Brassica
Verfasser
Sabine Mundt, Eberhard Teuscher
Übersicht
B > Brassica > Brassica oleracea L. > Brassica oleracea e planta non florescente hom. HAB 1
Gliederung
Sonstige Bezeichnungen
dt.:Frische Kohlköpfe.
Offizinell
Brassica oleracea e planta non florescente – HAB 1
Definition der Droge
Die frischen Kohlköpfe.
Charakteristik
Stammpflanzen: Brassica oleracea L.
Herkunft: Aus Anbau.
Ganzdroge: Aussehen. Frischer, ovaler bis runder Kohlkopf mit Durchmesser von 15 bis 25 cm, entspricht sehr großer Knospe, bestehend aus gestauchter Sproßachse, deren (durch kurze Internodien) sehr dicht stehende, schraubig angeordnete Blätter sich mit ihren stark entwickelten Spreiten von außen nach innen schreitend weit überdecken. Blätter fleischig, außen grünlich- oder rötlichweiß, innen gelblich mit fiederartigen Nerven, die weit hervortreten [222].
Identitaet: Intensive Rotfärbung einer Mischung von Urtinktur, Natriumnitritlösung und einer Lösung von 2-Naphthol in saurem Milieu (verdünnte Salzsäure); Rotfärbung beim Erhitzen mit Ninhydrinlösung; nach Zusatz von Eisen(III)chloridlösung Ockerfärbung der Urtinktur. Dünnschichtchromatographie: Sorptionsmittel: Kieselgel GF254. Untersuchungslösung: Urtinktur HAB 1. Vergleichslösung: L-Serin und L-Tyrosin in Mischung aus Wasser und verdünnter Salpetersäure gelöst, Lösung mit Methanol aufgefüllt. Fließmittel: n-Butanol-Aceton-Essigsäure-Wasser (35+35+10+20). Detektion: Besprühen mit Ninhydrin-Reagenzlösung, nach 10minütigem Erhitzen bei 110 bis 120 °C innerhalb von 10 min Auswertung im Tageslicht. Auswertung: Chromatogramm der Vergleichslösung zeigt zwei rote Flecke; im oberen Teil des unteren Drittels den rotvioletten des L-Serins, im oberen Teil des mittleren Drittels den hellroten des L-Tyrosins. Chromatogramm der Untersuchungslösung zeigt auf der Höhe des L-Serins einen rotvioletten, etwa auf der Höhe des L-Tyrosins einen hellroten Fleck. Zusätzlich sind folgende Flecke vorhanden: Dicht über Start orangefarbener Fleck, wenig unterhalb der Vergleichssubstanz L-Serin ein orangebrauner Fleck, zwischen L-Serin und L-Tyrosin zwei nahe beieinander liegende rotviolette Flecke. Oberhalb von L-Tyrosin kein weiterer Fleck erkennbar.
Reinheit: Urtinktur. Relative Dichte PhEur : 0,930 bis 0,950. Trockenrückstand DAB : Mindestens 2,0 %.
Lagerung, Stabilität, Verwendung, u. a.
Lagerung: Vor Licht geschützt.
Zubereitungen: Herstellung: Urtinktur und flüssige Verdünnungen HAB 1, Vorschrift 1. Eigenschaften: Urtinktur bräunlich-gelbe Flüssigkeit mit aromatischem, typischem Kohlgeruch.
Gesetzliche Bestimmungen: Negativmonographie der Kommission D am BGA „Brassica oleracea e planta non florescente“ [229].
Anwendungsgebiete
Anwendungsgebiete nicht ausreichend belegt [229].
1. Schulz OE (1936). In: Engler A, Prantl K (Hrsg.) Die natürlichen Pflanzenfamilien, Leipzig, 17b, S. 227–658
2. Rothmaler W (Hrsg.) (1982) Exkursionsflora für die Gebiete der DDR und der BRD, Band 2, Gefäßpflanzen, Volk und Wissen Volkseigener Verlag, Berlin
3. Teuscher E, Lindequist U (1988) Biogene Gifte, Akademie-Verlag, Berlin, S. 303–311
4. Fenwick GR, Heaney RK, Mullin WJ (1983) CRC Crit Rev Food Sci Nutr 18:123–201 [PubMed]
5. Horn PH, Vaughan JG (1983) Phytochemistry 22:465–470
6. Kaoulla N, MacLeod AJ, Gil V (1980) Phytochemistry 19:1.053–1.056
7. Cole RA (1978) Phytochemistry 17:1.563–1.565
8. Petroski RJ, Tookey HL (1982) Phytochemistry 21:1.903–1.905
9. Hrazdina G, Alscher-Herman R, Kish VM (1980) Phytochemistry 19:1.355–1.359
10. Frohne D, Jensen U (1985) Systematik des Pflanzenreiches unter besonderer Berücksichtigung chemischer Merkmale und pflanzlicher Drogen, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, S. 215
11. Norton G, Harris FH (1983) Phytochemistry 22:2.703–2.707
12. Trémolières H, Trémolières A, Mazliak P (1978) Phytochemistry 17:685–687
13. Appelquist L-AD, Kornfeldt AK, Wennerholm JE (1981) Phytochemistry 20:207–210
14. Matsumoto T, Shimizu N, Shigemoto T, Itoh T, Iida T, Nishioka A (1983) Phytochemistry 22:789–790
15. Matsumoto T, Asano S, Itoh T (1983) Phytochemistry 22:2.619–2.620
16. Knight BA, Berrie AMM (1971) Phytochemistry 10:131–135
17. Adam G, Marquardt V (1986) Phytochemistry 25:1.787–1.799
18. Tollsten L, Bergström G, (1988) Phytochemistry 27:2.073–2.077
19. Mansfeld R (1986) Verzeichnis landwirtschaftlicher und gärtnerischer Kulturpflanzen, Band 1, Akademie-Verlag, Berlin, S. 290–317
20. Sinskaja EN (1928) Trudy prikl bot genet selekc 19:3–648
21. Hess H, Landolt E, Hirzel R (1970) Flora der Schweiz, Band 2, Birkhäuser Verlag, Basel, S. 184–189
22. Junker P (1954) Dissertation, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Fakultät der Universität München
23. Hill CB, Williams PH, Carlson DG, Tookey HL (1987) J Am Soc Hort Sci 112 (2):309–313
24. Halva S, Hirvi T, Makinen S, Honkanen E (1986) J Agric Sci Finl 58:157–162
25. Sang JP, Minchinton IR, Johnstone PK, Truscott RJW (1984) Can J Plant Sci 64:77–93
26. Gassner G (1973) Mikroskopische Untersuchung pflanzlicher Lebensmittel, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart
27. Geiger H, Maier H, Markham KR (1983) Z Naturforsch C: Biosci 38C:490–491
28. Ziegler E (1982) Die natürlichen und künstlichen Aromen, Hüthig Verlag, Heidelberg, S. 93
29. McGregor DI, Mullin WJ, Fenwick GR (1983) J Assoc Off Anal Chem 66:825–849
30. Muuse GB, Van der Damp HJ (1987). In: Whathelet JP (Ed.) Glucosinolates in Rapeseeds: Analytical Aspects, Martinus Nijhoff Publishers, Dordrecht, S. 38–49
31. Ahmed ZF, Rizk AM, Hammouda FM, Seif El-Nasr MM (1972) Planta Med 21:35–60 [PubMed]
32. Olsen O, Sorensen H (1980) Phytochemistry 19:1.783–1.787
33. Wagner H, Bladt S, Zgainski EM (1983) Drogenanalyse, Springer Verlag, Berlin, S. 253–254
34. Danielak R, Borkowski B (1969) Diss Pharm Pharmacol 21:563–575
35. Danielak R, Borkowski B (1969) Diss Pharm Pharmacol 21:577–579
36. Truscott RJ, Minchington IR, Burke DG, Sang JP (1982) Biochem Biophys Res Comm 107:1.368–1.375[PubMed]
37. Heaney RK, Fenwick GR (1980) J Sci Food Agric 31:785–793
38. Thies W (1976) Fette, Seifen, Anstrichm 78:231–234
39. Underhill EW, Kirkland DF (1971) J Chromatogr 57:47–54
40. Thies W (1979) Die Naturwissenschaften 66:364–365
41. Heaney RK, Fenwick GR (1980) J Sci Food Agric 31:593–599
42. Olsen O, Sorensen H (1979) Phytochemistry 18:1.547–1.552
43. Lange R, Petrzika M (1990) Lebensm Biotechnol 7:176–178
44. Helboe P, Olsen O, Sorensen H (1980) J Chromatogr 197:199–205
45. Minchington I, Sang J, Burke D, Truscott RJW (1982) J Chromatogr 247:141–148
46. Björnquist B, Hase A (1988) J Chromatogr 435:501–507 [PubMed]
47. Chikkaputtaiah KS, Shankaranarayana ML, Natarajan CP (1971) Flavour Ind 2:591–593, zit. nach CA 76:12869x
48. Murthy TN, Devdhara VD (1988) J Oil Technol Assoc India (Bombay) 20:12–13, zit. nach CA 111: 22263a
49. Lein KA, Schön WJ (1969) Angew Botanik 43:87–92
50. Lein KA (1970) Z Pflanzenzücht 63:137–154
51. Iori R, Leoni O, Palmieri S (1983) Anal Biochem 134:195–198 [PubMed]
52. Youngs CG, Wetter LR (1967) J Am Oil Chem Soc 44:551–610 [PubMed]
53. Thies W (1982) Fette, Seifen, Anstrichm 84:89–95
54. Changling Y, Bing F, Yupin J, Zhijing H (1987) Fat Sci Technol 89:342–345
55. Klesse P, Lukoschek P (1955) Arzneimittelforsch 5:505–507
56. Zsolani T (1966) Arzneim Forsch 16:870–875 [PubMed]
57. Ritter U (1982) Naturheilweisen, Johannes Sonntag Verlagsbuchhandlung, Regensburg, S. 126–127, 137, 161–162
58. Aschner B (1986) Lehrbuch der Konstitutionstherapie, Hippokrates Verlag, Stuttgart, S. 210
59. Pahlow M (1987) Dtsch Apoth Ztg 127:67–68
60. Leeser O (1973) Leesers Lehrbuch der Homöopathie, 2. Aufl., Band 3, Karl F Haug Verlag, Heidelberg, S. 782–784
61. Lewin L (1929) Gifte und Vergiftungen, Verlag von Georg Stilke, Berlin, S. 410–411
62. Capelletti EM, Trevisan R, Caniato R (1982) J Ethnopharmacol 6:161–190 [PubMed]
63. Lechner-Knecht S (1982) Dtsch Apoth Ztg 122:2.122–2.129
64. Dannaker CJ, White IR (1987) Contact Dermatitis 16:212–214 [PubMed]
65. Kavli G, Moseng D (1987) Contact Dermatitis 17:153–155 [PubMed]
66. Widstrom L, Johansson SG (1986) Acta Derm Venerol Stockh 66:70–71
67. Dominguez J, Cuevas M, Urena V, Munoz T, Moneo T (1990) Ann Allergy 64:352–357 [PubMed]
68. Sitting M (1985) Handbook of toxic and hazardous chemicals and carcinogens, Noyes Publications, New Jersey, USA
69. Ioannou YM, Burka LT, Matthews HB (1984) Toxicol Appl Pharmacol 75:173–181 [PubMed]
70. Bentz H (1969) Nutztiervergiftungen – Erkennung und Verhütung, Gustav Fischer Verlag, Jena
71. Vernot EH, McEwen JD, Haun CC, Kinkead ER (1977) Toxicol Appl Pharmacol 42:417–423 [PubMed]
72. IARC Monographs on the Evaluation of the carcinogenetic risk of chemicals to humans (1985) Vol 36, WHO International Agency for research on cancer, S. 55–68
73. Langer P, Stoll V (1965) Endocrinology 76:151–155 [PubMed]
74. Dunnick JK, Prejean JD, Haseman J, Thompson RB, Giles HD, McConnell EE (1982) Fundam Appl Toxicol 2:114–120 [PubMed]
75. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenetic risks to humans (1987) Overall Evaluations of Carcinogenicity: An Updating of IARC Monographs, Vol 1–42, Suppl 7, WHO International Agency for research on cancer, S. 56
76. Neudecker T, Henschler D (1985) Mut Res 156:33–37 [PubMed]
77. Yamaguchi T (1980) Agric Biol Chem 44:3.017–3.018
78. Eder ET, Neudecker D, Henschler D (1980) Biochem Pharmacol 29:993–998 [PubMed]
79. Epstein SS, Arnold E, Andrea J, Bass W, Bishop Y (1972) Toxicol Appl Pharmacol 23:288–325 [PubMed]
80. Ruddick JA, Newsome WH, Nash L (1976) Teratology 13:263–266
81. Deutsches Zentrum für Entwicklungstechnologien (GATE) (1986) Rural production and use of plant preparations for crop and post-harvest protection, (Manuskript), D-6236 Eschborn-1
82. Basu AK, Ghosh A, Dutta J (1973) J Chromatogr 86:232–233 [PubMed]
83. Helm J (1963) Kulturpflanze 11:333–355
84. Mithen RF, Lewis BG, Heaney RK, Fenwick GR (1987) Phytochemistry 26:1.969–1.973
85. MacLeod AJ, Rossiter JT (1986) Phytochemistry 25:1.047–1.051
86. Bäuerle R, Wagner H, Schraudolf H (1986) Experentia 42, S. 86
87. Goetz JK, Schraudolf H (1983) Phytochemistry 22:905–907
88. Sones K, Heaney RK, Fenwick GR (1984) Food Additives Contaminants 1:289–296
89. Van Etten CH, Daxenbichler ME, Tookey HL, Kwolek WF, Williams PH, Yoder OC (1980) J Am Soc Hort Sci 105:710–714
90. Heaney RK, Fenwick GR (1980) J Sci Food Agric 31:785–793
91. Sones K, Heaney RK, Fenwick GR (1984) J Sci Food Agric 35:762–766
92. Van Etten CH, Tookey ME (1978). In: Keeler RF, van Kampen KR, James LF (Eds.) Effects of poisonous plants on Livestock, Academic Press, New York, S. 507–520
93. Josefsson E, (1967) Phytochemistry 6:1.617–1.627
94. Slominski BA, Campbell LD (1989) J Agric Food Chem 37:1.297–1.302
95. Sekiya J, Kajiwara T, Munechika K, Hatanaka A (1983) Phytochemistry 22:1.867–1.869
96. Hrazdina G, Creasy LL (1979) Phytochemistry 18:581–584
97. Pecket RC, Small CJ (1980) Phytochemistry 19:2.571–2.576
98. FAO Production Yearbook 1984 (1985) Vol 38, United Nations Food and Agricultural Organisation, Rom
99. Langer P (1989). In: Rechtige MJ (Ed.) CRC Handbook of Naturally occurring Food Toxicants, CRC Press Inc, Mola Raton, USA
100. Couchman R, Eagles J, Hegarty MP, Laird WM, Self R, Synge RLM (1973) Phytochemistry 12:707–718
101. Weiss RF (1981) Lehrbuch der Phytotherapie, Hippokrates Verlag, Stuttgart, S. 68–70
102. Van Etten CH, Daxenbichler ME, Williams PH, Kwolek WF (1976) Agric Food Chem 24:452–455
103. Gmelin R (1964). In: Podoba J, Langer P (Eds.) Naturally occurring goitrogens and thyroid function, Veda, Bratislava, CSFR, S. 17–34
104. Sedlak J (1966). In: Silink J, Czerny J (Eds.) Endemic goitre and allied diseases, Veda, Bratislava, CSFR, S. 229–236
105. Appelquist LA, Josefsson E (1965) Acta Chem Scand 19:1.242–1.244
106. Appelquist LA, Josefsson E (1967) J Sci Food Agric 18:510–519 [PubMed]
107. Michajlovskij N, Langer P (1958) Z Physiol Chem 312:26–30
108. Josefsson E (1967) J Sci Food Agric 18:492–495 [PubMed]
109. De Brabander HF, Verbeke R (1977) J Chromatogr 138:131–142 [PubMed]
110. Cheney G (1950) Am Diet Assn 26:668–672
111. Cheney G (1949) Calif Med 70:10–15
112. Strehler E, Hunziker K (1954) Schweiz Med Wochenschr 6:198–200
113. Cheney G, Waxler SH, Miller IJ (1956) Calif Med 84: 39–42 [PubMed]
114. Cheney G (1952) Calif Med 77:248–252 [PubMed]
115. Akhtar MS, Munir M (1989) J Ethnopharmacol 27:163–176 [PubMed]
116. Wattenberg LW, Loub WD (1978) Cancer Res 38:1.410–1.413 [PubMed]
117. Bresnick E, Birt DF, Woltermann K, Wheeler M, Markin RS (1990) Carcinogenesis 11:1.159–1.163 [PubMed]
118. Temple NJ, Basu TK (1987) JNCI 79:1.131–1.134
119. Haenszel W, Locke TB, Segi M (1980) JNCI 64:17–22
120. Manousos O, Day NE, Trichopoulos D (1983) Int J Cancer 32:1–5 [PubMed]
121. Graham E (1978) J Nat Canc Inst 61:709–714
122. McDanell R, McLean AE, Hanley AB, Heaney RK, Fenwick GR (1987) Food Chem Toxicol 25:363–368[PubMed]
123. Whitty JP, Bjeldanes LF (1987) Food Chem Toxicol 25:581–587 [PubMed]
124. Albert-Puelo M (1983) J Ethnopharmacol 9:261–272 [PubMed]
125. Wattenberg LW (1971) Cancer 28:99–102 [PubMed]
126. Wattenberg LW (1972). In: Cumley RD (Ed.) Environment and Cancer, Williams and Wilkins, Baltimore, S. 241–255
127. Wattenberg LW (1977) J Nat Cancer Inst 58:395–398 [PubMed]
128. Nugon-Baudon L, Rabot S, Szylit O, Raibaud P (1990) Xenobiotica 20:223–230 [PubMed]
129. Stohs SJ, Lawson TA, Anderson L, Bueding E (1986) Mech Ageing Dev 37:137–145 [PubMed]
130. Calnan CD (1981) Contact Dermatitis 7, S. 279
131. Blaiss MS, McCants ML, Lehrer SB (1987) Ann Allergy 58:248–250 [PubMed]
132. Poletti A, Schilcher H, Müller A (1990) Heilkräftige Pflanzen, Walter Hädecke Velag, D-7252 Weil der Stadt, S. 208
133. Langer P (1966) Endocrinology 79:1.117–1.123 [PubMed]
134. Temple NJ, El Khatib SM (1987) Cancer Lett 35:71–77 [PubMed]
135. Birt DF, Pelling JC, Pour PM, Tibbeis MG, Schweickert L, Bresnick E (1987) Carcinogenesis 8:913–917[PubMed]
136. Bradfield CA, Bjeldanes LF (1984) Food Chem Toxicol 22:977–982 [PubMed]
137. Tiedink HGM, Davies JAR, Van Broekhoven LW, Van de Camp HJ, Jongen WM (1988) Food Chem Toxicol 26:947–954 [PubMed]
138. Kumar R, Mende P, Tricker AR, Siddiqui AR, Preussmann R (1990) Cancer Lett 54:61–65 [PubMed]
139. Siddiqui M, Tricker AR, Preussmann R (1988) Cancer Lett 39:259–265 [PubMed]
140. Morita K, Kada T, Inoue T (1979) Jpn Kokai Tokkyo Koho:79, 122, 715 (Cl. A61 35/78), zit. nach CA 92: 116422t
141. Morita K, Kada T, Inoue T (1979) Ger Offen, S. 2, 810, 293 (Cl. C07 G7/00), zit. nach CA 92:37283v
142. Sones K, Heaney RK, Fenwick GR (1984) J Sci Food Agric 35:712–720
143. Bradshaw JE, Heaney RK, Smith WHM, Gowers S, Gemmell DJ, Fenwick GR (1984) Sci Food Agric 35:977–981
144. Zobelt U, Daniel P, Marquardt R (1986) VDLUFA-Schriftenreihe 20, Kongreßband, VDLUFA-Verlag, Darmstadt, S. 561–570
145. MacLeod AJ, Rossiter JT (1985) Phytochemistry 24:1.895–1.898
146. Astwood EB, Greer MA, Ettlinger MG (1949) J biol Chem 181:121–130
147. Virtanen AI, Kreula M, Kiesvaara M (1958) Acta Chem Scand 12:580–581
148. Appelquist LA (1976) in Vaughan JG, MacLeod AJ, Jones BMG, The Biology and Chemistry of the Cruciferae, Academic press, London, S. 250–278
149. Lepage M (1967) Lipids 2:244–274 [PubMed]
150. Regenbrecht J, Strack D (1985) Phytochemistry 24:407–410
151. Dungey SG, Sang JP, Rotnie NE, Palmer MV, Burke DG, Knox RB, Williams EG, Hilliard EP, Salisbury PA (1988) Phytochemistry 27:815–817
152. Drozdowska L, Rogozinska J (1982) Acta Agrobotanica 35:25–29
153. Sang JP, Salisbury PA (1988) J Sci Food Agric 45:255–261
154. McGregor DI (1988) Can J Plant Sci 68:367–380
155. Macfarlane Smith WH, Griffith DW (1988) J Sci Food Agric 43:121–134
156. Gmelin R, Virtanen AI (1960) Acta Chem Scand 14:507–510
157. Röbbelen G (1976) Fette, Seifen, Anstrichmittel 78:10–17
158. Busch H, Röbbelen G (1981) Angew Botanik 55:361–371
159. Andersson G (1981) Fette, Seifen, Anstrichmittel 83:1–7
160. Calhoun W, Crane JM, Stamp DL (1975) J Am Oil Chem 52:363–365
161. Norton G, Harris FH (1983) Phytochemistry 22:2.703–2.707
162. Trémolières A, Dubacq JP, Drapier D (1982) Phytochemistry 21:41–45
163. Grove MD, Spencer GF, Rohwedder WK, Mandava N, Worley JF, Warthen JD, Steffens GL (1979) Nature 281:216–217
164. Mitchell JW, Mandava N, Worley JF, Plimmer JR, Smith MV (1970) Nature 225:1.065–1.068
165. Josefsson E (1971) Physiologia Plantarum 24:150–153
166. Whittle PJ, Smith RH, McIntosh A (1976) J Sci Food Agric 27:633–642 [PubMed]
167. Lindner E (1990) Toxikologie der Nahrungsmittel, Thieme Verlag, Stuttgart, S. 54–56
168. Zadernowski R, Sosulski F (1978) J Am Oil Chem 55:870–872
169. Laakso I (1985) Acta Pharm Fenn 94:51–57
170. Hiltunen R, Laakso I, Hovinen S, Derome J (1982) J Chromatogr 237:41–48
171. Laakso I, Hiltunen R, Seppänen T, von Schantz M (1983) Acta Pharm Fenn 92:127–135
172. Laakso I, Hiltunen R, Kajaste J, von Schantz M (1985) Acta Pharm Fenn 94:59–65
173. Hiltunen R,Huhtikangas A, Hovinen S (1979) Acta Pharm Fenn 88:31–35
174. Pinson A, Padieu P (1974) FEBS Lett 39:88–91 [PubMed]
175. Christiansen RZ, Norseth J, Christiansen N (1979) Lipids 14:614–618 [PubMed]
176. Norseth J, Christiansen EN, Christophersen BO (1979) FEBS Lett 97:163–165 [PubMed]
177. Pestana A, Munoz E (1982) Nature 298, S. 608
178. Posada M, Castro M, Kilbourne EM, Diaz de Rojas F, Abaitua I, Tabuenca JM, Vioque A (1987) Food Chem Toxicol 25:87–90 [PubMed]
179. Toxic Epidemic Syndrome Study group (1982) Lancet 2:697–702 [PubMed]
180. Alonzo-Ruiz A, Zea Mendoza AC, Gonzalez Lanza M, Gomez-Catalan E (1984) Lancet 2:520–521 [PubMed]
181. Altenkirch H, Stoltenburg-Didinger G, Koeppel C (1988) 49:25–34
182. Phelps RG, Fleischmaier R (1988) J Am Acad Dermatol 18:313–324 [PubMed]
183. Solis-Herruzo JA, Vidal JV, Colina F, Castellano G, Munoz-Yague MT, Morillas JD (1987) Gastroenterol 93:558–568
184. James TN, Posada de la Paz M, Abaitua Borda I, Gomes Sanches MA, Martinez Tello FJ, Soldevilla LB (1991) Am Heart J 121:803–815 [PubMed]
185. Velicia R, Sanz C, Martinez-Barredo F, Sanchez Tapias JM, Bruguera M, Rodes J (1986) J Hepatol 3:59–65[PubMed]
186. Gilsanez V (1982) Lancet 1:335–336 [PubMed]
187. Gomez Sanchez MA, Mestre de Juan MJ, Gomez Pajuelo C, Lopez Diaz de Atauri MJ, Martinez Tuello FJ (1989) Chest 95:325–331 [PubMed]
188. Lopez Ibor JJ, Sorija J, Canas F, Rodriguez GM (1985) Br J Psychiatry 147:352–365 [PubMed]
189. Tabuenca JM (1981) Lancet 2:567–568 [PubMed]
190. Murphy RB, Vodyanoy V, Teny G, Kemper FH, Luepke NP, Renhof M, Weiss U (1982) Lancet 1:98–99[PubMed]
191. Rodrigo J, Robles M, Mayo I, Pestana A, Marquet A, Larraga V, Munoz E (1983) Lancet 1:415–416
192. Beaubernard C, Spencer PS, Koppel C, Altenkirch H (1982) Lancet 2:1.278–1.279 [PubMed]
193. Kilbourne EM, Bernert JT, Posada de la Paz M, Hill RH, Abaitua Borda I, Kilbourne BW, Zack MM (1988) Am J Epidemiol 127:1.210–1.227 [PubMed]
194. Cardenas A, Abian J, Bulbena O, Roselo J, Gelpi E (1988) J Chromatogr 426:83–91 [PubMed]
195. Berneret JT, Pendergrast AH, Ashley DL, Patterson DG, Kilbourne EM, Alexander LR, Posada de la Paz M, Abaitura Borda I (1989) Food Chem Toxicol 27:159–164 [PubMed]
196. Nomura GS, Ashley DL, Pendergrast AH, Bernert JT, Patterson DG, Graininger J, Vanderveer D (1989) Food Chem Toxicol 27:165–171 [PubMed]
197. Kammüller ME, Penninks AH, Seinen W (1984) Lancet 1:1.174–1.175 [PubMed]
198. Paterson JR (1984) Lancet 1, S. 1.411
199. Gleichmann H, Gleichmann E (1984) Lancet 1, S. 1.474
200. Guiterez C, Gaspar L, Muro M, Kreisler M, Ferriz P (1983) Lancet 1, S. 644
201. Gatti GL, Michalek H (1975) Arzneim Forsch 25: 1.639–1.642 [PubMed]
202. Umemura T, Slinger SJ, Bhatnagar MK, Yamashiro S (1978) Res Vet Sci 25:318–322 [PubMed]
203. Clandinin MT, Yamashiro S (1982) J Nutr 112:825–828 [PubMed]
204. Ziemlanski S, Budzynska-Topolowska J, Kochman E (1977) Ann Nutr Aliment 31:69–84 [PubMed]
205. Rocquelin G, Kuch D, Culzan R, Escousse A (1982) J Physiol Paris 78:288–295 [PubMed]
206. Bhatnagar MK, Yamashiro S (1978) Res Vet Sci 26:183–188
207. Grynberg A, Astorg PO, Lherminier J (1988) Biol Struct Morphog 1:77–79 [PubMed]
208. Svaar H, Langmark FT (1980) Acta Pathol Microbiol Scand A88:179–187 [PubMed]
209. Beare-Rogers JL, Gray L, Nera EA, Levin OL (1979) Nutr Metab 23:335–346 [PubMed]
210. Kramer JK, Hulan HW, Corner AH, Thompson BK, Holfeld N, Mills JH (1979) Lipids 14:773–780 [PubMed]
211. Clandinin MT, Yamashiro S (1983) Res Vet Sci 35:306–309 [PubMed]
212. de Wildt DJ, Speijers GJ (1984) Toxicol Appl Pharmacol 74:99–108 [PubMed]
213. Hunsaker WG, Hulan HW, Kramer JK (1977) Can J Physiol Pharmacol 55:1.116–1.121 [PubMed]
214. Vogtmann H, Clandinin DR, Thompson JR (1978) Int J Vitam Nutr Res 48:90–100 [PubMed]
215. Hulan HW, Corner AH, Nash DM, Proudfoot FG (1982) Poult Sci 61:1.154–1.166 [PubMed]
216. Svaar H, Langmark FT, Lambertsen G, Obstvedt J (1980) Acta Pathol Microbiol Scand A88:41–48 [PubMed]
217. Opstvedt J, Svaar H, Hansen P, Pettersen J, Langmark FT, Barlow SM, Duthie IF (1979) Lipids 14:353–371
218. Loew FM, Schiefer B, Laxdal VA, Prasad K, Forsyth GW, Ackman RG, Olfert ED, Bell JM (1978) Nutr Metab 22:201–217 [PubMed]
219. Souci SW, Fachmann W, Kraut H (1968) Die Zusammensetzung der Lebensmittel, Nährwerttabellen, Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft, Stuttgart.
220. Heg, Bd. IV, Teil 1, S. 73–94, 434–466
221. Hgn, Bd. III, S. 586–607
222. HAB 1
223. Mar 28
224. BPC 54, S. 486–487
225. Kar 58, S. 116
226. Hag, Bd. 3, S. 496–507
227. BAz Nr. 54a vom 17.3.1989
228. BAz Nr. 29a vom 12.12.1985
229. BAz Nr. 129a vom 15.7.1988
230. Hoppe HA (1975) Drogenkunde, 8. Aufl., De Gruyter Verlag, Berlin, S. 178–182
231. DAB 6, Kommentar, Bd. II, S. 214–217
232. DAC 86
233. DAB 6, S. 622–624
234. ÖAB 90
235. PhEur, S. 131
236. DAB 9, Bd. 1, S. 555