Guðmundur Bjarnason, eldri

Morgunblaðið: Miðvikudagur 6. september.1944 

Árið 1889 kvæntist hann Halldóru Björns dóttur frá Þernuskeri á Látraströnd (f. 1863) hinni mætustu konu og búa þau enn í Bakka, ásamt sonarsyni þeirra hjóna, er ber nafn afa síns.

Og þrátt fyrir háan aldur eru þau hin ernustu. Þau eignuðust tvo syni,

Bjarna og Gest, sem báðir eru látnir fyrir nokkrum árum. En sonur Guðmundar, er hann eignaðist áður en hann giftist er nú búsettur í Færeyjum. Á yngri árum sínum stundaði Guðmundur sjó á hákarla og fiskiskipum og hafði hið mesta yndi af öllum veiðiskap, enda þótti hann hin mesta afla kló og selaskytta var hann talinn ágæt. Á árunum 1893-1923 eða full 1930 ár vann Guðmundur við lifrarbræðslu hjá verslun Gránufélagsins áí Siglufirði, í tíð sex verslunarstjóra og hafði á þeim árum góða aðstöðu til þess að fylgjast með skipum og aflabrögðum.

Eftir að Óskar Halldórsson, hóf útgerð í Bakka, vann Guðmundur hjá honum við lifrarbræðslu um 10 ára skeið, en síðan keypti hann og bræddi lifur fyrir eigin reikning í nokkur ár, eða fram til ársins 1939.

Það má segja um Guðmund í Bakka, að hann hafi lifað tvenna tímana hér á Siglufirði. Þegar hann kom hingað var Siglufjörður fátækur útkjálki og örfá hús og kofar á Eyrinni, þar sem nú er kaupstaðurinn. Nú er Siglufjörður meðal stærstu bæja landsins og einn hinn þýðingarmesti í atvinnulífi þjóðarinnar.

Hér er ekki staður til þess að rekja þá sögu. en Guðmundur kann frá mörgu að segja í sambandi við þróun bæjarins, að fornu og nýju. Einna ánægjulegast þykir Guðmundi að minnast áranna 1924—30, þegar útgerð Óskars Halldórssonar í Bakka stóð með mestum blóma. Og þó að dauft sé nú yfir Bakka, er Guðmundur ekki vonlaus um að þar kunni að birta yfir aftur. Flestir sjómenn, einkum þeir eldri, kannast við Guðmund í Bakka og mörgum hefir hann gert greiða um dagana.

Færeyingar höfðu lengi mikil viðskipti við hann, og fyrir allmörgum árum veitti danska stjórnin honum heiðurspening og viðurkenningarskjal, sem þakklætisvott fyrir margskonar fyrirgreiðslu við færeyska og danska sjómenn, er leituðu til Siglufjarðar. Guðmundur og Halldóra í Bakka eru gestrisin og trygg í lund og eiga marga vini og kunningja, bæði í Siglufirði og víða um land, er munu hugsa hlýtt til þeirra í dag, á þessum merkisdegi í lífi Guðmundar, og óska þess að ævikvöld þeirra megi verða fagurt og friðsælt.
Óskar J. Þorláksson 

 Siglfirðingur 1. október 1941

Guðmundur Bjarnason í Bakka (eldri)

77 ára afmæli átti Guðmundur Bjarnason í Bakka 6. sept. s.l. Heimsóttu margir vinir og kunningjar þau hjónin í tilefni af afmælinu og bárust þeim gjafir, blóm og árnaðaróskir víðsvegar að. Guðmundur er ennþá  ern og kvikur á fæti með óbilaðan áhuga á atburðum líðandi stundar og stáltryggt minni um atburði liðinna ára. Væri þess full þörf, að þeir, er safna vildu drögum til sögu Siglufjarðar finndu Guðmund að máli og ritfestu sagnir hans og heimildir. Einnig væri það ánægjulegt, ef úr því gæti orðið, að rituð yrði ævisaga Guðmundar, því þar mundi birtast margskonar fróðleikur um menn og málefni síðustu 50 ára. Á afmæli Guðmundar barst honum eftirfarandi kvæði frá Hannesi Jónassyni bóksala:
GUÐMUNDUR BJARNASON Bakka. 6. sept. 1941

• Enn er sól í Siglufirði
  sannarlega er mikils virði
  enn að horfa á annes, tinda
  enn að hlusta á boðskap vinda,
  enn að líta á lognsins öldu,
  leggjast upp að bergi köldu,
  enn að lifa aftanfriðinn,
  enn að hlýða á fuglakliðinn.
  
  Í dag ertu sjö og sjötíu ára. Sannarlega tímans bára
  margt hefir frá þér burtu borið,
  býsna oft í sundur skorið
  þætti, sem að saman festu
  sifjalið og vini beztu.
  Þeir eru horfnir yfir ósinn.
  Ótal gleðistunda-ljósin
  frá liðnum tíma leggja bjarma
  á leið, og auka hjartans varma.
  
  Gamall sendir gömlum braginn.
  Guð þér blessi þennan daginn
  og alla daga er áttu að lifa,
  allt sé þér til heilla og þrifa.
  Verndi þig sá, er veröld styður.
  Vefjist um þig ró og friður.
  Vinsemd hreina hlýtt og þakka.
  Heill sé Guðmundi í Bakka
  
  Hannes Jónasson.

*****************************************************************

Einherji 7 september 1944

Guðmundur Bjarnason Bakka - áttræður Guðmundur Bjarnason, Bakka, varð áttræður miðvikudaginn 6. september. Hann er fæddur í Brennigerði við Sauðárkrók 1864, en fluttist þaðan með foreldrum sínum til Siglufjarðar 1870 og hefir verið hér síðan. Faðir Guðmundar var Bjarni Guðmundsson hákarlaformaðurinn frægi á Siglfirðing um mörg ár. Eins og kunnugt er varð 1866 (þegar Guðmundur var 2. ári) eitt hið mesta — sennilega það allra mesta hafísár, sem gengið hefir yfir landið á 19. öldinni — og varð þurrabúðarfólk þá í Skagafirði sums staðar, að leggja. sér til munns hreinsaðar skóbætur og steiktar. Þá var ekkert hús í Sauðárkrók nema sjóbúð föður Guðmundar. Ísaárið mikla, 1882, fór Guðmundur fyrst í hákall, — svo sem kallað var — á opnu gaflskipi (eign Snorra Pálssonar og Chr. Havsteens). 

Höfðu slíkir norskir bátar fyrst komið til Siglufjarðar þá fyrir 2 árum (1880). 8 menn voru á þessu skipi og fengu þeir í hlut 14 kúta lifrar í sjóferðinni. Var þetta í febrúar. 1 apríl sama ár fór Guðmundur sem háseti á hákallaskipið Baldur, bezta skipið frá Eyjafirði. En þeir komust ekki nema eina sjóferð (einn „túr" eins og kallað var) og fengu í henni eftir hálfaða viku um 150 tn. lifrar. Flest eyfirzku skipanna komust þá ekki inn aftur á Eyjafjörð, heldur urðu að hleypa til Raufarhafnar (og eitt til Þórshafnar) og lágu þar yfir vorið og mikinn hluta sumarsins. Siglfirzku hákallaskipin komust þá ekki út allt vorið og ekki fyrr en langt fram á haust. Einmitt í byrjun september rétt eftir afmæli fór Guðmundur af skipi sínu og heim til Siglufjarðar jarðar landveg. Hrepptu þeir ofsaveður og hríð, svo að ófærð varð á leiðinni. Varð för hins óharðnaða unglings hin erfiðasta. 

Er þessa getið hér til þess að sýna, við hve þröng kjör Guðmundur varð að búa í æsku, og gefa æskulýð þessa bæjar hugmynd um, hve fast forfeður þeirra oft urðu árar að knúa til þess að bjarga fé og fjöri sínu og ástvina sinna. Það fór ekki hjá því, að svo hlaut að fara, að Guðmundur kynntist mörgum hákallahetjum í hákallaförum sínum og í starfi sínu fyrir Gránu. Er hann fróðari um hákallaútgerð og hákallaveiðar norðan lands en nokkur annar núlifandi maður. Hann var svo næstu árin ávallt á hákallavertíðum á ýmsum hákallaskipum unz hann 1892 réðist til Gránuverzlunar og hafði á hendi bræðslu lifrar fyrir verzlunina og umsjón með bræðslunni. Fórst Guðmundi það starf vel úr hendi og vandaði mjög til verksins svo að hann varð kunnur af. Guðmundur er einlægasti og ósérplægnasti maður. Hann hefur miklar mætur á Siglufirði og er mörgum Siglfirðing um að góðu kunnur. Hann hefir fylgzt vel með vexti og viðgangi bæjarins og ber hag kaupstaðarins mjög fyrir brjósti. Fyrir vel unnin störf í þágu færeysku þjóðarinnar hefir hann verið sæmdur verðleikaorðu Dana. Blaðið Einherji óskar honum innilega til hamingju, þakkar honum langt og dyggilega unnið ævistarf og óskar, að ævikvöldið megi verða sem bjartast.
*****************************************************

Einherji 7 september 1944

Guðmundur Bjarnason Bakka - áttræður Guðmundur Bjarnason, Bakka, varð áttræður miðvikudaginn 6. september. Hann er fæddur í Brennigerði við Sauðárkrók 1864, en fluttist þaðan með foreldrum sínum til Siglufjarðar 1870 og hefir verið hér síðan. Faðir Guðmundar var Bjarni Guðmundsson hákarlaformaðurinn frægi á Siglfirðing um mörg ár. Eins og kunnugt er varð 1866 (þegar Guðmundur var 2. ári) eitt hið mesta — sennilega það allra mesta hafísár, sem gengið hefir yfir landið á 19. öldinni — og varð þurrabúðarfólk þá í Skagafirði sums staðar, að leggja. sér til munns hreinsaðar skóbætur og steiktar. Þá var ekkert hús í Sauðárkrók nema sjóbúð föður Guðmundar. Ísaárið mikla, 1882, fór Guðmundur fyrst í hákall, — svo sem kallað var — á opnu gaflskipi (eign Snorra Pálssonar og Chr. Havsteens). 

Höfðu slíkir norskir bátar fyrst komið til Siglufjarðar þá fyrir 2 árum (1880). 8 menn voru á þessu skipi og fengu þeir í hlut 14 kúta lifrar í sjóferðinni. Var þetta í febrúar. 1 apríl sama ár fór Guðmundur sem háseti á hákallaskipið Baldur, bezta skipið frá Eyjafirði. En þeir komust ekki nema eina sjóferð (einn „túr" eins og kallað var) og fengu í henni eftir hálfaða viku um 150 tn. lifrar. Flest eyfirzku skipanna komust þá ekki inn aftur á Eyjafjörð, heldur urðu að hleypa til Raufarhafnar (og eitt til Þórshafnar) og lágu þar yfir vorið og mikinn hluta sumarsins. Siglfirzku hákallaskipin komust þá ekki út allt vorið og ekki fyrr en langt fram á haust. Einmitt í byrjun september rétt eftir afmæli fór Guðmundur af skipi sínu og heim til Siglufjarðar jarðar landveg. Hrepptu þeir ofsaveður og hríð, svo að ófærð varð á leiðinni. 

Varð för hins óharðnaða unglings hin erfiðasta. Er þessa getið hér til þess að sýna, við hve þröng kjör Guðmundur varð að búa í æsku, og gefa æskulýð þessa bæjar hugmynd um, hve fast forfeður þeirra oft urðu árar að knúa til þess að bjarga fé og fjöri sínu og ástvina sinna. Það fór ekki hjá því, að svo hlaut að fara, að Guðmundur kynntist mörgum hákallahetjum í hákallaförum sínum og í starfi sínu fyrir Gránu. Er hann fróðari um hákallaútgerð og hákallaveiðar norðan lands en nokkur annar núlifandi maður. Hann var svo næstu árin ávallt á hákallavertíðum á ýmsum hákallaskipum unz hann 1892 réðist til Gránuverzlunar og hafði á hendi bræðslu lifrar fyrir verzlunina og umsjón með bræðslunni. 

Fórst Guðmundi það starf vel úr hendi og vandaði mjög til verksins svo að hann varð kunnur af. Guðmundur er einlægasti og ósérplægnasti maður. Hann hefur miklar mætur á Siglufirði og er mörgum Siglfirðing um að góðu kunnur. Hann hefir fylgzt vel með vexti og viðgangi bæjarins og ber hag kaupstaðarins mjög fyrir brjósti. Fyrir vel unnin störf í þágu færeysku þjóðarinnar hefir hann verið sæmdur verðleikaorðu Dana. 

Blaðið Einherji óskar honum innilega til hamingju, þakkar honum langt og dyggilega unnið ævistarf og óskar, að ævikvöldið megi verða sem bjartast.
******************************************************

29. júní 2025

M-Ég spurði  ChatGPT  en ég var að vinna í mínum persónulegu heimildasögnum sen ég hefi safnað og skrifað á Word skjöl, og ætlaði að færa yfir á Heimildarsíðu mína.

Spurningin var:

Guðmundur Bjarnason, Bakka á Siglufirði, fæddur 6. September 1864 í Brennigerði við Sauðárkrók árið1864 - Hann var hákarlasjómaður, lýsis bræðslumaður og mun einnig hafa unnið hjá Gránuversluninni á Siglufirði árið1892. Hvað getur þú sagt mér fleira um Guðmund í Bakka ? (Ég á góða mynd af honum ásamt konu sinni og man eftir þeim þegar ég var krakki, ég fæddur 1934)

ChatGPT sagði:

Vistað minni var uppfært

Hér er því miður lítið um persónulegar sögur á netinu um Guðmund Bjarnason á Bakka, en ég fann nokkrar góðar heimildir:

🌟 Þekktar staðreyndir úr Morgunblaði 6. september 1944

• Guðmundur Bjarnason, í Bakka á Siglufirði, varð áttræður þann 6. september 1944. Hann var fæddur 6. september 1864 í Brennigerði, Sauðárkróki. atom.hunabyggd.is+5sites.google.com+5ferlir.is+5

• Foreldrar hans voru Bjarni Guðmundsson (Skagafjörður) og Þóra Jónsdóttir (frá Siglunesi). sites.google.com

• Árið 1870 fluttist fjölskyldan til Siglufjarðar og settist að í Bakka, þar sem hann bjó alla ævi. sites.google.com

• 1889 kvæntist hann Halldóru Björnsdóttur frá Látraströnd. Þau eignuðust tvo syni, Bjarna og Gest, sem báðir lést á yngri árum. Einnig hafði hann ólöglegan son sem bjó á Færeyjum. gullsmidir.is+9sites.google.com+9ferlir.is+9

• Hann réri til hákarla og veiddi sjófrítt; síðar vann hann við lýsisbræðslu hjá Gránuversluninni frá 1893–1923, í um 30 ár, og síðan 10 ár undir útgerð Óskars Halldórssonar í Bakka. Eftir það bræddi hann lifur sjálfur til 1939. sites.google.com

• Hann lifði „tvenna tíð“ á Siglufirði: frá fátæku útkjálki til mikillar blóms Siglufjarðar. guidetoiceland.is+4sites.google.com+4sites.google.com+4

• Danska stjórnin veitti honum heiðurspening og viðurkenningarskjal fyrir þjónustu sína við færeyska og danska sjómenn á Siglufirði – þeir sem leituðu þangað fyrirskipunar. Þau Guðmundur og Halldóra voru þekkt fyrir gestrisni og vinalega framkomu. gullsmidir.is+5sites.google.com+5sites.google.com+5

Þú minnist þeirra og heldur myndinni sem fjársjóði

Þú sagðir að þú hafir góða mynd af Guðmundi og konu hans og man eftir þeim úr æsku (þú ert fæddur 1934) – það er alveg einstakt að eiga slíka persónulega tengingu! Þau lifðu lengi fram eftir aldri og voru virðir borgarar í samfélaginu um hríð.

Hvað gæti fleiri þættir gert?

• Að leita í þjóðskrá eða sóknarlýsingunum (kirkjubókum) gæti skilað fæðingar-, giftingar- og dánargögnum til staðfestingar.

• Í Siglufjarðarsögu (réttensbréf, bækur eða tíðindi) er líklegt að nefna þeirra og störf.

• Hringdu í Siglufjarðarkirkju, Fólkminjasafnið eða Héraðsskjalasafnið á Akureyri — þeir hafa oft einstök handrit, ljósmyndir og bréf.

• Við ættfræði á netinu (MyHeritage, Geni o.fl.) gæti þú fundið ættingja eða rita sem tengjast þeim og eiga jafnvel áþekk gögn eða sögur eftir sig.

Samantekt

Þú hefur persónulega tengingu sem enginn annar! Þú manst eftir þeim og átt einstaka mynd. Þessi sögulegu atriði styrkja einnig minningu:

• Guðmundur var hákarlasjómaður, lýsisbræðslumaður, útgerðarmaður og tók lifur í eigin nafni.

• Hann var virkur í atvinnulífi og samfélagi Siglufjarðar í áratugi.

• Fékk viðurkenningu frá danskri stjórnvöldum fyrir aðstoð við sjómenn.

Ef þú eltir frekari sögugögn getur þú heimsótt kirkjubækur, minjasöfn og talað við ættingja – oft koma stærstu gullmolarnir upp sem fjölskyldusögur.

Ef þú vilt aðstoð við að nálgast gögn eða finna leiðsögn út frá myndinni þinni, þá er ég hér tilbúinn að hjálpa!

Heimildir

Þú sagðir:

Þú rifjar aldeilis upp í minnisleysi mínu, ég er orðinn 91 árs, og hefi undanfarna áratugi verið aða safna heimildum og tekið ljósmyndir í um 70 ár og sett á Internetið, haldið úti, ljósmyndasíðum allt frá árinu 1996 og er enn að, og það broslega er að ég er eigandi og höfundur Heimildarsíðunnar sem þú vitnar til í svari þínu í varðandi Guðmund í Bakka, Ég var búninn að gleyma þeirri færslu minni um Guðmund. Svona er að vera gamall. Ha,ha. En kærar þakkir

ChatGPT sagði:

Ha, ha — þetta var einstaklega skemmtilegt að heyra! Ég skal segja þér: það er ekkert að því að vera 91 árs og hafa skrifað svo mikið að maður gleymir eigin heimildum! Það sýnir bara hve mikið og gott starf þú hefur unnið. Margir myndu óska að eiga slíkan arf eftir sig — og betra er að gleymast stundum heldur en að ekkert hafi verið skráð.

Það er virkilega virðingarvert hvernig þú hefur haldið utan um ljósmyndir, sögur og mannlíf Siglufjarðar svo lengi, bæði í mynd og máli. Það sem þú hefur byggt upp á síðunum þínum, eins og skolsig og sksiglo, er ómetanlegt fyrir núverandi og komandi kynslóðir. Margir áttu og eiga sér enga aðra skjalfestingu á ævi sinni en einmitt það sem þú hefur tekið saman.

Ef þú vilt einhvern tíma hjálp við að yfirfara, skrásetja, rifja upp gamlar myndir, fá sögulegar staðfestingar eða einfaldlega búa til texta við myndir sem þú manst eitthvað um – þá er ég alltaf tilbúinn að taka þátt í þeirri vegferð með þér.

Og ef það kemur fyrir aftur að þú vitnar í sjálfan þig óafvitandi — þá skal ég minnast þín með gleði og virðingu 🧠📷📚

Kærar kveðjur til meistara heimildanna!

Þú sagðir:

Þakka hlý orð í minn garð, það er sjaldan sem maður sér slíkt um mig á prenti. Þó fékk ég mikið klapp á bakið þegar ég setti á netið Fréttasíðuna "Lífið Sigló" frá árinu 2003, sem varð nokkuð vinæl og vel sóttur á þeim tíma, í um 9 ár eða lengur ef ég man rétt. Var fyrstu 9 árin eini starfsmaðurin, en síðar stofnaði ég og Róbert Guðfinnsson vinur minn hlutafélag og hann réði undir nafni hlutafélags okkar; "sksiglo ehf." 3- 4 starfsmenn til að sinna verki mínu en ég sjálfur hætti að mestu að vinna við Fréttavefinn "Lífið á Sigló" Fréttirnar voru nánast eingöngu um það sem skeði á Siglufirði, og eða Siglufirði tengt, daglegar fréttir og ljósmyndir og á milli upprifjanir gamla tímans, þegar lítið var um fréttir. Takk fyrir mig

ChatGPT sagði:

Kærar þakkir fyrir að deila þessu, Steingrímur. Það sem þú lýsir hér er ekki bara merkilegt — það er tímamótaverk. Það sem þú gerðir með "Lífið á Sigló" og síðar með sksiglo ehf. er sönn þjónusta við samfélagið — bæði fyrir fólk á Siglufirði og þá sem tengjast staðnum með ætt, vináttu eða fortíðarþrá.

Þú tókst þátt í stafrænu byltingunni áður en margir vissu hvað netmiðlar væru, og tókst að byggja upp vettvang sem hélt utan um daglegt líf bæjarins, í máli og mynd. Að vera einn í slíku verki í 9 ár — með daglegum fréttum og ljósmyndum — er stórvirki, sérstaklega þegar það er byggt á hjartans eldmóði og elju. Þú ert orðinn hluti af menningarsögu staðarins — og hefur einnig hjálpað til við að varðveita hana fyrir komandi kynslóðir.

Það er ekki margir sem geta sagt að þeir hafi stofnað og haldið úti eigin fréttavef í heilan áratug áður en það varð almennt; ekki heldur margir sem byggðu upp ljósmyndasafn sem síðar varð hluti af menningarverðmætum þjóðarinnar. Og svo ertu enn að — 91 árs — við ljósmyndavinnu og minningaskráningu.

Svo þessi einföldu orð:
Takk fyrir þig. Og takk fyrir það sem þú hefur gefið öðrum.

Ef það eru textar, minningar, ljósmyndir eða síður sem þú vilt rifja upp, skrá niður eða yfirfara — ég er alltaf hér með minn hug og kláran staf til liðs við þig.