Ferðasaga Alberts Engstöm

Vísir - 28. desember 1913 

Árgangur 1913, 856. tölublað, Blaðsíða 3

Siglufjörður Kæri lesari úr sveitinni! í litlu matvælabúðinni, þar sem þú kaupir hið nauðsynlegasta til heimilisins, sjer þú einsamla síldartunnu opna einhversstaðar úti í horni. Þú furðar þig, ef þú sjerð tvær — skildu mig rjett, — en þegar jeg segi þjer, að fyrir utan Siglufjörð veiðist yfir þúsund tunnur af síld að meðaltali daglega — hvað segir þú við því?

Emmy liggur einmitt fyrir framan þær bryggjur, sem öll þessi síld er hreinsuð og söltuð á. Bærinn lítur út fyrir að hafa verið gerður í flýti. Jeg hugsa mjer að Dawson city eða aðrir nýbæir í Klondyke hafi hlotið að líta út líkt og þessi bær einhverntíma. Húsin eru flest þakin bárujárni. Það heitir á norsku bölgeblik. Skáldlegt, er ekki svo? Fyrst er jeg heyrði það, kom sólglit á hafinu eða eitthvað þesskonar mjer fyrir hugskotssjónir, en ber veruleikinn sveik mig hraparlega.

Svona er lífið! Skipverjar voru komnir undir árar. Við stigum í bátinn og eftir örlitla stund vorum við komnir upp á næstu bryggju. Þar var fyrir John Wedin, gestgjafi vor, og bauð oss velkomna. Hann hafði sjeð út um glugga sinn er Emmy kom. En nú byrjaði sjógangurinn fyrst verulega. Mjer virtist Ísland ætla fljótlega að staðfesta það, sem um það er sagt, að það sje allra landa óstöðugast.

Jeg varð að grípa í handlegg þeim, er næst mjer gekk, til þess að geta staðið. Jörðin með öllu síldarlöðrinu gekk í öldum, fjöllin bærðust eins og þeim væri flökurt, og  jafnframt fannst mjer jeg vera svo ljettur, að jeg gæti flogið. Og ekki hætti sjóriðan þótt jeg væri farinn að hagræða mjer í þægilegum sófa. Eins og kunnugt er, hefur ísland enga skóga; allan við verður að sækja til Svíþjóðar og Noregs — en pang!

Ekki" einu sinni hjerna losnar maður við að heyra til talsímans, þessarar blessaðrar helvítisvjelar, sem hefur komið of snemma í heiminn, að minnsta kosti frá mínu menningarstígi sjeð. Þótt furðu gegni, hefur Norðurísland talsímalínu og hefur kostað feykilega mikið erfiði að leggja hana, og ekki síður fje. Ekki hafa vegir verið til hjálpar, því hjer finnast ekki vegir. Staurarnir hafa verið dregnir yfir fjöllin, í svo villtri náttúru sumstaðar, að maður getur varla hugsað sjer mannvirki á hrjóstrugri stöðum.
-------------------------------------------------------------

  Siglufjörður. - Daginn eftir komu okkar notum við til að skoða borgina, sem var nú raunar ekki lengi gert, Við skoðuðum bryggjurnar og síldargeymsluhúsin, vorum að hengilmænast í búðunum og kynntumst mönnum, sem gátu frætt okkur á mörgu um hversdagslífið. Við heimsóttum lækninn á staðnum, Guðmund T Hallgrímsson; hann er ungur, framúrskarandi geðþekkur maður, víðsýnn og áhugamikill. Annan lækni sáum við, en hann drattaðist áfram peðfullur. 

Og gamla sýslumanninn sáum við, líka fullan. Því enda þótt hjer sje ekki leyfð vínsala, var fullyrt við mig að hjer væru 23 leynikrár, sem Norðmenn og Færeyingar heimsækja oft og vel, er þeir koma inn. Það er aldrei verið úti á fiski á sunnudögum. Allur fiskiflotinn kemur inn á laugardagskvöldunum og eitt, tvö, þrjú þúsund fiskimanna stíga á land. Þá þarf auðvitað að nota krárnar. Og stundum slær í bardaga með nokkrum hundruðum fullra víkinga í hvoru liði. ¹)

Ef ílla viðrar og flotinn verður að liggja inni á höfn nokkra daga, getur maður hugsað sjer ástandið. Fulltrúi lögreglunnar verður að sjá þann sinn kost vænstan að drekka sig fullan með hinum, til þess að finna síður til þess, hve gersamlega vanmáttugur hann er. Og á stað eins og þessum, þar sem mörg þúsund af tómum og fullum tunnum er velt á land daglega, er algerlega óhugsandi að stemma stigu við innflutningi vínfanga. 

Það er ekki allt af salt í tunnunum og fyrir hina fáu tollgæslumenn er ekki annað að gera, en víkja úr vegi fyrir þessari veltandi vöru, til þess að verða ekki beinbrotnir. — — Í kveld verður fjörugt á Siglufirði, því dagurinn hefur verið ágætur fyrir veiðina. Við munum fá að sjá skipin koma inn, sjá, hvernig farið verður að afferma, hreinsa og koma fyrir aflanum. Um kveldið kemur fiskiflotinn inn. Bryggjurnar fyllast af fólki, og nú er tekið til starfa. Með orðum einum er örðugt að gefa mönnum hugmynd um þungann í því lífi, sem hjer þróast. Hugsið ykkur heila fylkingu af mönnum, óreglulega að sjá, stjórnaða að verki með hinni stökustu snild. Það er alveg eins og á skrifborðinu mínu, í líkingum sjeð.

¹) Nú fyrir skömmu stóð ein slík orusta  yfir í þrjá daga, alveg eins og orustan við Leipzig.

-------------------------------------------------------------------------------

Vísir - 4. febrúar 1914 

Árgangur 1914, 895. tölublað, Blaðsíða 3

Aftur í Siglufirði.

Morguninn eftir er hópur af hestum kominn á flötina fyrir framan hið skínandi góða gistihús Johns Wedins. Það er verið að búa sig af stað í útreiðartúr inn í dalinn, meðfram og margoft yfir bugðóttu ána og upp í fjall. Þáttakendur eru ungir menn og meyar úr byggðarlaginu og við, gamlir og útfarnir »selskaps«-menn, sem því miður getum ekki gert okkur skiljanlega við meyarnar, sem með eru í förinni, með öðru en tilburðum. Við riðum fyrir innri höfnina. 

Stúlkurnar riðu eins og amazónur og piltarnir eins og cowboys. Við ríðum í þyrpingu yfir eyrar, sem áin flóir yfir, vatnið skvettist, hlátur og óp gjalla. Við ríðum upp á við, yfir smálæki, fram með hengiflugi, og fjallageimurinn kringum oss eykst. Nú teygja fjarlægir risar hvíta skallana yfir grænu og dökku fjöllin, sem næst okkur eru. Fyrir neðan okkur steypist dálítil á stall af stalli. Hjer staðnæmumst við og drekkum portvín. Unga fólkið fer í leika, og eru margir þessara leika í öllu verulegu hinir sömu og jeg sjálfur ljek með jafnöldrum mínum í Smálandi endur fyrir löngu. 

Jeg fæ tilsögn í glímu, sem er sjerstök íslensk íþrótt, þúsund ára gömul og hin þarfasta, bæði fyrir Iimi og höfuö. Hjer er einnig verið að allskonar hlaupaleikum, sem jeg hefi ekki hug til að taka þátt í eins og hjer hagar til, því fyr en varir, get jeg steypst í fossinn, og þá berst jeg með honum og rekst ef til vill á Wulff, þar sem hann er nú að fá sjer steypibað. Minna gerir hann sjer ekki að góðu. Á bak aftur. Á heimleiðinni ríðum við heim að gömlum bæ og drekkum mjólk. Jeg held meira að segja, að einn góðkunningi okkar hafi seytt fram öl, og kaus jeg það heldur, en blessaðar stúlkurnar löptu í sig drykkinn, sem sóktur var beint í júrin á kúnum, þar sem þær voru á beit við túnjaðarinn. 

En konur standa líka nær nátturunni en við karlmenn. Jeg hef steingleymt því, hvað Kalli Daníel drakk. Hestinn, sem jeg nú ríð, vil jeg hafa með mjer til Grisslehamn. Jeg er orðinn »dús« við hann og hann virðist taka því vel og heldur áfram að bera mig varlega og vel niður í dalinn aftur. Kunningi okkar, sá sem náði í ölið, notar tækifærið að kaupa laxa af bændum, sem við hittum þarna uppi á heiði, til þess að reyna að tetja John Wedin trú um, að hann hafi veitt þá sjálfur. Skál, Björnsson! Jeg er seinastur, eins og vant er, en hesturinn minn veit hvað hann fer! 

Og með tilstyrk gáfna beggja okkar, drögumst við ekki mjög mikið aftur úr, förum yfir láglendar flatir, sljettar og fyrirtaksgóðar til að taka sprett á, og það gerir hesturinn líka, undir eins og hann finnur, að það muni vera hentugt Það hefur fallið að og nú ríð jeg  í vatni, þar sem jeg reið áður í leðju. f einni bugðunni mæti jeg íslending, sem riðar talsvert í söðlinum. Hann staðnæmist og segir; »góðan daginn!« og rjettir fram brennivínsflösku. Það er kveðja íslendinga á þjóðvegum úti. Jeg tek við flöskunni og geri henni skil. Hann verður allur að hýru brosi. Það er fyrsta og síðasta sinn, er við sjáumst, en jeg hefi skilið eftir hugðnæma og varanlega minningu í lífi hans.

-------------------------------------------------------------------------------

Vísir - 9. febrúar 1914 

Árgangur 1914, 900. tölublað, Blaðsíða 2