acc si dirr hiax snix sidhudiklixax, jingxiongg. Narr byy liamvnix idi, vnirlangg ee sniamngg e juixjingw, dui’ anxnix jin’ siongdiong.

Jingwjong: Hokib kunwlann, ursii cud sniax cincniu dad’aw-sniax (笛音, stridor). Kib zip kunwlann, dui’ anxnix hiabqud nah .lyc .kir. Binrsig dngw cnilamsig, bagjiux cai cai, taukag lrauu qnua. Kanwho knuar qnir jitt hy ee kuanxsid, m tangx lirkuix ix, diyhh siyxsimx jiauwqor, iarr diyhh liamvnix tongdix isingx jaix.

Dirliauu: Isingx beh ing digvet ee qesix jiong’ hitt liap cincniu jnii tec .kiw .laii, acc si juer autauu cetkuisut (喉頭截開術). Ursii ing vinglongg he vnirlangg amrqunx e kacc ving’anx. Vnirsig-lai ee kongkir diyhh sethuad hro siplun.

Kiwqngw ee vni tangx hunx juer:

1. Qipsingr kiwqngxjix-iam (急性氣管枝炎, Acute bronchitis).

2. Banrsingr kiwqngxjix-iam (慢性氣管枝炎, Chronic bronchitis).

3. Kiwqngxjix kokdiongx (氣管枝擴張, Bronchiectasis).

4. Kiwqngxjix cuanxsig (氣管枝喘息, Bronchial asthma).

5. Ciam’isingr kiwqngxjix-iam (纖維性氣管枝炎, Fibrinous bronchitis; derr 466b doo, derr 557 bin).

Qipsingr kiwqngxjix-iam, jiurr si kiwqngxjix siong qapp diongx ee duarjix ee liammoc-iam.

Guaninx: Ginxaw qapp laurlangg, kib zip byy cingkir ee kongkir, siongsiongg juer dinaix ee qangx, qnuatnix ee sii, singkux byy iongxqnia, anxnix jiaxee longxx e drir qaur kiwqngxjix-iam. Langg u siyxdngzet, muajinw, vaczidsaur, simjong-vni, sidhudiklixax, pni qadapzii, entauu-iam, hitt kuanw ee vni, jiurr e kacc kuair duw diyc kiwqngxjix-iam.

Jingwjong: Kacc siongg jitt xee vni ee dairsingx u pni qadapzii, acc si entauu-iam, hxingx-lai jat jat ann ann; hingqud ee erdew e tniar, iarr u sraur, taukag tniar. Texunx kacc qnuaii, 101∘F jiww 103∘F. (38.3∘jiww 39.4∘C.). Tamm dairsingx liamm liamm, sikdi vec vec qycc byy zuarr je; aurlaii vniwjniaa ngsig iarr kacc je. Kacc siongg quer jap zit e hyw.

Jitt xee vni ursii e vniwjniaa banrsingr kiwqngxjix-iam.

Qycc jit hxang ginxaw acc si laurlangg narr u jitt hy vni e kuair kuair vniwjniaa kiwqngxjix-hiwiam, anxnix jiurr si siongdiong ee vni.

Dirliauu: Dyw dirr bincngg hiyckunr, sew siyxjuixik, limx siyx qunxjuiw, jiong’ siyjuixquanr hro ix uwsiy, qah kacc je niaw nitanw, acc si mipue, hro ix lrauu qnua. Dairven diyhh juwir. Kipzip hxuad, dirr 500.0 c.c. qunxjuiw-lai he tinctura benzoini co. 3.5 c.c. (derr 293 bin). Vnirsig-lai ee kongkir diyhh sethuad hro sisiongg siplun. Ursii ing qaiwluac vavor, acc si siyx ee cokngx qra ix qah dirr hxingx-jingg acc si hingkamw-au, e kacc an’unw .did. Ursii ing siyx ee mihuex laiikamr hingkamw. Soxx ing ee iyc si ammonii carbonas, vinum antimonialis, spiritus aetheris nitrosi, ipecacuanha, scilla, apenr, potasii iodidum. Narr si ginxaw ee tamm sniu’ liamm, kak be did cud .laii, jiong’ vinum ipecacuanhae towjex hro ix tror, hitt xee tamm e suar cud .laii. Narr byy anxnix, ginxaw ee tamm e tunx .lyc .kir.

Kanwho diyhh jin’ siyxsimx jiauwqor jitt hy ee vnirlangg, qniax liauw e lingw .diyc. Narr u simxmic tuanziamxvni, iuguann diyhh dihongg benw did vniwjniaa kiwqngxjix-iam.

Ursii vangjan vnirlangg huansinx iarr si hyw; m tangx hro ix siongsiongg dyw ciyr ciyr, narr ngua ix dyw ee kuanxsid, anxnix e vangjan tamm tangx cud .laii.

Sidbut: Diyhh qingw liudong ju’iongw ee sidbut, cincniu gubacjiab, gulingx, qenng, acnng.

Banrsingr kiwqngxjix-iam, si kacc siongg snax-jap-go huer ixsiong ee langg e duw .diyc. Qnuatnix-sii kacc je. Tamm jiurr kacc je, sikdi ngg, acc si ligsig.

Kiwqngxjix kokdiongx. Jitt xee vni kacc siongg si in’ui kacc quw u sraur, dui’ dniardiyc decc sraur hiaxee kiwqngw u vnir dua, qiyr juer kokdiongx. Vnirlangg dirr jaxkiw-sii duxaxx kiw .laii jiurr tror tamm jin’ je, in’ui kiwqngw kokdiongx, mii .sii hiaxee tamm jikju dirr kiwqngw-lai; jaxkiw kiw .laii ee sii, hitt xee tamm e siyxkuaw ngua ui, anxnix vnirlangg liamvnix sraur, tamm jin’ je jiurr cud .laii. Ursii dirr jit zit ee diongqanx u tror tamm 100.0 c.c. jiww 1,000.0 c.c., jin’ m hyw bi, ursii cauwsngx. Pruir dirr tamquanr ee sii vniwjniaa snax renn:

1. Dingxbin renn puec puec ciac’ngsig.

2. Diong’ngx juiw juiw liamm liamm.

3. Erbin cincniu byy cingkir huexhusig ee lxangg jidngiu.

Dirliauu: Kipzip hxuad. Ing creosotum, acidum carbolicum, thymol, laii kipzip (derr 293 bin.)

Kiwqngxjix cuanxsig (氣管枝喘息, Bronchial asthama) si hokib kunwlann vni ee jit kuanw.

Guaninx si iauxx bue dniardiyc. Guanliw jiauww qir dirr erdew:

1. Kiwqngw ee qinbah qingluann.

2. Kiwqngw ee liammoc jingw, dui’ huih qaur hiax sniu’ je, cionghuih.

3. Kiwqngxjix ee liammoc-iam.

Laurlangg, siauwlenn, longxx e duw diyc jitt hy vni; lxamm viw luw kacc je.

Jingwjong: Duw diyc jitt hy jxingr ee vnirlangg, vutjiw qankow. Duxaw kiw ee sii, kacc siongg singx pacqacniur, jerje si mii .sii vnuawmii hutzenn kiw. Hingkamw jat jat, hokib kunwlann, hniuhhniuc qiyr, bagjiux cai cai, binrsig dngw cnilamsig. Jitt kuanw ee jinghingg decbeh quer ee sii, jiurr e kiw sraur, tror tamm. Dairsingx ix ee sraur si dax dax, iarr tamm liamm liamm.

Dirliauu: Isingx decc ing ee iyc si lobelia, potassii iodidum, amyl nitris, stramonium. Ursii ngua xui e kacc be qycc kiw, uree druar dirr haixqnii kacc hyw, uree dirr snuax nirr ee soxjai iarr kacc hyw.

Hingmoc-iam (胸膜炎, Pleurisy): Siangvingg nng iap hiwtew ee guarbin, longxx u hingmoc; dirr hxingx ee lairbin u nng jann siy’ qin, jit jann lenn dirr hiabqud-lai ee qinbah, jit jann decc vau’uii hiwjong. Jitt xee hingmoc narr huat’iam, vnirmiaa qiyr hingmoc-iam. Nng jann hingmoc ee diong’ngx u hingmoh’ik. Jitt xee hingmoh’ik hro hingmoc sna’ buaa hyxser, iarr be tniar; narr huat’iam, hiaxee moc sna’ buaa jin’ tniar. Hingmoc-iam u hunx quixnarr kuanw, dirr jiax qanda’ beh qongw quiw kuanw :ee, jiurr si dasingr hingmoc-iam, juixsingr hingmoc-iam.

Hitt xee dasingr hingmoc-iam, iwsur si hingmoc-lai byy cud kacc je hingmoh’ik. Hitt xee juixsingr :ee, iwsur si cud damm ee ik(?); jitt xee ursii si cincniu huih, qiyr juer cuthuicsingr hingmoc-iam; ursii si lxangg, qiyr juer huawlangsingr hingmoc-iam (化膿性胸膜炎, empyaema).

Guaninx: Jitt hy hingmoc-iam ee guaninx si dui’ qamxmo, qnuaa .diyc, lingw .diyc. Ursii narr u vadd kuanw ee vni, cincniu hiwiam, qethudjingr, hiwlang’iongg, e suar duw diyc hingmoc-iam.

Jingwjong: Derr id jaw ee jingwjong si uiwqnuaa, ursii kehkec diy, hingkamw-vnix jin’ tniar, naxx cincniu jit qix dyx decc cak. Narr dinxdang, acc si hokib kacc cimx, e kacc tniar. Hokib kacc qinw, qycc cenw. Mehpog kacc qinw. Sraur ee sniax jiurr kacc dew kacc qinw. Texunx kacc qnuaii 102∘F.--103∘F. (38.9∘-- 39.4∘C.). Narr si hingmohkangx u juiw, nng jann ee hingmoc be siy’ buaa, anxnix be tniar. Hitt xee hingmoh’ik narr byy zuarr je, e jiamrjiam kipsiux, mrquxx kacc siongg jitt xee si ban ban; ursii isingx diyhh cnghingsut (穿胸術) jiong’ lairbin ee hingmoh’ik tiux .cud .laii.

Huawlangsingr hingmoc-iam, iarr qiyr juer langhingx(lxangg-hxingx), jiurr si nng jann hingmoc ee diongngx u huawlangg. Jitt xee vni si viw dingxbin qongw :ee kacc siongdiong.

Ix ee guaninkacc siongg si dui’ qethut. Ursii narr langg u hiwiam, iarr kacc ban hyw, si e snix lxangg-hxingx (膿胸). Ursii vadd kuanw vni cincniu siyxdngzet e drir qaur snix lxangg-hxingx.

Jingwjong: Cincniu dingxbin soxx qongw :ee, jongw si kacc siongdiong. Ix ee texunx kacc qnuaii; hitt kuanw ee zet, qiyr juer siauhnowzet (消耗熱, hectic fever), iwsur si quxdngg ee zet, acc si hitt kuanw ee zet, cincniu hiwlyy-vni ee langg, lrauu cinwqnua hitt hy. Jitt xee zet si ervox-sii kacc qnuaii, jaxkiw-sii lyhqe (derr 467 doo). Ursii isingx narr air jaix dirr hingkangx u vaised sniu’ je hingmoh’ik, acc si lxangg, ix beh ing jit qix juwsiarkir, laii cngciwsut, knuar u acc byy.

Dirliauu: Hintmoc-iam ee dirliauhuad: Vni narr si kacc kinx, iuguann diyhh dyw dirr bincngg hiyckunr. Narr dyw dirr hitt vingg u vni ee soxjai kacc be tniar. Jixtniar ee hxuad jiurr si unx vavor (溫琶布, poultice), huatparjex (發疱劑, blisters), catjex (擦劑, liniment), gokii hxuad. Ursii hitt vingg u vni ee soxjai, narr jiong’ liamvor qra ix vak hro ann, anxnix hingkamw kacc be dinxdang, kacc be tniar. Jitt xee liamvor beh tiah .kiw .laii ee sii diyhh kacc qinw, m tangx ban ban, in’ui narr unn unn aw tiah jiurr kacc tniar. Diyhh sewzi m tangx congr hro ix liuwpuee. Jitt hy liamvor ee liammic, diyhh ing olive iuu crid hro ix kiw .laii. Isingx beh ing iyc hro ix jiac cincniu beh juwir dairsiauxven; hro ix e kunr .did, jriw sraur ee iyc, jriw tniar ee iyc.

Sidbut: Diyhh qingw liudong ju’iongw sidbut. Ursii isingx air kacc dax ee sidbut hro ix jiac, in’ui byy air qetnix u juiw ee mic.

Cnghingsut: 1. Diyhh cir knuar hitt qix kip’inxkir (吸引器, aspirator) hyw ing, acc si pnaiw .kir (derr 468 doo). Diyhh draur hyxser; dui’ qranx tiux kongkir hro kiw .laii. Cir knuar hitt xee jinkongx u qauwgiac tangx dui’ jit der nguaw tiux juiw hro kiw .laii acc byy, narr u, jiurr e dui’ hingkangx tiux hingmoh’ik. Jinkongx (真空, vacuum) ee iwsur, si lairbin longxx byy kongkir.

2. Diyhh mng isingx beh ing dyclyc jit qix tywqngxjiamx (trocar), iarr diyhh quer sac jap hunx quw.

3. Diyhh urvi jiaxee mic:

(a) Bajuiwiyc, ethylis chloridum, cocaina, eucaina.

(b) Collodium, acc si liamhap cuiwqyvor.

(c) Tinctura iodi.

(d) Siaudok ee mihex, misex (grauze).

(e) Liamvor, jit ciyh dngg, jit cunr kuah, lak diauu.

(f) Puee-xe juwsiarkir qapp strychnina longxx ven, dihongg beh ing.

(g) Lotio acidi carbolici 1—40.

(h) Nng der nguaw dihongg beh vniar hitt xee tiux .cud .laii ee ikg(?).

(i) Siaudok binrqinx.

4. Lingw qunxjuiw, siyx jiuw, sew ciuw ee binxaw, satbunn.

5. Vnirlangg narr dirr bincngg, ix ee mipue diyhh henx .kiw .laii, diyhh trngr ix ee snxax, ing tinctura iodi cad beh ciuxsut ee soxjai. Qah jit xee ixqingx sew ciuw ee langg, jiong’ siaudok ee binrqinx cux hingkamw. Ing tanxaw jiamrsii qah vnirlangg.

6. Sew ciuw, cincniu beh ciuxsut ee cingkir.

7. Isingx narr ven, qiyr jit xee jorciuw, jiong’ hitt niaw tanxaw dui’ hingkamw henx .kiw .laii, hitt diauu binrqinx suar tec .kiw .laii. Diyhh qycc jit vaiw qra cad tinct. iodi.

8. Ing siaudok ee binrqinx vauuii dirr hingkamw beh ciuxsut ee xui.

9. Diyhh siyxsimx vangjan isingx; vnirlangg ee ciuw diyhh liac hro jai.

10. Isingx narr tiux liauw, beh ing gauze, collodium, acc si liamvor, dah ciuxsut ee soxjai.

11. Hitt xee dngg ee liamvor diyhh liamm dirr hitt vingg puawvni ee xui, dui’ hxingx-au qaur hxingx-jingg, iarr quer diong’ngx hingqud ee soxjai. Jitt xee si beh hro hitt vingg jing jing, vangjan kipsiux, iarr hro ix kacc be tniar (derr 469 doo).

12. Soxx tiux .cud .laii ee hingmoh’ik diyhh nriuu, iarr qir dirr dniardiyc ee xui cincniu po-aw, acc si texunviyw nirr.

13. Kiwqu diyhh sew hro cingkir, dairsingx ing lingw juiw tiux zip laii dew, zen’au ing lotio acidi carbolici 1—40 tiux zip laii sew.

14. Tywqngxjiamx qapp tywqngw diyhh siaudok, quer sac jap hunx quw, acc si ing huexjiuw jimr, hro ix dax jiacc siux dirr guanui.

15. Hitt xee kongkir ee pump m tangx sac, iarr m tangx tiux juiw dirr ix ee lairbin.

Jin’ iauwqinw m tangx hro kongkir zip hingmohkangx-lai.

Lxangg-hxingx ee dirliauhuad: Narr hingmohkangx-lai u jikju lxangg, hitt xee lxangg diyhh druu .kir. Soxx ing ee ciuxsut si hiabqud cetdusut, dirr derr 422 bin u qongw kiw. Narr lxangg ixqingx lrauu .cud .laii, hitt vingg ee hiwjong ursii kacc yh did pongr .cud .laii. U ing vunn kuir ee huatdo si jin’ u qonghau. Congr nng qix vylequanr 4,000 c.c. ee dua, ing sna’ lenn ee vyleqngw qapp ciurlingqngw cah dirr jiw(jitt?) nng qix quanr ee diongqanx. Jit quanr lairbin drew juiw, jit quanr kangx kangx. Diyhh qah vnirlangg ing lat jiong’ jitt quanr ee juiw, vunn qaur hitt xee kangx quanr, jiacqycc jiong’ hitt quanr ee juiw, vunn dywdngw laii jitt quanr. Jitt xee huatdo narr si qah ginxaw anxnix juer, inx jin’ hnuahiw, naxx cincniu cittyy ee kuanw. Lixkir si vunn ee sii, hxir-lai ee aplik jnriu kacc qnuaii, dui’ anxnix hiwjong jiurr pongr .cud .laii, kacc kuair hro lang’iongg kangx bat bat.

Hir-iam: Hir-iam jiauww ix soxx huad ee soxjai, u hunved nng kuanw:

1. Dirr hxir ee juann hiyc huat’iam, qiyr juer hiwhiyc-iam (肺葉炎, lobar pneumonia).

2. Dirr hxir ee mngser kiwqngxjix huat’iam, qiyr juer siyxhiyhsingr hir-iam, acc si qiyr juer kiwqngxjix hiwiam (broncho-pneumonia).

Hiwhiyc-iam: Jitt hy vni si hir ee hiyc vnir ding, ursii jit hiyc, ursii nng~snax hiyc. Hiwhiyc-iam ee vorui, longxx ding naxx cincniu qnuajong ee kuanw. Hiwsiyxvaux (肺小胞) lairbin longxx byy kongkir, jitt xee jiurr si in’ui hiwqngw qapp hiwvaux, siamr cud iamrjingwsingr ee siamwcutmic (inflammatory exudate).

Guaninx: Cing, jiac, kiarkiw, byy jiauww uersingx. Cing byy qauwgiac siyx, qnuatnix ee sii qamw .diyc, lingw .diyc; singkux akdamm byy qycc ngua snaaxkor. Jiahmic byy qauwgiac, kiamr juiongwmic. Soxx kiarkiw ee cur byy jiauww uersingx, sing’uac hxuad m hyw, kongkir byy qauwgiac, cur-lai akjag.

Jingwjong: Jitt hy vni si hutzenqanx kiw, e uiwqnuaa, cuiwdunn e diy, ursii okhann (rigor), jiurr si qnuaa qaur gihgic junr. Hokib ee sii hingkamw jin’ tniar, cincniu dyx decc cak. Texunx 103∘--105∘F. (39.4∘--40.6∘C.). Hokib kacc dew, iarr kacc qinw, dirr jit hunx ee diongqanx u 30 xe, acc si kacc qnuaii. Mehpog qinw 100 jiww 120, qycc u lat. Soxx pruir .cud .laii ee tamm, naxx cincniu ticsenx ee sig, iarr si liamm liamm. Ursii cuiwdunn u cud jit liap jit liap pongwpa, qiyr juer cuiwdunn juixparjinw (口唇水疱診, herpes labialis).

Dirr jitt xee vni ee diongqanx simx decc pokdong jin’ kunwlann, in’ui hiwjong-lai ee huih u joxdongr, soxiw simx ee qangx kacc dua.

Jitt hy vni narr decbeh hyw, vnirlangg ee mehpog, hokib, qapp texunx hutzenn longxx kacc hyw. Narr si cincniu anxnix ee hyw hxuad, qiyr juer hunli (分利, crisis; derr 470 doo).

Ursii vnirlangg ee texun, hokib, mepog, jiamrjia, jiauww qu laii kacc hyw, anxnix ee hyw hxuad, qiyr juer sanwhuanr (散渙, lysis; derr 471 doo).

Hiwhiyc-iam ee hunli, kacc siongg si der 7 zit; ursii byy jiauww anxnix, bad derr 5, 8, 6, 9 zit, jiacc duw .diyc. Jitt xee sijun, vnirlangg ee jingwjong suibongxx si kacc hyw, mrquxx hiwjong iauxquxx ding. Diyhh siyxsimx jiauwqor, tingwhau hitt xee ding ee jid kipsiux, acc si sraur .cud .laii, hro hir vniwjniaa nngw; zen’au hiwvaux kuix hro kongkir e zip, jiurr be hyw.

Vadd kuanw vingsiongg zet ee jingwjong, jiurr si langg byy air jiac, be siauhuar, jic u taix(?), cuiwdax, viwqed. Ziy qiamxjiyw qycc angg. Kunr be lyc binn, urii m jaix langg.

Derr id tangx qniax ee jingwjong si vnirlangg ee mehpog jin’ qinw, vnirlangg luanxziok, sen sen tihtih kunr, qiyr juer hunsui (昏睡, coma); puesig dngw cnilamsig, narr qaur anxnix ee siongdiong jiurr yh did hyw.

Duw diyc hiwhiyc-iam, laurlangg qapp siauwlenn ee ginxaw kacc yh hyw; iarr u langg bad qongw hiwhiyc-iam si laurlangg ee ving’iuw, in’ui inx ee simjong sueziok, kuair kuair byy qankow quewongw. Narr si u sinrjong-vni, qapp air limx jiuw ee langg duw diyc jitt hy vni, jiurr kacc yh hyw. Quxdngg vni ee langg dauc dauc bad in’ui hiwhiyc-iam laii byy sniwmia.

Qingquer hiwhiyc-iam ee langg, ursii duw diyc hiwqethut-jxingr, hiwlang’iongg, lxangg-hxingx, hingmoc-iam, simlongg-iam, ngtanw.

Dirliauu: Duw diyc jitt hy vni e hyw acc be, jin’ dua quanhe dirr kanwho. Digvet si dirliauhuad si byy, diyhh siyxsimx jiauwqor. Ix u dniardiyc ee siqii diyhh quer, byy huatdo hro ix kacc dew; mrquxx decc qingquer ee sii, e uilann acc si kuair kuair, quanhe dirr isingx qapp kanwho. Diyhh jiauwqor ix ee lat, m tangx hro ix pacsngw lat, iarr diyhh vanjan ix e kunr .did. Vni duxaxx kiw ee sii, isingx ursii ing apenr ee lui hro ix kunr; narr kiw snax~sir zit jiacc ing apenr hro jiac, anxnix jin’ lirhai, narr hitt diap hro ix apenr, qniax liauw be qycc cniw .kiw .laii.

Diyhh hro ix dyw dirr bincngg, kacc sokjing hiyckunr, singkux diyhh hiyckunr, simsinn diyhh ving’anx, m tangx qycc lyhuann.

Vnirsig m tangx sniu’ lingw, iarr m tangx sniu’ siyx; qnuatnix ee xui diyhh 65∘F. (18.3∘C.), zuahtnix ee xui diyhh 70∘F. (21.1∘C.). Narr si be sniu’ qnuaa, vnirlangg ee bincngg dirr guarbin kacc u kongkir ee soxjai kacc u lirig. Narr u jauxbexlauu, hro ix hiax dyw kacc hyw. Tang’axmngg diyhh kuix, hro kongkir tangx zip. Dirr vnirsig m tangx u jin’ je langg, jit~nng xee u qauwgiac; narr kacc je, inx decc kib zip vnirlangg kiamwing ee kongkir. Narr si qnuatnix diyhh ing mipue qauwgiac tangx hro ix e siyx, jongw .si m tangx sniu’ je, sniu’ dang. Dirr kax ee soxjai diyhh ing siyjuixquanr. Jiauww derr id gauu isingx ee huatdo, diyhh jiong’ lingw juiw sexik cincniu idi siyxdngzet sna’ drangg. Ix ee zet narr kacc qnuaii 102∘F. (38.9∘C.), diyhh ing lingw juiw 80∘F. (26.7∘C.) laii sexik (derr 193 bin). Ing haixziongg unr lingw juiw crid singkux. Bylun vni kinx-dang diyhh dagg zit ing lalunx siyx juiw sew singkux. Sew ee sii m tangx qiauxziauw ix. Narr ngua xui ee sii kanwho diyhh vangjan ix. Cuir qapp pnirkangx diyhh sew hro cingkir.

Uree isingx air ing siyx ee huatdo cincniu unx vavor, mrquxx jitt hy narr byy sewzi e kuair kuair hro vnirlangg qycc qamw .diyc. Ursii ing mihuex juer snxax iarr si hyw. Venrkir qapp siurziyrkir diyhh urvi, in’ui jitt hy vnirlangg m tangx kiw laii jre. Dairsingx ing calomel qapp siawiamm hro ix jiac. Narr si simx kacc byy lat, binrsig dngw cnilamsig, isingx beh ing qiongsimjex hro ix jiac, cincniu alcohol, strychnina acc si digitalis. Soxiw kanwho narr knuar qnir vnirlangg u simx kacc byy lat ee jingwjong, diyhh liamvnix tongdix isingx jaix, hro isingx tangx liamvnix sethuad idi.

Sidbut: Lingw qunxjuiw diyhh hro ix jiac. Narr si vnirlangg m jaix langg vutsingw zinsu, diyhh ing siyx iamjuiw quanwdngg. Diyhh qingw liudong ju’iongw ee sidbut: Gulingx, gubacjiab, qetngx, amw qapp tngx, qenng, acnng. Diyhh sewzi m tangx juer jit xe congr kacc je hro ix jiac, in’ui narr jiac sniu’ je, jitt xee mic dirr ui nirr, sngr si juer simx qappp hokib ee joxdongr.

Kingkuair qrii (輕快期): Vnirlangg decbeh hyw ee sijun, iuguann diyhh siyxsimx vyxho ix, m tangx hro ix lingw .diyc, qamw .diyc. Diyhh jiac ju’iongw ee sidbut, iarr qiongjongwjex. Narr hitt diap langg ngua xui, kir haixqnii, acc si snuax nirr, kongkir kacc hyw ee soxjai laii diau’iongw, anxnix qyckacc hyw.

Kiwqngxjix-hiwiam: Dingrgi: Jitt xee si hxir ee mngse kiwqngxjix huat’iam, qiyr juer hiwsiyxhiyc-iam, iarr qiyr kiwqngxjix-hiwiam.

Guaninx: Ginxaw nng huer ixlai kacc kuair duw diyc jitt hy vni. Urii qaqi kiw, qiyr juer guanhuatsingr kiwqngxjix-hiwiam (原發性氣管枝肺炎); ursii dairsingx u vadd kuanw ee vni jiacc kiw kiwqngxjix-hiwiam, qiyr juer sioghuatsingr (續發性) kiwqngxjix-hiwiam. Cincniu muajinw, vaczidsaur, sidhudiklixax, kiwqngw-iam, anxnix e kuair kuair vniwjniaa jitt hy vni. Laurlangg narr u banrsingr ee vni, iarr dauc dauc duw diyc kiwqngxjix-hiwiam laii quewongw.

Iarr u qycc jit kuanw ee guaninx, narr u dui’ kiwqngw kib zip byy cingkir ee mic, cincniu langg ee sidbut, dui’ ui nirr tror .cud .laii ee mic, narr zip kiwqngw, anxnix e drir qaur kiwqngxjix-hiwiam.

Jingwjong: 1. Guanhuatsingr :ee (原發性, primary): Hutzenn kiw dairsingx uiwqnuaa, acc si qingluann, auxtor. Texunx kiw qaur 102∘-- 104∘F. (38.9∘-- 40∘C.); hokib kacc qinw, ursii 60 xe jiww 80 xe, mehpog kacc qinw. Sraur.

2. Sioghuatsingr :ee (續發性, secondary): Vnirlangg dairsingx u vingsiongg ee vaczidsaur, kiwqngw-iam, muajinw jiaxee. Hutzenn texunx kiw kacc qnuaii, mehpog, hokib kacc qinw, hokib kunwlann, sraur kacc siongdiong, hingkamw tniar. Binrsig ursii dngw cnilamsig.

Jitt kuanw vni ee siqii, viw hiwhiyc-iam ee qiqanx kacc quw, dairkair nng~snax lexvair, acc si kacc quw, jongw .si ursii dirr 7, 8 zit ee diongqanx e hyw. Narr si hiacc quw diyhh dihongg beh vniwjniaa hiwqethut-jxingr. Dui’ jitt hy vni, ginxaw sixjongsor si vutjiw je.

Dirliauu: Ginxaw narr u tuanziamxvni cincniu muajinw acc si vaczidsaur, diyhh jabhunx siyxsimx jiauwqor, dihongg vniwjniaa sioghuatsingr kiwqngxjix-hiwiam. Dirliauhuad si dairkair cincniu hiwhiyc-iam, jongw .si isingx ursii u vadd kuanw ee huatdo tangx ing, hiaxee dirr jiax mrbenw qongw.

Hiwqethut jxingr: Dirr derr 360 bin u qongw kiw qethudjingr ee sowinx qapp guaninx, soxiw dirr jiax mrbenw qycc qongw, mrquxx si iauwqinw diyhh lenrsip dirr hiax soxx qiwjair :ee.

Narr si hiwjong u ziamw diyc qethut, dairsingx kiw ee xui si dingxbin ee hiwjiamx uaw dirr syxqud ee soxjai. Hitt diap hir-lai u jin’ je qethut, cavutdyx jit qix vinxjiamtauu ee dua; jiaxee qethut naxx quw naxx dua, quixnarr liap siy’ hap, qiyr juer qethut qetjad (結核結節, tubercular nodule). Jitt soxjai ee hiwjong e vniw kacc ding, dirr hiaxee qetjad diong’ngx ee hiwjojid u banrsingr iam. Aurlaii jiaxee qetjad ee diong’ngx u vniwjniaa kacc nngw, vec vec ee mic cincniu gulingvniaw. Jitt xee mic narr nua, qaur aurlaii cincniu lxangg ee kuanw; narr si jitt hy mic, e zip kiwqngw-lai, dui’ hiax e sraur .cud .kir, Vunxzenn decc snix ee soxjai u jit kangx jit kangx. Vni narr qaur hia, narr beh qycc snitnuar, hitt xee qethudsingr ee lxangg, acc si tamm, e kir dirr hiwjong ee vadd xui, qaur aurlaii, hiwjong-lai quixnarr soxjai u qethudkangx (derr 472 doo). Ursii jitt xee vni narr ixqingx qniaa qaur hiwqethudkangx, iuguann e tingjiw. Narr si anxnix, si jin’ qaijair, iarr hitt xee kangx e qiux kacc ser, ursii e vniwjniaa jiyc; narr byy qycjaiww kiw, hitt xee lxangg siw liauxau, ix ee hiwjong jaxjingg u qethut ee soxjai e cincniu jit xee sionghunn nardnia. Kacc siongg byy anxnix ee hyw, huanxdngw naxx quw naxx siongdiong, hiaxee kangdong vnir kacc dua :ee, iarr ix ee viah u uiwiongg, sisiongg huawlangg. Dirr qethudjingr ee diongqanx, narr hiaxee kangx decc jniaa ee sii, qniaa qaur huicqngw ee soxjai, huicqngw ursii puar. Jitt xee huicqngw puar, ursii si dui’ ix ee viah uiwiongg, acc si dui’ kiw dua sraur laii puar. Narr anxnix e kak huih, ursii je ursii jiyw (derr 338 bin).

U qongw kiw hiwqethut ee vnirliw jongxlun hiacnirr siongser, in’ui kanwho narr jai’ngiaw jitt hy vnirlangg hxingx-lai si jnaixngiu, ix kacc e hiauw did vyxho liaurliw. Dui’ hilyy langg ee sixbongsor si vutjiw je; narr beh dihongg jitt hy vni, siyxkuaw jai’ngiaw ix ee lixiuu qapp ix ee kuanxsid, anxnix kacc kuair.

Jingwjong: Hiwqethut ee jingwjong dairkixsingx si siyxkuaw. Ursii u qamxmo, jiacc kiw sraur, hitt xee sraur kacc hyw, mrquxx be dngrqinx. Ursii hutzenn pruir tamm qapp huicsix. Vnirlangg jitt diap byy air jiahvng, iawsen, singkux sanw. Narr quw sraur kacc huiwkir, mii .sii e sraur, dairsingx byy tamm. Evox-sii ix ee texunx e kacc qnuaii damrvyc, jaxkiw-sii e lyhqe. Aurlaii mii .sii e lrauu cinwqnua, byy zuarr quw pruir tamm. Bad u langg dui’ hiwqethut laii siw, iarr jit siwlangg longxx byyy kak huih.

Hiwqethut-jxingr ixqingx jniaa, u siahnowzet (消耗熱, hectic fever) ee jingwjong, jiurr si bin dngw angsig, mehpog kacc qinw, hokib kacc qinw, ervox-sii kiw zet, mii .sii lrauu cinwqnua (derr 467 doo). Ursii u qethudsingr harli. Hingkamw tniar. Singkux kacc sanw. Jaxkiw duxaxx kiw .laii ee sii pruir tamm kacc je, si in’ui mii .sii decc kunr, langg narr u jikju dirr hir ee kangdong-lai, kiw .laii ee sii jitt hy nxua e lrauu qaur kiwqngw, liamvnix kiw sraur pruir .cud .laii.

Qethudjingr ee urhonghuad: Siogguw qongw “Byy snix tniar kacc hyw bad iyc.” Ingqog siogguw qongw “Urhonghuad kacc hyw dirliauu” (“Prevention is better than cure”). Kanwho ingqaix jaix anxjnaixngiu e dihongg jitt hy vni. Ixqingx u qongw hiwqethut-jxingr ee sowinx qapp guaninx, iarr jaix ix ee guaninx si qethut-sewkunw, qycc jaix simxmic dingxhy ee texjid e kacc kuair ziamw .diyc, soxiw hiaxee longxx diyhh dihongg. Narr si jaix byy langg cinlangg-diongx uree u hiwlyy, hiaxee langg iauxx bue ziamw .diyc, narr kacc siyxsimx jiauwqor, kacc mrbenw ziamw .diyc. Soxx kiarkiw ee soxjai, qapp ix dagg zit sing’uac ee huatdo, diyhh jiauww uersingx. Narr si hitt hy langg u qamxmo, acc si damrvyc sraur, m tangx sngr juer byy iauwqinw, huanxdngw diyhh qnuaxqinw ing hautdo qra ix dnaxdiap, ingqaix liamvnix cue isingx.

Hitt xee qethut sewkunw kacc siongg dui’ kongkir zip kiwqngw acc si qapp sidbut zip dxngg nirr. Langg narr u hiwlyy iarr decc pruir tamnua, hitt xee tamm-lai u sewkunw; narr si ixqingx u sraur ee vadd langg laii kib zip, anxnix qniax liauw e ziamw .diyc. Dui’ anxnix laii knuar, hiwlyy-jxingr ee tamm diyhh siaubet. Laii bet sewkunw ee huatdo, derr id hyw jiurr si siyzet. Hiwlyy vnirlangg ee mihqnia, ingqaix diyhh siaudok, cincniu tamquanr, binrqinx, ciuxqinx, bincngg ee tanxaw qapp pue. Narr pruir tamm, diyhh ing tamquanr quanr-lai diyhh lotio acidi carbolici 1—40, acc si cox carbolic. Hitt xee tamm longxx diyhh hed dirr huexloo siyx, anxnix kacc tywdongr. Vnirsig iauxx bue sauwder, diyhh ing cox carbolici punr dirr tokax, acc si dervanw, sraur liauxau diyhh jiong’ hitt xee vunwsyr hed dirr huexloo tangx siyliyx .kir.

Vnirlangg ixqingx u ziamw .diyc, iuguann m tangx luexjir, diyhh qapp hitt xee vni qaujenr qaur siw.

Hiwlyy vnirlangg kacc siongg si songwhiongx langg, dui’ anxnix tangx jaix si kacc yh did idi, acc si dihongg, in’ui inx byy jnii tangx bre ju’iongw ee sidbut, acc si tangx kir duxhyw hap kiarkiw ee soxjai.

Dairkair laii qongw kongkir kacc hap si dirr haixqnii, acc si snuax nirr ee soxjai. Snuadniuu viw sniaa-lai kacc hyw. Langg narr e did sethuad ciangjai druar dirr guarbin kacc u kongkir ee soxjai kacc u lirig. Narr si diamr dirr cur-lai, diyhh qaqi diamr jit qingx vangg-lai, iarr tang’axmngg diyhh zit .sii mii .sii ciangjai kuix hro kongkir tongquer.

Diyhh diau’iongw, iarr ing huatdo hro texjid kacc iongw, laii kacc ngiaa singkux ee duiwdik jiurr si qethut sewkunw. Diyhh qingw ju’iongw ee sidbut, cincniu gulingx, guling’iuu, gulingvniaw, qenng, ac’nnng, bah, qebah, acbah, gubah, ngiubah; narr jiac e siauhuar, longxx hyw. Qycc jit hxang diyhh jiac hiiuu. Jitt hy hiiuu qapp behgeqyx si jin’ hyw vuengiuw sintew. Hiiuu diyhh jiac vaw jiac, iauxx bue jiahvng, m tangx jiac.

Kipzibhuad: Ursii ing iyc ee krir kib zip dirr hiwjong-lai iarr si hyw ee huatdo. Soxx ing ee iyc jiurr si creosotum, acidum carbolicum, eucalyptus, tinctura benzoini co. Jitt xee iyc ee krir e hro sraur kacc kinx, iarr vangjan vnirlangg pruri tamm hro ix cud .laii.

Ursii jitt xee vni si jin’ yh did liaurliw, mrquxx isingx qapp kanwho diyhh sisiongg ing huatdo hro ix kacc knuawuac.

Hingkamw tniar: Narr ing tinctura iodi qra cad acc si huatparjex, e jixtniar.

Sraur: Kacc siongg isingx soxx ing ee iyc laii jriw hiwlyy-vni ee sraur u morphia ee lui dirr iyc-lai. Kanwho diyhh e qir did ing iyc hro vnirlangg jiac si isingx ee quanhe, ix m tangx cab.

Mii .sii lrauu cinwqnua: Vnirlangg soxx kib zip ee kongkir narr kacc hyw, ix ee jingwjong iarr e zuxx hyw. Bad u vnirlangg kunr dirr guarbin liauxau, mii .sii kacc byy lrauu cinwqnua, iarr kacc byy kiw zet. Narr ing belladonna acc si astropina ee iyc hro ix, e jriw lrauu cinwqnua. Texunx narr kiw qnuaii, ursii ing quinina hro ix jiac.

Harli: Hiwlyy vnirlangg ursii u harli, ursii yh did hyw. Soxx ing ee iyc si bismuthum qapp opium iyhhunw, acc si plumhum qapp opium. Narr be jriw ursii opium qapp amylum, quanwdnghuad e jriw jitt xee qethudsingr ee harli.

Kak huih qapp tror huih ee hunved, qapp dirliauhuad diyhh knuar derr 338 bin. Narr si hiwqethut ee vnirlangg u kacc hyw, soxx juer ee qangx diyhh kinx :ee, iarr diyhh kacc je dirr guarbin. Narr si byy kiw zet, iarr ix ee jingwjong byy kacc siongdiong, ix laii juer damrvyc qangx si kacc u lirig.

huedngw tauu iac