2008-18

SOWY I PUCHACZE

Kolekcjonerzy monet budujący zbiory tematyczne zazwyczaj koncentrują się na monetach współczesnych, o takich:

błędnie zakładając, że dawniej na monetach pojawiały się tylko wizerunki władców, ich herby i inne nieciekawe rysunki. Prawda jest zupełnie inna. Większość monet antycznej Grecji to prawdziwy zwierzyniec. Każde miasto, każda wyspa miały swój symbol, bezbłędnie rozpoznawalny dla innych. Żółw oznaczał Eginę, wilk – Argos, krab – wyspę Kos, sowa – Ateny.

Sowa, czy puchacz? Sowy (Strigiformes), to rząd ptaków z podgromady Neornithes obejmujący gatunki drapieżne przystosowane do polowania po zmierzchu. Puchacz, to duża (podobno największa) sowa z rodziny puszczykowatych. Tyle ze strony zoologów. Jak widać każdy puchacz jest sową, ale nie każda sowa jest puchaczem. Sowy są najczęściej uważane za symbol nieszczęścia - przynoszą wojnę i śmierć. Sowy były „od zawsze” atrybutami wszelkiej maści czarownic i czarowników (ciekawe, jak godziły się z czarnymi kotami?). W Grecji natomiast, sowy były ptakami świętymi. Uważano tam, że te przedziwne ptaki strzegły przed niebezpieczeństwami, oddalały złe moce, a nawet chroniły przed uderzeniem pioruna. Sowy uważa się czasami za symbol mądrości.

Planując tematyczną kolekcję, należy zacząć od zebrania informacji o jak największej liczbie monet z przedstawieniem interesującego nas tematu. Najłatwiej zebrać informacje o monetach współczesnych. Wizyta na pierwszym lepszym portalu aukcyjnym i mamy gotowy początek galerii:

Pytanie tylko, czy to na pewno są monety?

Skoro wiemy już, że sowa to Ateny, a Ateny to Grecja, to warto rzucić okiem w katalog monet tego pięknego kraju. Pewnym zaskoczeniem dla niektórych może okazać się spostrzeżenie, że nowożytne mennictwo greckie zaczęło się w początku dziewiętnastego wieku. Cóż, Grecja – kolebka naszej cywilizacji, najpierw dostała się pod panowanie Rzymian, później, od 395 jako część cesarstwa wschodniorzymskiego weszła w skład cesarstwa bizantyjskiego, w średniowieczu pozostawała w jego granicach, ale stopniowo podbijana została w końcu zajęta przez Turcję. W marcu 1821 na wezwanie arcybiskupa Germanosa, wybuchło w Grecji powstanie, które z pomocą Anglii, Francji i Rosji doprowadziło do uzyskania niepodległości w roku 1830. Nie od razu na monetach nowej Grecji, jako główny motyw rysunku pojawiła się sowa. Najpierw umieszczano na nich Feniksa, symbol odrodzenia. Małą sówkę umieszczono na części srebrnych emisji:

Sowy na grecki bilon powróciły dopiero po stu latach

i pozostały na nim po wejściu kraju do strefy euro pięknie nawiązując do antycznych początków.

„Prawdziwych” monet z sowami nie brakuje też w mennictwie innych państw. Bito je w Kanadzie, Słowenii, Związku Radzieckim. Tylko wytrawny kolekcjoner z wyczulonym na szczegóły okiem zauważy obecność sowy na monetach francuskich z lat 1958-1974. Sówka jest umieszczana na nich w charakterze elementu znaku mennicy! Nikt natomiast nie przeoczy sowy na pięknych ośmiokątnych złotych monetach amerykańskich bitych w 1915 r. z okazji Panama-Pacific Exposition.

Mamy antyk, mamy monety nowoczesne, a co z okresem pomiędzy? Czarna dziura?

Nie. Ale trzeba dobrze szukać i umieć patrzeć. Jest nawet moneta, którą nazywa się sowim dukatem (Eule-Dukat).

Sowę znajdziemy na nim tuż nad słońcem – dolnym przerywnikiem legendy rewersu. Częściej natrafia się na sowy na medalach – żałobnych i związanych z wojnami - z powodu nie najlepszej (enigmatycznie mówiąc) opinii ludzi o tych ptakach i dla kontrastu na medalach szkolnych (nagrodowych) – jako że sowa jest też symbolem przenikliwej mądrości. Ten medal łączy oba wątki:

Austriacki, brązowy medal z 1914 r. autorstwa Schaefera bity z okazji śmierci arcyksięcia Rainera

i 50-lecia wyższego gimnazjum w Wiedniu.

Trafił kiedyś w moje ręce taki krążek: