Phần II
Chương 1
KAGHAMISHAM
Sự hợp tác của ông Smith không phải là vô ích. Phải canh máy luôn luôn để cho bọn Da đỏ khỏi phá phách, cho nên đêm cũng như ngày, họ thay phiên nhau coi chừng ở bên giếng. Thêm được một người tức là đỡ được việc cho các người khác, vì dưới ánh nắng gay gắt, công việc đào giếng thật mệt nhọc.
Một buổi tối, trong khi họ sửa soạn đi ăn thì thấy một hình dáng hiện ở trong bụi. Họ nhận ngay được là một người Da đỏ.
Hoggan cầm ngay cây súng cũ của ông Smith mà luôn luôn chàng để ở bên cạnh. Nhưng ông già cản liền, để tránh một chuyện chẳng hay, khó vãn cứu được.
Vả lại người Da đỏ không có vẻ lẩn lút. Hắn bước rón rén, đặt nhè nhẹ mấy ngón chân trước rồi mới đặt gót chân sau – theo lối của họ – nhưng rõ ràng là nó không có ý giấu mặt.
Đại tá nhớ lại vụ đốt phá nhà máy, nổi giận lên. Cũng may ông Smith khuyên ông nén lòng được.
Người Da đỏ tiến chầm chậm về phía họ, đợi cho tới khi chỉ cách Đại tá có vài bước, mới cất tiếng chào, rất lễ độ:
- Xin chúc các bạn Da trắng được bình an.
Đại tá nghe Sam dịch câu đó, la:
- Cả gan thật! Tụi cú quạ này phá cái máy quý nhất của ta, đốt nhà ta, ăn cắp la của ta rồi lại đây chúc chúng ta bình an.
Sam năn nỉ nho nhỏ:
- Ông để nó nói, để nó nói. Chắc chắn nó có điều gì quan trọng báo cho ta hay. Phải nghe nó nói gì đã.
Ông Drake bớt giận. Người Da đỏ cúi và xá dài, cả bọn trừng trừng nhìn nó. Trời đã tối quá, khó nhận được từng nét của y. Y nói:
- Kaghamisham vẫn không quên rằng các bạn Da trắng cứu nó (1). Các bạn Da trắng đại lượng với nó. Nó là bạn thân của các bạn. Cho nên hôm nay nó lại cho các bạn hay để tránh những tai nạn lớn.
Sam làm thông ngôn. Đại tá bảo Sam:
- Kêu nó lại gần đây.
Sam vẫy người Da đỏ.
- Bạn tiến lại đây. Chúng tôi biết rõ Kaghamisham và Kaghamisham là bạn thân của chúng tôi. Nhưng đêm tối, chúng tôi không thấy rõ, coi dễ lầm lắm.
Người Da đỏ bước lại phía Sam, nói:
- Tôi nhận ra được “Mắt Đại Bàng” của tôi. Bạn luôn luôn có ý tứ và những lời ở miệng bạn thốt ra có lý lắm.
Rồi hắn lại xá dài.
Cả năm người đều ngạc nhiên. Họ đã quên người Da đỏ từ lâu, quên việc cứu hắn khỏi bị beo vồ và không ngờ lần này hắn tới đây.
Sam đáp:
- Tôi cũng nhận được bạn Kaghamisham. Tôi mong rằng bạn bằng lòng ngồi chơi với chúng tôi chứ?
Người Da đỏ gật đầu và ngồi phịch xuống đất, năm người kia cũng ngồi xuống.
Đại tá nhận thấy vết thương của hắn không còn thẹo gì cả.
Sam hỏi : Bạn muốn gì?
Kaghamisham đưa cặp mắt sắc nhìn khắp mọi người rồi suy nghĩ một chút trước khi trả lời.
- Kaghamisham đã đau nặng và Kaghamisham ham làm chúa, nhưng chúa nhỏ, đàn em trong bộ lạc không chịu nghe Kaghamisham cho nên họ phàn nàn về các bạn Da trắng lắm. Nhà của các bạn đã bị đốt…
Sam thông ngôn. Đại tá giận dữ:
- Còn cái máy của tôi! Nó không nói gì về cái máy hết. Nhà ván, tôi không cần, đốt rồi, cất lại được. Nhưng một cái máy như vậy, làm sao mà kiếm được một cái khác trong miền này, nếu không có ông Smith và anh…
Kaghamisham quay về phía Sam, hỏi:
- Bạn Tóc-bạc nói gì đó?
Sam làm thinh không cho hắn biết nỗi giận của đại tá. Cho nên người Da đỏ tỏ vẻ lúng túng, bất bình lắm, cau mặt lại, nói:
- Tôi biết đàn em của tôi nóng nảy. Họ không nghe lời tôi. Tôi bảo họ xin với các bạn rời khỏi miền này của bộ lạc Cherakee chúng tôi đi ; các lại ở đây không xin phép họ.
Khi đã hiểu lời của người Da đỏ, đại tá đoán ý hắn muốn gì, bèn la:
- Không bao giờ tôi rời khỏi miền này! Không bao giờ! Một tháng nay chúng tôi làm việc cực nhọc như bọn tù tội. Hễ chưa đào xong giếng thì không khi nào tôi đi nơi khác hết.
Sam giảng cho người Da đỏ hiểu vì đâu đại tá giận dữ, và vẻ mặt Kaghamisham bất bình lắm. Hắn nói:
- Các bạn khăng khăng không đổi ý là lầm. Tôi lại để bàn chuyện hòa bình với các bạn nhưng các bạn muốn chiến tranh. Nếu các bạn muốn chiến tranh thì mặc các bạn. Tôi để đàn em trong bộ lạc làm theo ý chúng.
Ông Drake gầm lên:
- Cái gì? Dọa nạt ư? Tao vặn cổ tên Da đỏ này bây giờ và treo thây nó lên cành cây thấp nhất ở đầu rừng cho những đứa khác sợ mới được.
Sam hết sức khó khăn mới giữ được đại tá khỏi đứng dậy và nhẩy lại đánh người Da đỏ. Chàng khuyên:
- Chúng ta phải biết ngoại giao. Tụi nó năm trăm đứa. Chống lại sao nổi.
Đại tá phải nhận rằng lời đó chí lý:
- Vậy thì mặc anh, anh thu xếp với đồ chó chết ấy ra sao thì thu xếp. Tôi, tôi chỉ biết có mỗi một cách làm cho chúng sợ là dùng võ lực.
Chắc đại tá vẫn tưởng tượng rằng ông đương chỉ huy một đội binh đông đúc và đầy đủ khí giới như hồi còn ở trong quân đội. Nhưng tình thế bây giờ khác xa. Tất cả chỉ có năm người và một cây súng cũ.
Sam quay lại bảo người Da đỏ:
- Xin bạn cứ nói rõ đi. Bạn muốn gì?
- Tụi đàn em của tôi muốn rằng những người Da trắng rời miền này tức thì ; không phải đất của họ.
- Sao bạn không xét? Chúng tôi không săn bắn, không cày ruộng, vậy có làm hại gì cho các bạn Da đỏ đâu? Chúng tôi ở đây cũng như cắm trại lâu lâu một chút thôi mà.
Kaghamisham đáp, giọng hằn học:
- Lần này là lần đầu tiên mà tôi nghe những lời dối trá thốt ở miệng “Mắt Đại Bàng” ra. Tôi không biết các bạn Da trắng có cày ruộng không. Dù sao các bạn cũng có cái yêu thuật này nó kêu kỳ dị – y đưa tay chỉ máy đào giếng – và đàn em của tôi đa nghi : chúng không muốn thấy cái máy ở đó nữa.Nhưng bạn nói các bạn không săn bắn là bạn nói dối.
Kaghamisham chỉ Hoggan và tiếp, vẻ lạnh lùng:
- Bạn này đã giết trên ngàn con hải ly và biết bao con vật khác nữa. Săn gần hết mồi của chúng tôi rồi.
Sam nhìn thẳng vào mặt người Da đỏ, không biết trả lời ra sao, đành hỏi:
- Thế nếu chúng tôi nhất định không chịu rời miền này?
- Thì có chiến tranh. Đàn em của tôi đóng trại rất gần đây, cách cánh Đồng Lửa không xa. Chỉ một lát là họ chiếm được trại của các bạn.
- Để tôi rán giảng cho các bạn tôi hiểu, nhưng tôi không có hy vọng làm vừa lòng bạn được đâu, bạn Kaghamisham ạ. Đành là chiến tranh thôi.
- Đành là chiến tranh!
Người Da đỏ sắp đứng dậy thì ông già Smith xen vô, bắt buộc hắn ngồi xuống. Ông nói tiếng Cherakee:
- Bạn biết rằng người Da trắng có những cách ghê gớm để chống cự chứ? Có thuốc súng, có đạn, có gậy sấm, cách 500 thước giết được thú vật và cả người Da đỏ nữa.
- Kaghamisham biết vậy. “Mắt Đại Bàng” đã cho nó một cây gậy sấm như thế.
Ông già cắn môi suy nghĩ rồi tiếp:
- Bạn cũng biết rằng người Da trắng làm những chiếc mề-đay nho nhỏ bằng một kim thuộc màu vàng chứ? (2)
- Những mề-đay đã dùng để mua đàn em của chúng tôi phải không? (3)
Ông già gật đầu:
- Bạn dẹp cơn giận của đàn em đi rồi chúng tôi sẽ biếu bạn vài miếng mề-đay ấy. Bạn bằng lòng không?
Mắt người Da đỏ thình lình sáng ngời lên, nhưng y suy nghĩ một hồi lâu, rồi mới đáp:
- Đưa năm trăm miếng mề-đay đó thì các bạn Da trắng có thể ở lại đây được 100 mặt trời nữa (4).
Ông già dịch lời đề nghị ấy cho đại tá nghe. Đại tá nói:
- Được lắm. Ông nhận lời đi. Tôi đi lấy tiền tức thì.
Ông đứng dậy, đi về phía nhà ván, xách một túi nhỏ bằng da rồi đổ hết tiền vàng trong túi ra đếm. Đếm đủ 500 đồng thì chỉ còn lại độ mười đồng.
Ông Smith phàn nàn:
- Sạt nghiệp ông rồi.
- Cần gì! Tên Da đỏ đó cho chúng ta ở đây ba tháng. Cần có ba tháng ấy để làm việc. Khi tôi đã thành công rồi, tôi sẽ trở lại đây với một bộ đội và sẽ tận diệt loài khỉ độc ấy.
Kaghamisham lẳng lặng bỏ tiền vàng vào túi, đứng dậy lễ phép chào năm người rồi biến vào trong rừng. Khi hắn đã khuất, đại tá đưa mấy đồng còn lại cho Sam và nói:
- Cầm lấy em. Tiền công của em đó. Em ở lại đây làm mười ngày nữa rồi em tự ý muốn đi đâu thì đi.
Sam đáp:
- Thưa đại tá không. Tôi cho đại tá thiếu chịu. Khi nào chúng ta kiếm được dầu lửa, chúng ta sẽ tính toán.
Đại tá ôm Sam, cảm động đến rớt nước mắt.
-----------------------------
(1) Tác giả chép giọng ngây ngô của người Da đỏ.
(2) Tức đồng tiền vàng.
(3) Truyện này xảy ra năm 1850. Lúc đó chưa có luật cấm mua bán nô lệ.
(4) Tức 100 ngày.
Chương 2
HOGGAN BIỆT TÍCH
Bọn họ hăng hái làm việc hơn trước vì thời giờ đã hạn là ba tháng. Phải thành công trước ngày ấy, nếu không chỉ còn cách là đào tẩu trước sự đe dọa của dân Da đỏ thôi.
Nhờ lúc đó vào giữa mùa hè, ngày dài hơn, họ nhất quyết mỗi ngày làm thêm hai giờ nữa. Ai nấy gắng sức thắng cả mệt nhọc. Mặt trời chưa lên, họ đã làm việc và tới khi vừng trăng vàng vọt mọc rồi, họ mới nghỉ. Buổi chiều nóng ghê gớm, họ cử động nặng nhọc, chậm chạp. Nhưng họ vui, nhận thấy rằng gắng sức như vậy, thì mỗi ngày họ đào sâu được một thước rưỡi.
Đại tá nói:
- Chúng mình đã đào sâu được 125 thước.
Sam ốm đi. Tóc Đại tá bạc thêm một chút. Còn Hoggan và Kent thì không còn một chút mỡ nào trên những bắp thịt lực sĩ của họ nữa.
Một buổi sáng, ra gần tới máy, họ nhận thấy rằng Hoggan không có mặt ở đó.
Đại tá sai Sam đi coi xem Hoggan còn ngủ không, nhưng Sam trở lại đáp:
- Giường trống. Không có dấu vết gì chỉ rằng anh ấy đã nằm ở đó. Vả lại phần nhiều những đồ riêng của anh cũng biến theo anh.
Người ta chạy cả lại chỗ Hoggan ngủ và đại tá phải nhận rằng Hoggan đã trốn mất, mang theo những bộ da thú vật mà trước kia chàng đã xếp rất kỹ. Chắc là chàng đem về bán ở Pittsburgh.
Thật là đau lòng vô cùng cho đại tá. Ông rất yêu chàng. Và cũng thiệt thòi lớn cho cả bọn nữa. Chàng mạnh mẽ hơn ai hết, nên giữ việc quay cán quay.
Đại tá rán giấu nỗi khổ tâm, kéo cả bọn đi làm việc.
Nhưng họa vô đơn chí. Giữa buổi chiều, chính ông đương quay cán quay, bỗng ngừng lại, rủa một câu.
Ông già Smith và Sam chạy lại:
- Trời ơi! Phải làm lại hết.
- Có chi vậy?
Đại tá gầm lên:
- Lưỡi đục đi quẹo đường rồi!
Thật vậy, lưỡi thiếc đã gặp một lớp đá cứng hơn những lớp trên. Trong khi đào, phải coi chừng luôn luôn cho máy thật ngay, chỉ vô ý một chút là bao nhiêu khó nhọc trong ba tháng trời thành công toi.
Lưỡi đục, gặp đá cứng, hơi nghiêng qua một bên và mắc kẹt. Quay nữa thì một là máy không chạy, hai là lưỡi đục sẽ gãy. Đành phải đào một giếng khác ở bên cạnh.
Hai cha con anh Sam thay phiên nhau rán sửa lại, nhưng vô ích.
Đại tá than:
- Phải đào một giếng khác.
Ông già đáp:
- Chúng ta đã đào sâu được 132 thước. Đào một giếng khác thì cứ đều đều như thường cũng phải mất gần ba tháng nữa mới xuống sâu được mực đó. Như vậy quá thời hạn của tụi Da đỏ cho ta rồi.
Đại tá hét:
- Đồ mọi mắc dịch đó! Cho chúng tới. Tôi sẽ bóp chết từng đứa một.
Ông giận quá, hết khôn.
Nhưng lần này, một là phải bỏ công việc, hai là đi kiếm một miền khác mà tụi Cherakee không lại đe dọa nữa, ngoài ra không có cách nào khác.
Hai tai nạn tới luôn một lúc, đại tá chịu không nổi. Sáng hôm sau ông nằm liệt giường. Nước da xanh xao như người mất máu, tay chân nhức mỏi như dần ; và ông Smith thấy ông kiệt lực, mệt lả như vậy, không cho ông dậy.
Hôm ấy đại tá không cử động, ông nóng nảy, chỉ muốn đào tức thì một giếng khác. Vài ngày sau, bệnh tình ông không thuyên giảm. Ông già luôn luôn ở bên để săn sóc.
Một buổi tối, ông nói:
- Có lần đại tá kể cho tôi nghe một chuyện ngồ ngộ nói về một người thợ rèn, chàng thanh niên và khoa vạn năng.
- Có, tôi nhớ kỹ.
- Và đại tá kết luận ra sao, đại tá còn nhớ không?
Ông Drake nhún vai.
- Vậy thưa đại tá, tôi muốn đại tá học được bài học trong chuyện ấy. Đại tá phải kiên nhẫn một chút cũng như chàng thanh niên trong chuyện. Tôi đề nghị như vầy : Hai cha con tôi sẽ khiêng đại tá về nhà tôi, có cháu Marjorie nó săn sóc khéo lắm. Chân tay chúng tôi vụng về, không mềm mại như cháu. Tôi cam đoan không đầy nửa tháng đại tá sẽ hết bệnh. Trong thời gian ấy chúng tôi cũng nghỉ ngơi nữa, vì ai nấy đều mệt hết ; và khi nào đại tá đi lại được, mạnh mẽ như trước, chúng ta sẽ tiếp tục làm việc. Đại tá nghĩ sao?
Vẻ mặt ưu tư của đại tá tươi ra:
- Cảm ơn ông lão, ông nói có lý. Đau liệt giường như vầy thì làm sao đủ sức chống cự với thiên nhiên được. Vậy xin ông khiêng tôi về nhà đi, chúng ta nghỉ ngơi vài tuần. Nhưng phải săn sóc kỹ cái máy.
- Đại tá cứ yên tâm. Hai cha con tôi sẽ tháo từng bộ phận một và chở về nhà.
Và họ làm đúng như vậy.
Khi về tới làng, ông Smith và Sam đương khiêng đại tá trên một cái chõng thô sơ làm bằng cây, thì thấy John River nhẩy bổ lại, hoa chân múa tay, vẻ giận dữ.
Ông già Smith nói:
- Anh chàng mại võ này muốn gì nữa đây?
River nổi khùng tới cực điểm, nói lăng nhăng không ai hiểu gì hết. Ông già vẫn bình tĩnh, tiến lại phía nó, để cho nó khỏi tới gần đại tá và hỏi nó. Tên vô lại, mặt đỏ gay, nói lảm nhảm những gì nghe không ra về ăn cắp, trả thù, bồi thường.
Ông già bảo:
- Nếu anh không nói rõ ràng thì làm sao chúng tôi hiểu anh được, anh River? Anh muốn gì?
- Tôi muốn người ta trả tôi con ngựa, nếu không thì phải bồi thường cho tôi. Ngựa ở đây hiếm mà tôi quý con vật của tôi lắm.
- Lão không hiểu đầu đuôi ra sao hết!
- A! Ông không hiểu ư? Hỏi đại tá Drake của ông xem có biết bạn của ông ta lấy ngựa của tôi làm gì không?
Sam hiểu liền thằng River muốn đòi gì. Hoggan khi rốn đi, đã ăn cắp một con ngựa và thấy ở Titusvliie chỉ có con ngựa của thằng River là tốt hơn hết.
Đại tá khi đã hiểu chuyện, nói một giọng yếu ớt:
- Ông Smith, y có lý. Nếu tôi không dắt theo quân vô lại đó, thằng đào ngũ Hoggan đó, thì con ngựa của y không mất. Vậy xin ông lấy mười Mỹ Kim còn lại của tôi trả cho y. Tôi biết rằng số tiền đó không đủ bồi thường y, nhưng tôi chỉ còn có bấy nhiêu thôi. Ông bảo y lấy luôn căn nhà ván của tôi nữa. Bấy nhiêu vẫn chưa đủ vì một con ngựa tốt ở miền này quý giá lắm. Nhưng nếu y vẫn không bằng lòng thì để khi nào mạnh rồi, tôi sẽ xử với y. Sao, được không John River?
Tên du côn còn nhớ trận đòn đau đớn hồi trước, và nghe nói đến đồng tiền vàng, sinh lòng tham, ấp a ấp úng:
- Nếu trả ngay bây giờ thì tôi bằng lòng. Tôi chỉ đòi mười đồng thôi. Còn căn nhà, ông giữ lấy. Tôi không muốn gây chuyện với tụi Da đỏ Cherakee.
Sam đếm mười đồng tiền vàng. River tươi tỉnh, đỡ lấy số tiền rồi vội vàng biến mất về phía quán rượu.
Hai cha con lại tiếp tục khiêng người bệnh về nhà. Giữa đường, đại tá lẩm bẩm một mình:
- Nghĩ kỹ, bây giờ mình mất hết, chỉ còn có nhân cách và hy vọng của mình thôi mà mình vẫn thấy tự do và vẫn sung sướng như hồi trước (1). Mười đồng tiền ấy dùng cho ta được việc gì? Chúng ta sẽ kiếm được dầu lửa, rất nhiều dầu lửa.
Sam nghe thấy, nói:
- Chắc chắn vậy.
- Em có lý. Em có lý. Tôi hứa với em một ngày kia em sẽ giàu. Còn tôi, em cũng biết chứ, tôi không ham giàu một chút xíu nào hết. Tiền bạc đối với tôi chỉ là để làm những việc quan trọng thôi. Mà có khi cũng không cần tiền bạc mới làm được những việc lớn nữa.
------------------------------
(1) Những lời nói này đáng làm châm ngôn.