Árið 1939 - Rauðka-01
Einherji, 22. apríl 1939
Í vikunni sem leið var skyndilega uppi fótur og fit í bænum. Fregn bárust um það, að í Noregi væri fengið loforð um einnar miljón króna lán Siglufjarðarkaupstað til handa, til þess að byggja nýja 5.000 til 6.000 mála síldarverksmiðju í stað RAUÐKU, sem vitanlega er á fallanda fæti.
Fregnin hefir reynst rétt. Útvegsbankinn hefir boðist til - í því skyni að afla sjálfum sér, gjaldeyris - að útvega Siglufjarðarkaupstað þetta lán, og fengið loforð
fyrir einni miljón króna með að minnsta kosti 6% vöxtum, hjá norskum banka til þessa, og svo mun hann hafa lofað að lána sjálfur það sem til vantaði, sem varla mun geta orðið minna en 800 þúsund krónur, og skyldi lánið allt greiðast á 10 árum.
Bæjarstjórnin virðist hafa litið svo á, sem hún hefði himin höndum tekið. Bæjarstjóri og fyrsti fulltrú Sjálfstæðismanna í bæjarstjórn "flugu" af stað til Reykjavikur, til þess að fá leyfi ríkisstjórnarinnar til að byggja verksmiðjuna, og bæjarstjóri pantaði á eftir sér samþykki bæjarstjórnar á beiðni til ríkisstjórnar um heimild handa Siglufjarðarkaupstað, til þess að endurbyggja RAUÐKU þannig, að hún hefði 5.000 mála afköst á sólarhring.
Bæjarstjórnin var öll fús lit að samþykkja þessa beiðni, að fulltrúa Framsóknarflokksins undanskildum.
Hann taldi sig þurfa að fá ýmsar upplýsingar áður en hann gæti samþykkt að slíkar stórráðstafanir væru gerðar. Hann vildi fá að sjá teikningar og kostnaðaráætlun; hvorugt lá fyrir fundinum né var við höndina.
Hann vildi að reksturskostnaður væri athugaður áður en frekar væri að gert, og að bæjarstjórnin gerði sér grein fyrir, hverjir möguleikar væru fyrir hendi af bæjarins hálfu, til þess að greiða um 300 þúsund krónur árlega í vexti og afborganir, auk lögboðinna gjalda af verksmiðjunni.
Slíkur hagnaður af síldarverksmiðjurekstri jafnt og þétt á 10 ára tímabili, væri að minnsta kosti áður óþekkt fyrirbrigði, bæði hér á landi og annarsstaðar, og það eins fyrir því, þó bæjarstjórn sýnilega reikni með breyttri aðstöðu fyrir framleiðsluna, vegna gengislækkunarinnar.
Og hann vildi vita hvaða skipastól verksmiðjan gæti tryggt sér, sem afhenti henni a.m.k. 250-300 þúsund mál síldar árlega. -
Engin svör voru fáanleg við neinu af þessu, sem þó mundi hvarvetna annarsstaðar þykja sjálfsagt að athuga vandlega til undirbúnings.
Það væri gott ef hægt væri að byggja 5.000 mála verksmiðju á RAUÐKU-grunninum, sem væri vel tryggð fjárhagslega, en það er bæjarfélaginu stórhættulegt, ef flanað er út í slíkt að óathuguðu máli og án þess að nokkur trygging, eða jafnvel líkur séu fyrir, að bærinn geti staðið við þær skuldbindingar, sem hann í sambandi við þá byggingu yrði að takast á hendur.
--------------------------------------------------------------------------
Mjölnir, 22. apríl 1939.
Verður “Rauðka” stækkuð upp í 5000 mála afköst á sólarhring?
þegar sú ákvörðun var tekin s.l. vor, að bærinn skyldi reka “Rauðku,” var bæjarstjórnarmeirihlutanum það ljóst, að óbreytt yrði verksmiðjan ekki rekin nema i hæsta lagi tvö ár.
Eftir þann tíma var því um tvennt að velja, i fyrsta lagi að kaupa nýjan þurrkara og ýmsar aðrar vélar í verksmiðjuna og auka þá afköst hennar upp í 1.800 til 2.400 mál á sólarhring, eða f öðru lagi að rifa gömlu verksmiðjuna niður og byggja á lóðinni stóra nýtísku verksmiðja og nota i hana það, sem hægt er úr gömlu verksmiðjunni.
Um fyrri leiðina er það að segja, að sú aðgerð á verksmiðjunni myndi sennilega kosta 3 til 400 þúsund krónur og verksmiðjan yrði eftir sem áður gamaldags verksmiðja með dýru viðhaldi og alls ekki til frambúðar og þar að auki afkastalítil og möguleikar ekki fyrir hendi til að stækka hana.
Væri seinni leiðin farin og byggð 5.000 mála verksmiðja, með möguleikum til að auka afköst um 50 %. Síðar myndi það sennilega kosta 13 miljónir króna, en þá er fengin stór verksmiðja með nýtísku útbúnaði og litlum viðhaldskostnaði, verksmiðja sem verður til frambúðar. Bæjarstjórnarmeirihlutinn var sammála um að hin síðari leið væri í alla staði heppilegri og byrjaði í kyrrþey að athuga möguleika fyrir að byggja slíka verksmiðju.
Margir töldu að erfiðast myndi verða að útvega lán og var því sú hlið málsins athuguð fyrst. Þó ekki hafi farið hátt, þá er töluvert starf búið að vinna í þessu máli og árangurinn er sá, að nú liggur fyrir tilboð um einnar miljón króna lán erlendis frá og er ekki krafist ríkisábyrgðar.
Um lánskjör er ekki vitað fyrir víst ennþá, en það sem til vantar að þessi miljón nægi fyrir byggingarkostnaði býðst Útvegsbanki Íslands til að lána með hagkvæmum kjörum.
Bæjarstjórnin hefur falið þeim Óla Hertervig, Erlendi Þorsteinssyni og bæjarstjóra samningaumleitanar við Útvegsbankann,- og eru þeir allir í Reykjavik í þeim erindagjörðum.
Ennfremur hefur bæjarstjórn sótt um leyfi ríkisstjórnarinnar til að byggja verksmiðjuna. Þetta mál er eitthvert stærsta velferðamál Siglufjarðar og Siglfirðingar þurfa að standa allir sem einn maður um að hrinda því í framkvæmd. Að svo komnu máli er varla hægt að segja meiri fréttir, en strax og eitthvað gerist mun það verða birt jafnharðan hér i blaðinu.
O. S.