Jarðskjálftar

Skjálftahrinan sem reið yfir dagana 20-22 október 2012 

var með styrkleik, yfir 4 á richterskala og einum að minnsta kosti  yfir 5, var öllu áhrifaminni en sá sem skall á svæði Siglufjarðar og víðar á við Tröllaskaga árið 1963.  

Margir urðu varið við skjálftahrinu fyrir og um miðnættið  20-21 , en ég varð ekki var við neinn, fyrr en um 00:12 þann 21. október, samkvæmt  klukku minni á náttborðinu. 

Ég hafði rétt nýlega lagst á kodda minn til svefns er ég varð var við minn fyrsta þessa nótt. Ekki fannst mér hann vera sterkur, en greinilegar drunur fylgdu honum fyrir og eftir, ásamt því að nokkrir hljómdiskar féllu úr hillu niður á gólf með tilheyrandi glamri. 

Ekki fór ég þó fram úr þá, til að aðgæta hvað hefði valdið þeim skelli og lokaði því bara augunum aftur. 

En mér varð frekar órótt þegar sá næsti og fleiri þar á eftir hristu húsið og meðfylgjandi drunum.  Þegar ég hafði talið 6 eða 7 á nokkrum mínútum, þá staulaðist ég fram úr og leit út um glugga.  Þá skall enn einn yfir og flaggstöng sem er framan við húsið hristist örlítið.
Ég hristi höfuðið og skreið upp í rúm mitt aftur. Kona mín hafði ekki vaknað, og ég sá ekki ástæðu til að vekja hana, henni veitti ekki af ótrufluðum svefni. 

Stuttu síðar, er ég var við það að sofna, þá sennilega rúmlega 00:30 kom einn snarpur, ég bölvaði í hljóði og snéri mér á hina hliðina. 

Ég mun hafa sofnað fljótt eftir það, og vaknaði ekki við þann "stóra" upp á 5,6 sem skall á um 01:30.  Ég svaf óslitið þar til á milli klukkan 6 og 7 eins og venjulega á morgnana.

Ekki verður því neitað að það var frekar óþægilegt  sem um huga mans reikaði, á meðan á þessu öllu stóð, í mínu tilfelli í rúman hálftíma og minnugur þess sem náttúruöflin geta valdið. Það var mikið til i orðum eins vinar míns daginn eftir sem sagði eitthvað á þessa leið: "Ég reyndi bara að  taka þessu með ró, því við getum engu ráðið um hver framvindan verður"  

Margar sögur heyrði  maður eftir á um fall hluta úr hillum og fleira eftir þessa nótt  meðal annars í fjölmiðlum, sem bendir til að áhrif skjálftanna hafi verið misjöfn eftir því hver sagði frá og væntanlega einnig miðað við hvort hús þeirra hafi verið byggð á klöpp eða á mjúkum jarðvegi.
En að mínu mati er greindarvísitala þeirra sem ekki viðurkenna smá ótta tilfinningu þessa nótt, sennilega ekki mjög há.

En svona til fróðleiks, þá eru hér nokkrar frásagnir frá skjálftanum árið 1963, en þá kom aðeins einn skjálfti sem um munaði.

Jarðskjálftinn 1963

Minnisstæð atriði frá jarðskjálftanum, sem átti upptök í mynni Skagafjarðar árið 1963, og fannst mjög greinilega á Siglufirði, enda yfir 7 samkvæmt Richter skala, að sögn fjölmiðla.

Það var einhvern tíma laust eftir klukkan 23:00 kvöldið þann  27. mars sem jarðskjálftinn dundi yfir. Ég var nýkominn frá vinnu sem sýningarmaður í Nýja Bíó.

Ég sat við eldhúsborðið í kjallaraíbúð sem við hjónin áttum við Hvanneyrarbraut 62 á Siglufirði.
Ég var að lesa í Morgunblaðinu um hörmungarnar sem dunið höfðu nokkrum dögum áður yfir eyjuna Bali, (minnir mig að eyjan hafi heitið) en þar höfðu bæði jarðskjálftar og eldgos dunið yfir með miklu mannfalli og eyðileggingum.

Skyndilega byrjuðu kanarífuglar að garga og flögra um inni í búrinu sínu inni í eldhúsinu þar sem ég sat. Nokkrum sekúndum síðar heyrðust miklar drunur, sem ég á því augnabliki, áttaði mig ekki á hvaðan kæmu. 

Ég hélt raunar augnablik, að skriða væri að koma niður fjallið vestan við húsið. Ég féll fljótt frá þeirri skoðun, þar sem nú heyrðust drunurnar greinileg koma úr norðri og sekúndum síðar fór allt að nötra. Skápahurðir opnuðust, leirtau titraði og borðið og stólinn sem ég sat á færðust til ásamt mér um rúman metri fram á gólfið.  (Húsið stendur á klöpp)

Sennilega hefur þetta staðið í 15-20 sekúndur?, en virtist sem heil eilífð. Konan mín Guðný, hafði verið háttuð og kom hlaupandi fram á ganginn. Hún vatt sér að rafmagnstöflunni og ætlaði að skrúfa öryggin laus. Ég stöðvaði hana og sagði það óþarfa þar sem við ættum nú heima í steinhúsi en ekki timburhúsi sem áður.

Um sama leiti fór rafmagn af öllum bænum.  Konan mín róaði svo krakkana sem höfðu verið sofandi en höfðu aðeins rumskað, án þess þó að gera sér grein fyrir því hvað skeð hefði. Við fórum síðan upp á efri hæðina þar sem krakkar Arnórs Sigurðssonar og Heiðu voru, en hjónin voru ekki komin heim. Þau voru að þrífa í Barnaskólahúsinu, þar sem Addi var umsjónarmaður. 

Uppi í íbúðinni var allt í góðu lagi og Guðný róaði börnin þar. 

Síðan fór ég út til að huga að öldruðum tengdaforeldrum mínum, sem áttu heima skammt frá. Bærinn varð rafmagnslaus eins og fyrr segir. 

Athygli mína og annarra sem komnir voru út, beindist að hinum heiðskíra og stjörnubjarta himni.  Þetta var sjón sem ég hafði aldrei áður séð, himininn  svo bjartan og þétt á milli stjarna, nánast eins og hvít grisja væri breidd um himinhvolfið.

Mér til léttis var allt í lagi hjá tengdaforeldrum mínum, þau voru róleg og yfirveguð, og báðu mig að fara aftur til fjölskyldu minnar, sem ég gerði. 

Fljótlega eftir að Addi og Heiða komu heim frá vinnu sinni, fórum við hjónin og börnin að sofa. Ég svaf eins og steinn um nóttina, sem og börnin en konan taldi sig hafa orðið vör við einhverja eftirskjálfta um nóttina.  

Eftir að hafa mætt í vinnu um morguninn klukkan 07:00, var vart um annað talað en atburði kvölds og næturinnar. Flestir voru hinir rólegustu, þar á meðal ég. 

En skömmu fyrir hádegið þann dag varð ég fyrst var við innbyrgðan ótta hjá mér, ótta sem lýsti sér þannig, að ekki mátti bíll keyra framhjá húsinu (trésmíðaverkstæðinu sem ég vann á), þá hrökk ég í kút og var smá stund að átta mig á því að þarna var ekki jarðskjálfti á ferð heldur bíll, og / eða stundum annar hávaði.

Þetta hékk við mig í nokkra daga eftir skjálftann, viðbrögð sem ég skýri sem innbyggðan ótta eða viðbrögð við einhverju sem fyrir gæti komið. 

Þar var lestur Moggans um hörmungarnar á Bali sem ég var að lesa er jarðskjálftinn reið yfir, enn í fersku minni.

Margar sögur voru sagðar á vinnustað mínum og nágrenni, af fólki og viðbrögðum þess þegar skjálftinn reið yfir. 

Ein þeirra var um hafnarverkamenn (Stúarafélag Siglufjarðar) sem voru gangandi á leið heim eftir vinnu við kolaskip (minnir mig) og  voru á Gránugötunni þegar jarðskjálftinn dundi yfir með gný í fyrstu, og síðar tók jörðin að hristast undir fótum þeirra og í sama mund byrjuðu kirkjuklukkurnar að klingja af völdum skjálftans. 

Þá mun Barði Ágústsson, einn stúaranna fyrrnefndu hafa sagt eitthvað á þessa leið: 

“Nú er betra að vara sig, heimsendir er kominn”   Sumir segja raunar að hann hafi sagt “Nú er betra að vara sig, skrattinn er kominn” 

En örugglega hefur Barði sagt eitthvað krassandi, því hann var oft fljótur til svara.