Thái dụi mắt như không tin những điều anh vừa nhìn thấy: Dưới thôn Tân Lập có nhiều ánh sáng lập lòe. Những tia sáng di động soi tỏ từng chỗ do một nhóm người đang lăng xăng qua lại. Thái lẩm bẩm:
- Lạ chưa kìa ! Họ ở trong nhà Mai ! Chắc bọn này đến ăn trộm quá !
Thái rời chỗ đứng nhảy xuống con đường mòn, lối đi tắt xuống xóm. Anh đắn đo suy nghĩ chưa biết tìm cách nào để đối phó với bọn người mà đêm hôm đã kéo nhau vào ấp. Họ đến với mục đích gì ? Nếu không phải với mục đích vơ vét những thứ dân ấp còn để lại ! Nhà Mai vật dụng còn nguyên, heo, gà sởn sơ đầy chuồng, nếu họ lấy mất thật uổng quá. Thái phải ngăn cản họ mới được và với bất cứ giá nào.
Một lằn chớp nháng lên phía chân trời. Thái mừng thầm trong lòng vì biết trời sắp nổi cơn giông. Tiếp theo lằn chớp là tiếng sầm ì ầm nghe mỗi lúc một rõ, và mây đen ùn ùn kéo đến che lấp các ngôi sao.
Đêm tối, mưa gió sấm chớp đối với Thái lúc này là sự trợ giúp đắc lực của thiên nhiên. Anh móc túi lấy chiếc đèn pin Phúc để lại cho hôm nào, thầm nhủ: “Cũng may Phúc cho mình cây đèn này .. Mình lần vào lối sau nhà Mai, rồi bất chợt ra tay cho họ khiếp”.
Thái chiếu đèn nhận đường rồi vội tắt ngay. Một giọt mưa rơi vào tay Thái, giọi nữa trúng trên trán, rồi liên tiếp vào mặt Thái. Cây cối nổi gió ào ào. Thái say sưa nhìn trời, lẩm bẩm: “Cơn giông tới rồi !”
Êm nhẹ như một bóng thú, Thái bám theo những cành cây thấp, đu từ mỏm đất này sang mỏm đất khác rồi lẩn nhanh vào bờ rào sau nhà Mai. Gai nhọn và cỏ dại sắc bén không làm Thái ngừng bước. Anh tiến sâu vào trong vườn. Từ trong gian nhà bếp, ánh đèn chiếu qua khung cửa sổ hắt sáng một vệt dài ra ngoài sân. Bên trong vang rộn tiếng cười nói, ca hát.
Thái tức giận: “Giỏi thật ! Họ làm như đang ở nhà họ không bằng! Rồi tụi bây sẽ biết tay tao!”
Anh mò lại góc vườn kiếm cây gậy, tưởng tượng sự xuất hiện đột ngột của mình sẽ làm bọn kia hoảng hốt bỏ chạy. Nhưng khi tiến đến cửa bếp, Thái mới thấy sợ.
Bọn họ có năm người thản nhiên nhìn Thái bước vào; năm cặp mắt nhìn thẳng không lộ chút kinh hãi,năm thân hình vạm vỡ như sẵn sàng đối phó.
Một trong năm người bước ra, hỏi:
- Phải anh là Thái … “chăn bò” không ?
- Phải
Thái nghẹn họng trả lời. Người kia tiếp:
- Nếu không bị cơn giông, chúng tôi đã lên núi tìm anh …
Thái đang trân trối nhìn mọi người không biết trả lời ra sao. Thấy Thái lăm lăm cây gậy cầm tay, với dáng điệu gườm gườm, một người khác chêm vào:
- Hình như anh khó chịu vì sự có mặt của chúng tôi thì phải ?
Thái quắc mắt:
- Đây không phải là nhà riêng của các anh ! Ai cho phép các anh vào đây như thế ?
Một giọng khác trổi lên, châm biếm:
- Ủa, thằng cha này bất lịch sử nhỉ ? Dân chăn bò có khác!
Thái tức giận dơ cao cây gậy. Người nói với anh đầu tiên đưa tay cản lại:
- Đừng nóng, bạn ! Chúng tôi là bạn của Phúc đây ….
Thái hạ tay buông rơi chiếc gậy. Anh ấp úng:
- Các anh là bạn của Phúc à ? Thế anh Phúc đâu ?
Tiếng cười xì ra từ năm cái miệng mở rộng. Mấy bàn tay bắc loa lên gọi:
- Phúc ơi ! Phúc
Phúc từ nhà ngoài ló đầu vào:
- Gì thế ?
- Vào đây mà tiếp ông bạn quý của cậu này ! Ông ấy không có tí lịch sự nào cả, đang định phang cho chúng tớ mỗi thằng một gậy đấy.
Phúc bước hẳn sang:
- Thái !
Tim Thái đập mạnh trong ngực. Anh nhớ lời Phúc nói hôm nào: “Tôi sẽ trở về đây vào dịp đầu hè … tôi sẽ giúp anh làm cho thôn xóm này hồi sinh lại!” Phúc đã giữ đúng lời hứa. Và bây giờ những người bạn của Phúc đã tới. Vậy mà chỉ chút nữa là có sự hiểu nhầm đáng tiếc xảy ra. Thái ngượng ngập nhìn Phúc:
- Anh Phúc ! … Tôi .. tôi không ngờ các anh này là bạn của anh.
Phúc khoác tay lên vai Thái, cười vui vẻ:
- Các bạn đây đã hưởng ứng lời kêu gọi của tôi. Thái để tôi giới thiệu nhé: Đây là Đông, thợ nề; Tân, thợ mộc; Sĩ, thợ khóa; Thọ, thợ nhà in; Miên, thợ máy; và Kiệt, họa sĩ. Ngày mai các con bà Cửu cũng sẽ tới nữa.
Thái xúc động đến run giọng:
- Trời ! Như vậy là … Mà các anh ở đây lâu mau ?
- Đúng một tuần, và rồi sau đó tôi tin chắc sẽ có nhiều người khác tiếp tục.
Thái không biết làm sao tỏ được nỗi vui mừng và lòng biết ơn của mình. Anh muốn nói: “Cám ơn các anh đã từ trường học, từ xưởng thợ đến đây giúp cho thôn xóm này tồn tại. Cám ơn các anh nhất là đã cho hiểu rõ thế nào là tình huynh đệ, và tôi dù là một kẻ bất hạnh cũng thấy bớt cô đơn ….”
Nhưng những ý nghĩ ấy Thái không nói nên lời được. Anh chỉ biết nắm tay từng người ấp úng:
- Các anh thật tốt … Vậy mà tôi không biết !
Để gỡ cho Thái bớt xúc cảm đang làm anh lúng túng, Kiệt nói:
- Thôi, muộn rồi. Chúng ta nên sửa soạn bữa ăn, rồi đi ngủ cho sớm. Nhân thể có bồ Thái, mời bồ ăn luôn với chúng tôi.
Mấy miệng nhao nhao:
- Phải đấy. Đói bụng lắm rồi !
Đông mở ba lô và không đầy hai phút đã bày lên bàn các thức ăn nguội. Anh cười toét miệng:
- Đói thì ăn. Nào xin mời các bạn ngồi vào bàn ăn.
Bữa ăn thật ồn ào vui nhộn.
Cơn mưa giông đã tạnh, những con chim cú đến cư ngụ ở đây đã mấy tháng vội đập cánh bay lên, lượn tròn trên các mái nhà. Ánh đèn chiếu sáng ra vườn với những tiếng cười vang vang trong đêm thanh vắng, nhưn báo cho chúng biết thôn xóm chưa chết, và sắp thức dậy sau một cơn ngủ khá dài. Hoảng hốt, chúng vội vỗ cánh bay đi, tìm về hang hốc cũ.
Bọn trẻ, gồm bảy mạng, thêm Thái là tám, vô tình không để ý đến hoạt cảnh bên ngoài, vẫn kéo dài cuộc họp mặt. Mãi quá khuya họ mới chịu đi ngủ và sáng hôm sau khi họ thức dậy thì mặt trời đã lên cao.
***
Miên len lén rời khỏi nơi bạn tụ họp. Sau một ngày làm việc cật lực, nhóm trẻ Nguồn Vui quây quần trong bữa cơm chiều và nghỉ ngơi trò chuyện. Miên trèo lên một gò đất cao, nằm dài trên cỏ. Rặng núi bao quanh vùng Tân Lập đang nhuốm màu trong sắc tím hoàng hôn. Giòng suối nhỏ, mặt nước sẫm đen như thiếp dần vào giấc ngủ dưới lòng thung lũng. Thinh không bát ngát. Và im lặng mênh mông. Chỉ thỉnh thoảng nghe văng vẳng tiếng cười cợt hò hét của các bạn thoảng qua từng chặp, nghe mơ hồ như ở một chốn xa xăm nào. Miên có cảm tưởng như anh đang sống có một mình trên trái đất, tách biệt hẳn loài người và cắt đứt mọi phiền toái, vật lộn, ưu tư … Lòng trí lâng lâng, bình thản, Miên nhìn lên vòm trời rộng, thầm đếm các ngôi sao mới hiện.
Một tiếng động nhẹ và tiếp đó là cảm giác êm mượt nơi tay Miên khiến anh giật mình la hoảng:
- Ủa, con vật gì đây ?
Miên vùng đứng lên. “Con vật” cũng kinh sợ nhẩy lui lại, dương cặp mắt trong xanh nhìn Miên. Anh cười sự hoảng hốt của mình:
- Ồ, một chú miu !
Và anh gọi:
- Miu ! Miu !
Chú mèo con bớt sợ, ánh mắt dịu lại nhưng vẫn đứng nguyên một chỗ. Miện nhẹ nhàng đến gần vuốt ve lưng chú, rồi bồng chú lên tay. Chợt có tiếng gọi:
- Miên !
Người kêu Miên là Thái. Từ hôm có các bạn, Thái dự chung sinh hoạt với họ cho tới chiều tối mới lên núi thăm chừng. Anh ngại ông Sáu không cáng đáng nổi công việc của hai người …. nhất là mấy con bên, con nghé hay chạy nhởn nhơ xa đàn !
Thái lại gần Miên hỏi:
- Đứng làm gì đây, anh Miên ?
Miên nựng nịu con mèo, đáp:
- Tôi vừa làm quen với một chú mèo. Chú ta không chịu rời tôi nữa. Anh về nhà hả ?
- Tôi lên thăm chừng ông Sáu một chút. Anh đi chơi với tôi không ?
Miên nhận lời. Thấy con mèo vẫn bám chặt trên tay Miên. Thái cười nói:
- Nó mến anh rồi đấy. Bữa nào về, anh có thể đem nó theo.
Miên chợt sầm nét mặt, lẩm bẩm:
- Chắc không được quá !
Thái không hỏi tại sao, vì anh chỉ mới quen Miên chưa được mấy ngày. Anh nhận thấy Miên khác hẳn các bạn, song lại có một vài điểm gần giống với anh. Hình như Miên có sự gì u ẩn nên hay trầm tư, ít nói, và chỉ ưa tâm sự với cây đàn.
Lên tới triền núi, hai người dừng chân đứng nghỉ. Miên nhìn một vòng chân trời hỏi bạn:
- Anh định sống tại đây suốt đời hay sao ?
Thái hỏi lại:
- Bộ anh cho rằng sống ở đây không được sung sướng ?
Miên cố giãi bày ý nghĩ của mình:
- Không phải thế, tôi đang muốn tìm hiểu cuộc sống ở đây. Tôi chưa hình dung ra được cuộc sống của anh, và những người dân vùng này ra sao.
- Chả có gì lạ cả. Ở đây, cũng như ở mọi nơi khác vậy thôi. Ai sinh trưởng ở đâu thì yêu mến, sống chết với mảnh đất ấy.
Thái bước lên một mỏm đá, khoát rộng vòng tay từ những triền núi mượt cỏ xuống giòng suối lượn khúc dưới lòng thung:
- Riêng tôi, tôi chọn nơi này !
Gió núi nổi lên lồng lộng, hơi gió mát lạnh làm Miên rùng mình. Thái hỏi:
- Anh lạnh hả ?
- Tôi chưa quen với gió lộng ở đây. Phố xá dưới tỉnh ít khi có gió như thế này.
Thái kéo bạn ngồi khuất dưới chân mỏm đá.
- Ngồi xuống đây một lát vậy. Anh thấy dễ chịu không ?
Hơi đá còn ấm vì ban ngày phơi dưới ánh nắng. Miên gật đầu im lặng. Phía sau hai người, tiếng mõ khua lốc cốc. Thái nói:
- Ông Sáu đang lùa bò vào chuồng !
- Sao anh biết !
- Nghe thì biết. Anh để ý mà coi, có cả tiếng chó sủa và thỉnh thoảng giọng quát tháo của ông Sáu
Miên lắng tai nghe:
- Ở đây cái gì cũng lạ đối với tôi hết.
- Anh là dân ở tỉnh, nhưng chẳng lẽ chưa khi nào có dịp về quê hay sao ?
Miên buồn bã lắc đầu:
- Chưa. Nói thật với anh, tôi không có quê, hoặc không biết quê mình ở đâu mà về. Những người khác, như Thọ hay Đông chẳng hạn, họ có bà con ruột thịt ở nhà quê nên thỉnh thoảng họ còn về thăm, chứ tôi thì …
Thái ngồi im chờ nghe tâm sự của bạn. Miên tiếp:
- Ba má tôi là người miền Bắc. Khi tôi sinh ra đời thì cũng là lúc ba má tôi phải bỏ quê hương ra đi với hai bàn tay trắng. Vì vậy cuộc sống chúng tôi hết sức chật vật. Ba tôi đi làm, má tôi đi bán quà rong, ban ngày tôi được gửi cho một bà hàng xóm coi dùm. Lớn lên tôi sống với hè phố không biết trường học là cái gì. Cho mãi đến năm 13 tuổi thì ba má tôi cho tôi đi học nghề. Rồi má tôi mất. Còn lại hai cha con, thì rất ít khi gặp nhau. Tại ba tôi đi làm đêm, ông lấy đêm làm ngày nên muốn gặp ông phải đến chỗ ông làm việc ở ga xe lửa. Tội nghiệp, ổng đã có tuổi rồi, chỉ ao ước được có mảnh vườn mà ở. Ông về hưu cuối năm nay, và hễ cha con gặp nhau, ông chỉ nói đến ước muốn có một căn nhà nhỏ, một mảnh vườn để ông trồng ít luống rau, nuôi mấy con gà …
Giọng Miên thật trầm. Chưa bao giờ Miên tâm sự với ai, nên thố lộ ra được, lòng anh dịu vợi đi phần nào.
Thái không ngờ Miên lại ở trong hoàn cảnh ấy. Anh thở dài:
- Thế mà tôi cứ tưởng …
- Anh tưởng gì ?
- Tôi tưởng chỉ có một mình tôi phải chịu cảnh ngộ đáng buồn của một đứa trẻ mồ côi. Nhưng ở đây ít ra tôi cũng được bao bọc bởi tình thương của nhiều người. Hồi nhỏ tôi còn được cắp sách đi học. Hàng ngày tôi nhập bọn với các trẻ trong xóm lên học trên trường Quận. Dọc đường, bọn con gái tìm hái những bông hoa dại mang vào trưng trong lớp. Lượt về chúng tôi lang thang theo bờ suối bắn chim hoặc bắt cá, vui lắm.
- Anh học đến lớp mấy ?
- Hết tiểu học.
- Rồi anh theo ông Sáu học nghề chăn nuôi ?
- Ông Sáu giúp việc cho gia đình bà Cửu - mẹ nuôi của tôi – đã lâu rồi. Tôi theo giúp ông và học hỏi kinh nghiệm của ông luôn. Từ nhỏ tôi đã thích giống vật. Chúng quyến luyến mình như những người bạn trung thành vậy.
Miên vuốt ve con mèo:
- Cũng như con Miu này. Nó quyến luyến tôi ngay tự lúc đầu.
Thái cười:
- Đúng thế
- Tôi chỉ tiếc không thể đem nó theo, như hồi nãy anh đề nghị.
- Con mèo này thuộc ổ mèo của Mai. Tôi tin chắc Mai sẽ vui lòng biếu anh, nếu anh thích.
- Nhưng tôi nhận thấy ở đây nó được thoải mái sung sướng hơn ở dưới tỉnh, trong hoàn cảnh của tôi, nó sẽ buồn lắm.
Gió núi vẫn thổi lộng quanh chỗ nấp của hai người, làm ngả rạp những ngọn cỏ may. Dưới thung lũng sương đêm dâng lên mù mịt. Vòm trời cao rộng lấp lánh đầy sao.
Thái đứng lên bảo bạn:
- Anh ngồi đây nhé. Tôi lên thăm chừng ông Sáu một chút, nhân thể lấy cho anh cái áo ấm cho đỡ lạnh.
- Rồi anh lấy gì mặc ?
Thái cười thật ròn:
- Tôi quen rồi ! Gió sương là bạn của tôi mà !
***
Sáng hôm sau, Thái kéo Miên dậy thật sớm. Thấy Thái cầm một lưỡi rìu và đưa cho mình con dao quai, Miên hỏi:
- Định đi thám hiểm hay sao mà mang theo những thứ này thế ?
- Không, nhưng có việc cần tới. Đêm qua tôi nảy ra một ý kiến, nên cần phải đi coi lại xem sao đã.
Miên chạy theo Thái lúc ấy đã rảo bước đi trước.
- Có thể cho mình biết được không ?
Thái rảo bước thêm:
- Để tới nơi rồi anh sẽ hiểu
Thái dẫn Miên ra khỏi xóm, tiến vào một con đường hẹp, hai bên cây cối um tùm che khuất tầm mắt. Nhiều cành cây mục rơi xuống, chắn ngang lối đi.
Dọn quang được những chướng ngại, hai anh em lại chạm phải những bụi gai, cỏ sắc chen lấn nhau. Miên lầu bầu:
- Mất công quá, có cái gì đáng cho tụi mình phải trầy da chảy máu tay thế này không biết nữa ?
Thái gạt mồ hôi đọng hột trên trán:
- Chịu khó kiên nhẫn thêm chút nữa thôi.
Hai người đặt chân lên khoảng đất thịt, trước kia có lẽ là một mảnh vườn. Phía cuối vườn, hai cây mận cành lá xum xê che gần khuất một mái nhà.
Đưa tay chỉ ngôi nhà đó, Thái nói giọng xúc động:
- Tôi định dẫn anh đến xem căn nhà này đây.
Miên nhìn căn nhà mái thấp, nhỏ bé, kiểu cổ ngày xưa, tường mái đã mọc rêu nhưng trải qua bao cơn mưa gió vẫn còn đứng vững, đương đầu với thời gian. Cánh cửa đóng kín còn nguyên vẹn, mặc dầu gai hoang cỏ dại mọc lấn tới thềm.
Thái đinhquanh ngôi nhà, xem xét kỹ lưỡng, rồi thở ra khoan khoái:
- Còn tốt nguyên, chưa hề hấn gì. Ngôi nhà này chỉ cần sửa chữa qua loa thôi.
- Ai ở đây vậy Thái ?
Miên hững hờ hỏi bạn cho có chuyện. Nhưng anh bỗng chú tâm, khi nghe Thái đáp:
- Chẳng ai ở cả !
- Không ai ở ? Anh nói gì lạ thế ? Chẳng lẽ người ta xây nhà này cho chim, chuột đến làm tổ ?
Thái cười:
- Tôi muốn nói là nhà này đã bỏ không ngót cả chục năm rồi.
Miên tròn mắt ngạc nhiên:
- Đã như vậy còn tính chuyện sửa chửa lại làm chi nữa ?
Thái kéo bạn đứng lùi ra xa để tầm mắt nhìn được bao quát, anh chỉ ngôi nhà:
- Cậu thấy chưa ?
- Thấy rồi ! Nó là một ngôi nhà, có gì lạ đâu ?
- Ừ, một ngôi nhà xinh xắn, có mảnh vườn trồng rau, nuôi gà, đúng như ngôi nhà cậu tả cho tớ nghe tối hôm qua. Ba cậu đang ước ao một ngôi nhà như thế này. Chắc bác vừa ý lắm.
Miên chợt hiểu ý nghĩ của bạn. Anh thốt kêu:
- Đúng rồi ! Ồ, Thái ! Mình có thể mượn lại căn nhà này không nhỉ ?
- Chắc được nên tôi mới đưa anh lại đây, chứ không thì tôi đã không nghĩ tới. Nhà này của bà Cửu, mẹ nuôi tôi. Bà vẫn than phiền là nhà bỏ không lâu ngày, chẳng có ai trông nom săn sóc, gió mưa sẽ làm hư hỏng đi, thật uổng ! Bà Cửa là người giàu có trong xóm. Bà có hai ngôi nhà khác của chồng để lại, và một trang trại rộng lớn mới gầy dựng nên … mà con lớn của bà thì lại muốn lập nghiệp ở đô thị.
Miên chăm chú nghe lời bạn giải thích. Anh vỗ lên vai Thái, và cúi nhìn vào mặt anh ta:
- Chúng mình chỉ mới quen biết nhau, sao Thái lại đối xử tốt với tôi như thế?
Thái nhìn lại Miên với cặp mắt trong sáng:
- Có gì đâu, mình có thể giúp nhau được gì thì giúp chớ. Với lại – Thái mỉm cười ngượng nghịu – tôi cũng nghĩ đến tôi nữa. Tôi muốn cho có dịp được gần gũi anh luôn.
Miên buông tay đặt trên vai bạn, dáng điệu thẫn thờ:
- Tôi không biết nói lời gì để cám ơn Thái. Nếu về đây luôn được, kể cũng là điều hay đấy !
- Anh nói sao ?
Miên đưa lưỡi thấm ướt vành môi khô:
- Tôi còn phải thu xếp cho êm phần tôi đã. Một ngày nào đó tôi sẽ nhờ đến Thái.
Anh lẩm bẩm tiếp:
- Thôn xóm này sẽ có thêm người ! Một gia đình mới, về định cư ở đây, trong lúc nhiều người ở quê lại muốn bỏ ruộng vườn lên tỉnh. Kể cũng hay chứ nhỉ ?
- Cái hay nhất là anh tự tìm được một nơi cư ngụ, và nơi đây sẽ trở thành quê hương của anh.
Thái đẩy Miên vào trong nhà, dẫn bạn đi xem từng chỗ. Chợt có tiếng động sột soạt làm hai người giựt mình.
- Nhà có ma chăng ?
Nhưng cả hai cùng cất tiếng cười vang, kéo nhau xuống bếp. Chú Miu đang sục sạo đống củi chất ở góc bếp và nghiêng ngó nhìn mấy “ông đầu rau” bám đầy bụi. Chú đã tìm thấy chỗ mà tổ tiên loài mèo của chú ưa thích.
Miên vui vẻ chỉ chú mèo:
- Chưa chi nó đã khoái ở đây rồi !
Mới sáng tinh mơ, bọn trẻ đã kéo đến “ngôi nhà của Miên”. Khi nghe Thái kể lại tất cả anh em đều vui mừng, và quyết định dành một ngày đặc biệt để sửa sang ngôi nhà mà họ không ngần ngại gọi là “nhà của Miên”. Người mừng nhất có lẽ là Thọ. Anh hăng hái đốc thúc anh em, người lo phạt gai, dọn cỏ ngoài vườn; kẻ leo lên nóc sửa lại những hàng ngói sô lệch. Đông trộn vữa trét những mảng tường long lở; Tân chữa lại các khuôn cửa xễ cánh; Phúc và Kiệt cọ rửa nền nhà, quét sạch bụi bậm và mạng nhện.
Riêng có Huân, cậu bé con bà Cửu, xung phong làm “hỏa đầu” cho nhóm Nguồn Vui, ở lại nhà Mai lui cui dọn bữa cơm trưa. Huân nấu nồi canh rau dưới bếp. Thằng bé cầm chiếc môi khuấy vào nồi canh đang sôi thì nghe có tiếng chân bước bên ngoài. Huân thầm thì: “Sao bữa nay các anh ấy về sớm thế ? Cơm nước đã kịp làm gì đâu !”
Quay lại toan hỏi, Huân bỗng mở tròn mắt kinh ngạc, miệng thốt:
- Ồ, mấy người nào đây ?
Ngoài ngưỡng cửa, ba người đàn ông đang nhìn Huân với nụ cười nửa miệng. Thằng bé nom buồn cười quá: mặt mũi nhọ nhem, đầu tóc rối bù, tay cầm môi múc canh giơ cao như dọa nạt:
- Các ông là ai, đến đây có việc gì ?
Ba người vừa đến, nối đuôi nhau vào trong bếp. Họ trịnh trọng giới thiệu:
- Ký giả Hoàng Chinh, đặc phái viên báo Thời Đại.
- Ký giả Thanh Lâm, đặc phái viên báo Nhà Nam.
- Ký giả Nguyễn Vũ, đặc phái viên báo Đời Mới.
“Những ông nhà báo ! ….” Huân bối rối khi nghe họ xưng danh, vì đối với Huân, được gặp “các ông nhà báo” là một điều vinh hạnh. Nó vội vã kiếm ghế mời họ ngồi, mắt không rời những chiếc máy ảnh họ đeo lủng lẳng bên mình.
- Chắc họ đi làm phóng sự. Có khi họ chụp ảnh mình đăng trên báo ?
Huân rót nước mời để gây cảm tình:
- Mời ba ông xơi nước.
Ba ông nhà báo không từ chối. Họ vui vẻ ngồi xuống ghế, tự nhiên như ở nhà họ. Rồi rút sổ tay, khéo léo gợi chuyện để Huân nói. Được thể thằng bé kể chuyện huyên thuyên, hãnh diện thấy lời nói của mình được ghi chép trên giấy.
- ….. Các ông biết không, mấy anh dưới tỉnh xung phong làm mọi việc là để giúp ấp em đó. Tại không ai chịu làm gì cả, cứ để cho nhà cửa đổ nát dần nên các anh ấy mới rủ nhau lên dọn dẹp hộ !
- Hình như trong bọn em có một người ở làng này ?
- Vâng, anh Thái. Anh ấy cũng như là anh của em, vì mẹ em nuôi anh ấy từ khi còn nhỏ.
- Có phải cậu Thái là người đầu tiên nêu lên ý kiến … này không ?
- Thưa, phải ! Và anh ấy nói với anh Phúc, con trai ông Tỉnh Trưởng.
- Cậu con luật sư Bình ?
Huân cau mày thầm nghĩ:
“Mấy ông nhà báo này biết hết cả rồi, mà còn làm bộ hỏi mình !”
Huân toan không nói nữa, nhưng lại không thể im được khi nghe một người hỏi:
- Như vậy là nhờ một chú bé chăn bò mà dân ở đây mới quyết định kiến thiết lại nhà cửa của mình. Hắn không phải là người vùng này, tại sao hắn lại nặng tình với thôn xóm này thế nhỉ ?
Huân cãi:
- Em đã nói với các ông: anh Thái cũng như người trong gia đình em vậy. Anh Phúc có bảo là nếu thôn xóm này được hồi sinh là nhờ anh Thái, vì anh ấy không chịu để thôn xóm này tàn lụi. Ông Sáu cũng nói: “Mấy người lớn chỉ biết ngồi than trách, bây giờ thấy gương bọn trẻ mới chịu nhúc nhích ….”
- Ông Sáu là ai vậy ?
- Là người làm công cho mẹ em – Huân hãnh diện khoe: ông ấy giúp nhà em ba chục năm nay rồi. Hiện giờ ông ấy thả bò trên núi.
- Nếu vậy, ông Sáu nào đó đáng được thưởng một huy chương vàng !
- Huy chương là gì hả ông ?
- Huy chương Lao Động.
Mắt Huân sáng lên:
- Thật hả ông ? Liệu người ta có cho ông Sáu huy chương không ? Nếu được chắc ông ấy mừng lắm.
Ba ông nhà báo cười:
- Đừng lo, chúng tôi sẽ không quên đề nghị này lên mặt báo.
Huân mừng rỡ như đã thấy tấm huy chương trên ngực ông Sáu. Nó cảm phục mấy ông nhà báo quá cỡ và mở hết lòng dạ nó ra. Nó nói tía lia về Thái và các bạn của anh ta. Người nào ra sao, có những biệt tài gì đều được nó kể ra hết. Sau cùng, nó say sưa nói chuyện tương lai, rằng thôn Tân Lập sẽ trở nên một nơi được nhiều người tới du ngoạn, vì sẽ có nhiều họa sĩ như anh Kiệt tới vẽ tranh, bởi anh Phúc đã nói phong cảnh nơi đây thật tuyệt mỹ … Rằng: ngày khánh thành thôn xóm mới, sẽ là ngày hội vui hết chỗ nói, có cả ban nhạc đến giúp vui … vì anh Miên hy vọng thế này … anh Đông cả quyết thế nọ ….còn Huân, nó tin chắc là ….v..v…
Lúc bọn Thái trở về đợi bữa cơm trưa thì tất cả đều đứng sững ngoài cửa. Trong bếp nồi canh đang sôi trào cả nước ra ngoài, rớt xuống đám than hồng kêu xèo xèo và tro bếp tung bụi bay mù. Trong lúc ấy thì Huân, mặt mũi nhem nhuốc, tay cầm chiếc môi, đứng ưỡn ngực trước ống ảnh của các phóng viên vừa được Huân mở một cuộc hội báo !
***
Một tuần lễ thấm thoát qua nhanh. Nhóm Nguồn Vui đến trợ lực với Thái chỉ lưu lại Tân Lập một đêm nữa. Ngày mai họ sẽ trở về đời sống riêng của họ, nơi công trường, xưởng thợ, hay trường học.
Đêm nay họ chọn một gò đất ngoài đầu xóm, chất đống những cành cây khô, và đốt lên ngọn lửa trại. Ngọn lửa bốc thật cao soi tỏ những khuôn mặt trẻ quây quần bên nhau. Tất cả đều thấy luyến tiếc thời gian ngắn ngủi vừa qua. Bảy ngày sống chung với cùng một chí hướng đã nảy nở trong lòng họ nhiều cảm tình tốt đẹp.
Họ ngồi im lặng nhìn ngọn lửa hồi tưởng lại những ngày đã qua với những hy vọng mà họ đã nhen nhúm được.
Hôm đầu, khi bọn trẻ bắt đầu công tác, dân ấp tò mò lần lượt đến xem. Họ nhún vai, cười khẩy bảo nhau:
- Coi kìa ! Coi bọn con nít muốn dạy khôn mình kìa !
Làm ra vẻ thờ ơ, nhất định không nhúng tay vào, họ đảo quanh nhà, lòng mang nặng mối thù hận với “chính quyền”, với “thiên hạ” và có lẽ với chính họ nữa. Nhưng rồi, đã có người cúi xuống, bắt đầu thu nhặt mấy viên gạch rơi rớt trên cỏ, cho rằng: “để như vậy vướng lối đi ….”
Một người khác, lén lấy cây búa và ít đinh trong hộp đồ nghề của Tân “thợ mộc” đóng lại cánh cửa sút lề nhưng cố gõ búa thật nhẹ cho khỏi có ai nghe - lấy cớ: “để nhỡ có gió không sợ rơi trúng đầu người khác!”
Họ viện ra những lý do để che giấu ý muốn nhập bọn của họ. Vì dù sao thì họ cũng phải công nhận là: “không thể để thế này mãi được!”
Hôm sau các bà vợ đòi về theo. Các bà là những người đầu tiên nản chí, thì bây giờ các bà cũng lại là những người đầu tiên lấy lại phấn khởi. Nghe bà Cửu cổ võ, và không ngớt ca ngợi nhiệt tâm của “bọn trẻ” các bà rủ nhau về, cọ rửa nền nhà, lau chùi, thu dọn mọi thứ. Họ nhận thấy trở về với nhà cửa vườn tược của họ vẫn dễ chịu hơn là phải sống gò bó ở những chỗ tạm trú.
Dần dà, gia đình nào cũng cử một hai người về. Thôn Tân Lập tuy còn hằn những vết tích tàn phá của một trận thủy tai, nhưng chưa đến nỗi lâm vào cảnh điêu tàn.
Thái ngồi lặng thinh, nhưng đôi mắt sáng ngời.
Đêm nay,giọng nói của bọn trẻ đều nhuốm vẻ ngậm ngùi. Những bài ca vui, những lời đùa cợt tuy đôi lúc có nổi lên, nhưng lại tắt liền sau đó.
Thằng Huân vẫn là đứa nói nhiều hơn hết. Nó thọc chiếc gậy vào đống lửa, rồi rút đầu lửa đỏ ra quay tròn trên đầu:
- Chán quá ! Các anh ở đây đang vui, đã phải chia tay rồi.
- Rồi các anh sẽ trở lại
Nó thở dài tiếp:
- Giá tụi mình cứ được sống gần nhau mãi như thế này có phải sướng hơn không? Em ngán người lớn quá. Họ đâu có cởi mở như anh em mình ! Chỉ ưa bắt bẻ và hay hứa suông, hứa cuội !
Bọn các anh lớn cười rộ:
- Bữa nay cu Huân làm sao thế ?
- Có chuyện gì mà cu Huân tức khí với người lớn thế hả ?
Huân miễn cưỡng, “bật mí” ấm ức của nó:
- Này nhé, mấy ông nhà báo đó, các anh còn nhớ họ đã hứa hẹn những gì chứ ? Nào là “chúng tôi sẽ viết về thôn Tân Lập … Cả nước sẽ biết các em là những người đầu tiên tham gia vào việc kiến thiết lại thôn xóm này …. Chúng tôi sẽ nói đến cảnh khổ cực của các gia đình phải tị nạn nơi khác …. Chúng tôi sẽ khuấy động dư luận …” mà rồi có thấy báo chí đả động gì đâu! Hình ảnh họ chụp để làm gì cơ chứ ?
Huân đỏ mặt, hậm hực tiếp:
- Em đã chót khoe với mấy đứa bạn học là hình em sẽ được đăng lên báo … Nếu không thấy gì, chắc chúng nó “chọc quê” em ghê lắm !
Các anh lớn cười nghiêng cười ngửa:
- Thế ra vì muốn được in hình lên báo mà cu Huân tham gia với các anh hả?
Huân càu nhàu:
- Ai bảo các anh thế ? Em tham gia với các anh từ đầu chớ bộ ! Lúc ấy các ông nhà báo đâu đã tới !
Phúc an ủi:
- Không nên trách mấy ông nhà báo cu Huân ạ. Có nhiều biến cố còn quan trọng hơn số phận của thôn trang hẻo lánh này. Biết bao nhà cửa, quận lỵ bị tàn phá vì chiến tranh, hỏa hoạn và nhiều tai họa khác! Nếu các ông ấy phải tường thuật hết, e không có đủ chỗ để đăng !
- Nhưng mấy ông ấy đã hứa rồi !
- Ối thôi ! Đừng nghĩ đến chuyện ấy nữa. Anh Kiệt sẽ vẽ cho em một bức chân dung. Như vậy còn “hách” hơn hình chụp đăng báo nữa ! Chúng ta đến đây để giúp Thái. Ước nguyện của Thái là gìn giữ thôn xóm này khỏi lâm vào cảnh điêu tàn, thì bây giờ dân ấp dù không có cứu trợ cũng đã tiếp tục kiến thiết lại nhà cửa của họ. Như vậy là ta thành công rồi.
Đêm chưa khuya lắm. Gió núi bay xuống quét dưới lòng thung đem theo không khí mát lạnh của sương đêm, phảng phất mùi thơm cây cỏ. Thái thấy tâm hồn nhẹ lâng, phơi phới. Anh mỉm cười mãn nguyện, lòng rào rạt những cảm xúc nhẹ nhàng. Anh nghĩ đến núi đồi, nương bãi, đến đàn mục súc nhởn nhơ trên triền cỏ xanh non, đến một thôn trang hiền hòa bên giòng suối nhỏ. Nhìn những khuôn mặt trẻ đang trầm tư quanh ngọn lửa hồng, những bạn trẻ hào hiệp đó, chẳng biết họ đang nghĩ gì, nhưng Thái thấy mến họ vô cùng.
Cu Huân chợt đứng lên, nghiêng tai nghe ngóng:
- Có người đang tới, các anh ạ !
Tiếng chân bước mỗi lúc một gần. Ánh đèn chai vừa xuất hiện soi rõ mặt đứa con gái, Huân đã vội thốt:
- Thúy ! Mày lên đây làm gì giờ này ?
Đứa em gái của Huân, thở hào hển, vì chạy một quãng đường khá xa, lả người trên cỏ. Nó chìa ra một gói giấy. Huân hét:
- Có báo hả ?
Con Thuý gật đầu vì còn mệt nói chưa ra hơi.
- Sao không đem tới sớm !
Con Thúy cãi:
- Mãi hôm nay, báo mới nói đến các anh. Em mua được mấy tờ ở trên quận. Nhưng về đến nhà thì đã sẩm chiều rồi, nên mẹ không cho đi nữa. Em phải chờ đợi mọi người ngủ hết mới lén đem lên đây cho các anh được. Đêm tối, đi một mình sợ thấy mồ !
- Sợ gì ! Lát nữa anh đưa Thúy về, đừng lo !
Trong lúc mấy anh lớn đang châu đầu vào đọc bài phóng sự nhắc nhủ người ta đừng quên thảm cảnh của một thôn ấp bị nạn thủy tai, thì Huân say sưa ngắm bức hình của nó in ở trang trong tờ tạp chí. Bức hình chụp lúc nó đang ở trong bếp nhà Mai, bên cạnh có mấy con mèo vểnh mép đứng nhìn. Mái tóc của Huân xòa xuống che gần khuất một bên mắt và hai má nguếch ngoác lọ nồi !
Huân cười khoái trá:
- Tụi bạn sẽ lác mắt hết ! Nhưng giá mấy ông nhà báo cho biết trước để mình chải đầu, rửa mặt, thì bức hình của mình còn bảnh hơn nữa !
Liếc qua bài báo, Phúc cười thầm trong bụng: “Chắc ba mình sẽ biết cách lợi dụng mấy bài báo này”. Rồi đây các bài báo sẽ được gửi đến ông Nghị sĩ. Ông Nghị Sĩ sẽ ra chỉ thị …. Và ông Tỉnh trưởng, ba của Phúc, sẽ có thừa quyền hành và phương tiện để xúc tiến công việc. Chắc chắn việc tái thiết ấp Tân Lập sẽ được thực hành mau chóng! Biết đâu, nhân cơ hội này bộ mặt của ấp Tân Lập sẽ chẳng được đổi mới, khang trang, đẹp đẽ hơn !
Để mặc các bạn xúm nhau bàn tán, Phúc lẳng lặng đứng lên. Thái làm theo bạn. Hai người rời khỏi đống lửa, men theo đường mòn sang bên kia dốc đồi, nơi mà Thái thường hay đứng mơ mộng nhìn xuống ấp. Bóng đêm che dấu các vết tích đổ nát, những mảnh tường sụp đổ, những nóc nhà trốc mái, trơ sườn, nom như vẫn còn nguyên vẹn.
Phúc hít một hơi dài, sảng khoái. Đột nhiên, anh ý thức được rằng, ngoài thôn ấp này ra, còn biết bao nơi cần được xây dựng, kiến thiết. Một trời tương lai mở ra trước mắt Phúc. Anh đã tìm được đường hướng mới để theo. Rồi đây trong tương lai, anh mong sẽ được cùng các bạn xây cất những ngôi nhà sáng sủa, ấm cúng cho đồng bào. Những ngôi nhà ổ chuột, những con hẻm tối tăm sẽ được thay thế. Những khu vực bị bom đạn tàn phá sẽ được tái thiết ….
Mộng của tuổi trẻ bao giờ cũng đẹp … và không khỏi có nhiều ảo tưởng. Phúc mường tượng ra những khu phố khang trang, những quận lỵ sầm uất, những làng mạc trù mật của quê hương Việt Nam, một nước Việt Nam đầy sinh lực đang vươn lên, rạng ngời dưới trời Đông Á. Bản ca: “Việt Nam minh châu” vang lên trong tâm tưởng Phúc:
Việt Nam minh châu trời Đông.
Việt Nam cháu con Tiên Rồng !
Phúc mỉm cười ưỡn ngực thở ra một hơi dài nữa. Anh thấy mình hiên ngang vững mạnh, và vòm trời bao la trong đêm tối mung lung không làm Phúc thấy mình nhỏ bé. Anh thốt nói:
- Ngày mai về nhà, mình sẽ thưa với ba má về ý định của mình !
Thái từ nãy vẫn trầm lặng bên cạnh bạn, giật mình hỏi:
- Anh nói gì, anh Phúc ?
Phúc cười:
- Tôi vừa tìm được một hướng mới cho tương lai … Đố anh biết sau này tôi sẽ làm gì ?
- Thì chắc anh lại học luật, rồi làm luật sư như ba anh chứ gì ?
- Không !
- Hay bác sĩ ?
- Cũng không nữa ! Tôi sẽ xin ba cho tôi theo ngành kiến trúc !
- Nghề xây cất nhà cửa phải không ?
Phúc thân mật khoác vai Thái:
- Ừ. Anh biết tại sao tôi có ý kiến này không ? Tại mấy hôm nay về đây công tác chung với các bạn mà tôi nảy ra mộng ước đó.
Phúc còn muốn nói nhiều, về sáng kiến khi thực hiện đồ án chính tay mình phác họa, niềm hãnh diện khi đứng trước công trình của mình đã được hoàn thành, và sự liên đới trong tinh thần hợp tác giữa những người bạn cùng làm chung một công trường … Nhưng chợt nghĩ đến Thái, Phúc hỏi:
- Còn Thái thì sao ?
Thái khoác một vòng tay:
- Tôi hả ? …. Tôi ở đây !
Phúc cười:
- Dĩ nhiên rồi. Đây là quê hương của anh. Sau vụ này … dân ấp Tân Lập không thể coi anh là kẻ ăn đậu ở nhờ được nữa. Họ phải công nhận anh là người đã có công gìn giữ và đem lại sự hồi sinh cho thôn xóm này.
Thái khiêm nhượng:
- Nếu kể công thì phải kể đến ông Sáu, đến Mai và các anh nữa, chứ riêng gì mình tôi ?
Ngập ngừng Thái tiếp:
- Chắc là Mai sẽ vui lắm !
- Hẳn rồi ! Vài ba tháng nữa khi bà ngoại của Mai bình phục và rời bệnh viện, hai bà cháu có thể dắt nhau trở về đây vì lúc ấy thôn ấp đã tái thiết xong rồi. Thôn Tân Lập sẽ đẹp hơn xưa …Nhưng Thái này ?
- Anh bảo gì ?
- Thái ở lại đây để trở thành một nông dân, một nhà chăn nuôi, trồng trọt … Thái có nghĩ đến việc trau dồi thêm để sau này có khả năng hơn không ?
Giọng Thái trầm ngâm:
- Hiện giờ tôi đang học kinh nghiệm của những người như ông Sáu, bà Cửu. Tôi cũng ước ao được học hỏi thêm những cải tiến mới. Hình như có một trường dạy nghề chăn nuôi trồng trọt anh nhỉ ?
- Có. Trường Nông Lâm Súc, ở Bảo Lộc !
- Tôi chỉ ngại không đủ phương tiện …. Vả lại với học lực kém cỏi của tôi, chẳng biết có theo đuổi nổi không ? Hay mình chỉ xin vô tập sự thôi anh nhỉ ?
Phúc sốt sắng:
- Tôi nghĩ có thể được. Nếu mình quyết tâm, bền chí, chắc sẽ đạt tới mục đích. Ngày mai gặp ba tôi, khi trình bày với người về trường hợp của tôi, tôi sẽ nói đến trường hợp của anh và xin người giúp đỡ …
Thái xiết chặt tay bạn:
- Cám ơn anh lắm !
Quả thật, Thái không biết nói lời gì hơn nữa. Con người bé nhỏ của anh không chứa nổi những cảm xúc dâng trào, cũng như gió thoảng miền cao nguyên làm hơi thở anh ngờm ngợp.
Trên nền trời những ngôi sao thi nhau lấp lánh. Có lần Kiệt họa sĩ đã bảo đấy là những ánh mắt long lanh ! Thái thấy những ngôi sao đúng là những cặp mắt ngời sáng của đám người trẻ tuổi ….
Thái nói:
- Ngày mai tôi muốn đưa chân các anh ….
- Chi vậy ?
- Để tiễn các anh tới tận nhà, đặng tỏ lòng biết ơn của tôi …
Phúc cười:
- Và để có dịp thăm Mai luôn !
Thái cười với bạn:
- Vâng, tôi cũng muốn được chính mắt tôi thấy nỗi vui mừng của Mai nữa !
Bên kia gò đất tiếng cười nói vang vang, đống lửa trại vừa được tiếp thêm những cành cây khô, vươn cao ngọn, bụi lửa bay lên nom như những đốm hoa vàng.
Phỏng theo truyện “Emmanuel” của Renée Manière
Bích Thủy