Embedded Files
Bizitza
Izen osoa
Jaiotza
Herrialdea
Lehen hizkuntza
Heriotza
Hobiratze lekua
Heriotza modua
Neil Alden Armstrong
Familia
Aita
Ama
Ezkontidea(k)
Hezkuntza
Neil Alden Armstrong (Wapakoneta, Ohio, 1930ko abuztuaren 5a- Cincinnati, Ohio, 2012ko abuztuaren 25a) estatubatuar astronauta ilargia zapaldu zuen lehen gizakia izan zen. Horrez gain, ingeniari aeroespaziala, piloto militarra zein probetakoa eta unibertsitateko irakasle ere izan zen. Astronauta bihurtu baino lehen, Armstrongek ofizial lanak egin zituen Estatu Batuetako armadan eta parte hartu zuen abiadore bezala Koreako Gerran. Gertakari horren ondoren bere lizentziatura lortu zuen Purdueko Unibertsitatean eta horri esker probetako piloto bezala egin zuen lan Aeronautikako Batzorde Nazionalean, Abiadura Handiko Geltokian, hain zuzen ere. Gaur egun, geltoki horrek Armstrong Zentrua izena edukiko du bere omenez.Gizona espaziora eramateko hainbat proiektutan lanean ibili ondoren, NASA taldean sartu zen 1962an eta bere lehen espedizioa espaziora 1966an izan zen Gemini 8 misioaren buru zela. Bertan, bi espazio ontzi batu zituen lehenengo aldiz historian David Scott pilotoarekin batera.Bere bigarren eta azken bidaia espaziora 1969an izango da "Apolo 11" misioko komandante bezala eta bertan esan zuen bere biziko esaldirik ospetsuena, "Pauso txiki bat da gizonarentzat baina pauso handi bat gizartearentzat". Buzz Aldrin astronautarekin batera ibili zen ilargitik eta bi ordu eta erdiz ibili ziren handik beste kide Michael Collinsek espazio ontzian itxaroten zien bitartean. Lurrera iritsi zean Collins eta Aldrinekin batera Armstrong saritua izan zen Richard Nixon gobernari estatubatuarrarengandik "Askatasunaren Domina Presidentzialarekin". Bestalde, Jimmy Carter estatubatuar buruak "Kongresuko Ohorezko Domina Espazialarekin" saritu zuen 1978an eta 2009an "Apollo 11" espedizioko hiru tripulanteek Estatubatuar Kongresuko Urrezko Domina jaso zuten beraien lan garrantzitsuagatik.Azkenik, Neil Armstrong 2012ko abuztuaren 25an hil zen Cincinnatin, osasun arazoengatik, 82 urterekin.Lehen urteak
Neil Alden Armstrong (Wapakoneta, Ohio, 1930ko abuztuaren 5a- Cincinnati, Ohio, 2012ko abuztuaren 25a) estatubatuar astronauta ilargia zapaldu zuen lehen gizakia izan zen. Horrez gain, ingeniari aeroespaziala, piloto militarra zein probetakoa eta unibertsitateko irakasle ere izan zen. Astronauta bihurtu baino lehen, Armstrongek ofizial lanak egin zituen Estatu Batuetako armadan eta parte hartu zuen abiadore bezala Koreako Gerran. Gertakari horren ondoren bere lizentziatura lortu zuen Purdueko Unibertsitatean eta horri esker probetako piloto bezala egin zuen lan Aeronautikako Batzorde Nazionalean, Abiadura Handiko Geltokian, hain zuzen ere. Gaur egun, geltoki horrek Armstrong Zentrua izena edukiko du bere omenez.Gizona espaziora eramateko hainbat proiektutan lanean ibili ondoren, NASA taldean sartu zen 1962an eta bere lehen espedizioa espaziora 1966an izan zen Gemini 8 misioaren buru zela. Bertan, bi espazio ontzi batu zituen lehenengo aldiz historian David Scott pilotoarekin batera.Bere bigarren eta azken bidaia espaziora 1969an izango da "Apolo 11" misioko komandante bezala eta bertan esan zuen bere biziko esaldirik ospetsuena, "Pauso txiki bat da gizonarentzat baina pauso handi bat gizartearentzat". Buzz Aldrin astronautarekin batera ibili zen ilargitik eta bi ordu eta erdiz ibili ziren handik beste kide Michael Collinsek espazio ontzian itxaroten zien bitartean. Lurrera iritsi zean Collins eta Aldrinekin batera Armstrong saritua izan zen Richard Nixon gobernari estatubatuarrarengandik "Askatasunaren Domina Presidentzialarekin". Bestalde, Jimmy Carter estatubatuar buruak "Kongresuko Ohorezko Domina Espazialarekin" saritu zuen 1978an eta 2009an "Apollo 11" espedizioko hiru tripulanteek Estatubatuar Kongresuko Urrezko Domina jaso zuten beraien lan garrantzitsuagatik.Azkenik, Neil Armstrong 2012ko abuztuaren 25an hil zen Cincinnatin, osasun arazoengatik, 82 urterekin.Lehen urteak
Hizkuntzak
Heziketa
Jarduerak
Jarduerak
Enplegatzailea(k)
Jasotako sariak
Kidetza
Zerbitzu militarra
Adar militarra
Gradua
Gatazka
Neil abuztuaren 5an jaio zen Ohion, Wapakonetan zehazki. Stephen Koenig Armstrong eta Viola Louis Engelen semea zenez arbaso europearrak zeuzkan, Alemanian, Irlandan eta Eskozian eta bi arreba zeuzkan, June eta Dean. Aitak gobernuaren auditoria batean egiten zuen lan eta hori dela eta asko mugitzen zen familia bat zen. Horren ondorioz, Neil 20 hiri ezberdinetan bizi izan zen. Hegan egiteko desioa aitarengandik datorkio, berak eramaten baitzion hegazkinen txapelketak ikustera Clevelandeko estatura noizean behin, horrez gain, 5 urterekin sartu zen lehenengo aldiz hegazkin batean bere aitarekin batera. Bere azken etxebizitza aldaketa 1944.urtean eman zen eta bere jaioterrira itzuli ziren urte hartan. Bertan amaitu zituen derrigorrezko ikasketak eta ikasketa horietatik aparte hegazkinak kontrolatzeko klaseetara ere joaten zen. 16 urterekin bere urtebetetzetako opari bezala abiadore tituloa eman zioten eta egun batzuk geroago bere lehen hegaldia burutu zuen, kotxeko gida baimena atera baino lehen. Bestalde, "boy scout" bezala ere ibiltzen zen eta izendapenik garrantzitsuena ere lortu zuen "boy scout" bezala. 1969ko uztailaren 18an, ilargirantz zihoala Columbia espazio ontzian bere scout lagunak agurtu zituen eta ilargira eraman zuen gauzetako bat gordeta zeukan insignia bat izan zen, "boy scout" zenekoa, alegia.1947an, Ingenieritza Aeronautikoa hasi zen ikasten Purdueko Unibertsitatean. Familiako bigarren partaidea zen unibertsitatean ikasiko zuena eta horrez gain Massachusetseko Unibertsitateak dei egin zion bertan ikasteko. Aitzitik, bertan ikasiko lagun baten esperientzia entzun ondoren Purduekoan geratzea erabaki zuen. Datu berezi bezala, bekaturik egin zituen unibertsitateko urte guztiak, ikasketak bukatzean armadan sartzearen truke.Armadako Zerbitzua
Neil abuztuaren 5an jaio zen Ohion, Wapakonetan zehazki. Stephen Koenig Armstrong eta Viola Louis Engelen semea zenez arbaso europearrak zeuzkan, Alemanian, Irlandan eta Eskozian eta bi arreba zeuzkan, June eta Dean. Aitak gobernuaren auditoria batean egiten zuen lan eta hori dela eta asko mugitzen zen familia bat zen. Horren ondorioz, Neil 20 hiri ezberdinetan bizi izan zen. Hegan egiteko desioa aitarengandik datorkio, berak eramaten baitzion hegazkinen txapelketak ikustera Clevelandeko estatura noizean behin, horrez gain, 5 urterekin sartu zen lehenengo aldiz hegazkin batean bere aitarekin batera. Bere azken etxebizitza aldaketa 1944.urtean eman zen eta bere jaioterrira itzuli ziren urte hartan. Bertan amaitu zituen derrigorrezko ikasketak eta ikasketa horietatik aparte hegazkinak kontrolatzeko klaseetara ere joaten zen. 16 urterekin bere urtebetetzetako opari bezala abiadore tituloa eman zioten eta egun batzuk geroago bere lehen hegaldia burutu zuen, kotxeko gida baimena atera baino lehen. Bestalde, "boy scout" bezala ere ibiltzen zen eta izendapenik garrantzitsuena ere lortu zuen "boy scout" bezala. 1969ko uztailaren 18an, ilargirantz zihoala Columbia espazio ontzian bere scout lagunak agurtu zituen eta ilargira eraman zuen gauzetako bat gordeta zeukan insignia bat izan zen, "boy scout" zenekoa, alegia.1947an, Ingenieritza Aeronautikoa hasi zen ikasten Purdueko Unibertsitatean. Familiako bigarren partaidea zen unibertsitatean ikasiko zuena eta horrez gain Massachusetseko Unibertsitateak dei egin zion bertan ikasteko. Aitzitik, bertan ikasiko lagun baten esperientzia entzun ondoren Purduekoan geratzea erabaki zuen. Datu berezi bezala, bekaturik egin zituen unibertsitateko urte guztiak, ikasketak bukatzean armadan sartzearen truke.Armadako Zerbitzua
Astronauta
Misioen entseina(k)
Denbora espazioan
Misioak
Sinesmenak eta ideologia
18 urterekin izan zen armadarako deitua Neil, Pensacolako area militarrean sartu zen hain zuzen ere bere abiadore formazioarekin jarraitzeko. 18 hilabeteren ondoren hegazkin-ontzitik hegan egiteko baimena lortu zuen eta 20 urte bete eta pixkat geroago jaso zuen horren bermea jasoko zuen eskutitza.Bere lehen lantokia armada barruan San Diegoko aire eta itsas basea izan zen. Bi hilabete geroago ehiza-hegazkinak gidatzeko baimena jaso zuen eta 1951ko urtarrilaren 5an bere lehenhegaldia burutu zuen ehiza-hegazkin baten barruan. Urte hartako ekainean bere lehen hegazkin-ontzia zapaldu zuen eta hilabete hartan bertan Koreara joan zen hegazkin-ontzi hartan eraso batzuk egitera airez. Guztira 78 misio burutu zituen Armstrongek korearren aurka, hori dela eta, hainbat sari jaso zituen.Unibertsitatea eta bikotea
18 urterekin izan zen armadarako deitua Neil, Pensacolako area militarrean sartu zen hain zuzen ere bere abiadore formazioarekin jarraitzeko. 18 hilabeteren ondoren hegazkin-ontzitik hegan egiteko baimena lortu zuen eta 20 urte bete eta pixkat geroago jaso zuen horren bermea jasoko zuen eskutitza.Bere lehen lantokia armada barruan San Diegoko aire eta itsas basea izan zen. Bi hilabete geroago ehiza-hegazkinak gidatzeko baimena jaso zuen eta 1951ko urtarrilaren 5an bere lehenhegaldia burutu zuen ehiza-hegazkin baten barruan. Urte hartako ekainean bere lehen hegazkin-ontzia zapaldu zuen eta hilabete hartan bertan Koreara joan zen hegazkin-ontzi hartan eraso batzuk egitera airez. Guztira 78 misio burutu zituen Armstrongek korearren aurka, hori dela eta, hainbat sari jaso zituen.Unibertsitatea eta bikotea
Koreako gerraren ondoren armada utzi eta Purdueko Unibertsitatera itzuli zen. Bertan azken ikasketak amaitu eta kalifikazio altueak jaso zituen. Horrez gain, Janet Elizabeth Shearon ezagutu zuen, ekonomian aditua zen eta bere emaztea da gaur egun. 1958ko urtarrilaren 28an ezkondu ziren Illinoiseko eliza batean. Handik Kaliforniara joan ziren bizitzera biak baina Neil armadakoentzako pisu batean bizi zen eta bere emaztea hiriko beste etxe batean. Azkenean, etxe batera joan ziren bizitzera biak eta hiru ume eduki zituzten: Eric, Karen eta Mark.
Kareni tumore bat bilatu zioten eta tratamendu gogor baten bidez haren eboluzioa geratu zuten baina Karenen defentsak oso ahulak zirenez pneumonia baten eraginez hil zen 1962ko urtarrilaren 28an.
Espazio bidaiak
Espazio bidaiak
1966ko martxoaren 16an beren lehenengo espazio-misioan Gemini VIII.ean hegan egin zuen komandante gisa, Davis Scottekin. Misio honetan, Armstrongek Gemini VIII.a gidatu zuen, eta lehendik orbitan zegoen Agena-rekin arrakasta osoz akoplatu zuen. Bat egitea perfektua izan bazen ere, bi espazio-ontziak zabuka mugitzen eta azkar jiratzen hasi ziren. Armstrongek Gemini banandu eta, bere ontziaren kontrola egonkortzeko atzerako koheteak erabili ahal izan bazituen ere, astronautek larrialdi lurreratze bat egin behar izan zuten Ozeano Barean.
Armstrong Apollo XI.ean, Ilargira pilotu batekin egindako lehenengo misioan, komandante joan zen eta ilargiratu eta oina haren azalaren gainean jarri zuen lehenengo pertsona izatearen ohorea irabazi zuen. 1969ko uztailaren 16an, Armstrongek, Michael Collinsek eta E. “Buzz” Aldrinek Ilargiko bidaia hasi zuten. Collins komando-moduluko pilotua izan zen. Aldrin, sistemetan aditua, ilargi-moduluko pilotua izan zen, eta Ilargian oinez ibili zen bigarren pertsona. Apollo XI.eko komandante bezala, Armstrongek ilargi-modulua pilotatu zuen Ilargiaren azalean segurtasun osoz lur hartu zuelarik. 1969ko uztailaren 20an, 22:56:20an, Estatu Batuetako ekialdeko orduan, (uztailaren 21eko 3:56:20 UTC), Neil Armstrongek Ilargia zapaldu eta bere esaldi ospetsua esan zuen: “Urrats txikia da gizon batentzat, baina jauzi handia gizateriarentzat”. Aldrinek eta Armstrongek ia bi ordu eta erdi inguru pasa zituzten Ilargian ibiltzen, laginak biltzen, esperimentuak egiten eta argazkiak ateratzen. 1969ko uztailaren 24an, hiru gizonak Ozeano Barean itsasoratu ziren eta USS Hornet hegazkin-ontziak hartu zituen.
Itzulera
Itzulera
Lurrera itzuli bezain laster hiru astronautek omenaldi bat jaso zuten New Yorkeko kaleetan barrena beren ohorez egin zuten desfile baten bitartez. Armstrongek Askatasunaren domina jaso zuen, Estatu Batuetako zibil bati eskaintzen zaion saririk garrantzitsuena. Beste sari batzuen artean ondoko dominak ere jaso zituen: NASAren Aldeko Zerbitzuarena, NASAren Aldeko Ez-ohiko Zerbitzuarena, beste zenbait herrialdetako 17, eta Espaziorako Kongresuaren ohorezko domina.
1970eko hamarkadaren hasieran, Armstrong NASAren Bulego Nagusietako Aeronautikarako dibisioaren administratzaile-orde lagun izendatu zuten Washington Hirian. Postu honetan NASAko ikerketaren eta teknologia orokorraren administrazioa eta koordinazioa bere ardurapean izan zuen, aeronautikari dagokionez.
NASAtik at[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1971n, NASAtik alde egin eta gero, Cincinnatiko Unibertsitatean Ingeniaritza Aeroespazialeko irakasle hasi zen, 1979ra arte. 1982tik1992ra Armstrong Virginia estatuko Charlottesville hiriko Computing Technologies for Aviation, Inc. konpainian presidente izan zen. Zeregin hauen ondoren, Armstrong AIL Systems, Inc. konpainiako zuzendaritza batzordeko presidente izan zen. Enpresa hau Deer Parken zegoen, New Yorken, eta sistema elektronikoak ekoizten zituen.
Neil Armstrong Apollo XI.eko eskifaiako kiderik iheskorrena izan zen, izan ere, Ilargiko bidaiaren urteurren-ospakizunen bat zegoenean baino ez zen jendaurrean agertzen. Ohio estatuko Lebanon zuen etxaldean bizi zen.
Page updated
Report abuse