María Luisa Bemberg

María Luisa Bemberg (Buenos Aires; 1922ko apirilaren 14an - 1995ko maiatzaren 7an);feminista zen, zinema zuznedaria y gidoilari argentinarra, emakumearen emantzipazio eta aldarrikapen gaiei buruzko filmetan gidoilari bezala nabarmendua izan zena. Bere filma "Camila", Oscar Sarietan saritua izan zen atzerriko filmik onenarekin, sei filmetatik bakarra heldu zen hautatua izatera Argetinako zinemaren historia osoan.

Gaia

Zorrozki hezia izan zen familia patriarka baten barruan, non eragin handia izan zuena ondoren bere gai artistikoetan, bertan bere bizipen ugari eta argentiako aristokraziaren ezaguera ugari agertu zituena. Maria Luisa Bembergek deskribatutako emakumeak bere filmetan, arkeotipo errebeldeak dira ausardi eta isekaz erreparatuta. Bere film bakoitzean aurre egin behar dion asaldatze objetua desberdina da (adulterioa, heliza, gizarte-maila, matxismoa, kuntsumismoa, ezintasuna...) beraiena ez den "mundu feminista" bat salatu nahian.

Maria Luisa Bembergek, bere lehen film luzea estreinatu zela aprobetxatuz, zera idatzi zuen: Banekien nire filma gaizki ateraz gero ez zutela esango "¡que bestia, la Bemberg!" baizik eta "ez al duzu ikusten emakumeak ez dutela balio zinea egiteko?" eta hor eroriko ziren bueltaka milioika emakume inuzente.

Biografia

Otto Eduardo Bembergren eta Sofia Elena Bengolearen alaba, María Luisa Bemberg, Bemberg familia boteretsuaren argentinako 4.generazioko kide izan zen, Otto Bemberg patriarkak sortua Juan Manuel de Rosas zegoela gobernuburu Paraguayko gerran, jatorri Alemanekoa. Familia (1888.urtean Quilmes Garardotegiko sortzaile eta jabe) gaixotu egin zen Juan Perónekin bere lehen urteak gobernuan zegoenean.

Carlos Maria Miguens arkitektoarekin ezkondu zen eta 1945eko urriaren 17an, peronismoan, Espainian eta Frantzian bizi izan zen eta hiru seme-alaba izan zituen. 10 urte igaro eta banandu egin zen eta - berak zehaztu zuenez- " Miguensen emazte izateari uzten diot inorrek emakume izatera bihurtuz" (ondoren hau izango da bere film baten izenburua).

Maria Luisa Bemberg Carlos Moori Koenig tenientearen obsesioa bizi izan zuen emakumeetako bat izan zen, Juan Perón uzkaili zuen militarretako bat. Koenigek Eva Perónen balsamatutako gorpua bahitu zuen, bere bulegoan jarriz, bisitari guztientzat ikusaraziz.

70 hamarkadak eta Ingmar Bergmanen zineaz, Nouvelle vague frantsesak eta italianak eta Julio Cortazar (Rayuela nobelak batez ere) eraginda, antzerki ikuskizunen enpresari izateari ekin zion eta 1959an "el Teatro del Globo porteño" sortu zuen Catalina Wolffekin batera. Gainera, klaseak hartu zituen Lee Strasbergekin New Yorken eta Beatriz Matarrekin Argentinan.

Feminismoaren ekintzaile sendoa izan zen eta Argentinako Feminista Bilkurako sortaileetako bat, non emakumearen polemikaren inguruko artea egitea eraman ziona.

"La margarita es una flor" pieza idatzi zuen, horretarako Raul de la Torreren "Cronica de una señora"ren gidoian oinarrituko zena, Graciela Borgesekin filmatu zuen Argentinako klase altuari buruz, non Donostiako Zinemaldian eta Fernando Alayaren "Triangulo de cuatro"n premiatua izan zena.

Bere zinematografia-produkzio enpresa sotu zuen Lita Stantic ekoizlearekin eta 58 urte zituenean, 1981.urtean, bere lehen film luzea zuzendu zuen (Momentos) zentsura militarrarekin oso eragotzia izan zen 1970eko hamarka asaldatuan Argentinan.

Emakumearen problematikan espezializatua (bere situazio eta liskarrekin Argentinako gizarte patrialkalean) nagusi da bere filmetan, hala nola, Senora de Nadie (1981), Miss Mary (Julie Christierekin, 1986an) eta De eso no se habla (Marcello Mastroiannirekin, 1993an) oihartzun intenacional nabarmena lortu zuten latinoamerikar historiako emakume ospetsuekin filmatuta zeudenak. Esaterako, Camila, Camila O'Gormani buruz, Susu Pecorano eta Imanol Arias aktoreekin, Oscar Sarietara hautatua izan zena atzerriko film onenarekin 1985ean eta Yo, la peor de todas (1990ean) Sor Juana Ines de la Cruzi buruz, Assumpta Serna eta Dominique Sanda aktoreekin.

Buenos Airesen hil zen 73 urterekin minbiziaz gaixotuta, gidoi batekin lanean ari zen bitartean el impostor, andre batek kontatua bere amagatik, Silvina Ocampo, Victoria Ocamporen arreba eta Adolfo Bioy Casares emaztea. Filma burtua izan zen bere lankideagatik, Alejadro Maci, 1997.urtean.

Lan zinematografikoak

Gidoiak

Camila -Beda Docampo Feijoó eta Juan Bautista Stagnaroren laguntzarerkin 1983an

Crónica de una señora -1971.

De eso no se habla -Jorge Goldenbergen laguntzarekin 1992an

El impostor- Jorge Goldenbergen eta Alejandro Macire laguntzarekin 1997an

Momentos- Marcelo Pichón Rivièren laguntzarekin 1981ean

Señora de Nadie -1982an

Triángulo de cuatro -Héctor Oliverak ekoiztua eta de Fernando Ayala gidatua 1975ean

Yo la peor de todas- Sor Juana Inés de la Cruzi buruzkoa, Las Trampas de la Fe filmean goiargitua Octavio Pazek egina, Antonio Larretaren laguntzarekin 1990an.

Film laburrak

El mundo de la mujer (Argentina) 1972an. 17 minutu. Gidoilari, ekoizle eta zuzendaria.

Juguetes (Argentina) 1978an. 12 minutu . Gidoilari, ekoizle eta zuzendaria.

Film luzeak

Momentos (Argentina) 1980an. 89 minutu.

Señora de Nadie (Argentina) 1982an. 98 minutu.

Camila (Argentina-Espainia) 1984an. 88 minutu.

Miss Mary (Argentina) 1986an. 100 minutu.

Yo la peor de todas (Argentina) 1990ean. 105 minutu.

De eso no se habla (Argentina-Italia) 1993an. 105 minutu.

Biografíak eta entseguak

King, John, Sheila Whitaker, An Argentine Passion: Maria Luisa Bemberg eta bere lagunek egina, Verso editoriala, Londresen, 2000.urtean.

King, John, Nissa Torrents, The Garden of Forking Paths: Argentine Zinema, Londresen, 1988an.

Fontana Clara: María Luisa Bemberg, Latinoamerikako editorial zentralean, Buenos Aires,1993.

Bach Caleb: María Luisa Bemberg, Americas 46, 1994an.

Antonella Marra, Il cinema della Bemberg.

Gabriela Weller, Maria Luisa Bembergen zineko desobendientzia eta asaaldatzeak, 1981ean.

Lourdes Vázquez, María Luisa Bembergek , filmografia y bibliografia. Latin American Infoserieak, 2006an.

Sariak

“Argentores” saria gidoi onenari, Argentinako Idazle Elkarteak emana, Tríangulo de Cuarto lanagatik, 1975ean.

Kartagenako Opera Prima Jaialdiko saria Momentos filmagatik, 1981ean.

Huelva eta Chicagoko Jaialdian, gidoi eta emakume antzezmen onenei, Momentos filmagatik 1981ean.

Cartagena de Indiaseko 21. Janialdi Zinematografikoan, lehen saria film onenari: Momentos, 1981ean.

Agentinako Idazle Elkarteak, gidoi onenari emandako saria Señora de Nadie filmagatik, 1982an.

Argentinako Konex Fundazioak, ikuskizunetako gidoilari merituari emandako diploma , 1984an.

Oskar sarietarako hautatua, atzerriko film onenarentzat Camila filmagatik, 1985an.

“Coral” saria film, aktore eta eszenografia onenari, La Habanako 8. Zinema Jaialdian emana, Miss Mary filmagatik, 1986an.

Veneciako 43. Zinema Jaialdian, film onenari emandako saria Miss Mary filmagatik, 1986an.

O.C.T.C. saria La Habanako 47. Zinema Jaialdial, Yo, la peor de todas filmagatik, 1990ean.

Chicagoko Jaialdian, ekoizpen onenari saria, Yo, la peor de todas filmagatik, 1990ean.

La Habanako Jaialdian, epaimahikideek emandako sari berezia, Yo, la peor de todas filmagatik, 1990ean.

La Habanako Zinema Jaialdian, gidoi onenari emandako saria, De eso no se habla filmagatik 1990ean.

Huelvako Iberoamerikar Zinema Jaialdiak, ikusleen eta Andaluziako Zinematografiko Idazleen Elkarteak emandako sariak, Yo, la peor de todas filmagatik, 1990ean.

“Elvira Notari” saria, Veneziako 47. Zinematografia Jaialdiak emana ( lehiaketatik kanpo), Yo, la peor de todas filmagatik, 1990ean.

Cartagenako Jaialian, film onenari emandako saria, Yo, la peor de todas filmagatik, 1991an.

Argentinako Konex Fundazioak, zineko zuzendariaren merituari emandako diploma, 1991an.

Argentinako kulturako nortasun emeritua deklaratu zuten Nazioko Kultur Idazkariak, 1995ean.

Louis Lumieren Zinema Saria, Arteen Funts Nazionalak emana, 1995ean.

Konexen ohorezko saria, 2001ean.