CRISIS!

Ik kreeg een boek van schrijver Hans Keilson cadeau. Keilson was een Duitse Jood, die in 1936 naar Nederland emigreerde. Hij werkte hier als therapeut en psychiater. Daarnaast schreef hij sinds 1933. Zijn grote doorbraak in Nederland kwam pas in 2010, toen hij dus al 100 jaar was!Ik moet zeggen dat ik nog nooit iets van Keilson had gelezen, je kunt nu eenmaal niet alles lezen. Dit cadeau veranderde dat: “Het leven gaat verder,” Keilson's debuut, uit 1933. Destijds het laatste boek van een Joodse auteur dat bij de Berlijnse uitgever verscheen.

Een verhaal over een middelbare scholier, later student. Zijn ouders hebben een kledingzaak, en je ziet hoe zakelijk alles achteruitgaat en uiteindelijk onmogelijk wordt. De crisis in Duitsland, tussen beide oorlogen. Door de ogen van hoofdpersoon Albrecht zien we wat die crisis met zijn ouders, en dan voornamelijk met de vader, doet.

Het boek roept beklemming op. De moeite die de vader heeft om de kop boven water te houden is enorm, en vanaf het begin voel je al dat het niet gaat lukken. De impact die dit op hem heeft, de bochten waarin hij zich moet wringen, het ene gat dichten met het andere, en ondertussen je waardigheid kwijtraken. De klanten blijven weg en leveranciers kun je niet meer betalen. Vanaf het begin is duidelijk dat Albrechts vader het niet gaat redden... Kwalijk kun je hem dat niet nemen, hij doet zijn best, maar tegen deze crisis is hij niet opgewassen.

Het boek is bijna tachtig jaar oud. Toch een heel actueel verhaal. Ik moest denken aan mensen in Griekenland, die onder vergelijkbare omstandigheden moeten leven. Aan jongeren in Spanje, die kansloos zijn op de arbeidsmarkt. Ver blijft het trouwens niet: ook bij ons in het Westland haalt de crisis hard uit. 

Ik hoor verhalen over bedrijven die omvallen. Ik spreek mensen die hun baan kwijtraken, en sommigen zien, gezien hun leeftijd, ook geen enkel perspectief op ander werk... Ook hier moeten ondernemers op hangende pootjes naar hun leveranciers, om een ruimer krediet te bepleiten. En in veel gevallen is het de bank die bepaalt of er volgend seizoen nog planten in je kas staan. De crisis slaat hier keihard toe, en veel licht aan het eind van de tunnel zien we niet...

Crisis, in beginsel veroorzaakt door bankiers die in heel korte tijd helemaal “binnen” wilden zijn... Ordinaire hebzucht in optima forma... Of – ligt de oorzaak misschien bij ons allemaal? Moeten wij de hand in eigen boezem steken? Hebben we ons laten meeslepen in een “steeds groter en steeds meer”? Was de mammon ook voor ons de favoriete god? Velen zitten met de handen in het haar – moet het evangelie ons geen nieuwe woorden leren?