Chương 1
Bình chúm môi huýt sáo và rồi lại nghêu ngao điệp khúc một bài ca:
- Ngựa phi, ngựa phi đường xa.
Vừa hát, Bình vừa luôn tay làm việc. Bình bận đánh bóng bộ dây cương treo ở trước tầu ngựa. Hai cánh tay Bình đã mỏi rời . Tuy vậy Bình vẫn cố miết cho những sợi dây da thật bóng láng . Bình huýt sáo, rồi hát, không phải để thêm phấn khởi trong khi làm việc mà chính là vì lúc ấy lòng anh vui sướng thật tình.
Buổi trưa vào cuối mùa mưa trời oi bức lạ . Bình quệt tay ngang trán vẩy những giọt mồ hôi trên trán, thầm nhủ :
- Mình phải làm cho xong việc để chiều nay ông nội có thì giờ nghỉ ngơi . Nghỉ được nhiều nội sẽ chóng bình phục …
Bình rất hãnh diện về công việc đang làm. Bộ dây cương treo trước tầu ngựa đã lên nước bóng láng . Gần đó, phía bên trái, chiếc xe thổ mộ cũng đã được lau chùi cẩn thận nằm dưới bóng râm mát của cây trứng cá . Chỉ còn có con Long mã nữa là xong. Long mã là tên của con ngựa . Nó cũng cần tắm rửa sạch sẽ .
Bình mỉm cười khi nghĩ đến con ngựa . Nó đứng trong tầu, khuất sau mấy gióng gỗ, mớ lông đuôi nhịp nhàng phe phẩy .
Bình nói với nó:
- Chờ một lát nữa nghe !
Long mã quay đầu lại, hí nhẹ một tiếng, rồi vục mõm vào đống cỏ tươi trong góc chuồng .
Bình lui lại ngắm bộ dây cương tỏ vẻ mãn nguyện :
- Tốt lắm rồi . Đẹp như mới vậy . Chắc nội sẽ phải ngạc nhiên lắm .
Rồi xách một xô nước đầy, Bình bước vào trong tầu ngựa . Chỉ không đầy mười phút con Long mã được tắm chải sạch sẽ . Con ngựa hiền lành đứng yên, để mặc cho Bình cọ rửa .
Con Long mã già rồi . Nó đã 28 tuổi ngựa ! Tuy vậy nó vẫn còn giữ được phong độ của loài ngựa đua : Cao, thon, bộ da nâu sậm đã hơi nhăn vì các thăn thịt không còn săn sái như hồi còn sung sức . Nhưng bộ gió nó vẫn còn, nhất là đôi mắt vẫn còn giữ nguyên vẻ tinh nhanh .
Tắm rửa xong cho con ngựa, Bình thở phào nhẹ nhõm . Anh vươn vai, làm một vài động tác co rãn chân tay cho đỡ mỏi thì bỗng nghe có tiếng gọi ở ngoài đường .
- Anh Bình ! Anh Bình ơI !
Bình giật mình, thầm nghĩ :
- Tiếng Thảo gọi ! Có chuyện gì vậy kìa !
Tiếng gọi càng khẩn cấp hơn :
- Anh Bình ! Mau lên anh Bình !
Tiếp đến tiếng đập tay liên hồi . Tấm tôn mỏng bưng kín cánh cổng vang lên thình thình như tiếng trống . Bình chạy bay ra kéo chốt cổng .
Cánh cổng vừa hé, một cô bé đã chạy xô vào .
Bình vội hỏi :
- Gì thế ?
Cô bé thở hào hển :
- Nguy quá . Em tưởng không chạy kịp chứ . Đóng cổng lại đi anh Bình !
Nhưng Bình không đóng cổng . Anh bước hẳn ra ngoài xem có chuyện gì . Trên đường, cách đó vài chục bước một thiếu niên mập ú, trạc tuổi Bình, vào khoảng mười ba mười bốn, trán thấp, mặt no tròn, đang đứng chống tay vào cạnh sườn cười ngặt nghẽo với hai đứa đồng bọn đứng phía sau .
- À, thằng Tân mập ! Lại nó nữa !
Cô bé run rẩy tiếp :
- Tụi nó rượt em chạy trối chết . Thằng Tân mập định giựt của em cái gói này .
Thảo chỉ vào gói giấy cô ôm trên ngực . Thằng Tân mà bạn bè kêu là Tân mập, con của chú “Hai hàng thịt” hễ gặp Thảo là tìm cách chọc ghẹo . Bình phải can thiệp nhiều lần . Lần này Bình cũng lại nhảy ra đứng chắn giữa đường, mím môi nắm chặt hai tay . Thấy Bình nhảy ra với dáng điệu quyết liệt, bọn thằng Tân mập quay đầu lủi mất .
Giờ này, vào buổi chiều thứ bảy, đường xóm vắng teo . Ở Ngã ba ông Tạ, hồi ấy nhà cửa chưa đông đúc như bây giờ . Lối vào nhà ông Tạ – một ông Thày nổi tiếng về những vị thuốc lá rẻ tiền –chỉ thưa thớt ít chục căn nhà mái thấp, ẩn khuất sau những hàng giậu găng . Ngoài mặt phố lèo tèo dăm ba tiệm buôn nho nhỏ : tiệm cà phê hủ tíu của chú Hói, tiệm chạp phô của thiếm Sồi, tiệm bán thịt của chú Hai, tiệm tạp hóa của bà Cai Khương v.v… còn lại là những mảnh vườn nho nhỏ, có cây ăn trái, của các gia đình cần lao vùng ngoại ô .
Bình đứng ngóng ở giữa đường . Bóng anh đổ dài dưới ánh nắng .
Bên tiệm chú Hói vài người đàn ông ngồi chân co chân ruỗi, yên lặng nhìn một con chó nhảy quẫng rình đuổi con mèo thập thò ở giậu găng . Cảnh vật bình lặng đó vẳng lên tiếng náo động xa xôi từ thủ đô vọng về…
Thấy bọn thằng Tân mập không trở lại nữa, Bình quay vào đóng cổng lại . Anh bảo Thảo :
- Thảo thấy chưa ? Chúng nó dông hết rồi . Sợ gì chúng nó !
Thảo nhìn Bình với con mắt cảm phục :
- Cám ơn anh . Hồi nãy không có anh, em sợ quá…
Đôi trẻ suýt soát tuổi nhau . Bình lớn hơn, rắn rỏi với nước da ngăm đen, tóc húi ngắn, gương mặt bầu và đôi mắt lộ vẻ thông minh cả quyết . Thảo, trái lại là một cô gái mảnh khảnh, mái tóc huyền buông xõa ngang vai, trên gương mặt thanh tú nổi bật cặp mắt đen to như mắt nai tơ . Thảo mồ côi cha lẫn mẹ cũng như Bình, và sống với bà ngoại.
- Áo của anh đây .
Thảo mở cái gói mà hồi nãy thằng Tân mập đuổi theo định giật . Gói giấy bọc chiếc áo sơ-mi cụt tay đã được giặt ủi sạch sẽ .
Thảo chỉ vào chỗ sờn ở cổ áo, tiếp :
- Cổ áo anh sắp rách rồi . Để lần sau, bà ngoại em sẽ thay cho . Em đem áo vô nhà cho anh nhé .
Bình ngăn Thảo lại :
- Khoan đã . Nội anh đang nghỉ .
- Ông còn đau không anh ? Hình như sáng nay ông thày chích có đến mà ?
- Ừ . Ông ấy đi chích cho người ta . Qua đây ông ấy có ghé thăm nội . Nhưng nội chỉ còn mệt mỏi xoàng thôi .
- Thế mai, anh với nội có lên Saigon không ?
- Có chứ . Mai Thảo cùng đi nhé ?
- Thảo chưa xin phép ngoại . Nhưng chắc ngoại sẽ bằng lòng.
Đôi trẻ tiến về phía chuồng ngựa . Thảo nhìn chiếc xe thổ mộ bên gốc trứng cá trầm trồ :
- Chà, chiếc xe đẹp quá . Anh mới lau chùi lại đó hả ?
Bình hãnh diện gật đầu :
- Ừ, sạch bóng như mới ấy Thảo nhỉ ?
Thảo vuốt ve bộ dây cương liến láu :
- Cả cái này nữa . Mai dong ra bến chắc được đông khách chiếu cố lắm .
Giọng Bình đầy tin tưởng :
- Chắc rồi !
- Nhưng chỉ sợ nội anh còn mệt . Ông phải mạnh đã mới làm việc được…
- Ừ .
- Cầu cho nội khỏe để năm nay anh có thể đi dự trại hè .
- Nhưng nếu nội không khỏe thì Bình không đi .
Nét mặt Bình thoáng buồn . Anh thủ thỉ tâm sự :
- Như Thảo biết đấy, đã hai tháng nay nội đau phải nghỉ nhà, tiền bạc trong nhà vì thế cạn dần. Bình hy vọng kỳ này khỏe lại, nội sẽ lại kiếm tiền được . Bằng không Bình phải ở lại với nội, chứ lòng dạ nào mà đi chơi !
Thảo gật đầu :
- Em hiểu.
Thảo không có phương tiện để dự trại hè do ban xã hội của lớp học bình dân tổ chức. Thảo không đi và cũng chẳng muốn đi. Nhưng Thảo mong cho Bình được đi. Thấy Bình vui là Thảo thấy thỏa mãn.
Bình như chợt nhớ ra điều gì, vội đổi giọng :
- Giờ cũng muộn rồi. Chắc nội đã dậy. Tụi mình vào trong nhà đi.
Và anh tiếp :
- Thảo cất hộ chiếc áo cho Bình . Rồi Bình cho xem cái này hay lắm !
- Cái gì hay ?
- Về con Long mã…
- Con ngựa í à ?
- Ừ . Hôm qua tình cờ lục trong ngăn bàn của nội, Bình bắt gặp một bức hình…
Cả hai vừa đi vừa trò chuyện . Bình chợt dừng lại, che tay lên vành tai nghe ngóng .
Thảo ngạc nhiên hỏi :
- Gì thế anh ?
- Suỵt ! Nghe coi !
Thảo bắt chước, lắng nghe :
- Hình như có ai đang nói chuyện với nội anh .
- Hình như thế . Mà ai vậy kìa ?
Đôi trẻ rẽ qua mảnh vườn nhỏ, phía sau nhà, định vô nhà bằng lối sau: Tới cửa bếp, Bình ngăn Thảo lại và cả hai đứng yên nghe ngóng.
Chương 2
Tiếng nói từ trong bếp vọng ra . Bình cau mày thầm bảo Thảo :
- Lão Mạnh, Thảo ạ !
Thảo đáp nhẹ :
- Đúng rồi . Làm sao đây anh ?
Thảo biết cuộc hội kiến giữa ông Mạnh với ông nội Bình tất sẽ gay cấn có thể đưa tới chuyện không hay . Nội khu xóm này ai cũng biết ông Mạnh cả . Ông ta giàu, có nhiều xe xích lô, xe ba gác cho thuê, và là hàng xóm kế cận với ông nội Bình .
Bất giác Thảo đưa mắt nhìn vào phía giậu găng ngăn đôi khu đất của ông Mạnh với mảnh vườn bé nhỏ Thảo đang đứng . Bên kia hàng giậu có mấy dãy mái lợp tôn, làm chỗ chứa và sửa chữa xe . Khoảng giữa là một ngôi nhà gạch, nhà ở của ông Mạnh . Phía ngoài cùng quay mặt ra đường cái, là cửa hàng của ông Hai hàng thịt, em rể của ông.
Nhìn sang cơ ngơi của ông Mạnh, Thảo nhớ ngay ra đã có lần ông Mạnh ngỏ ý đòi mua mảnh vườn của ông nội Bình . Mua không phải để trồng trọt, mà muốn mở rộng thêm phạm vi nghề nghiệp của ông ta .
Thảo nhắc lại câu vừa hỏi :
- Làm sao bây giờ, anh Bình ?
Bình gắt :
- Im để nghe coi đã, sao hỏi hoài vậy !
Mặt Bình tái mét làm Thảo cũng hoảng sợ . Cô bé biết ông nội Bình không khi nào chịu bán mảnh vườn đó cho ông Mạnh . Có lẽ tại xe xích lô và xe thổ mộ thuộc hai loại khác nhau, và hai giới khác nhau . Ông Mạnh trước khi là chủ xe đã là một người thợ máy . Còn ông nội Bình trước khi chạy xe thổ mộ đã là một tay đua tuyệt phích . Xe xích lô, nhất là xích lô máy bây giờ lại đang thịnh hành, có cơ hội đè bẹp giới xe thổ mộ. Nên chi ông nội Bình vẫn hằn học từ chối mỗi lần ông Mạnh đề nghị mua nốt mảnh vườn bên này . Ông coi đó là một sự lấn áp của giới xích lô . Có lần, ông đã nói với Bình có cả mặt Thảo, rằng mảnh vườn đó, bán cho ai thì được, chớ không khi nào chịu bán cho ông Mạnh !
Đôi trẻ vẫn đứng yên lắng nghe những lời lẽ qua lại từ bên trong vẳng ra .
Lần này ông nội Bình lớn tiếng nói :
- Tôi đã nói là không bán sao ông còn cứ quấy rầy tôi ? Bộ ông tưởng tôi thay đổi ý kiến rồi sao ? Ông vừa hỏi tôi mới cách đây mươi ngày mà !
Tiếng ông Mạnh trả lời :
- Kìa, cụ Lâm – Lâm là tên ông nội của Bình – cụ nên bình tĩnh một chút chớ . Bữa nọ tôi có thấy ông Thày chích ghé đây …
- Thì sao ?
- Tôi sợ cụ bị đau lại, và có thể phải đi nằm bệnh viện …
- Hả ? Cái gì mà bệnh viện … gì mà đau lại ? …
- Nội xóm này ai cũng đồn thế đó . Hồi nãy gặp thằng Tân con chú Hai hàng thịt, nó cũng nói với tôi như vậy . Dầu sao, theo tôi nghĩ thì cụ cũng có tuổi rồi . Già yếu như cụ chuyện đau yếu là thường chứ ! Bởi vậy cụ nên suy tính cho kỹ . Tôi có sẵn tiền đây . Nếu cụ bằng lòng bán cho tôi mảnh vườn của cụ, tôi xin trả liền bằng tiền mặt .
Sau lời rào đón của ông Mạnh, im lặng kéo dài một cách nặng nề . Rồi tiếng cụ Lâm gay gắt vang lên :
- Này ông Mạnh, tôi bảo thật cho ông biết : ông làm rộn tôi nhiều rồi . Không bao giờ tôi nhường lại cho ông một tấc đất nào cả, dù tôi có đau yếu, có phải vào nằm bệnh viện đi nữa. Ông nghe rõ chưa !
- Cụ nghĩ kỹ lại đi, kẻo sau lại tiếc đấy cụ Lâm à !
- Không hối tiếc gì cả . Ông cút đi !
- Ấy ấy, cụ làm gì mà dữ thế !
Thảo sợ hãi bảo Bình :
- Nguy quá ! Khéo họ đập lộn nhau mất .
Bình chưa kịp xông vào thì cụ Lâm, mặt đỏ gay, đã xô ông Mạnh ra tới cửa .
Bình vội kêu :
- Nội ! Nội !
Ông Mạnh bị cụ Lâm xô đẩy, lính quýnh lùi bước . Cụ Lâm quá giận mắt trợn tròn quát tháo :
- Cút ngay ! Cút ! Cút !
Tuy còn vạm vỡ sức lực hơn cụ Lâm, nhưng ông Mạnh không khỏi lúng túng trước cơn phẫn nộ của ông già . Mặt ông tái xanh, cố gắng gỡ hai tay của cụ Lâm nắm chặt trên bâu áo, ông bị cụ Lâm đẩy ra tới vườn mới vùng ra được, liền vội vàng bỏ chạy. Vượt qua hàng rào găng, tới phần đất của mình, ông Mạnh mới quay lại chỉ mặt cụ Lâm hăm he:
- Giỏi thật. Rồi lão già biết tay tao . Sau này có quì lạy xin bán, đây cũng chẳng thèm !
Cụ Lâm đứng lại ở giữa vườn, người còn run vì tức giận . Rồi đầu óc bỗng nhiên choáng váng, cụ xỉu người đứng tựa vào một thân cây .
Bình như tỉnh cơn sửng sốt trước sự việc xảy ra, vội chạy đến, vừa kịp đỡ cho cụ Lâm khỏi ngã. Anh lo ngại gọi Thảo, và cả hai hợp lực dìu cụ vô nhà .
Bình đặt ông nội ngồi lên ghế, trong khi Thảo rót một ly nước đem tới, đặt lên miệng cụ Lâm .
Nhấp uống từng ngụm nước nhỏ, cụ Lâm lấy lại được bình tĩnh, hơi thở điều hòa trở lại cụ gật đầu bảo Thảo .
- Con Tún đó hả ! Thôi, cám ơn cháu .
Tún là tên tục của Thảo . Hồi còn nhỏ, mẹ Thảo vẫn âu yếm gọi con bằng cái tên đó . Bây giờ chỉ còn bà ngoại và ông nội Bình gọi Thảo bằng cái tên ấy .
Bình quỳ xuống cạnh ông trách móc :
- Nội giận làm chi cho mệt vậy nội .
Cụ Lâm vung tay nói :
- Cháu thấy ông đuổi nó không ? Lần sau cho kẹo hắn cũng không dám sang đây nữa …
Bình nhận thấy tay ông nội còn run . Từ hôm bị bệnh tới nay, tay cụ Lâm vẫn run như thế . Cơn giận vừa rồi càng làm tay cụ run hơn .
Để trấn tĩnh ông nội, Bình nói lảng sang chuyện khác . Anh kể cho nội nghe lúc ông cụ nghỉ trưa, anh đã lau chùi chiếc xe, đánh bóng bộ cương, và tắm rửa cho con Long mã.
Nghe nhắc đến tên con Long mã, cụ Lâm nhếch mép cười . Cụ quí con Long mã lắm . Nó gắn liền với đời cụ, và cụ mến thương nó như mến thương Bình vậy .
Bình toan hỏi ông, xem đến mai chủ nhật, ông có dong xe kiếm mối như đã trù định không . Nhưng anh chỉ nói:
- Nội ăn một chút cho khỏe nhé .
Anh chỉ tay ra ngoài cửa tiếp:
- Trời sắp tối rồi nội ạ .
Cụ Lâm lắc đầu:
- Không, nội không ăn vì không thấy đói . Nội chỉ muốn nằm nghỉ, và ngủ sớm.
Bình đỡ ông nội lại giường, để ông nằm xuống, đoạn khép cửa sổ, rồi vẫy Thảo đi ra .
Xuống tới bếp, cả hai đều im lặng, nét mặt buồn thiu . Bình lo ngại cho ngày mai, vì không chắc gì nội có thể đánh xe đi được . Ông nội Bình còn yếu quá . Và như vậy thì Bình chẳng còn hy vọng gì đi trại hè nữa .
Thảo ngập ngừng nói:
- Hồi nãy anh có bảo với Thảo là …
- Gì nhỉ ?
- Về chuyện con Long mã đó …
- À phải ! Hồi nãy Bình lạc quan nên vui miệng bảo thế, chứ bây giờ … Nhưng Thảo cứ ở đây, để Bình lấy xuống cho mà coi .
Một lát Bình đem xuống tờ báo, mầu giấy đã vàng .
Thảo hỏi :
- Giấy gì đó anh ?
- Tờ phụ trương của Báo Gió Nam.
- Có gì trong ấy thế ?
Bình mở rộng tờ phụ trương, chỉ vào một tấm hình :
- Hình con Long mã, chụp lúc nội đang dắt nó vào trường đua . Người đội mũ kết mặc đồ chẽn ngồi trên ngựa là ba anh đó .
Thảo mở to mắt nhìn bức hình, rồi đọc những dòng chú thích bên dưới :
“Con Long mã từng đoạt giải Quốc Khánh 1957, giải Mùa Xuân 1957 và liên tiếp nhiều giải khác, nay lại chiếm giải Trung Thu 1958 …”
Thảo không thể hình dung ra được con Long mã phi như tên bắn giữa những tiếng hoan hô cuồng nhiệt của hàng ngàn khán giả ở trường đua . Cô bé chỉ nhìn sững bức hình và nói :
- Con Long mã giỏi quá anh nhỉ !
Bình gập tờ phụ trương lại, tiếp:
- Trung Thu năm ấy sau khi chiếm giải, con Long mã giải nghệ, vì không có nài cưỡi .
- Tại sao ?
- Vì ba Bình không may mắc bạo bệnh chết luôn trong tháng đó . Tin ba mất cũng có đăng ở mục Trường Đua . Ba mất ngày 25 tháng 8 … Mọi năm ông nội Bình vẫn làm giỗ ba vào ngày này . Nhưng vài năm gần đây, nội già yếu, lại thêm thời buổi khó khăn …
Thảo ngắt lời :
- Năm nay anh tính làm giỗ ba anh hả ?
- Ừ . Bình đã tính rồi . Nếu ông nội khỏe lại, đi xe kiếm tiền được Bình sẽ dành ra một số tiền để tới ngày đó mua ít rượu thịt mời mấy bà con lối xóm …
Thảo xoa tay:
- Nếu anh làm giỗ, chắc nội bằng lòng lắm .
Bình gật đầu:
- Hẳn rồi ! Nhưng bây giờ thì ý định ấy phải bỏ đi Thảo ạ . Vì còn có việc khác lo hơn .
- Tiếc nhỉ !
- Tiếc . Nhưng biết sao được .
Ngoài vườn tàng cây trứng cá mang sắc lá hoàng hôn đang đổi màu sắp chìm vào bóng tối . Thảo nói :
- Sắp tối rồi . Thảo phải về thôi .
- Liệu ngày mai, anh có đi nữa không ?
- Nếu nội khỏe thì đi . Khoảng chín giờ sáng Thảo cứ chờ sẵn ở trước cửa nhé .
Thảo bước hẳn ra đường :
- Thôi, Thảo về nhé !
Bình giơ tay chào lại, và trước khi khép cánh cổng anh còn nói với ra:
- Cám ơn Thảo đã giặt ủi hộ Bình cái áo !