Árið 1947 - Mjölsalan

Aðalatriðið er að reyna að sverta andstæðingana og ætla þeim sem mesta illmennsku og níðingshátt við öll störf þeirra, í þágu almennings. 

Kommúnistar gera örsjaldan tilraun til þess að ræða mál með rökum, heldur aðeins með upphrópunum og brigslum um andstæðingana. Síðasta dæmið um þessa bardagaaðferð eru hrópyrði kommúnista um stjórn Síldarverksmiðja ríkisins í sambandi við tillögu verksmiðjustjórnarinnar um síldarmjölsverðið innanlands og sölu á síldarmjöli til Bretlands. 

Þegar síldarvertíðin hófst í sumar, höfðu aðeins verið seld fyrirfram 12½ % - allt að 5.000 tonnum, af væntanlegri útfluttri síldarmjölsframleiðslu þessarar vertíðar. 

Hafði þetta síldarmjöl verið selt til Hollands 15. mars s.l. og söluverðið £  35:0:0 per tonn fob verksmiðjuhafnar, miðað við 65%, próteininnihald í mjölinu. Hollendingum hafði strax í upphafi verið boðið meira síldarmjöl en þeir höfnuðu því. 

Í byrjun júní var Hollendingum enn boðin 12½ %, af síldarmjölsframleiðslunni fyrir sama verð og þeir höfðu keypt síldarmjölið á í marsmánuði. 

Hinn 10. júní höfnuðu þeir boðinu, en komu með gagntilboð £  30:0:0 per tonn. Fyrir ófriðinn voru Hollendingar aðalkaupendur Íslensks síldarmjöls. Í fyrra höfðu Hollendingar keypt 26% af útfluttu síldarmjöli fyrir £ 28:0:0 per tonn fob.

Síldarmjölssala til Breta.

Þegar samningaumleitanir fóru fram í vetur og vor milli Íslendinga og Breta í London, höfðu Bretar tjáð sig fúsa til þess að kaupa 40-60%, af útfluttri síldarmjölsframleiðslu Íslendinga fyrir sama verð og í fyrra, þ.e. £ 28:0:0 per tonn. En í fyrra höfðu þeir keypt 39 % af útfluttu síldarmjöli fyrir þetta verð. Meðan á samningaumleitunum stóð hækkuðu Bretar verðtilboð sitt með tregðu upp í  £ 30:0:0 per tonn. 

Ríkisstjórnin spurði stjórn SR hvort hún mælti með því, að Bretum yrði selt síldarmjöl fyrir þetta verð. Mælti stjórn SR á móti því, að það yrði gert. Var þessu boði Breta endanlega hafnað síðast í maímánuði, enda þótt markaðsverð á síldarmjöli og ýmsum fóðurvörum væri þá fallandi. 

Nokkru seinna, hinn 9. júní, taldi breska matvælaráðuneytið, að heimsmarkaðsverðið á eggjahvítufóðurvörum úr dýraríkinu hefði ekki aðeins lækkað heldur meiri kolfallið (almost a slump) og kváðust þeir geta keypt kjötmjöl frá Argentínu fyrir verð, sem svaraði  £ 22:15:0 fyrir tonnið af síldarmjöli, kváðu þeir verðhugmyndir sínar um kaup á síldarmjölinu þá mundu verða um  £ 24:0:0 fyrir tonnið fob.

Varð ekki af neinni sölu á síldarmjöli til Breta og leið svo fram á síldarvertíð. 

Söluhorfur á síldarmjöli í Bandaríkjunum 

Í fyrra hafði verið selt til Bandaríkjanna talsvert af síldarmjöli og var verðið hærra en þá fékkst annarsstaðar. Var verðið $125,00 fob eða  £ 31:0:0. Í vor féll verðið á síldarmjöli í Bandaríkjunum og virtist markaðurinn á síldarmjöli lægri þar en í Evrópu. 

Samkvæmt tilmælum Íslenska sendiherrans í Washington voru 25 % af útfluttu síldarmjöli, allt að 10.000 tonn af sumarframleiðslu 1947 boðin til Bandaríkjanna 9. júlí fyrir milligöngu sendiherrans á $145.00 per metric tonn fob. verksmiðjuhafnar. Svarar þetta verið til um  £ 36:0:0 per tonn fob. Komu boð frá sendiherra, að ekki væri hægt að ná þessu verði. 

Hinn 17. júlí símaði sendiherrann að sölur færu ekki fram á síldarmjöli. Kaupendur vilji ekki kaupa gegn afhendingu síðarmeir. Raunverulegt markaðsverð byggt á verði á amerísku fiskimjöli sé aðaeins $107,25 per metric tonn cif eða $82,25 fob basis 65 % protein. - Svarar þetta verð, sem sendiherrann upplýsir um. til £ 20:10:0 per tonn fob. 

Sala á síldarmjöli til Tékkóslóvakíu 

Frá Tékkóslóvakíu hefur verið talsverð eftirspurn eftir síldarmjöli og fiskimjöli í vor og sumar. Viðskipti vor við Tékka fara fram samkvæmt clearingssamningi, sem gerður hefur verið milli landanna. 

Eru viðskiptin byggð á því, að fyrir vörur, sem Íslendingar láti Tékkum í té, láti þeir vörur í staðinn, en hvorir tveggja fái fyrir milligöngu banka sinna greitt í peningum, og mismunur, sem komi fram á viðskiptunum sé í lok samningstímabilsins greiddur í peningum. 

Viðskiptasamningurinn við Tékka rann út í júnílok, en hefur nú verið framlengdur fram til septemberloka. Þegar fyrri samningurinn rann út, áttu Íslendingar nokkrar milljónir króna hjá Tékkum, sem féllu þá í gjalddaga. - Þessi upphæð hefur ekki verið yfirfærð og veldur það örðugleikum í sambandi við áframhaldandi viðskipti við Tékka.

Þá er talið, að ýmsar þær vörur, sem við kaupum af  Tékkum séu með óhagstæðara verði, en annarsstaðar. 

Þykir eðlilegt að fara að einhverju leyti fram á hærra verð fyrir vörum, sem auðseljanlegar eru fyrir frjálsan gjaldeyri, ef þær eru seldar til landa, þar sem greiðslan fer fram gegnum clearing. 

Þess vegna hafa. Tékkar og aðrir, sem eins stendur á um, orðið að greiða hærra verð til að fá auðseljanlegar vörur heldur en þær eru seldar fyrir í frjálsum gjaldeyri. 

En það liggur í augum uppi, að ekki er hagkvæmt að selja helstu framleiðsluvörur landsins, þannig að kaupa verði fyrir þær vörur, sem að miklu leyti eru dýrari en annarsstaðar, ef greiðsla á að fást.

Fyrrihluta júlímánaðar í sumar fóru fram samningaumleitanir milli Íslendinga og Tékka í Prag um áframhaldandi viðskipti milli landanna. Eins og fyrr segir voru samningarnir framlengdir til septemberloka. 

Um miðjan júlí voru Tékkum boðin 25 % allt að 10.000 tonnum af útfluttri síldarmjölsframleiðslu í sumar fyrir £ 38:10:0 per tonn cost freight Hamborg miðað við 58 % próteininnihald. Svör Tékka voru óákveðin. 

Hinn 1. ágúst var enn boðið síldarmjöl fyrir sama verð til Tékkóslóvakíu, en magnið lækkað niður í 7,1/2% og stóð þetta boð til 8. ágúst. Enn báðu hinir Tékknesku kaupendur um frest til að ganga frá samningum. Vegna breytts viðhorfs var frestur ekki veittur, og fyrra tilboð rann því út án þess að gengið væri að því. 

Hinn 15. ágúst barst skeyti frá Tékkóslóvakíu, þar sem sagt er, að þeir vilji ganga að tilboðinu frá 1. ágúst um kaup á 7,1/2% af útfluttri síldarmjölsframleiðslu. 

Þar sem síldveiðarnar hafa brugðist, og heyskapur gengið mjög illa sunnanlands, ákvað ríkisstjórnin í samráði við samninganefnd utanríkisviðskipta að selja ekki meira mjöl fyrst um sinn, eða þar til séð yrði um innanlandsþörfina á síldarmjöli. 

Sala síldarmjöls til Danmerkur. 

Í júlímánuði höfðu farið fram samningaumleitanir um sölu á 15 %, allt að 6.000 tonnum, af útfluttri síldarmjölsframleiðslu þessar vertíðar til Danmerkur. 

Um 20. júlí lauk samningum með því, að Danir keyptu framangreint magn fyrir £36:0:0 cif. miðað við 65 % protein. Svarar þetta verð til £32:10:0 fob. 

Verð á síldarmjöli innanlands. 

Verð á síldarmjöli innanlands er lögum samkvæmt ákveðið af ríkisstjórninni, að fengnum tillögum stjórnar Síldarverksmiðja ríkisins, og skal höfð hliðsjón af markaðsverði og kostnaðarverði. 

Stjórn S.R. hafði hinn 24. júní áætlað verðið á síldarmjölinu £30:0:0 fob. miðað við 65 % protein, í rekstraráætlun verksmiðjanna. 

Þegar að því kom, að stjórn S.R. skyldi gera tillögur sínar um mjölverðið á innanlandsmarkaði hinn 30. júlí s.l. voru fregnir þær, sem borist höfðu að markaðshorfum síður en svo glæsilegar, sbr. upplýsingar sendiherrans i Washington og fleira, sem getið er hér að framan. 

Ekki höfðu verið seld nema 27½ % af útfluttri framleiðslu síldarmjöls og óvissa um sölu eftirstöðvanna. -

Vegna þess, að geymslur S.R. á Siglufirði rúmuðu mjög takmarkað magn mjöls eftir hrun mjölskemmunnar miklu, þurftu verksmiðjurnar að losna við mjölið á vertíðinni, ef um áframhaldandi veiði væri að ræða, og það því fremur, sem miklar skemmdir höfðu komið upp í mjöli úr nýju síldarverksmiðjunni, í þeim hluta mjölgeymsluhússins, sem uppi stóð, en sökum þess nýttist geymslurúmið verr en ella. 

S.R. gátu því neyðst til að selja mjölið vegna plássleysis til þess, að losna við það úr húsunum, þótt sæta yrði óhagstæðu verði. 

Af þessum sökum töldu allir stjórnendur verksmiðjanna, nema fulltrúi kommúnista, rétt að leggja til, að verðið á síldarmjöli á innanlandsmarkaði skyldi miðast við sama verð og lagt hafði verið til grundvallar i áætluninni um verksmiðjureksturinn í sumar, þ.e. £ 30:0:0 fyrir tonnið fob., en það svarar til kr. 82,57 per 100 kg. fob. verksmiðjuhafnar.

Í fyrra var verðið á síldarmjöl­inu kr. 78,00. 

Bretar kaupa 30 % af útfluttu síldarmjöli. 

Hinn 2. ágúst skýrði Samninganefnd utanríkisviðskipta stjórn S.R. frá því, að borist hefði svar frá breska matvælaráðuneytinu við fyrirspurn, sem samninganefndin hafði gert til Breta um, hvort þeir vildu kaupa hluta af síldarmjölsframleiðslunni og taka 3.000 tonn strax. 

Var svar ráðuneytisins á þá leið, að Bretar tjáðu sig reiðubúna að kaupa 50 % af útfluttri síldarmjölsframleiðslu þessa árs fyrir £31:0:0 fob.tonnið miðað við 65 % protein, að öðru leyti skyldu gilda sömu skilmálar og síðastliðið ár. 

Óskaði samninganefndin eftir því, að S.R. léti álit sitt í ljós samdægurs. Lagði samninganefndin eindregið til, að Bretum yrði seld 33,1/3 % til 40% af síldarmjölsframleiðslunni við þessu verði, enda tækju þeir allt að 3.000 tonnum af framleiðslunni fyrir miðjan ágúst, eða eins fljótt og hægt væri að útvega skip sitt til flutninga á mjölinu. 

Með hliðsjón of örðugleikunum við að geyma síldarmjölið á Siglufirði, sem lýst er hér að framan, og með hliðsjón of markaáshorfum, ákvað meiri hluti verksmiðjustjórnar að leggja til, að Englendingum væri boðin 30 % af útfluttri síldarmjölsframleiðslu þessarar vertíðar, allt að 15.000 tonnum fyrir £31:0:0 tonnið fob. miðað við 65% próteininnihald og hækki próteinuppbót hlutfallslega við hækkun verðsins frá fyrra ári og að öðru leyti sömu skilmálar og s.l. ár. 

Bretar lögðu mikla áherslu á að fá 50 % af síldarmjölsframleiðslunni og voru óánægðir yfir því, að hlutdeild þeirra í mjölkaupunum skyldi verða lækkuð niður i 30 %. Töldu þeir sig hafa gengið mjög til móts við kröfur Íslendinga, er þeir hækkuðu verðið úr £ 28:0:0 s.l. ár upp í £31:0:0. 

Fyrirkomulag sölunnar á síldarmjöli. 

Sölu á síldarmjöli er nú svo háttað, að úrslitaákvörðun er hjá ríkisstjórninni, en Samninganefnd utanríkisviðskipta sér um framkvæmd á sölum í samráði við mjölnefnd síldarverksmiðjanna og stjórn Síldarverksmiðja ríkisins.

Ákveðið er, að eitt meðalverð gildi fyrir sölu á öllu útfluttu síldarmjöli frá síldarverksmiðjum í landinu, án tillits til þess, frá hvaða verksmiðjum mjölið er afhent í hverja sölu fyrir sig.