Indira Gandhi

Indira Priyadarshini Gandhi (1917ko azaroaren 19a -1984ko urriaren 31), 1966 eta 1977 urte bitartean, hiru agintaldi jarraietan eta, 1880tik 1884ra, Indiako Errepublikako Lehen Ministroa izan zen eta, laugarren agintaldia burutu zuen urte berean, erail zuten, agintean 15 urtez aritu ostean. Indiak izan duen lehendabiziko emakumezko Lehen Ministroa eta egundaino bakarra da, azken izena bera izan arren Mohandas Gandhirekin loturarik ez duena.

Biografia

Indiraren familia Nehru sendia zen eta eragin politiko handia zuen; bere aitona, Motilal Nehru, ospe handiko indiar lider nazionalista izan zen, eta aita, Jawaharlal Nehru, Indiako independentzia mugimenduko giltzarria eta India Independenteko Lehen Ministroa. Ondorioz, giro politiko bizian hazi zen.

Haurtzaroa Indian

Indira Jawarharlal Nehru eta Kamala Nehruren seme-alaba bakarra zen, eta aipatu bezala, giro politiko handiko sendian hazi zen, aita eta aitona garaiko lider politiko garrantzitsuak baitzituen. Bere familia Kashmiri Pandit nabarmena zen eta Anand Bhawan-en zuten etxea, neska gazteak bere lehen urteak pasako zituen egoitza. Maiz gaixo zegoen amaren babes soilean hazi izanak defentsa sena sendo eta izakera bakarti samarra garatzera bultzatu zuen Indira. Bestalde, senitartekoen jarduera politikoak bere adinkideekin nahastea zailtzen zuen. Bera espetxean zen bitartean, polizia sarri euren etxera joan eta altzariak kentzen zizkietela kontatzen du Indiraren aitak Toward Freedom izeneko bere autobiografian: "Nire lau urteko alaba Indira sakonki gogaitzen zuten etengabeko ebaste horiek eta bere haserrea eurei adierazten zien. Etorkizunean orokorrean poliziari buruz izango duen ikuspuntua hein handi batean gertaera hauek baldintzatua delakoan nago".

Indirak Vanara Sena mugimendua sortu zuen, Indiako Independentzia Mugimenduan rol txiki baina aipagarria bete zuena, neska eta mutil gazteei zuzendua, manifestaldi eta bandera martxak zuzenduz, eta baita debekatutako argitalpen eta materialak zabaltzen ere.

Europan ikasten

1936an, 18 urte zituela, bere ama tuberkulosiaz hil zen, gaisotasunarekin luze borrokatu ostean, eta orduz geroztik, Indirak ez zuen familia egonkor batez gozatzeko aukerarik izan. 1930eko hamarkadaren amaieran, Oxford Unibertsitatean, Somervilleko fakultatean ikasketak burutzen zela, Londreseko Indiar Independentziaren aldeko Ligako elkartekide bihurtu zen. Handik gutxira, 40ko hamarkada hasieran, Suitzako deskantsu etxe batean egon zen biriketako arazoez sendatzen. Bitarte honetan, txikitan egin ohi zuen eran, karta luzeen bidez mantendu zuen urruneko harremana aitarekin. Gutun hauetan politikaz ere eztabaidatzen zuten. Europa kontinentalean eta Erresuma Batuan pasa zituen urteetan gizon gazte Parsi bat ezagutu zuen, Feroze Gandhi, politikan sarturik zegoena (Mohandas Gandhiren seme adoptatua).

Ezkontza

Feroze eta Indira Indiara itzuli zirenean, erabat maiteminduta zeuden eta, sendagileen aholkuen aurka, ezkontzea erabaki zuten. Indirak oso gustuko zituen Ferozen irekitasuna, umorea eta bere buruagan zeukan konfidantza. 1942ko martxoan, erritual hinduekin ospatu zuten euren ezteia.

Nola Feroze hala Indira, Nazio Kongresuko elkartekideak ziren, eta 1942an, Quit India Mugimenduan parte hartu zutenean, atxilotuak izan ziren. Independentziaren ondoren, Feroze hauteskundeeetan aurkeztu eta Uttar Pradeshen parlamentuko kide bilakatu zen. Euren bi semeak jaio eta gero, Rajiv Gandhi eta Sanjay Gandhi, senar-emazte erlazioak okerrera egin zuen eta banantzeko puntuan ere izan ziren. Bere berrautaketa ostean, Ferozek bihotzekoa izan zuen eta emaztearekin adiskidetzera eraman zuen gertaera honek. Euren arteko harremanak gizona hil aurreko urte urrietan iraun zuen, 1960ko irailean hil baitzen Feroze.

Aginte Goiztiarra

1959 eta 1960 urte bitartean, hauteskundeetara aurkeztu eta Indiako Kongresu Nazionaleko Presidente hautatua izan zen. Agintaldi bare honetan, bere aita Lehen Ministro zenaren estatuburu ere izan zen. Nehru, ordea, 1964ko maiatzaren 27an hil zen eta, Lal Bahadur Shastri Lehen Ministroa atera orduko, hauteskundeetara aurkeztu eta gobernuan sartu zen, Informazio eta Broadcasting ministro gisa. Tamil Nadu estatuan, hindi-z hitz egiten ez zen estatuan, Hindi hizkuntza nazional izendatu zutenean, Indira Madrasera (Tamil Naduko hiriburura) joan zen gobernu ofizialekin hitz egin eta komunitateko buruzagiak lasaitzera. Honen aurrean, Shastri eta esperientziadun Ministroak lotsaturik geratu ziren euren iniziatiba faltagaitik.

Indirak ministerioaren egunerokoan interes gutxi zuela esaten da, baina politikarien artean trebea eta, komunikabideen aurrean, abilezia handiduna omen zen.

1965eko Gerra Indo-Pakistania abian zenean, Gandhi Srinangar eskualdean oporretan zegoen. Nahiz Armadak emakumeari garbi adierazi matxino pakistaniek hirira inguratuta zutela, alde egiteari uko egin eta komunikabideen eta bertako gobernuaren arreta eskatu zuen. Eraso pakistaniarra uxatzea lortu eta, 1966ko urtarrilean, Tashkent-enbake akordio bat sinatu zen India eta Pakistanen artean.

Neurri handi batean, K.Kamaraj Indiako Kongresu Nazionaleko presidenteak lortu zuen Indira Gandhi Lehen Ministro bihur zedin. Nolanahi ere, bere izendatzea geroago bozketa bidez ziurtatu zen, Morarji Desai aise garaitu zuenean (Indirak 355 lortu zituen eta Morarjik, berriz, 169). Honela, Indiako bosgarren Lehen Ministroa eta kargu hori bete zuen lehen emakumea bilakatu zen.

Lehen Agintaldia

Nazio-politika

1966an, Gandhi Lehen Ministro hautatua izan zenean, Kongresua bi fakziotan zatitua zegoen: sozialistak Indiraren gidaritzapean eta konserbadoreak Morarji Desai-enean. Urte baten buruan, arazoak azaleratu ziren eta, 1967ko hauteskundeetan, Kongresuak 60 eserleku galdu zituen, Desai Indiako Finantza Ministro eta Lehen Minstro Ordezkari izendatu behar izan zuelarik. Honekin desadostasun eta eztabaida ugari izan ondoren, 1969an, Indiako Kongresu Nazionala bitan zatitu zen. Urte hartako uztailean bankuak nazionalizatu zituen. Hurrengo bi urteetan, alderdi sozialista eta komunisten babesaz burutu zuen agintea.

1971ko Gerra Indo-Pakistania

Zulfikar Ali Bhutto presidente pakistani berria Shimlara gonbitadu zuen astebeteko bilera batera. Elkarrizketek arrakasta handirik eduki ez bazuten ere, azkenean, Shimlako Adostasuna izenpetu zuten, Kashmireko (Indiako ipar mendebaldeko eskualdea) arazoak bide baketsuan konponduko zituztela zin eginez. Ameriketako Estatu Batuekin zuen harremana hoztuz zihoan Nixonekin zeukan bateraezintasunagatik; aitzitik, Sobietar Batasunarengana gerturatuz joan zen.

Arma Nuklearren Programa

1967an, Txinako Herriaren Errepublikako mehatxuari erantzuna emanez, eta era berean, Indiaren oreka eta segurtasuna bermatzeko, Gandhik programa nuklear nazionala jarri zuen martxan. 1974an, Indiak informalki “Buddha Irribartsua” kodeaz ere ezaguna zen test nuklearra aurrera ateratzearekin batera, munduko potentzia nuklear gazteena bilakatu zen.

Iraultza berdea

Nekazaritzaren Berrikuntza Programa bereziei eta gobernuaren laguntzari esker, 1960ko hamarkadan, elikagai faltan izatetik herria asetzeko adina baino gari, arroz, kotoi eta esne gehiago ekoiztera pasa zen India. Berezbiziko aldaketa hau Iraultza Berde izenarekin ezagutu zen. Bestalde, esne produkzioak ere gora egin zuen, eta honi Iraultza Zuria deitu zitzaion.

Bigarren Agintaldia

Agintaldiaren ostean, Indiraren gobernua arazoz lepo zebilen eta, berriz hautatua izan nahi bazuen, nekazarien eta hiriko txiroen babesa behar zuen. Horregatik, 1971ko hauteskundeetan, Garibi Hatao (Pobreziari Stop) eslogana aukeratu zuen, eta baita irabazi ere. Nolanahi, historialari eta letratuak gaur egun bat datoz txirotasunari aurre egiteko lema Gandhiren berrautaketarako aitzakia besterik ez zela izan, azken batean, garapen ekonomikorako bildutakoaren %4a besterik ez baitzen erabili pobreziaren aurkako programentzako.

Ustelkeria Salaketa

1975eko ekainaren 12an, Allahabadeko Auzitegi Gorenak Indira Gandhiren hautaketa baliogabetu zuen hauteskundeetan oker jokatzeagatik. Indirak, beste hautagaiek ere jokaera berdina zutela azpimarratu zuen. Auzitegiak Parlamentuan zeukan eserlekua ken ziezaiotela agintzeaz gain, ondorengo sei urteetan hautagai izatea ere debekatu zion emakumeari. Epaia kaleratu zenean, bere jarraitzaileak bere etxearen aurrean aldarrikatu zioten euren leialtasuna.

Emakumeak bere epaiketaren aurkako apelazio bat hasi zuen eta larrialdi egoera aldarrikatu zuen, demokrazia hausteko azpijokoren bat zegoela esanez. Milaka atxiloketa izan ziren, 22 parlamentari barne, eta komunikabide indiarrak zentsuratuak izan ziren. 1975eko abuztuan Lok Sabhak (Indiako Parlamentuko kamara baxuak) Gandhiri bere ustelkeria epaia kenduko liokeen legislazioa onartu zuen.

Kexuak eta desobedentzia zibila

Indirak bere azken hatseraino herria zerbitzatzen jarraituko zuela esan zuenean, oposizioko alderdiek eta jarraitzaileek bere dimisioa eskatu zuten. Izugarrizko manifestaldiak eta grebak izan ziren Indiraren aurka, eta jendetza handia bildu zen Delhiko Parlamentuan bere dimisioa aldarrikatzen. Indirari autoritarismoa eta boterea bere nahiera erabiltzea egozten zitzaion.

Larrialdi egoera (1975-1977)

Ordena ezartzekotan, oposizioko hainbat kideren atxiloketa agindu zuen, eta bere gobernuaren gomendioz, Ahmed presidenteak larrialdi egoera deklaratu zuen.

Dekretuaren arabera gobernatuz

Hilabete gutxiren buruan, presidentearen agintea edo Aginte Zentrala deiturikoa (Indiako Konstituzioko 356 artikuluak ahalbideratzen duena) nagusitu zen, hau da, oposizioa indargabetuta geratu zen. Poliziek atxiloketak egiteko askatasun osoa zuten, argitalpen guztiak zentsurapean zeuden… Esaten da, egoeraz baliaturik, Indirak Dekretuaren arabera gobernatu zuela.

Era berean, Gandhiren gobernuak ados ez zegoen oro isilarazteko eta atxilotzeko kanpaina, Delhi inguruko txabolen garbiketa -milaka pertsona etxe gabe utziz- eta familia plana ere abiarazi zituen (aitei basektomia egitea derrigortzen zuena).

Hauteskundeak

Larrialdi egoera bitan luzatu ondoren, 1977an Indirak hauteskunde deia egin zuen. Baliteke zentsurapean zegoen prentsaren ondorioz bere pertzepzioa okerra izana; izan ere, irabaziko zuelakoan egon arren, erraz gailendu zitzaion Janata alderdia.

Kanporatzea, atxiloketa eta itzulera

Desai Lehen Ministro bilakatu eta Gandhi posturik gabe geratu zen. Desairen gobernuak, ahatik, ordena mantendu ezinik aurkitu zuen bere burua, koalizioaren borroka zela medio. Ildo horretatik, Indira atxilotu zuten. Alabaina, estrategia hau ez zitzaien nahi bezala atera, Gandhik bere mesederako erabili baitzuen atxiloketa, herriaren gupida irabazteko. Hitzaldiak ematen ere hasi zen, halaber, eta Larrialdi Egoeran egin zituen akatsak damu zituela ulertarazi zuen. 1979an Desaik dimititu egin zuen eta Sharan Singh jarri zen bere ordez. Hasiera batean, Gandhik presidente berriari bere babesa aitortu zion. Berehala, ostera, iritziz aldatu zuen.

Hirugarren agintaldia

Pakistaneko armadak izugarrizko ankerkeriak egin zituen Pakistaneko ekialdeko populazio zibilen aurka eta, ondorioz, 10 bat milioi errefuxiatu Indiara joan ziren ihesi, India kolokan ezarriz eta arazo finantzialak ekarriz. Richard Nixonen pean zeuden Ameriketako Estatu Batuek Pakistan babestu zuten. Dirudienez, begibistakoa zen Nixonek Indirarenganako zuen ezinikusi pertsonala, hala nola, bere estatu idazkariarekin zuen komunikazio pribatuan sorgin edo azeri bizkor espresioak erabiltzen baitzituen Indira izendatzeko. Indirak Adiskidetasun eta Kooperazio Hitzarmena izenpetu eta garaile atera zen 1971ko gerra honetan, honekin batera, Bangladesh sortu zelarik. Atzerri Politika

Gandhik azkeneko urteetan arazo ugari izan zituen Punjabekin. 1984ko ekainean, Jarnail Singh Bhindranwale liderraren talde separatista (Sikh erlijiodunak) Urrezko Tenpluaren hormetan kanpatzen eta armak biltzen ari zirela, armada tiroka hasi zen, zibil mordoa erailez. Gobernuko zenbaketen arabera, 79 gerlari eta 492 sikh suertatu ziren hilda. Oso bestela, bertsio independenteek 500 bat tropa eta 3000 sikh hil zirela diote, tartean emakumeak eta haurrak ere bazeudela gogoraraziz. Gandhik Operation Blue Star onartu izana, sikh-ak Urrezko Tenplutik kentzeko ekimena, gogor kritikatu zuten komunikabide internazionalek. Indirak, Bhindaranwale erabili zuen kausa justifikatzeko, gobernuaren aurkako ideiak zabaltzen, separatismoa bultzatzen eta Khalistan izeneko estatu bat eratu nahian ari zela esanez. Gandhik bizkartzain asko zituen, horietako bi Satwant Singh eta Beant Singh, biak sikh-ak. 1984ko urriaren 31n, Peter Ustinov aktore britainiarrarekin izan behar zuen elkarrizketa batera zihoala, aurrez aipaturiko bi bizkartzain hauen zaintzapean zegoen atea pasa zuen emakumeak, eta hauek tirokatu egin zuten, Urrezko Tenpluaren erasoa mendekatuz. Indira anbulantzian ospitalera zihoala hil zen. Bertsio ofizialek diote sartu eta aterako 29 bala zituela, eta hainbat txostenetan bere gorputzetik 31 bala atera zituztela esaten da. Azaroaren 3an Raj Ghaten erraustu eta lurperatua izan zen.

Bere heriotzaren ondoren, Indirarekiko leialak ziren kongresu politikariek liskarrak antolatu eta New Delhi eta beste hiri indiar asko erasotu zituzten milaka sikh errugabe hil eta izugarrizko sarraskia eginez.