Poppað á Sigló 6

Hljómsveitin Frum í Nýja Bíó hjá vini okkar Oddi Tór að safna fyrir bágstadda Vestmannaeyinga. Ljósmyn tók Björn Sveinsson

Safnað fyrir Vestmannaeyinga.
Aðfaranótt 23. janúar 1973 hafði ég sofnað út frá útvarpinu en glaðvaknaði þegar fréttir hófust allt í einu um miðja nótt. Eldgos á Heimaey. Var þetta eitthvert furðulegt grín, ótrúlega raunverulegur draumur eða blákaldur veruleikinn? Ég var nokkra stund að átta mig á því að þarna væri allt í alvörunni því á gömlu gufunni sem þá var eina útvarpsrásin, var sjaldan mikið grín í gangi. Jörðin hafði rifnað í verstöðinni Vestmannaeyjum og logandi eldstólpar teygðu sig til himins. Hraun flæddi og síðar byrjuðu eitraðar gufur að leggjast yfir bæinn. 

Þriðjungur bæjarins grófst undir hraun og ösku og ljóst var að margir þurftu aðstoðar við. Við fundum til samkenndar með löndum vorum hinum megin á Íslandskortinu og málið var rætt á næsta hljómsveitarfundi. Jú, við skyldum ganga á undan með góðu fordæmi og safna saman liði sem væri sammála okkur að því leiti að eitthvað þyrfti að gera og það strax.

Ég talaði við Odd Thorarensen þann ágæta mann og bað hann um að fá leigðan bíósalinn. Hann spurði að sjálfsögðu hvað stæði til og ég sagði honum að við í hljómsveitinni Frum vildum halda tónleika með það að markmiði að safna einhverjum aurum fyrir Vestmannaeyinga. Þá kostar salurinn ekki neitt svaraði Oddur að bragði og andlitið á honum varð allt í einu alveg rosalega alvarlegt.
Ég talaði við fleiri og ennþá fleiri. Allir voru að sjálfsögðu til í að gera allt sem í þeirra valdi stóð því málstaðurinn var óumdeilanlega góður. 

Eftir nauðsynlegan undirbúning var skemmtunin síðan auglýst og haldin í Nýja Bíó fyrir næstum því fullu húsi.
Eftir helgina þegar ég mætti á skrifstofu bæjarfógeta til að gera upp söluskattinn vegna skemmtunarinnar, tók þáverandi gjaldkeri á móti mér með svolítilli ræðu þar sem hann lofaði framtak okkar strákanna og sagði það jafnframt fullkomlega óeðlilegt að ríkissjóður væri í þessu tilfelli eini aðilinn sem hagnaðist.

25% söluskattur af þetta mörgum miðum gera…

Jæja mættu ekki fleiri?

Hann glotti flírulega og ég velti því fyrir mér eitt augnablik hvort ég ætti að hafa góða samvisku eða slæma vegna skilanna á söluskattinum.

“Þetta er bara fínt svona”.

Kvittunin var handskrifuð eins og alltaf var gert í þá daga, gjaldkerinn rak síðan stimpilinn af afli ofan á blaðið og málið var dautt frá hans bæjardyrunum séð.

Í framhaldinu lá leið mín út á Hvanneyri því presturinn okkar var náttúrulega í forsvari fyrir Hjálparstofnun kirkjunnar á Siglufirði.

Halló Akureyri, hér komum við – aftan í dráttarvél.
Sumrin 1972 og 1973 spilaði hljómsveitin Frum aðra hverja helgi í Allanum á Akureyri eins og áður sagði. Þetta var góður tími og yfirleitt mjög góð mæting, en þetta var eini staðurinn á Akureyri þar sem haldin voru sextán ára böll.

Það var snemma sumars 1972 á föstudegi að við hlóðum hljóðfærunum í bílinn síðla dags og lögðum af stað til Akureyrar. Lágheiðin var enn lokuð vegna snjóa og bleytu, svo við urðum að fara Öxnadalsheiðina.
Allt gekk vel og okkur miðaði vel áfram þangað til í Hörgárdalnum, þar sem bíllinn hægði ferðina smátt og smátt og stöðvaðist að lokum úti í kanti. “Pissustopp,” sagði einhver og allir þustu út nema Guðni.
Hann sat hljóður undir stýri um stund og fór svo að reyna að starta en bíllinn tók ekki við sér. “Fyndinn,” sagði ég, fullviss um að hann væri eitthvað að stríða okkur. 

Það tók hljómsveitarmeðlimi smástund að átta sig á að hér var bláköld alvara á ferð. Bíllinn fór alls ekki í gang, sama hvað við gerðum og jafnvel þótt við opnuðum vélarhlífina og horfðum á vélbúnaðinn með ógnandi augnaráði. En við höfðum ekki staldrað lengi við þegar bjargvætt okkar bar að, akandi á rauðum Zetor.
Við veifuðum honum og hann stoppaði. “Geturðu nokkuð dregið okkur til Akureyrar?” Við útskýrðum fyrir ökumanni Zetorsins tilgang ferðar okkar og hversu mikilvægt það væri að við kæmumst tímanlega á áfangastað. Þetta var ótrúlega auðsótt mál, við bundum bílinn aftan í traktorinn og svo var ekið af stað á 27 km. hraða.

Klukkan var byrjuð að ganga eitt þegar við renndum í hlaðið fyrir framan Allann og hópur ballgesta tók á móti okkur með fagnaðarlátum sem hreinlega aldrei ætlaði að linna.

“Frá hvaða bæ eruð þið?” Þessari athugasemd var tekið fagnandi af hópnum.

“Spilið þið sveitatónlist?”

Gleðin byrjaði utan við dyrnar á Allanum í þetta skiptið, en þetta voru annars fínir krakkar sem hjálpuðu okkur með hljóðfærin inn á pall, fóru svo og keyptu sig inn á ballið því nú var það var óhætt þar sem hljómsveitin var mætt.
Ég spurði ökumann Zetorsins hvað ég skuldaði honum fyrir “dráttinn” en hann leit á úrið og svo á mig. “Tólfhundruð og fimmtíu slétt” sagði hann eins og leigubílstjóri sem les á mælinn. Mér datt í hug hvort það væri algengt að hann bjargaði aðkomuhljómsveitum síðasta spölinn til Akureyrar og notaðist þá við sérstakan hljómsveitabílataxta. Ég greiddi uppsett gjald og þakkaði honum fyrir vel og lengi og horfði svo á eftir honum leggja í hann til baka á 27 km. hraða. 

Þegar Zetorinn var horfinn fyrir næsta horn birtist Dabbi vinur okkar. Hann hafði verið á Siglufirði fyrir nokkru síðan að vinna við að fleyta Rauðku tönkunum fram af hafnarbryggjunni ásamt bræðrum sínum og föður og hékk þá oft ásamt fleiri krökkum á æfingum hjá okkur í Sjallanum.
Ég sagði honum frá vandræðum okkar og hann opnaði bílstjórahurðina renndi hendinni bak við svissinn, fann þar lausan vír og stakk honum í samband. “Startaðu nú” sagði hann og hló mikið.
Ég settist upp í og startaði og viti menn, bíllinn hreinlega datt í gang og malaði blíðlega eins og vel vaninn heimilisköttur sem fær rjóma í skálina sína.

Stórdansleikur í Dynheimum.
Það var eina helgina þetta sama sumar að hljómsveitin var alveg verkefnalaus. Hvergi var hægt að komast inn til að spila og ég hringdi í hvern húsvörðinn á fætur öðrum en hvergi voru svörin eins og ég hefði viljað heyra þau.

Á Ketilási voru Gautarnir að spila og þess vegna ekki góður grundvöllur fyrir balli í Ólafsfirði. Á Dalvík fékk ég þau svör að um helgina yrði haldið þar ættarmót af stærri gerðinni og væri gert ráð fyrir á annað hundrað manns í mat alla helgina auk þess sem salurinn myndi verða notaður að hluta sem svefnpokapláss.

Í Freyvangi var verið að sýna leikrit, öll leiktjöld og munir voru á sviðinu og það væri allt of mikið mál að pakka því niður fyrir eitt ball auk þess sem það væri sýning á laugardagskvöldið.

Í sveitinni inn af Akureyri er Laugaland og þegar ég talaði við húsvörðinn þar sagði hann mér að það ætti að lakka gólfið um helgina og því plani væri ekki hægt að breyta.

Í Allanum hjá henni Ragnheiði vinkonu okkar var einhver ráðstefna og hún hélt að einhver harmonikuhljómsveit ætti að spila gömlu dansana á eftir.

Það fór að verða fátt um fína drætti og ég gerði mér nú grein fyrir því að Ingimar Eydal yrði eins og venjulega í Sjallanum en þar fyrir utan var hvergi nokkurs staðar dansleikur á Eyjafjarðarsvæðinu sem var mjög sérstakt. Þetta yrði skrýtin helgi og við yrðum bara að nýta okkur ástandið.

Grenivík! Ekki var það óskastaðurinn en ég hringdi nú samt þangað en fékk þá að vita að húsvörðurinn var einhvers staðar suður í Reykjavík og það var enginn sem gat sagt neitt hvað þá tekið ákvarðanir í fjarveru hans.

Ég var alveg í öngum mínum, þetta var allt að fara úr böndunum og mér fannst ég vera í svipaðri aðstöðu og asninn sem eltir gulrótina alveg endalaust en mun aldrei ná henni. Ég sagði strákunum frá tilraunum mínum á þriðjudagskvöldi með hálfgerðum uppgjafartón.

En Dynheimar? Einhver varpaði fram þessari óvæntu hugmynd. Jú það er til staður sem heitir Dynheimar og er rekinn sem félagsmiðstöð en ég hef aldrei heyrt að það væru böll þar. Það mátti svo sem hringja í Dynheima og það var gert strax morguninn eftir. Ég talaði við þann sem veitti húsinu forstöðu en hann taldi fráleitt að halda unglingaball þar, það hafði verið reynt nokkrum sinnum en mæting var sáralítil í hvert einasta skipti.
Ég sagði honum þá að það væri hvergi dansleikur á gjörvöllu Eyjafjarðarsvæðinu og krakkarnir hefðu ekki í nein hús að venda og nálægasti dansleikur við Sjallann væri á Ketilási í Fljótum. Honum þótti þetta svolítið merkilegt en leist samt ekki vel á hugmyndina. Ég hélt samt áfram að reyna að sannfæra hann um að þetta gæti alveg gengið og að lokum gaf hann sig og ég sendi honum auglýsingaplaköt síðar þennan sama dag með flóabátnum Drang. 

Á laugardeginum vorum við mættir inn við Dynheima um áttaleytið. Við stilltum upp og spjölluðum við manninn sem sagði okkur að hann hefði þrátt fyrir að hafa gefið eftir, ekki hafa nokkra trú á kvöldinu. Þetta hefði bara einfaldlega aldrei virkað og hann sæi ekkert í spilunum sem segði að það myndi eitthvað frekar gerast núna.

Unglingadansleikurinn hófst stundvíslega klukkan tíu og það var eitthvað af krökkum sem biðu við dyrnar og borguðu sig strax inn á þrjúhundruðkall og svo komu fleiri. Þegar aðeins var farið að líða á kvöldið sáum við að það var engu líkara en krakkarnir hreinlega flæddu inn um dyrnar og um miðnættið var nánast orðið ólíft í húsinu. Þar var svo troðfullt sem það gat frekast orðið og jafnvel rúmlega það. Að dansleik loknum þegar allir voru farnir og við búnir að pakka saman fór ég og hitti húsvörðinn.

“Jæja, var þetta ekki bara í góðu lagi?”

Hann horfði á mig og hristi höfuðið og sagðist ekki skilja neitt í þessu. Þá mundi ég að það hafði alveg gleymst að ræða kaup okkar og kjör. Ég spurði vandræðalega hvernig uppgjör færi fram á þessum bæ, en hann leit á mig aftur og endurtók að hann skildi ekki neitt í þessu öllu saman. Svo rétti hann mér þykkasta búnt af hundraðköllum sem ég hef nokkru sinni séð og sagði að þetta hefði komið inn.

“Bærinn borgar alla reikninga hér svo það eru engir kostnaðarliðir, en þið hefðuð alveg mátt koma með einhvern til að selja miðana.”

Svo hristi hann höfuðið aftur og ítrekaði það sem hann hafði þá þegar nokkrum sinnum sagt. Við talningu á hundraðkalli bunkanum kom í ljós að þetta gæti alveg verið það ball sumarsins sem gæfi hvað mest í aðra hönd.
Þegar við yfirgáfum svo staðinn, stóð hann í dyrunum og veifaði en horfði í leiðinni á okkur eins og við værum einhverjar geimverur.

Svo hristi hann höfuðið einu sinni enn og gekk inn.