Een collega overkwam het soms dat mensen tijdens zijn dienst boos wegliepen. Hij voelde zich daar onprettig onder, werd onzeker, en begreep niet waarom het gebeurde. Zo afwijkend of ketters preekte hij toch niet, waarom werden mensen dan boos?
Toen we er naar keken bleek het ook niet de inhoud te zijn, maar de manier waarop hij dingen verwoordde, het is de toon die de muziek maakt… Kwaad bedoelde hij het beslist niet, maar hij formuleerde ongelukkig, zodat men er iets anders in verstond dan zijn bedoeling was. Dat is überhaupt het lastige van preken: mensen horen er dikwijls iets in wat je niet hebt gezegd, en ook niet bedoelde. Je moet je woorden op een goudschaaltje wegen…
Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat we hierin overdrijven. Het zoeken naar ‘politiek correcte’ taal wordt, dunkt me, bijna ziekelijk. Van een aantal musea verscheen onlangs ‘Woorden doen er toe, een incomplete gids voor woordkeuze binnen de culturele sector.’ ‘Neger,’ ‘slaaf,’ ‘primitief,’ ‘roots,’ ‘islamiet’ en nog 52 andere woorden kunnen kwetsend overkomen, stelt het boekje. Schieten we door? Het woord ‘slaaf’ gebruiken impliceert toch niet dat je slavernij bagatelliseert of goedkeurt?
Pas bezocht ik de tentoonstelling van ‘De Ploeg’ in het Groninger museum. Had me tevoren wat ingelezen in de catalogus, daarin ‘Negerportret’ van Johan Dijkstra. Echter, zo hing het niet in de zaal, daar heet het ‘Portret van een man...’
Dan, op de thuisreis, een tegendraadse conductrice… Niks ‘beste reizigers’ in haar omroepbericht, gewoon: ‘dames en heren...’
Ik glimlachte van oor tot oor...