Grímur Karlsson

ATH. Það hefur komið upp umræða og skiptar skoðanir um hvort að Byggðasafn Reykjanesbæjar sé að standa sig í stykkinu varðandi varðveislu og sýningu á þessu stórkostlega bátalíkanasafni Gríms Karlssonar. Borið er við plássleysi og fl.

Annað slagið kemur upp umræða í þessum Facebookgrúppum um áhyggjur af varðvörslu eða förgun á sögulegum minjum.
Of oft kemur í ljós að t.d. bæjarstjórn telur sig ekki hafa efni á að varðveita og byggja upp þetta sögulega hús eða bátinn gamla sem á sér svo stóra sögu í byggðarlaginu. Það er náttúrulega algjörlega ófært að sögulegri ábyrgð sé hent í fangið á pólitíkusum í sjálfboðavinnu og þeir einir látnir dæma um hvað er þess virði eða ekki að varðveita.

Spurningar um alvarlega hluti eins og:
Hver á söguna… þjóðin, einkaaðilar eða bæjarfélagið?
Hver á að dæma… spara eða henda?
Hver má rífa hvað og síðan byggja nýtt til eigin nota?
Hver má kaupa/selja… hvað og hverjum?

Á þeim 30 árum sem pistlahöfundur hefur búið í Svíþjóð hafa reglulega komið upp svona söguvörslu vandamál.
Þau snúast alltaf um sama vandamálið, rétt ríkra einkaaðila og hlutafélaga til að nýta sér náttúruauðlindir eins og t.d. skóg og ekki síst um að taka yfirráð yfir strand náttúru fyrir einkahús og hótel of fl.

Smögenbryggjan.
Máluð mynd á póstkassa í Smögen.
Ljósmynd: Jón Ólafur Björgvinsson
Ferðasaga: Siglfirsk síldarsaga í Smögen og Kungshamn. 25 myndir 

Annað vandamál sem sjaldan er rætt um, eru þær alvarlegu breytingar sem eiga sér stað í minni bæjarfélögum þar sem hús við haf verða skyndilega mikils virði. Svo mikils virði að gamla sjómanna ekkjan Guðrún hefur ekki efni á fasteignaskattinum og neyðist til að selja og flytja úr bænum eða inn á elliheimilið í næsta stærra bæjarfélagi. Ekki gat hún keypt eitthvað minna heldur, það húsnæði var líka of dýrt eða hreinlega ekki til.

Hin afleiðingin af þessum stóra kaupmætti vissra aðila, er einnig að ungt fólk sem vill búa og lifa þar sem þau eru fædd, geta ekki boðið yfir hina ríku sumarhúsagesti, sem smátt og smátt verða fleiri en þeir sem hafa fasta búsetu á staðnum allt árið.

Sum bæjarfélög hér úti við vesturströnd Svíþjóðar eru í rauninni að verða og mörg hver nú þegar orðin tekjulítil risastór elliheimili þar sem öll þjónusta er lögð niður og ungt fólk sem sækir sér menntunar annars staðar kemur aldrei til baka… sérstaklega ekki ungar konur sem eru duglegastar við að mennta sig.

En á sumrin breytist allt…

… og þá sér “aðflutt vinnuafl” um að þjónusta alla þessa sumarhúsa og bátagesti… fallega litla gamla sögufræga sjávarþorpið breytist í partýbæ fyrir þá sem hafa efni á að koma í heimsókn. Sögufræg hús eru veitingastaðir og næturklúbbar og gamli beitingaskúrinn hans afa gamla niður á bryggju er óvart orðinn tug milljóna virði.

Sumir segja að þetta sé bara eðlilegar framfarir og lögmál um eftirspurn og tilgang sem verður að fá að ráða ferðinni þarna eins og annars staðar…
… hmm. Kannski ekki ef að sameiginlegt sögulegt umhverfi okkar á að alltaf að víkja og hverfa meira og meira bak við girðingar og múra þeirra sem eigna sér söguna og krefja almenning um aðgangseyri fyrir að koma inn og sjá dýrðina sem er þá allt í einu er bara aðgengileg fyrir suma.

En ég spyr sjálfan mig hvort að fólksfækkun heima á Sigló, sem heldur áfram þrátt fyrir bættar samgöngur og aðdáunarverðar atvinnu uppbyggingu t.d. Róbert Guðfinnssonar o.fl. Hvort að í ofanrituðum orðum pistlahöfundar finnst orsakasamband sem útskýri að sumu leyti fólksfækkun í firðinum fagra.

Það virðist alla vega ekki vera hátt skrifað í dagskrá bæjaryfirvalda að setja pening eða tíma í að skapa lausnir á húsnæðisvandamálum yngri sem og eldriborgara kynslóðum Siglufjarðar.