Álfhóll

Þessi merkilegi Álfhóll við minni Hólsár (Fjarðará) hefur oft verið í huga mínum í gegnum árinn. Mest í formi barnalegra minninga sem dularfullt og skemmtilegt leiksvæði.
Leikir í kringum gömlu nótabátana á Langeyrinni færðust stundum yfir í þennan hól og síðan kannski í mýrafláka austan við flugvöllinn.

Það er samt skrítið að þegar ég nú á fullorðinsárum fer að grúska í sögum um þennan merkilega Álfhól að uppgötva að máttur hans var svo mikill að hann hafi alla tíð átt heimsins fallegasta fjall líka.

Því Hólshyrnan heitir víst „Álfhyrnan“ í rauninni!

Þessa samantekt mína má alls ekki túlka sem einhverskonar fræðigrein. Því þessi skrif hafa miklu meira skapast upp úr áhuga mínum á örnefnum með sögum sem eru til út um allt í okkar umhverfi. Með tímanum gleymir fólk oft sögunni og staðarnafnið verður þá bara ORÐ eða svo skapast nýjar sögur af nýrri kynslóð sem túlkar staðarnafnið á þann máta sem passar þeirra tíma og rúmi.

ÁLFHÓLL við Alþýðuhúsið og tröll á spjalli í bakgrunninum. 

“Sögur um álfa sem búa í steinum og hólum eru sterkar meðal fólks og sú hefð að hreyfa ekki við slíkum fyrirbærum.
Þannig gerðist það að til varð álfhóll í garðinum við jarðvegsvinnu Bergmyndanna. Hóllinn er hlaðin töframætti og er ákaflega fagur á að líta. Á honum vaxa ýmsar viltar jurtir sem bærast um í vindi og lifa sem sjálfstætt lífríki. Meiningin var að setja skúlptúrkind á beit efst á hólinn en eftir því sem tíminn vinnur með hólnum verður hann magnaðri einn og sér.”

Í mínum barnahuga vildi ég hafa þetta þannig að Álfhóll væri grafhaugur Þormóðs Ramma landnámsmanns Siglufjarðar og ég var meira en mikið til í að grafa í hólinn og finna þarna gull og gersemar. Það var greinilegt að einhverjir aðrir höfðu hugsað það sama og grafið góða holu efst í Álfhól. Það var gaman að leika sér þarna í holunni í stríðsleikjum og þykjast t.d. vera að skjóta niður flugvélar Nasista sem voru að reyna að yfirtaka flugvöllinn okkar sem var frekar nýr og flottur á þessum tíma.

En sagan segir því miður eitthvað annað eins og fram kemur á heimasíðu Fjallabyggðar þar sem fjallað er um ýmsar skemmtilegar gönguleiðir í firðinum fagra:

 „Fyrsti áningarstaður er Álfhóll(1) á Hólsárbakka við flugstöðina.

“Við hólinn eru bundin forn álög.
Mynd frá kortasjá Fjallabyggðar.

Álfur útvegsbóndi í Saurbæ, skammt frá, hafði ungur stundað víking og efnast mjög. Hafði hann mælt svo fyrir er hann fann dauðann nálgast að hann yrði heygður í hólnum með skipi og helstu dýrgripum og að engum skyldi gagnast að rjúfa hauginn meðan jaxlar hans væru ófúnir.

Sagan segir að ungir menn hafi gert tilraunir til að grafa í Álfhól og ná þaðan djásnum Álfs, en utanaðkomandi atburðir stöðvuðu verk þeirra, t.d. þegar kirkjan á Hvanneyri stóð í ljósum logum og þeir hlupu til aðstoðar. Þegar til kom reyndist kirkjubruninn sjónhverfing.

Á Álfhóli er útsýnisskífa með helstu örnefnum í fjallahring Siglufjarðar. Skamt austar, eða um 250 m, eru tóftir Saurbæjar sem fór í eyði á fyrrihluta 20. aldar.“

Ætli jaxlar hans séu fúnir núna?    Hvenær má ég grafa eftir gulli þarna ?

En það er eins gott að fara varlega því það eru greinilega álög á þessum hól og það virðist sem að þau séu í fullu gildi ennþá.

Því, í grein í Morgunblaðinu frá 7 ágúst 1988 segir:

Siglufjörður: Álögin á Álfhóli

„ÁLFHÓLL heitir hóll vestan flugvallarins á Siglufirði. Sú saga er til um þennan hól, að þar sé heygður ásamt gull kistli sínum Álfur bóndi sem búið hafi í Saurbæ og hvíli þau álög á hólnum að sé grafið í hann, fari eitthvað úrskeiðis í Siglufirði. 22. júlí var grafið fyrir útsýnisskífu á hólnum og síðan telja sumir að álögin hafi hrinið, þar sem ýmsar framkvæmdir hafi gengið illa í bænum og fleira gengið á afturfótunum.

Að sögn Matthíasar Jóhannssonar, fréttaritara Morgunblaðsins á Siglufirði, urðu gífurlegir vatnavextir á Siglufirði einum eða tveimur dögum eftir að útsýnisskífan var sett upp og hafi þau valdið spjöllum. Þá hafi ekkert veiðst, og gatnaframkvæmdir í bænum gengið frámunalega illa.

Búið var að undirbúa fimm götur í bænum undir malbik. Aðeins tókst að malbika eina vegna þess að malbikunarvélin bilaði skyndilega. Að sögn starfsmanna Loftorku, sem leggja malbikið, virðist vélin hálfónýt.

” Hér trúa margir því að álög séu á Álfhóli og sagt er að fyrir allmörgum árum hafi menn grafið í hólinn, en séð bæinn þá standa í ljósum logum,” sagði Matthías.“ 

Vetrarmynd af Álfhól.
Ljósmynd: Hannes P Baldvinsson. Snókur.is. / Saurbær PDF

Verslunin Álfhóll

Svo má ekki gleyma að Karl Eskil Pálsson og Guðmundur Davíðsson stofnuðu tísku og raftækjavöru verslunina Álfhól.

Ég var að vinna þar um tíma og það var mjög svo skemmtileg og fjölbreytt vinna 

“Mynd sem tekin var í auglýsingu fyrir tískuverslunina Álfhól Siglufirði.
Þarna eru sumir með meira og dekkra hár en í dag” Halldór Þormar, Biggi Inga, Kalli Páls, Nonni Björgvins, Mundína og Dóra Ljósmynd: Róbert Guðfinnsson.
Karl Eskil Pálsson eigandi fyrir miðju og Birgir Ingimarsson “auglýsingastjóri” og starfsfólk Álfhóls.
Mynd lánuð frá Facebook síður Birgis 2012.