Trạng cười Abu Nuwas

1

Dân Á-rập nói tới "ABU NUWAS" của họ như ta nhắc tới Trạng Quỳnh Trạng Lợn, với nụ cười thật tươi, dễ dãi và hồn nhiên không kiềm chế nổi. Họ bảo: "Ai nghe truyện Abu Nuwas mà không cười được nữa thì... chở hắn vào nhà thương ngay đi. Hắn bệnh rồi đấy!

Vậy Abu Nuwas là ai mà ghê gớm đến thế?

Cũng như những Ông Trạng của ta, Abu Nuwas có một tiểu sử khá... mập mờ và đầy trào lộng. Theo các... cụ Á-rập kể lại, thì ông vốn là thi sĩ trong triều Harun-al-Rashid. Khi Abu cảm thấy muốn cù thiên hạ hay muốn "trả miếng" kẻ nào, thì từ Harun-al-Rashid cho đến anh dân cày, Abu không kiêng nể một ai!

Abu nổi tiếng vì những trận đùa "lên ruột" của ông, và qua bao nhiêu năm tháng, đến nay một số lớn truyện tếu rất mơ hồ về tác giả người ta cũng đem gán tuốt cho Abu Nuwas! Truyện của Abu Nuwas rất phổ thông trong dân chúa Á-rập cũng như những nước nói tiếng Á-rập ở Trung Đông. Không xó xỉnh nào ở Bagdad (Thủ đô I-rắc hiện giờ) mà không biết đến Abu. Những cái "cù" của Abu nói chung không độc địa. Vì thế đối với xã hội Hồi Giáo, ông rất được cảm tình. Đến Harun-al-Rashid là vị "Caliph" * đầy uy quyền lúc bấy giờ, khi bị Abu cho vào tròng cũng đành cười... trừ mà thôi!

Dưới đây chúng tôi giới thiệu với bạn trẻ Tuổi Hoa vài mẩu truyện về Abu Nuwas. Trong các bạn ai đã không hơn một lần cười nghiêng ngửa với những Trạng Lợn, Ba Giai, Tú Xuất... Đọc "Abu Nuwas" bạn nào không nhếch mép được tí tị nào thì, một là kẻ này kể vô duyên quá, hoặc có khi là... thần kinh của bạn bị tê liệt rồi!

Một bữa kia Abu đang cùng mấy người bạn rượu ngồi nhấm nháp tán dóc trong một quán rượu. Rượu vào thì lời ra, một người nói:

- Tớ chỉ cầu Trời cho tớ một trăm bạc thôi, tớ sẽ nghĩ ra khối cách thú vị để tiêu.

Một anh khác cười:

- Sao lại chỉ một trăm thôi? Đã ước thì ước luôn lấy vài ba trăm mà tiêu cho đã chứ lị!

- Các bác thực thà quá – Abu lúc này mới lên tiếng – Các bác chẳng biết nghĩ, chứ Trời thì muốn bao nhiêu chẳng được? Tôi ấy à? Dưới một ngàn thì tôi không thèm. Trời cho một ngàn thì tôi nhận, chứ chín trăm chín mươi chín đồng tôi cũng trả lại ngay lập tức!

Câu nói của Abu truyền lan ra khắp các quán rượu và tiệm buôn ở Bagdad.

Dân chúng tỏ vẻ không tin Abu lại dám từ chối món tiền chín trăm chín mươi chín đồng của Trời để đòi cho đủ một ngàn đồng. Chuyện đến tai một lái buôn giàu có trong thành. Và lão nghĩ ra một cách để thử lòng Abu.

Trong đêm tối lão đem một chồng tiền vàng đến sắp trước cửa nhà Abu.

Sáng dậy Abu bước ra khỏi cửa thì đã thấy một đống tiền nằm lù lù ở đó, đồng thời hắn thấy ngoài ngõ một đám đông người trong phố đang nhìn vào. Hắn mỉm cười rồi lẳng lặng ngồi xuống đếm. Đám đông ngoài ngõ cũng đếm theo. Khi đồng tiền cuối cùng được đếm xong, hắn đứng dậy ngước mặt lên trời, kêu to:

- Tạ ơn Trời! Ngài đã đáp lại lời thỉnh cầu của tôi.

- Khoan đã! – Lão lái buôn ở ngoài chạy vào kêu lên – Anh xin bao nhiêu và bây giờ anh được bao nhiêu tiền?

- Tôi hỏi xin một ngàn đồng và Ngài ban cho tôi chín trăm chín mươi chín đồng. Chỉ thiếu có một đồng mà thôi. Nhưng điều đó không sao. Tôi sẽ cho Ngài thiếu đồng đó, và Ngài sẽ cho tôi lại một ngày kia. Như thế sẽ đủ một ngàn.

Nói xong Abu ôm tiền quay vào.

Lão lái buôn kêu lên:

- Khoan hẵng... Làm gì mà vội vậy. Tôi nghe hôm qua anh nói phách rằng nếu Trời cho anh không đủ một ngàn đồng chẵn thì anh từ chối? Anh phải trả lại số tiền. Chính tôi là người đã để nó ở đó.

Abu quay lại, giọng ngạc nhiên:

- Ồ không... Đây là của Trời cho tôi mà! Hôm qua và suốt đêm nay tôi cầu xin Thượng Đế, và Ngài đã ban cho tôi. Nếu Ngài đã có đến chín trăm chín mươi chín đồng, chắc Ngài sẽ tìm thấy được một đồng kia sót lại đâu đó cho tròn một ngàn bạc.

Lão lái buôn thấy khó mà lấy lại được món tiền lớn. Bấy giờ lão mới thấy là lão dại. Lão muốn chứng tỏ sự láo khoét của Abu cho thiên hạ thấy, nhưng không ngờ sự thể lại đến với lão một cách đau đớn như vậy.

Lão nói với Abu:

- Tôi phải đem việc này lên trình Harun-al-Rashid. Anh làm ơn theo tôi.

Abu cười:

- Rất vui lòng. Nhưng làm sao tôi có thể tới trước Caliph với bộ đồ bẩn thỉu hôi hám này được?

Vừa nói hắn vừa giũ giũ áo quần cho bụi bay ra, rồi nói tiếp:

- Ông có áo choàng và khăn đóng làm ơn cho tôi mượn tạm một lát. Cả con lừa nữa, chứ xa xôi thế tôi làm sao đi được?

Muốn được việc, lão về tiệm buôn của lão lấy cho Abu một chiếc áo và cái khăn. Lão lại cho người về nhà dắt ra cho Abu một con lừa. Thay đồ xong, Abu và lão lái buôn dắt nhau lên dinh Caliph. Đám người hiếu kỳ chạy theo sau. Harun-al-Rashid nghe lão lái buôn trình, rồi cho đòi Abu vào. Khi được gọi lên đối chất, Abu nói một cách phẫn nộ:

- Thưa Ngài, lão này đã gây ra bao phiền phức – Vừa nói hắn vừa chỉ vào gã lái buôn –Thật quá lắm: Nếu lão ta dám vu oan cho tôi như vừa rồi, chắc Ngài sắp nghe lão đòi chiếc áo choàng và cái khăn tôi đang mang này là của lão, cả con lừa xấu xí ngoài kia cũng của lão nốt cho Ngài xem.

Lão lái buôn hét lên:

- Chứ còn gì nữa! Vành khăn, chiếc áo và con lừa là của tôi!

- Đó Ngài thấy chưa? Tôi nói trước có sai đâu.

Caliph ngồi nghe gật gật đầu cho Abu có lý. Rõ ràng là Abu suýt bị gã lái buôn này lường gạt, và ông tuyên bố Abu thắng kiện!

* * *

Một hôm có người đến mượn Abu con lừa.

- Tiếc quá. tôi muốn giúp bác lắm, ngặt vì con lừa của tôi hôm nay không có ở nhà. Nó đang đi xa bác ạ.

Sự thực con lừa đang cột khuất sau nhà, anh hàng xóm không trông thấy. Gã vừa quay ra thì, không may cho Abu, con lừa hí to lên mấy tiếng. Anh hàng xóm giận lắm, quay lại nói với Abu:

- Đó không phải là tiếng lừa hí hả? Tôi cứ tưởng là con lừa vắng nhà như lời bác nói chứ?

Abu điềm nhiên trả lời:

- Bác nghe đây. Thế bác đến mượn lừa hay chỉ mượn tiếng hí của nó? Nói thật với bác, con lừa không có nhà thật đấy. Nhưng nếu phải bác muốn mượn tiếng hí của nó thì đây, tôi không dám tiếc.

Nói đoạn Abu bụm miệng hí lên mấy tiếng: "Hí í í u u! Hí í í u u!" Rồi quay lại phía anh hàng xóm đang đứng đực ra, hắn nói tiếp:

- Đó tiếng hí của bác đó. Trèo lên cho mau và cưỡi về đi!

* * *

Truyện kể một lần khác Abu đến chơi một gã hàng xóm keo kiệt ở gần nhà và hỏi mượn cái máng cho lừa uống nước. Vốn xấu bụng, gã làm bộ đi xục xạo khắp nhà. Cuối cùng gã tìm được một cái bằng đồng đã rỉ sét và nứt rạn đưa cho Abu. Lão cũng không quên căn dặn:

- Bác làm ơn... nhẹ tay giùm nhé. Ngày kia tôi cần dùng nó đấy.

Abu lẳng lặng ra về. Hắn giữ đúng ba ngày.

Đến ngày thứ tư hắn bỏ thêm một cái máng nhỏ vào trong, rồi mang giả gã hàng xóm.

- Tôi đến giả bác chiếc máng tôi mượn hôm nọ. Cám ơn lòng tốt của bác nhé.

Trông thấy cái máng nhỏ, gã hàng xóm ngạc nhiên:

- Ồ? Nhưng cái máng nhỏ này không phải của tôi?

- Quả vậy – Abu trả lời – Cái gì thuộc về bác vẫn là của bác. Trong đêm rồi, chiếc máng lớn của bác đã đẻ ra cái máng nhỏ ấy đấy. Sáng ra tôi thấy chúng nó nằm cạnh nhau. Nó là con của chiếc lớn, vậy cả hai thuộc về bác. Tôi không dám tham cũng không phải là của ăn cắp ăn trộm gì đâu. Cái gì của bác thì tôi xin giả lại.

Gã hàng xóm tự nghĩ: "Có đứa nào ngu hơn thằng này không chứ? Của đưa đến tội gì không hưởng?" Gã thấy không có lý do gì để từ chối được.

- Thật không còn ai thật thà hơn bác nữa. Cám ơn bác nhé. Cả mẹ lẫn con là của tôi... Nhà bác lắm phúc đức nên đến máng, thùng cũng sinh con đẻ cái được. Thật phúc đức quá!

Mấy hôm sau Abu lại mò đến nhà gã hỏi mượn chiếc máng lớn cho lừa uống. Lần này gã hàng xóm vui vẻ vào buồng lấy cho Abu mượn một cái máng lớn thật đẹp. Cái máng quý nhất của gã. Lão chắc mẩm lần này thế nào lão cũng được thêm một cái máng con đẹp hơn lần trước gấp bội. Abu long trọng cảm ơn và ôm máng về. Lần này hắn giữ luôn không thèm trả. Cả tuần lễ trôi qua, gã hàng xóm chờ mãi nóng ruột, mò sang hỏi. Đến nhà lão thấy Abu mặt buồn xo, nước mắt như cứ chực trào ra.

- Tôi có một tin buồn cho bác – Abu buồn rầu bảo.

Gã hàng xóm lo sợ hỏi vội:

- Chuyện gì xảy ra vậy?

Abu nói như mếu:

- Cái máng của bác... chết rồi bác ơi!

- Anh nói cái gì??! Cái máng chết? – Gã kinh ngạc kêu lên.

- Phải. Tôi biết điều đó làm bác đau đớn không ít, vì thế tôi đã không dám cho bác biết ngay hôm đó. Nó chết đã ba ngày, và tôi đã lo liệu chôn cất tử tế thay bác rồi.

Gã hàng xóm nổi cơn thịnh nộ; gã quát:

- Abu! Đừng có hòng làm bộ giở ngây giở dại với tôi. Có đời thuở nào một cái máng đồng lại chết bao giờ? Đưa giả ngay nó đây cho tôi.

Abu ngẩng lên hỏi:

- Tôi hỏi bác, cái máng nó có đẻ con được không?

- Có! – Gã nhớ lại tuần trước khi không mà được cái máng con xinh xinh.

- À vậy chắc bác biết rằng vật gì có sinh được thì một ngày kia nó sẽ tử chứ?

Rồi Abu lại buồn rầu thở dài, tiếp: "Thật đáng buồn vì cái máng đã chết và không còn ở đây nữa!"

Gã hàng xóm của hắn tiếc ngơ tiếc ngẩn, đứng chửi rủa suốt một ngày. Cuối cùng lão hậm hực bỏ ra về.

Truyện đồn ra khắp nơi. Dân phố kháo nhau: Abu hắn nói đúng đấy chứ. Vật gì đã sinh ra được thì rồi cũng chết được, tự nhiên là vậy!

2

Và đến lượt Caliph Harun-al-Rashid được nếm "mùi" hài hước của Abu Nuwas. Một đêm Caliph nằm mơ thấy một kho châu báu chôn giấu dưới nền nhà của Abu. Tỉnh dậy, ông tức tốc sai lính đến đào lên. Không may cho Abu, hắn lại vắng nhà. Chị vợ không biết làm gì hơn là phản đối suông, rát cả cổ rồi ngồi khóc bù lu bù loa. Kệ, bọn lính cứ cắm cúi đào hết chỗ này sang chỗ khác, moi xuống cả dưới chân tường. Hì hục suốt buổi cũng chẳng thấy gì, cuối cùng bọn lính bỏ ra về.

Abu về nhà thấy ngổn ngang nào đất nào đá, hố to hố nhỏ khắp nơi. Hắn nổi lôi đình. Còn chị vợ cứ ngồi ôm mặt khóc ròng. Abu lồng lộn đi hết nhà trong ra nhà ngoài. Rồi hắn ngừng lại vỗ tay vào trán:

- Bu mày yên tâm. Tao sẽ cho lão Caliph này biết tay.

Rồi hắn giục "bu nó" thổi cơm. Cơm chín rồi hắn lấy mấy hột bỏ vào trong cái đĩa sâu, và phủ hờ lên trên một chiếc khăn mỏng. Hắn ngồi canh chừng chờ ruồi đến. Mấy con sà xuống chiếc đĩa. Và ba con ruồi đen bò vào dưới tấm khăn...

Sáng sớm hôm sau hắn khệ nệ bưng nguyên chiếc đĩa lên dinh Caliph.

- Tôi có một vụ kiện xin trình ngài – Abu nói với Caliph – Tôi kiện những đứa đã xâm nhập tư thất của tôi, dù không có ai mời ; lại còn đánh chén hết thực phẩm của vợ con tôi nữa.

Harun-al-Rashid hoang mang không biết Abu có ý ám chỉ kiện mình về vụ đào nhà vừa rồi không? Bèn nghiêm giọng hỏi:

- Ngươi định kiện những ai?

Abu nâng chiếc đĩa lên trước mặt Caliph và khẽ kéo tấm khăn. Ba con ruồi bay vụt ra...

- Tôi xin kiện những đứa đó! – Abu trỏ theo những con ruồi, giọng gay gắt : Chúng nó ăn hết cơm của tôi mà không có phép!

Vị Caliph mở to mắt nhìn theo ba con ruồi, hỏi Abu:

- Ngươi đi kiện mấy con ruồi? Ta phải xử thế nào với mấy con ruồi đó mới được chứ??

- Tôi muốn "Công lý"! – Abu nhấn mạnh: Tôi xin ngài ban cho tôi một sắc chỉ riêng để trừng phạt loài ruồi vô kỷ luật.

Caliph thấy câu chuyện khôi hài thú vị quá, bèn vui cười nói:

- Được rồi, ta chấp thuận. Ta cho ngươi một sắc chỉ riêng để ngươi trừng phạt lũ ruồi đó. Bất kỳ thấy ruồi ở đâu ngươi có quyền đập!!

Nói rồi Caliph sai người lấy giấy bút, thảo cho hắn một sắc chỉ. Ở dưới không quên ký tên và đóng dấu vào.

Abu trịnh trọng đón lấy, cám ơn và cáo lui.

Về nhà, hắn ra rừng chọn một gốc mai đầy những u những bướu làm gậy. Đi đâu hắn cũng cắp kè kè bên mình, và hễ thấy ruồi là hắn phết. Vào chợ thấy ruồi trên sạp thực phẩm hắn phang bên này bên nọ làm rau ria tung tóe khắp nơi. Đến sạp trái cây thấy ruồi, hắn đập lên đập xuống cho nát bét cả ra. Người ta phản đối đòi thưa lính, hắn trả lời: "Tôi không đập trái cây, tôi chỉ đánh ruồi mà thôi! Ngài Caliph cho phép tôi mà!" Nói rồi hắn móc túi trưng cho mọi người thấy sắc chỉ có chữ ký của Harun-al-Rashid. Và cứ thế hắn tiếp tục phá phách trong nhiều tuần lễ. Một số người điêu đứng vì sự "điên khùng" của hắn. Một số khác coi đó là một trò cười thú vị. Chính Caliph cũng cười khi được thuật lại.

Đến một hôm kia, Caliph đang ngồi tòa xử kiện, Abu vào ngồi gần bên cạnh. Caliph nói đang hăng say thì một chú ruồi bay sà đến và hạ cánh trên lưng ông này, Abu chỉ chờ có thế... Hắn vội vớ lấy cây mai sần sùi những bướu, cầm cả hai tay, hắn giơ cao và đem hết sức bình sinh giáng ngay xuống lưng Caliph một gậy! Triều đình bỗng chốc náo loạn. Abu bị bọn cận vệ của Caliph bắt trói ngày.

Nhưng hắn nói to:

- Tại sao các ông có thể bắt tôi được? Tôi đâu có dám đánh ngài Caliph? Rõ ràng tôi chỉ đập con ruồi đậu trên lưng Ngài ngự – Hắn bắt đầu chỉ xác con ruồi đã nát bét trên lưng Ngài Caliph, nói tiếp: Chính ngài đã ban cho tôi sắc chỉ hễ thấy ruồi là đập, bất kỳ ở đâu mà? Tờ giấy đó còn nằm sẵn trong túi tôi đây.

Bọn lính móc túi hắn lôi ra một tờ giấy. Và đúng là chữ ký và con dấu của vị Caliph thật! Harun-al-Rashid lúc đó mới nhớ ra là chính mình đã ký tấm giấy đó.

Và ông đành ra lệnh thả hắn ra mà thôi!

*

Bị một vố quá đau. Harun-al-Rashid quyết chơi lại Abu một cú, là Abu bẽ mặt chơi. Ông gọi tên hầu cận đến thì thầm vào tai hắn:

- Nhà ngươi đi bảo cho mọi người đến dự phiên xử ngày mai phải mang theo một quả trứng giấu trong áo. Nhưng chớ có nói cho Abu biết. Ngươi làm sao cho ai cũng biết cả, trừ Abu Nuwas ra. Khi phiên tòa dứt, ta sẽ ra lệnh cho những người hiện diện phải có một cái trứng. Họ sẽ làm bộ đẻ ra trứng thật. Còn Abu lúc đó chắc nó sẽ đứng thộn ra đến hay.

Sáng hôm sau tòa nhóm, và Caliph ngồi phán xử nghiêm minh. Xong xuôi, Caliph nghiêm giọng báo cho những người có mặt ở đó hay:

- Ta hạ lệnh cho những kẻ hiện diện ở đây, mỗi người phải lập tức đẻ ngay ra một cái trứng. Ai không đẻ được thì ta sẽ tống giam vào ngục thất! Các ngươi bắt đầu đi.

Bỗng chốc những tiếng... "cục tác, cục tác..." nổi lên vang rền cả triều đình. Một lát sau, mỗi người lục tục đưa lên trước mặt Caliph một quả trứng mới tinh! Chỉ một mình Abu là vẫn đứng ngớ ra. Harun-al-Rashid đắc chí, rồi mới nhìn Abu. Chợt hắn nhảy lên mấy bước, đập đập hai cánh tay như muốn... bay. Rồi hắn... gáy lên mấy tiếng, "Cổ cô cô... cộộ... cc"

Caliph kinh ngạc nhìn hắn:

- Nhà ngươi làm gì vậy?

Abu nhìn khắp mọi người một lượt rồi quay lại nói với Harun-al-Rashid:

- Thưa ngài, tôi vui quá vì thấy chúng nó đẻ được nhiều trứng... Thưa ngài... ở đây toàn là gà mái, nhưng ngài thấy không? Chỉ mình tôi là con gà trống độc nhất mà thôi.

Mọi người lăn ra cười. Rồi Harun-al-Rashid cũng phải bật cười theo. Dù bị Abu trở "gậy ông lại đập lưng ông" Caliph đành... vui vẻ cho Abu thong thả ra về.

HÀ TĨNH   

---------------------

* Vua ở một nước Hồi Giáo thì gọi là "Caliph"