Mjög svo gömul ljósmynd sem sýnir vel hversu lítil eyrin var upphaflega.
Ljósmyndari: Óþekktur. 

Margar langar bryggjur og lítið um landfyllingu á þessari mynd.
Sunnan af eyrinni sjást byggingar á staurum langt úti í sjó.
Ljósmyndari óþekktur.

Ástæðurnar fyrir þessum breytileika er ekki bara hraðinn í uppbyggingu síldariðnaðarins, heldur líka óblítt Siglfirsk vetrarveðurfar sem braut margt og bramlaði, síðan þurftu líka margar bryggjur að beygja sig fyrir þrýstingi frá hafís sem bruddi bryggjur jafn auðveldlega eins og við bruddum kandís og bolsíur í barnæsku.

Eftir stóðu dularfullir yfirgefnir bryggjustaurar í áratugi, sem minningarstyttur um merkileg horfin mannvirki.

Siglfirska LOGNIÐ og gamlir yfirgefnir bryggjustaurar.
Ljósmyndari: Steingrímur Kristinsson.

Síðan snýst þetta líka einfaldlega um plássleysi í landi

Þessi merkilega ljósmynd frá (1937 – 39+/-) sem Steingrímur Kristinsson setti saman frá tveimur glerfilmum,
frá Kristfinni Guðjónssyni segir okkur mikla sögu. 

Þarna sjáum við að plássleysið á eyrinni og að sandfyllt grunn syðri höfnin þvingar fram lausnir eins og langar bryggjur og jafnvel bryggjueyjur með húsum. (Anleggið)
Fyrir miðri mynd liggja sænskir reknetabátar í röð við sænsku staurana svokölluðu. Seinna koma síðan uppfyllingar á svæðinu kringum smábátahöfnina og það er jafnvel skorið úr Hafnargötu bakkanum til að skapa pláss fyrir byggingar og vinnsluplön.
Þegar notuð eru leitarorðin „An(n)legg / ið“ koma ekki upp margar myndir í Ljósmyndasafni Siglufjarðar og það sama gildir um þegar maður Googlar og leitar eftir heimildum um þetta merkilega stóra Siglfirska mannvirki og orðið “Anlegg” hefur margskonar þýðingu á bæði norsku og sænsku.

Flóð á Siglufirði 1934. Séð út Lækjargötu, Blöndalshúsið áberandi.
Ljósmynd: Einar Kristjánsson 

Aðfaranótt fyrsta vetrardags, 27. október, gekk mikið sjávarflóð og brim meðfram öllu Norðurlandi og olli miklu tjóni.
Einna mest tjón varð á Siglufirði. ”Sjávarflóðið var svo mikið að flæddi yfir nærri því alla eyrina. Gekk sjórinn inn í fjölda húsa svo fólk varð að flýja heimili sín í dauðans ofboði,” segir í Morgunblaðinu 28. október. Svo hátt var flóðið að á Lækjargötunni ”var vatnið mittisdjúpt”.

Í sumum húsum varð vatnið svo hátt að rúmstæði flutu upp,” segir í Einherja 2. nóvember. Í Siglfirðingi segir 3. nóvember: “Braut sjórótið ásamt stórflóði meirihluta allra bryggja og söltunarpalla á austanverðri Eyrinni og víðar.” Morgunblaðið segir: ”Á Siglunesi tók sjórinn alla báta, sem þar voru, braut nokkur hús og eyðilagði vergögn.
”Ennfremur eyðilagðist þar ný bryggja. Aðrar heimildir herma að sjór hafi fallið yfir Siglunes og ekki munað miklu að bryti að fullu burt eiðið þar sem nesið er lægst. Þá brotnaði einnig norðan af strönd nessins og vestan af því. Sagt er frá því í Siglfirðingi 1. desember að tjón ”af völdum veturnóttafárviðrisins” hafi verið metið og að 68 tjónþolar hafi gefið sig fram.
Heimild: Þ. Ragnar Jónasson: Siglfirskur annáll, 1998.

Flóð á Siglufirði 1934. Séð til suðvesturs. Hús Jóa í vatnsveitunni til hægri (löngu horfið).
Ljósmynd: Einar Kristjánsson  

MITTISDJÚPT VATN Á LÆKJARGÖTUNNI
Ljósmynd: Einar Kristjánsson 

Anleggið… (Bryggjueyjan stóra) svokallaða sem og aðrar löngu horfnar bryggjur, í og norðan við Hvanneyrarkrókinn hafa verið mér og eflaust mörgum öðrum hugleikin.

Pistla höfundur hefur í mörg ár og eftir mikið grúskandi í myndasafninu, haldið til haga og safnað myndum sem oft fyrir tilviljun sýna okkur þessa merkilegu bryggjueyju í bakgrunninum. Ein sú allra besta sem sýnir okkur vel staðsetninguna á báðu þessum ofannefndu bryggjueyjum tók ljósmyndameistarinn Kristfinnur Guðjónsson einhvern tíman kringum 1937-39.

ATH. Það skal skýrt tekið fram að höfundur þessarar samantektar er ekki sagnfræðingur og að allar söguviðbætur eru vel þegnar frá mér fróðara fólki.

Eftirfarandi viðbótaupplýsingar bárust pistahöfundi 16 ágúst 2021.

Ólöf Benediktsdóttir skrifar:

“Í kaflanum Söltunarstaðir á 20 öld, í “Silfri hafsins”, í samantekt Hreins Ragnarssonar segir nokkuð frá Anlegginu þar sem fjallað er um Siglufjörð. Frásögnin er þó ítarlegri í hefti ” Síldarsöltunarstöðvar á Siglufirði”, (óútgefið) sem pabbi, Benedikt Sigurðsson, samdi til undirbúnings samantektar Hreins.
Þar segir m.a. að eftir að síldarsöltun þar lauk árið 1934 hafi staurar úr því verið notaðir til viðgerða á öðrum bryggjum vegna timburskorts á stríðsárunum. Skeiðsfossvirkjun hafi fengið lánuð brautarspor þess. Það var samt dálítið notað áfram sem útgerðarstöð fyrir þorskveiðibáta.
Síðasta nýting þess hafi líklega verið afnot trillusjómanna af húsum til línubeitninga og upphengingu á fiski til herslu.”

Anleggið lengst til hægri í mynd og þar eru sjáanlegir staurar sem sýna líklega leifar eftir gamla landtengingu.
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson. 

Stór bygging á landfastri bryggjueyju, framan við Roaldsbrakka (Síldarminjasafn Íslands) og gamlir sýnilegir staurar lengst til hægri eru líklega leifar eftir landfasta göngubrú út í sjálft Anleggið.
Ljósmyndari og kona óþekkt. 

Á þessari máðu mynd sést einnig dularfull tenging við Anleggið frá annarri landfastri bryggjueyju?
Ljósmyndari óþekktur. 

Landtenging við Anleggið skáhalt frá annarri bryggjueyju.
Ljósmyndari óþekktur.

Það gætir margra grasa á Heimildarsíðu Steingríms, en þar er meðal annars að finna tilvísanir í greinar frá 1916 – 1917 um hugmyndir varðandi hafnamál og götunöfn og. fl. í Siglfirska bæjarblaðinu Fram og þar kemur skýrt fram vandamálin varðandi bæði pláss- og hafnarleysi fjarðarins, en hér er mest verið að rökræða um framtíðar staðsetningu Hafnarbryggjunnar:

“…Höfnin.

Engum sem kunnugur er staðháttum hér á Siglufirði, dylst það, að framtíð hans sem blómlegs fiskiþorps og kauptúns eins atvinnumesta pláss landsins – og innan fárra ára eins álitlegasta bæjar á landinu, ef rétt er á haldið — stendur og fellur með höfninni.
Hitt vitum vér líka, að höfninni til bóta hefir ekkert — alls ekkert verið gjört, sem til framkvæmda hefir komið, fram til þessa dags, því ég tel ekki ljósmerkið á Selvíkurnefi, sem, þó það sé betra en ekkert, gjörir ekki nægilegt gagn sem leiðarljós fyrir fjörðinn.…”

“… Vér sem kunnugir erum orðnir mætti íss og ægis hér á Siglufirði og ég tel okkur hafa betri þekkingu í þeim efnum en alla landsins verkfræðinga — vitum það að bryggjan þarna útfrá þarf að vera mjög rammgerð eigi hún að standa óhögguð, og við höfum ekki efni á að fita okkur áfram með tilraunum, þó landssjóður hefði það með flóðgarðinn. Að bryggjan verði því afar dýr þarna, um það eru víst allir sammála. En til þess að því fé sé eigi að meira eða minna leiti á glæ kastað, þarf notagildið að vera tilsvarandi…”

Siglufjörður 1930-31 (Kirkjan í byggingu).
Á þessari mynd sést stærðin á Anlegginu á þessum tíma vel.
Ljósmyndari óþekktur. 

Siglufjörður um og eftir 1935.
Heilmikil landfylling sýnileg við smábáta dokkina.
Anleggið og langar bryggjur undir Hafnarbakka sýnilegar i bakgrunninum og ferhyrnt bæjarskipulag á eyrinni.
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson. 

Þarna sést einnig löng bryggja í Hvanneyrarkróknum.
Ljósmyndari ókunnur

Horft til vesturs. Anleggið og Leirutanga byrjun, fyrir miðri mynd.
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson. (Kroppað úr mynd G-2279) 

Ljósmyndari ókunnur

Pistlahöfundur er of ungur til þess að muna endalok þessarar dularfullu bryggjueyju, man bara eftir helling af bryggjustaurum á þessu svæði úr gömlum minningamyndum um kajakferðir við Leirutanga. Upplýsingar og ljósmyndir um endalok Anleggsins eru vel þegnar.

FRAMTÍÐIN SEM ALDREI KOM

Bryggjur við söltunarstöð Óskars Halldórssonar í Bakka, ásamt fleiri bryggjum í Hvanneyrarkrók í bakgrunninum. Ljósmyndari óþekktur. 

Bryggjur og Bakki hf. Íshús.
Ljósmynd: Vigfús Sigurgeirsson.

Skip við bryggju í Hvanneyrarkróknum.
Og tæplega tveggja metra breiður gangstígur ofan á Flóðgarðinum við Hvanneyrarkrók
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson.

Olíubryggja Shell og BP. Hvanneyrar prestsetrið og gamla Rafstöðin í bakgrunninum.
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson. 

Bryggja í Hvanneyrarkrók.
Ljósmyndari óþekktur. 

SHELL bryggjan í Hvanneyrarkrók og lítil byggð úti í Bakka. Grjótkvörnin sést neðst til hægri og þar fyrir neðan, refa/minka og svínabú
Ljósmynd: Kristfinnur Guðjónsson.