Siglfirsk frásagnahefð

Skjáskot

Það er þó nokkur huggun í harmi að vita að á Landsbókasafn.is er að finna “backup kópíur” af meira eða minna öllu vefbirtu íslensku efni. Þar er líka einskonar kirkjugarður fyrir horfnar heimasíður, en leit þar af horfnu efni er þó enn takmörkuð við að maður verður að vita gamla nafnið á léninu. Ekki er hægt í dag að leita að einstökum greinum eða efnisinnihaldi, líkt og hægt er með ítarlegri leit á t.d. tímarit.is, en gert er ráð fyrir að svo sé hægt í framtíðinni.

Hér er t.d. hægt að skoða 145 augnablikskópíur af horfnu Siglfirsku heimasíðunni Siglfirðingur.is (f. 2010 – d. 2020) sem Séra Sigurður Ægisson hélt úti og komum margir góðir pennar honum til aðstoðar við skrif á allskyns Siglfirskum greinum og sögum.

Skjáskot

Það er svolítið merkileg tilfinning að smella á einhverja dagsetningar-kópíu og sjá látna heimasíðu rísa upp frá sínum netdauða. Hún lifnar við og maður flettir og skoðar gamlar fréttir, greinar og annan fróðleik sem þarna var að finna á sínum tíma. Það var líka gaman að sjá augnabliks kópíur af útliti og þróun á gömlu sigló.is heimasíðunni allt frá desember 1998, en þá var allt þar birt frá erlendum hýsingaraðila, þar sem Íslenskir voru ekki tiltækir öllum á þeim tíma. 

Pistlahöfundur mælir með því að allir sem halda úti eigin heimasíðum eða bloggsíðum, kynni sér ýmsa skilmála og spurningar sem bent er á varðandi starfsemi vefsafns íslands. Sjá meira hér: Algengar spurningar

Þar eru svör við spurningum eins og t.d:
Hvernig sé ég hvort vefsafn Landsbókasafns safnar mínu efni?
Hvernig get ég hleypt vefsafni Landsbókasafns að mínu efni?

“Á endanum verðum við öll sögur” (Margret Atwood)

Þessi sönnu orð eru lánuð frá heimasíðu bókasafns Fjallabyggðar.

Siglufjörður
Ljósmynd: Jón Ólafur Björgvinsson

Það sem er samt mest ánægjulegt í þessu öllu saman, er að áhuginn er mikill og margir taka þátt í skrifum og heimildasöfnun og flestir eru sammála um Siglfirskar sögur eru oft á tíðum bæði sérstakar og öðruvísi en aðrar Íslenskar smábæjarsögur. Þegar við kíkjum til baka, bara síðustu 10 ár eða svo, þá sjáum við að margir hafa verið að átta sig meira og meira á sérstöðu Siglufjarðar í sjálfri menningar og atvinnusögu Íslands. Fá bæjarfélög kíló af áhrifaríkum orðum í hans byggðar skáldsögu um Segulfjörðinn fræga.

Við ættum kannski að sameinast um að stofna hreinlega stafrænt Siglfirskt byggðasögusafn í líkingu við t.d. Sarpur.is, sem er gott dæmi um stafræna samvinnu varðandi að gera sögulega muni aðgengilega almenningi gegnum netið. Spurningin er bara hver eða hverjir ættu að taka ábyrgð á slíku Siglfirsku vefefnasafni og hvar væri best að vista það og tryggja þar aðgang framtíðar kynslóða á sögulegu efni um horfin hversdagsleika sem for-feður og -mæður þeirra lifðu í.

Stóra spurningin er: Viljum við ráða einhverju um þetta sjálf ?

Það er vert að minna á, að það er mikil umræða og jafnvel málaferli víða um heim varðandi t.d. höfundarrétt, gagnasöfnun netrisa, eignarhald á gögnum og hvernig allskyns upplýsingar eru notaðar í ágóðaskyni.
Bóka og héraðskalasafn Fjallabyggðar.is

Skjáskot

Á bóka og skjalasafninu er söguhjartað úr bænum geymt og þar er röð og regla á öllu. Stafrænt aðgengi að lesefni er að aukast meira og meira, enda eru bækur ekki lengur eingöngu til í prentuðu formati og vonandi eigum við eftir að sjá söguefni úr héraðsskjalasafninu góða, ef tími og fjármagn verður lagt í að skanna inn og birta allt sem þar er geymt. Svoleiðis vinna er með eindæmum tímafrek handa- og forritunarvinna.

Við Siglfirðingar höfum í alla tíð átt mikið af góðum pennum og sögu og þjóðlaga skráningarfólki og það sem mér hefur ætíð fundist einkenna nær allar okkar sögur er:

“Brauðstrit og barátta og hversdagsleikur venjulegs og óvenjulegu fólki og líf þeirra í máli og myndum, í harðri hálf veglusri náttúru, allt frá Úlfsdölum til Hvanndala.”

Núverandi prestur bæjarins heldur uppi gamalli hefð sem næstum krefst þess að sá sem býr á prestsetrinu Hvanneyri sitji uppi langar dimmar vetrarnætur og skrifi bækur í hjáverkum.

Á bókasafninu er til sérstök Siglósöguhilla og styttir það bæjarbúum og öðum sporin að skemmtilegu og fjöllbreytu Siglósöguefni. Þarna er að finna úrval af byggðarsögu fræðibókum, skáldsögum, ljóðabókum og ljósmyndasögubókum svo eitthvað sé nefnt.

Siglósöguhilla, það er einnig til er önnur álíka hilla með auka eintökum, þegar eftirspurn er mikil.
Ljósmynd: Hrönn Hafþórsdóttir. 

Í nýlegu samtali við safnstjórnendan Hrönn Hafþórsdóttur, kom fram að á bókasafninu séu til um 120 – 150 bækur, sem á einn og annan hátt fjalla um lífið á Sigló. Þetta hlýtur að teljast nokkuð merkilegt fyrir lítið bæjarfélag á norðurhjara veraldar.

Pistlahöfundur getur ekki annað en dáðst að þeim sögufjársjóði sem við Siglfirðingar eigum og nýjasta viðbótin í Siglósöguhillunni er einstakt dæmi um hvað fólki finnst gaman að lesa um aldeilis venjulegan horfin Siglfirskan hversdagsleika í máli og myndum.

En það er sögur og þættir um “Fólkið á Eyrinni” sem Örlygur okkar Kristfinns gaf út um síðustu jól.
Um næstu jól hefur pistlahöfundur grun um að minnst tvær bækur um síld og Siglósögur bætist við í söguhilluna okkar.
SMELLTU á myndina hér neðar til að lesa um sögu Örlygs

Skjáskot

Pistlahöfundur er fullur af þakklæti og aðdáun af elju þeirra tröllahjóna að halda úti þessum frábæra miðli og hafa ber í huga að allt er þetta gert í óeigingjörnu sjálfboðavinnu og einlægum áhuga á að halda áfram Siglfirskri frásagnarhefð í tæknivæddu nútímalegu formi.

Við skulum fara varlega með að klaga nú ekki of mikið þegar t.d. vefmyndavélar bila, sem krefst viðgerða með ærnum tilkostnaði fyrir eigendur trölli.is. Allt sem þarna birtist, kemur til okkar allra aldeilis ókeypis.

Það er nokkuð ljóst að áhugi almennings á Siglfirskum sögum er mikill, ef marka má fléttingar á t.d. bara mínum eiginn greinum og Siglósögum á trölli.is. En í nýlegri Excelskjala samantekt sem ég neyddist til að gera, vegna þess að ég hafði ekki lengur minni í hausnum til að halda utan um mitt eigið skrifaða efni á trölli.is, brá mér verulega þegar ég reiknaði saman tölur á mínum greinum, smá- og myndasyrpusögum frá stofnun trölla.is í apríl 2018.

153 greinar = 214.847 fléttingar og 53.551 deilningar. Þetta eru alveg ótrúlegar tölur.

Oft á tíðum sé ég að gamlar greinar fara aftur og aftur í lesningu, þá sérstaklega kringum hátíðisdaga þegar Siglfirðingar og velunnarar fjarðarins hittast og segja hvor öðrum sögur og notast þá við sögur og ljósmyndir sem til eru í greinasafni trölli.is, sem er vel uppsett fréttasíða og auðvelt er að finna efnið með einfaldri leit og flettingum.

Hér hefur pistlahöfundur engar verulegar áhyggur af nánustu stafrænu framtíð, því hér er til staðar mikill tæknikunnátta og reynsla á bæði FM Trölli og trölli.is. Starfsemin stendur í rauninni í miklum blóma, fréttir og myndir berast inn frá hinum og þessum, greina pennum fjölgar og útvarps þáttastjórnendur er margir og stafrænir möguleikar og ný tækni gerir það að verkum að trölla-fólkið getur búið og starfað hver sem er í heiminum.

En þessar stóru flettinga og deilingatölur vekja spurningar sem enginn getur í rauninni svarað:

Hversu margir eru Siglfirðingar í rauninni?

Í Siglufirði búa rétt rúmlega 1.300 mans.

Siglfirðingar, fyrr og nú – Sögur og myndir.