2004-25

LATO c.d. (muzea)

Postanowiłem zachęcić Państwa do poświęcenia części wakacji na wizyty w muzeach. W czasie upałów panuje w nich przyjemny chłodek, a w czasie niepogody jest sucho i ciepło. Czy to nie wystarczający powód, żeby przekroczyć progi muzeum? A na dodatek będziecie mogli zobaczyć jak wyglądają oryginalne monety i utrwalić sobie ich obraz w pamięci - przywołacie go, gdy będziecie się zastanawiać prawdziwa, czy fałszywa patrząc na monety na aukcjach i giełdach.

Najsłynniejszą polską placówką muzealną specjalizującą się w numizmatyce jest oczywiście muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego w Krakowie przy ul. Piłsudskiego 12. Niestety nie jest to muzeum, do którego wchodzi się "z ulicy". Na internetowej stronie muzem czytamy: " zbiory są udostępniane dla celów badawczych po uprzednim porozumieniu z kierownictwem gabinetu. Pracownicy gabinetu chętnie organizują spotkania lub lekcje dla stowarzyszeń naukowych, studentów, uczniów". Dla ułatwienia podaje telefon: (12) 292 64 40, 292 64 41, 422 27 33 (Centrala). Warto spróbować - zbiory są świetne, kolekcja stale się rozrasta. Ilość zgromadzonych tam monet prawie ośmiokrotnie wzrosła od momentu przekazania kolekcji przez Czapskiego.

W muzeum trwa remont - powstaje EUROPEJSKIE CENTRUM NUMIZMATYKI POLSKIEJ

Szczegóły: http://www.muzeum.krakow.pl/O-muzeum.88.0.html

Godne polecenia jest również Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi - pl. Wolności 14, tel./fax. (0-42) 632-97-14. Prezentowana w nim stała wystawa "pieniądz na ziemiach polskich" daje pełny przegląd monet bitych w polskich mennicach oraz przykłady monet obcych, które w polsce znaleziono - od importów greckich i rzymskich, po pieniądz państw - zaborców.

Przy okazji warto zapoznać się z ofertą muzealnego sklepu z wydawnictwami - MAiEŁ wydawało kiedyś rocznik "Sprawozdania numizmatyczne" prezentujący skrótowo stan posiadania kolekcji numizmatycznych polskich muzeów wraz z ciekawszymi nabytkami w poszczególnych latach. Ostatni numer, jaki udało mi się zdobyć pochodzi niestety z roku 1987 - nie wiem, czy później tę serię kontynuowano. Wydawane są "Prace i materiały muzeum archeologicznego i etnograficznego w Łodzi, seria numizmatyczna i konserwatorska". Ukazują się nieregularnie, ale zawierają bardzo ciekawe opracowania dot. polskiej numizmatyki.

Według wspomnianych "sprawozdań" w roku 1987 w MAiEŁ przechowywano ponad 39000 monet i prawie 12000 banknotów.

Znakomitą kolekcję numizmatyczna zgromadzono w Zamku Królewskim w Warszawie. Jest to jedna z najbogatszych kolekcji monet i medali polskich w kraju licząca ponad 3 tysiące eksponatów najwyższej rangi. W zamkowym gabinecie numizmatycznym prezentowana jest również kolekcja monet antycznych i zachodnioeuropejskich Andre van Bastelaera oraz kolekcja numizmatyczna Banku Handlowego w Warszawie s.A.

Innym miejscem, które powinien odwiedzić każdy miłośnik numizmatyki jest Gabinet Numizmatyczny Mennicy Państwowej. Podobnie, jak w Krakowie należy się najpierw zapowiedzieć - Gabinet Numizmatyczny Mennicy Państwowej S.A. Warszawa, ul. Żelazna 56, jest czynny dla zwiedzających we wtorki, czwartki i piątki w godzinach 11.00-15.00 , po uprzednim telefonicznym uzgodnieniu terminu. Telefon: (+4822) 656 44 65, (+4822) 656 42 29; fax (+4822) 620 52 22. Warto! Na zachętę polecam wizytę w wirtualnym oddziale tego muzeum . Gabinet poniósł ogromne straty podczas okupacji. Między innymi przepadły gipsowe modele monet - plon przedwojennych konkursów na monety obiegowe i okolicznościowe. W roku 1938 było ich tam 1410 egz. (Wraz z 271 modelami odlanymi w brązie). W roku 1983 w muzeum znajdowało się tylko 110 modeli - wyłącznie brązowych.

Piękna kolekcja numizmatyczna czeka na zwiedzających we wrocławskim Ossolineum. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław ul. Szewska 37. Zbiory liczą ponad 30000 numizmatów, w tym około 3000 stanowi kolekcja numizmatyczna Stanisława Garczyńskiego przekazana do Ossolineum na przełomie 2002 i 2003 roku. Darczyńca, lwowianin mieszkający w Teksasie jest jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Ameryce. Wybrane okazy kolekcji numizmatycznej Ossolineum można podziwiać tutaj. Również ta placówka zainicjowała wiele interesujących publikacji numizmatycznych - głównie w postaci katalogów monet obejmujących określone epoki.

Skierujmy się teraz na północ. Bogatą kolekcją numizmatyczną szczyci się Muzeum Narodowe w Poznaniu. Gabinet Numizmatyczny Góra Przemysła 1, tel. (0-61) 85-68-184. Zbiory liczą obecnie ponad 140000 obiektów, w tym ok. 95000 monet i prawie 20 000 banknotów, bonów oraz akcji. Ich częścią jest kolekcja monet i medali Kazimierza Szudy, który w 1976 r. zapisał Muzeum Narodowemu w Poznaniu swój zbiór składający się z 4 900 monet, 88 medali i żetonów oraz 123 papierowych znaków pieniężnych.

Ciekawe monety (i nie tylko) czekaja na zwiedzających w Malborku. Gigantyczna ceglana twierdza krzyżacka kryje wiele fascynujących kolekcji - od bursztynu, przez militaria, aż po numizmaty polskie i krzyżackie. W ofercie dla zamkowych gości są również repliki monet krzyżackich - właściwie nie powinienem nazywać ich replikami. Są to raczej ich niezbyt dokładne podobizny, co nie przeszkadza niestety osobom nieświadomym (albo "uczciwym inaczej") oferować je później na aukcjach internetowych jako cenne oryginały.

Ciekawe numizmaty mozna znaleźć również w mniejszych muzeach. W samym środku Polski, na skrzyżowaniu tras północ-południe i wschód-zachód, w Krośniewicach działa muzeum imienia Jerzego Dunin - Borkowskiego zwanego hetmanem polskich kolekcjonerów. W 1978 roku kolekcjoner przekazał swoje zbiory Państwu. W Krośniewicach utworzono oddział Muzeum Narodowego w Warszawie - placówka miała ten status do roku 1995. Wśród innych zabytków są w nim monety polskie, począwszy od denarów z IX wieku po monety współczesne oraz monety greckie, rzymskie i europejskie okresu nowożytnego.

Na Śląsku ładną kolekcję zgromadziło muzeum w Chorzowie - ponad 600 najciekawszych monet i banknotów z liczącej przeszło 20000 egz. kolekcji jest eksponowanych na stałej wystawie "Od denara do złotówki".

Gabinety numizmatyczne funkcjonuja w większości polskich muzeów. Wiele z nich zgromadziło kolekcje liczące ponad 10000 monet i medali. Nie zawsze są one prezentowane na stałych wystawach - czasem aby je podziwiać konieczne jest umówienie się na zwiedzanie w konkretnym terminie. Prawie zawsze moje prośby w tym zakresie spotykały się z przyjęciem conajmniej życzliwym.

Godne polecenia są niskonakładowe publikacje muzealne. Czasem nie są nigdzie zapowiadane i dopiero przegladając oferowane w muzealnych kasach wydawnictwa można na nie natrafić. Takim sposobem trafiłem kiedyś na katalog miedzianych szelągów "Polska moneta miedziana w XVII wieku" Wojciecha Niemirycza wydany przez Muzeum Okręgowe w Białymstoku. Na dodatek, część z publikacji wydawanych przed 20, a nawet 30 laty można jeszcze kupić po cenach rzędu kilku złotych!

Odwiedzajcie lokalne muzea - wizyty w nich bywają równie pouczające jak w tych największych, a przy tym ich pracownicy maja dla zwiedzających znacznie więcej czasu.

Szeląg ryski Zygmunta III Wazy wybity w roku 1595

Ten akurat rocznik jest pospolity i tani, ale wśród tych niepozornych monetek są i rarytasy - gdyby zamiast 95 na monecie była data 16, albo chociaż 17!

Może następnym razem...

Tekst został napisany 10 lipca 2004 i nie potrafię go już zlokalizować na e-numizmatyka.pl