Ergelen batzarra

John Kennedy Toole (New Orleans, Louisiana, 1937ko abenduaren 17- Biloxi, Mississippi, 1969 ko martxoaren 26), nobelista estatubatuar bat izan zen, Ergelen batzarra idatzi zuena eta fikzio Pulitzer saria irabazi zuen obra honek 1981. urtean. Nobelista honek, 31 urte zituenean, 1969an hain zuzen ere bere buruaz beste egin zuen novela hau argitaratzea ez zuenean lortu. Ergelen batzarra, geroago argitaratu (1980an) zen arrakasta handiz bere amaren ekiteari esker.

Laburpena

Ignatius J. Reilly izaki molodatu gabea eta anakronikoa da, erdi aroko bizimoduak, bere moralak bezala, munduan berriro erreinatzea amesten zuen. Horretarako, eta munduan entzuna izatearen intentziorekin, egia esan, ulertezin batek, bizitzarenkiko duen bertsioa plasmatzen duen milaka kuaderno betetzen ditu bere eskumutur eta letrarekin. Kuaderno hauek betetzen dituen bitartean, bere logelatik banantzen zituen, egunen batean ordenatzeko esperantzarekin eta horrela anbizio handiko bere maisulana sortzeko. Jainkosa, bitartean, bere borondatearen aurka berak gorrotatzen zuen mundu kapitalista batean murgiltzen du eta berak esklabutza dela petsatzen duen modu bati men egitea behartuta sentitzen da: lana. Etsita, Boeciorekin alderatzen du bere burua(zeinek bere hilaraztea quejarik gabe onartu zuen) eta lan bila ateratzen da. Bere lan eta bizi jarduera bere lanari zentzua ematen dion aria da eta Ignatius bezain kutun eta xelebreak diren beste pertsonai batzuk ezagutzeko aukera ematen du.

Protagonista sortzen joaten den anekdota asko eta barregarriez urrun, nobelak horretara traszenditzen du, bere oinarrian, gupidagabeko erretratu , errealista, giza generoaren eta bere miserietan bilakatzeko. Errukiz eta ulermenez beteriko eta aldi berean samintasun eta etsipenez, obrak bizi garen gizartearekiko kritika gogor bat ezkutatzen du: egoista eta askotan krudela. Pencyk hitzaurrean esaten duen bezala, nobelak eman zizkion barre algarez gain, tristura sentitu zuen. Alde batetik, nobelaren oinarri dramatiko dela eta, eta beste alde batetik, autore beraren tragediagatik, 30 urte inguru zituela eta bere nobela, maisulana, argitaratuta ikusi gabe bere buruaz beste egin zuena eta bere heriotzarekin bere idatziez disfrutatzen jarraitzeko aukera ukatu zion munduari.

Argitalpenaren ibilbidea

1992. urtean idatzia, Puerto Ricon zerbitzu militarra burutzen ari zen bitartean, Ignatius J.Reillyren gorabeherak kontatzen ditu, pertsonaia bitxi bat zor bat ordaintzeko lan bila, aldi berean abentura xelebreen serie batean sartzen da bere lagun Myma Minkoff agitazio sozialeko eremuan lehiatzeko helburuarekin.

John Kennedy Tooleik ez zuen inoiz bere obra argitaratuta ikusi. Antza denez, nobela originala hainbat argitaletxetara bidali zuen eta denek baztertu zuten. Simon and Schusterean, hasieran liburua atsegin zuten, baina berrerabili egin zuten; ez zela gauza konkretu bati buruz esan zuten. Denbora gutxira, Idazleak bere buruaz beste egitea erabaki zuen.

Bere amak, urte batzuk geroago eskuizkribua aurkitu zuenean, argitaletxe ezberdinetara eraman zuen. Berriro baztertu zuten beste zenbait alditan. Argitaratzeko irrika zuen, nobelak kalitate ona zuelako, horregatik Walker Percy (El cinefilo izeneko nobelaren idazlea, non nobela horrek arrakasta handia izan zuen) idazlearekin kontaktuan jarri zen eskuzkribua irakurri zezan eta algitaratzeko modukoa konsidera zezan. Percyk, Ergelen batzarraren hitzaurrean, hasieran irakurtzeko errezeloa izan zuela kontatzen du. Baina, behin eta berriz saiatu ondoren egitea onartu zuen, eta oso ondo geratu zen: ez zuen uste nobela hain ona zenik.

Nobelak Pulitzer saria irabazi zuen, eta argitaletxe arrakasta bat izan zen, liburu salduenen zerrendan agertu zen lurralde askotan.

Idazkera eta egitura

Egitura lineala da; kapituluak azpikapitulutan banatzen dira.

Obraren gehiengoa hirugarren pertsonan kontatuta dago; ironiarekin idatzia. Pertsonai ezberdinen pasarteak txandakatzen ditu; batzuen ekintzak modu batera edo bestera eragiten dute besteen bizitzetan, eta alderantziz.

Pasarte batzuk lehenengo pertsonan idatzita daude, Ignatiusek idatzita, eta testua bete eta bai historiaren eta bai pertsonaiak ulertzeko funtzioa betetzen dute. Ignatiusen idatzi hauek, hirugarren pertsonan dauden idatziak bezain distiratsuak dirudite. Ignatiusek bere kuadernoetan kaligrafiatzen zituen idatziak ziren, bere logelatik banantzen zituenak, eta zeinekin egunen batean obra handi bat osatzea espero duena, inmortala, gizadia erdiaroko sistemara bueltatzea bultzatuko duena.

Liburua, Ignatiusekin elkarrekikotasuna mantentzen duen lagun berezi batek, Myma Minkoffek, munduarekiko ikuspegia guztiz desberdina duenak, osatzen du. Horregatik, nobelan zehar tentsiozko erlazio bat ageri da, maitasun eta gorrotoarena.

Berdintasun biografikoak

Mintzatu denez, nobela honek John Kennedy Tooleren bizitzaren zati handi bat ezkutatzen du, bere bizipen asko islatzen baititu. Toleek ikasten ari zen bitartean arropa fabrika batean lan egin zuen, New Orleanseko auzo Frantsesa ondo ezagutu zuen, noizbait lagun bati janaria saltzen lagundu baitzion postu ibiltari batean eta bere amarekin denbora dexente bizi izan zen unibetsitatea bukatu ondoren ere. Gainera, pertsonaia nagusiak, Ignatius, gelditu gabe idazten zuen errealitatea aldatuko zuen maisulan bat sortzeko esperantzarekin (autoreak egiten zuen bezala: nobelak idatzi). Hori guztiagatik, ez da zaila Ignatius J. Reilly autorea beraren karikatura bat dela pentsatzea.

legatu eta influentzia

Hainbatetan pantaila handira eramatea saiatu dira, baina arrazoi ezberdinengatik intentzio horiek porrot egin dute.

Get a Life serieko kritiko ezberdinek diotenez telebistako pertsonaia nagusia (Chris Elliott) Ignatius beraregan inspiratuta daloela ikusten da. John KennedyTooleri jazotako hainbat momentu berdin bizitzen dira seriean. Bestalde, nobela honek Silvio José, el buen parásito (2005) izeneko umorezko komikilariari asko erangin zion, autorek berak (Paco Alcázar) aitortu duenez.