Ráðhús-Torgið -1.

Trolli.is 26. Febrúar 2021 Jón Ólafur Björgvinsson

RáðHÚS- TORGIÐ OKKAR
FYRR OG NÚ… 1 hluti.
60 MYNDA-SYRPUSAGA

Sagan um RÁÐSHÚSTORGIÐ sem lengi vel stóð varla undir þessu nafni…
Ljósmynd: Gestur Fanndal

RÁÐHÚSTORG er stórt og metnaðarfullt orð yfir TORGIÐ okkar Siglfirðinga. En eins og sjá má á forsíðuljósmyndinni sem er tekin út af svölunum hjá Gesti Fanndal í denn, að þá er það af og frá og þetta svæði líkist torgi.
Myndin sýnir meira einhverskonar „miðbæjar-moldargötuplan“ sem aðallega virðist notað sem aðstaða fyrir biðreiðastöðvar með tilheyrandi bensíndælum, og söluturna og það sést einnig móta fyrir kartöflugarði neðan við hús sem standa á torginu.

Í þessari myndasyrpu sögu sem er í tveimur hlutum eru gamlar ljósmyndir í aðalhlutverkinu og myndirnar sýna ykkur þær miklu breytingar sem hafa orðið í umhverfinu á… og í kringum Ráðhústorgið okkar.

Lauslega reiknað sjást um 30 horfin hús og byggingar á þessum ljósmyndum.

En breytingin, úr moldarplani og yfir í alvöru torg tók fleiri áratugi og skiljanlega fóru þessar hægfara breytingar oft í taugarnar á mörgum Siglfirðingum og sagt er að “Siggi Bakari” hafi sagt:

“Ráðhústorg???… það er varla hægt að kalla þetta NÁÐHÚSTORG.“

Séð yfir Trogið á milli húsa frá Lindargötu.
Ljósmynd: Steingrímur Kristinsson.

Hvaða þýðingu hefur þetta TORG fyrir okkur Siglfirðinga og hvað á að gerast þarna í framtíðinni?

Stórar spurningar koma upp í huga mér í seinni hlutanum um þær framtíðaráætlanir sem til eru um hjarta bæjarins.
Sumar tillögur eru góðar og leysa ákveðin vegamóta vandamál.

En annað, eins og að t.d. að yfirgefa FERNINGA og “beina línu” hugmyndafræði Séra Bjarna til þess eins að skapa meira ljótt malbik og bílastæði er bæði fáránlegur óþarfi og algjör helgispjöll á þessum heilaga stað.

Fólk getur, andsk… hafi það, gengið 50 metra frá bílnum sínum og yfir í Kaupfélagið……

Falleg ljósmynd frá Torginu. Áramótin 1960 – 1961. Ráðhústorg og brenna upp í Reit. Ljósmyndari: Hannes P. Baldvinsson. Mynd lánuð úr greinaseríunni: MYNDASYRPUSAGA: SIGLUFJARÐAR – LJÓSMYNDARINN HANNES BALD. 1 & 2 HLUTI ( 100 MYNDIR)

Hugmyndin um þetta miðbæjartorg kemur að sjálfsögðu upprunalega úr því merkilega eyrar og miðbæjarskipulagi sem séra Bjarni Þorsteinsson lagði grunninn að fyrir langa löngu.

Beinar línur með einhverskonar „Manhattan ferninga skipulagskerfi“ þar sem hjarta bæjarins og nafli alheimsins er Aðalgatan og Ráðhústorgið sjálft, er greinilega langtímamarkmið frá fyrstu byrjun.

Aðalgata 34. Útvegsbanka húsið. Götulífsmynd úr stórborg ?

…..nei bara götuhorn við Ráðhústorgið á Sigló sem á þessum tíma vissulega er höfuðborg síldarinnar.
Ljósmyndari óþekktur. Mynd lánuð úr greinaseríunni: Göngutúr um heimahaga, 7 hluti, SIGLFIRSKT ! 80 myndir

Þarna á að byggja stór og virðuleg hús og verslanir og akkúrat þarna eiga Siglfirðingar að hittast daglega, nú og um alla framtíð.

Götuhorn við Torgið.
Ljósmynd: Hinrik Andrésson.

Þarna eru m.a. Daníel Baldursson annar hjólreiðakappinn frá vinstri og Jóhannes Friðriksson við hlið hans hægra megin. Helgi Sveinsson að taka tímann og lögreglumaðurinn er Stefán Friðriksson.

“X marks the spot” Ráðhús-Torgið og nánasta umhverfi séð ofanfrá í kortasjá Fjallabyggðar.

Að þessar Ráðhústorgar breytingar gangi frekar hægt, kemur að mörgu leyti úr sögulegu peningaleysi sem fylgdi ókeypis með síldarhvarfinu fræga.

“Ráðhús! í byggingu” og Egilssíld við steinsteypta Gránugötu.
Ljósmynd Gestur Fanndal

Gamla Bæjarskrifstofan með tilheyrandi Lögreglustöð neðar í götunni. Gestur Fanndal tók þessa mynd frá svölunum hjá sér vorið 1960 og ?.

Einmitt orðin “Ráðhús í byggingu” eru oft notuð sem myndaskýringartexta við margar ljósmyndir á Ljósmyndasafni Siglufjarðar enda tók það áratugi að byggja þetta svokallaða RÁÐHÚS við Ráðhústorg og sumir vilja meina að það sé ekki tilbúið enn þá… vantar eina hæð í viðbót segja þeir. Rétt eins og það vantar líka minnst tvær hæðir ofan á Aðalbakaríið.

Ráðhústorg 3 og 5 og Bílastöðin gamla.
Mynd lánuð úr greinaseríunni: MYNDASYRPUSAGA: SIGLUFJARÐAR – LJÓSMYNDARINN HANNES BALD. 1 & 2 HLUTI ( 100 MYNDIR)

Orðið Ráðhústorg virðist vera til snemma, án þess að nokkuð Ráðhús standi við torgið og því til sönnunar er að löngu áður eru hús skráð við Ráðhústorg 1, 3 og 5.

Húsið Brúarfoss.
Ljósmyndari: Gestur H Fanndal.

Virðist hafa staðið skáhalt inni á sjálfu Torginu og líklega verið skráð sem Ráðhústorg 1. Sagt er að fræg Knattborðstofa hafi verið rekin þarna um tíma. Húsið brann 1943 (fróðleg lesning)

Húsið Brúarfoss til vinstri. Líklega skrúðganga hjá stúkufélaginu Eyrarrós 68.
Ljósmyndari: Kristfinnur Guðjónsson.

Hvað er TORG?

Hugmyndafræðin er gömul og kannski í upphafi mest notað sem stórt opið svæði fyrir framan hallir og kirkjur og fl. Þar sem meiningin er að torgið sjálft dragi fram stórfengleika bygginganna. Þarna á fólk að safnast saman og hlíða á tilskipanir yfirvalda og jafnvel vitna aftökur.

Flest torg eru þó verslunar og markaðstorg sem lokka til sín fólk sem hefur oft daglega ástæðu til að koma á svæðið.

Þekkt útlensk orð yfir torg eru t.d. Plaza, Piazza og á ensku eru torg kölluð: Town square, City square eða Public Square.

Torgið okkar virðist vera blanda af öllu þessu ofannefnda og nafnið Ráðhústorg er auðvitað virðulegt en sjaldan notað í daglegu tali heima á Sigló.

Flestir segja bara: “Hittu mig á Torginu!”

Veitingastaðurinn Torgið er staðsettur í miðbænum við Ráðhústorg Siglufjarðar. Ljósmynd: Kristín Sigurjónsdóttir.

Að mörgu leyti er þetta torg ekki notað svo mikið til að safna saman fólki, því á mörgum myndum má sjá lága hvíta girðingu sem á að hindra almenning frá að ganga á viðkvæmu grasinu.
Torgið okkar hefur samt seinna síðan opnast upp með X formuðum göngustígum að bekkjum þar sem hægt er að setjast niður og ræða málin.

Siglfirðingar hittast samt á þessu svæði þrátt fyrir “Bannað að ganga á grasinu” skilti á Torginu. Því þetta einstaka bæjarskipulag okkar gerir svæðið og Aðalgötuna að nafla alheimsins.
Þarna á ferningunum á ýmsum götuhornum á eyrinni hittast allir og þetta atriði er mjög svo sérstakt fyrir okkar annars frekar litla bæjarfélag.

Falleg vetrarmynd af Torginu.
Ljósmyndari: Kristín Sigurjónsdóttir.

TORGIÐ SÉÐ Í LJÓSMYNDA TÍMA VÉL… úr ýmsum áttum

Nú skellum við okkur í minningagöngutúr á Torginu og um nánasta umhverfi þess. Myndirnar og myndaskýringartexta, sem margir hverjir eru sóttir úr okkar stórkostlega Ljósmyndasafni Siglufjarðar segja sína eigin sögu og sums staðar koma túlkanir greinarhöfundar á því sem við sjáum.

Kíkið vel og vandlega á myndirnar og þá sérstaklega á allt sem er horfið úr þeim nútíma bakgrunni sem við sjáum í dag heima í okkar fagra einstaka firði.

Moldarplan og söluturnar!
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson.

1. Maí ? Verkakvennafélagið Brynja og verkamannafélagið Þróttur \”kröfuganga\” um Aðalgötu á Siglufirði. Á myndinni má sjá Tóraturnarnir (2 turnar, hlið við hlið), á þeim stað þar sem Sparisjóðurinn er í dag 2008. Einnig hús Hattaverslunar Guðrúnar Rögnvalds, Skóverkstæði Sumarliða í sambyggðu húsi, og þar neðar Bílastöð Siglufjarðar (fyrir löngu horfin).

Jólatré við Torgið,
Ljósmynd; Jóhannes Jósefsson

Söluturnar og sparksleðar við Trogið ca. 1956-57?

Við Aðalgötuna 1956?
Engin klukka á kirkjuturninum? Húsið til vinstri, gamla Hattaverslun Guðrúnar Rögnvalds, en þegar myndin var tekin: Ís og sælgætissjoppa Haraldar Árnasonar (Shell):Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson.

Eftir bruna í Nýja Bíó 1936,
Ljósmynd: Ólafur Thórarensen.
Í þessu virðulega húsi við Torgið var á þessum tíma Skóbúð, Kvikmyndasalur, kaffihús og Bíóbúðin með ýmsar nauðsynjavörur.
Og undir rjáfrum í Nýja Bíó var einnig rekið “hænsnabú” um tíma.
Tenglar:> Nýja Bíó brennur og Nýja Bíó frásögn

Byggingarfélagið Sveinn og Gísli byggðu bankann í kringum 1945-46.
Ljósmyndari Hinrik Andrésson

Í litla húsinu sem stóð á torginu var Sumarliði Guðmundsson skósmiður og Hattaverslun Guðrúnar Rögnvaldsdóttur.
Beint á móti var Kjötbúðin og Gildaskálinn var Lækjargötumegin og til hægri, bílastöð og síðar fiskbúð.

Reisugildi dagur Útvegsbanka hússins virðulega árið 1946?.
Ljósmyndari: Kristfinnur Guðjónsson.

Mjólkurbúðin gamla rifin.
Uppi voru íbúðir,þar og eins var á árum áður áfengisverslun á neðri hæð. Kaupfélagið átti húsið og byggði síðan nýtt hús.á sama stað. Ljósmynd: Steingrímur Kristinsson.

Jarðarför frá Suðurgötu 8 á Siglufirði —
Hálfklárað húsið Suðurgata 10 og Prentsmiðjuhúsið fyrir breytingu.
Ljósmyndari Kristfinnur Guðjónsson.

Sigurður Fanndal sendi inn upplýsingar 14. mars 2009 - Útför.
Guðlaugur skósmiður látinn. Bjó og rak veitingasal og skósmíðavinnustofu á neðri hæðinni í Suðurgötu 8 ásamt Óskari syni sínum, sem síðar flutti skóviðgerðirnar í Henriksenshúsið Aðalgötu 2, (Gullfoss). Kistan á vörubílspalli framan við Suðurgötu 6, (Hús Gests Fanndal), en þarna er verið að byggja suðurhlutann við hús hans.
Guðlaugur var sannur sósíalisti og gaf einmitt lóðina undir Suðurgötu 10, kommahöllina.

Torgið í góðu verðri,
Enn og aftur er myndin tekin af svölunum hjá Gesti Fanndal. - Tvær bílastöðvar og þrjár bensínstöðvar
Ljósmynd: Gestur Fanndal

Gestur Fanndal er enn og aftur úti á svölunum sínum og gáir til veðurs.
Grámygluþoka og landlega og mjög svo forug og blaut gatnamót.
Ljósmynd: Gestur H Fanndal.

Við Bifreiðastöðina á Ráðhústorginu á Siglufirði.
Líklegast Rótarýklúbburinn að fara í ferðalag.
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson

Þarna má þekkja : Jón Kjartansson, Hafliða Guðmundsson, Baldur Eiríksson, Hólmfríður ?, Gunnlaugur ?, Ólöf Jónsdóttir, Ólafur Þorsteinsson, og konu hans Kristine, Björgvin Bjarnason, Sigurður Jónsson , Jóhann Sigurjónsson, Jóhanna Andrésdóttir, Magnús Vagnsson, Séra Óskar J. Þorláksson, Andrés Hafliðason, Snorri Stefánsson, Bjarni Bjarnason, Friðrik Hjartarson, Ottó Jörgensen, Jón Jóhannsson, Jón Þorkelsson, Eyþór Hallsson, Árni Jóhannsson og Pétur Björnsson.

Horft yfir Torgið og Aðalgötuna úr kirkjuturninum kringum 1963-64.
Ráðhúsið enn í byggingu, þó orðið tvær hæðir.
Ljósmynd: Hallgrímur Hafliðason (Halli Nonni)