Irving Fisher

Irving Fisher 1867ko otsailaren 27an New Yorken jaio eta 1947ko apirilaren 29an New Yorken hil zen ekonomilari, estatistiko, asmatzaile eta eugenesialari estatubatuarra zen. Ameriketako Estatu Batuetan zehar ekonomiako ideia neoklasikoak zabaltzen lagundu zuen. Zenbait kontzeptuk beraren izena hartu dute, esaterako, Fisherren ekuazioa, Fisherren hipotesia, Fisherren tasa eta Fisherren banagarritasun teorema.

Bizitza

Nahiz eta Fisher ekonomilari teoriko itzela izan errealitateko ekonomia aztertzerakoan eta burtsako espekulatzaile gisa guztiz aurkakoa zen. 1929ko udazkenean kotizazioak gehiengo orekara heldu zela adierazi zuen publikoki; aurresuposizio horretan oinarrituz ekonomilari gisa zuen ospeaz gain, familiako ia ondare guztia galdu zuen.

Obra eta pentsamendua

interes errealeko tasa bada; i {\displaystyle i} interes nominaleko tasa bada; eta π {\displaystyle \pi } inflazioaren tasa bada, Fisherren ekuazioa hau da:​

i = ( 1 + r ) ( 1 + π ) − 1 {\displaystyle i=(1+r)(1+\pi )-1}

Nahiz eta teknikoki ekuazioa zehatza aurrekoa izan, helburu praktikoetan hurrengo modura ere azal daiteke:​

i ≈ r + π {\displaystyle i\approx r+\pi }

Aurreikuspenak egiteko erabil daiteke, esate baterako, kreditu baten benetako kostua erosteko ahalmenean zehazteko:

r = i − π {\displaystyle r=i-\pi }

Fisherren hipotesiak dio, interes errealaren tasak neurri monearioekiko ez duela mendekotasunik, eta ez dagoela interes nominaleko tasak mugaturik.

Fisherren teorema

Fisherrek enpresari baten helburua kostuen gaineko errendimenduaren tasa maximizatzea dela aldarrikatzen du, horrela enpresariaren inbertsioko eguneratutako balio garbi hadiagoa lortzeko. Fisherren tasa, errendimenduaren tasa denez kostu guztiak eta diru sarrera guztiak berdindu egiten ditu, beraz, itzuleraren barnealdeko tasa edo errendimenduaren balio berekoak dira.

Banagarritasunaren teoremak merkatuaren aukeren terminoan sinadura batek beraien jabeak lortu dezakeen gehiengoa lortzea ziurta dezake, horrela beraren inbertsioa kredituaren zati batekin edota norberaren fondoen bitartez finantzatuz.

Zorraren deflazioa

Depresio Handiaren ondoren, Fisherrek krisiaren eta ziklo ekonomikoaren azalpen bat adierazi zuen, "zorraren deflakzioaren teoria" bezala ezagutzen dena hain zuzen. Krisiari kredituaren burbuila esleitu zitzaion, horrela ekonomia errealean inpaktu negatiboa duten ondorio batzuk eraginez:

Gastuen eta likidazio salmenten murrizketak zorrak eta interesak ordaintzeko.

Diruaren eskaintzaren kontrakzioa bankuen prestamuen murrizketa modura.

Aktiboen prezioaren erorketa.

Erorketa handiagoa enpresen ondare netoan eta porroten hazkundea.

Inbertsoreen irabazien erorketa.

Ekoizpenaren, merkatuaren eta lanaren murrizketa.

Ezkortasuna eta konfiantza galtzea.

Inbertitu eta gastatu gabeko diruaren metaketa.

Interes nominalen tasen erorketa eta interes errealen tasen hazkundea deflakzioak atxikituta.

Fenomeno hauek biziozko espiral moduko batera loturik daude non zordunek gehiago ordaintzen dutene einean gehiago zor duten.

Eztabaidak

Politikaren eremuan, Fisher eugenesiaren aldeko, debekuaren partiduaren defentsore eta idazle oso aldakorra izan zen.

Nahiz eta Fisherren heriotzaren ondoren beraren obra oso miretsia izan, Fisher oso kritikatua izan zen bizirik zegoela. Joseph Schumpeter "seguraski zenbait etorkizuneko historialariek Fisher gaur egunera arte izan den ipar amerikako ekonomilari zientifiko handiena dela kontsideratuko dute" hau esatera iritsiko zen.

Zenbait argitalpen

Fisher, Irving Norton, 1961. A Bibliography of the Writings of Irving Fisher (1961) compiló el hijo de Fisher; contiene 2425 entradas. Primarias

1892. Mathematical Investigations in the Theory of Value and Prices.9​ Scroll to chapter links.

1896. Appreciation and Interest. Link.

1906. The Nature of Capital and Income.10​ Scroll to chapter links.

1907. The Rate of Interest.10​ Extracts from Preface and Appendix to ch. VII.

1910, 1914. Introduction to Economic Science. Section links.

1911a,11​ 1922, 2nd ed. The Purchasing Power of Money: Its Determination and Relation to Credit, Interest, and Crises. Scroll to chapter links from Library of Economics and Liberty (LE&L). Full text of 1920 edition online via Federal Reserve Bank of St Louis.

1911b, 1913. Elementary Principles of Economics. Scroll to chapter links.

1915. How to Live: Rules for Healthful Living Based on Modern Science (with Eugene Lyon Fisk). Link.

1918, "Is 'Utility' the Most Suitable Term for the Concept It is Used to Denote?" Am. Economic Review, p. 335–37]. Reimpreso.

1921a. "Dollar Stabilization," Encyclopædia Britannica 12ª ed. XXX, p. 852–853. Página reimpresa links de LE&L.

1921b, The Best Form of Index Number, American Statistical Association Quarterly. 17(133) p. p. 533–537.

1922. The Making of Index Numbers: A Study of Their Varieties, Tests, and Reliability.12​ Scroll to chapter links,

1923, "The Business Cycle Largely a 'Dance of the Dollar'," Journal of the American Statistical Association, 18, p. 1024–28. Link.

1926, "A Statistical Relation between Unemployment and Price Changes," International Labour Review, 13(6), p p. 785–92 reimpreso de 1973, "I Discovered the Phillips Curve: A Statistical Relation between Unemployment and Price Changes'," J. of Political Economy, 81 (2, parte 1) p p. 496–502.

1927, "A Statistical Method for Measuring 'Marginal Utility' and Testing the Justice of a Progressive Income Tax" in Economic Essays Contributed in Honor of John Bates Clark .

1928, The Money Illusion, New York: Adelphi Company. Scroll to chapter-preview links.

1930a. The Stock Market Crash and After.

1930b. The Theory of Interest.13​ Chapter I. Chapter links, each numbered by paragraph via LE&L.

1932. Booms and Depressions: Some First Principles. full text online via Federal Reserve Bank of St Louis.

1933a. "The Debt-Deflation Theory of Great Depressions," Econometrica, 1 (4) p. 337–357 via Federal Reserve Bank of St Louis.

1933b. Stamp Scrip. full text online

1935. 100% Money. full text online

1942. "Constructive Income Taxation: A Proposal for Reform." New York: Harper & Brothers.

1996. The Works of Irving Fisher. edited by William J. Barber et al. 14 v. London : Pickering & Chatto.

Fisher, Irving. (1892). Mathematical Investigations

Ikusgai

Fisherren banagarritasun teorema

Diruaren teoria kuantitatiboa

Erreferentziak

Keen, Steve. «Growth Theory». En King, J. E. The Elgar Companion to Post Keynesian Economics (2ª edición). Edward Elgar. pp. 271-277. ISBN 978-1-84980-318-2.

Fisher, Irving (1930). The Theory of interest. The Macmillan Company. ISBN 978-0879918644.

Barro, Robert J. (1997). Macroeconomics. The MIT Press. ISBN 978-0262024365.

Plaza Vidaurre, Marco Antonio. "El principio de la eficiencia marginal de capital y las expectativas a largo plazo".

Barfield, Jeses T. et. al. Contabilidad de Costos: Tradiciones e innovaciones.: G-12. Quinta edición, Thomson, 2005.

Fisher, Irving (1933) "The Debt-Deflation Theory of Great Depressions"; Econométrica.

E. Screpanti & S. Zamagna (1993): An Outline of the History of Economic Thought, ISBN 978-0-19-927914-2.

J. Schumpeter (1954): Historia del Análisis Económico. Barcelona: Editorial Ariel, segunda edición, 1982.

Fiske, Thomas (1893). «Review: Mathematical Investigations in the Theory of Value and Prices by Irving Fisher». Bull. Amer. Math. Soc. 2 (9): 204-211. doi:10.1090/s0002-9904-1893-00145-6.

Wilson, Edwin Bidwell (1909). «Review: The Nature of Capital and Income (1906) and The Rate of Interest (1907) by Irving Fisher». Bull. Amer. Math. Soc. 15 (4): 169-186. doi:10.1090/S0002-9904-1909-01728-8.

Wilson, Edwin Bidwell (1914). «Review: The Purchasing Power of Money by Irving Fisher». Bull. Amer. Math. Soc. 20 (7): 377-381. doi:10.1090/s0002-9904-1914-02503-0.

Crathorne, A. R. (1924). «Review: The Making of Index Numbers by Irving Fisher». Bull. Amer. Math. Soc. 30 (1): 82-83. doi:10.1090/s0002-9904-1924-03859-2.

Roos, C. F. (1930). «Review of The Theory of Interest by Irving Fisher». Bull. Amer. Math. Soc. 36 (11): 783-784. doi:10.1090/s0002-9904-1930-05048-x.